Πρόταση προγράμματος μετάβασης από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό

1. ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ
ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΕΥΓΕΝΙΑΕΥΓΕΝΙΑ
ΔΑΣΚΑΛΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟΔΑΣΚΑΛΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ
ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΙΣΣΟΥΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΙΣΣΟΥ

2. Η πρόταση στηρίζεται κυρίως στη
διδακτική εμπειρία. Στηρίζεται όμως
και στις επιστήμες της διδακτικής, της
παιδαγωγικής και της ψυχολογίας.

3. Ομαλή μετάβαση
Για να είναι επιτυχημένη πρέπει να έχει επίκεντρο το παιδί, να
στηρίζεται στη στενή συνεργασία του σχολείου, της οικογένειας,
και των φορέων. Κυρίως όμως να ληφθούν σοβαρά υπόψη τα
ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού. Στόχος να αποφευχθεί η
παραβατική συμπεριφορά και οι σύνθετες συνέπειές της.

4. Η αρχή της μετάβασης μπορεί να οριστεί ως το διάστημα της
συνεργασίας δημοτικού νηπιαγωγείου κατά το οποίο
πραγματοποιούνται επισκέψεις από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και
το διάστημα του πρώτου δεκαήμερου του Σεπτέμβρη κατά το οποίο το
δημοτικό προετοιμάζεται να υποδεχτεί τους μικρούς μαθητές.
Η μέση ορίζεται το διάστημα που μεσολαβεί από την ημέρα του
αγιασμού έως τότε που θα ξεκινήσουν οι προετοιμασίες για τη
χριστουγεννιάτικη γιορτή.
Το τέλος της χριστουγεννιάτικής γιορτής σηματοδοτεί και τυπικά τη
λήξη της περιόδου της μετάβασης των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο
δημοτικό.
Όσο πιο συστηματικά εργαστούν οι εμπλεκόμενοι τόσο νωρίτερα θα
προσαρμοστούν στο νέο σχολικό περιβάλλον οι μικρότεροι μαθητές
του δημοτικού σχολείου.
Η αρχή, η μέση, το τέλος της μετάβασης

5. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ

6. Πριν τα παιδιά τελειώσουν το νηπιαγωγείο.
Λίγο μετά το Πάσχα.
1. Κοινές συναντήσεις των δασκάλων της Α' Τάξης, των
Σχολικών Συμβούλων των δύο βαθμίδων και των νηπιαγωγών.
2. Δραστηριότητες
Επίσκεψη των νηπίων για μια πρώτη επαφή με το χώρο του
δημοτικού σχολείου.
Υποδοχή νηπίων από τα παιδιά της πρώτης.
Κάθε μαθητής κρατά ένα καρτελάκι με το όνομα του νηπίου σε
κεφαλαία γράμματα, του το προσφέρει μαζί με μια χαρτονένια
καρδιά και το βάζει να κάτσει δίπλα του. Ανταλλάσσουν ανά
ζευγάρια (νήπιο-πρωτάκι) τα ονόματά τους και ζωγραφίζουν μια
κοινή ζωγραφιά. Χωρίζονται σε μεγαλύτερες ομάδες και
σημειώνουν ο καθένας ό,τι θέλει κι αν θέλει στον «ΤΡΟΧΟ ΤΗΣ
ΠΡΩΤΗΣ». Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων ακούνε απαλή
μουσική. Όταν οι εκπαιδευτικοί το κρίνουν απαραίτητο φωνάζουν
συνθήματα δυνατά και σε ρυθμό για να εκτονωθεί η ένταση όλων
των παιδιών.

7. Πριν τα παιδιά τελειώσουν το νηπιαγωγείο.
Λίγο μετά το Πάσχα.
Παρακολουθούν βίντεο από τη σειρά της
εκπαιδευτικής τηλεόρασης «ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ». Τραγουδούν κάποιο τραγούδι
που ο σκοπός τους είναι γνωστός στα νήπια
(«Μπαμπάκο πεινάμε» από τον Καραγκιόζη).
Αρχικά τα πρωτάκια και συμμετέχουν ρυθμικά
με παλαμάκια τα νήπια. Τα νήπια γράφουν
όποια γράμματα θέλουν στον πίνακα, σε χαρτί
του μέτρου, σε χαρτόνια, με πλαστελίνη, κ.λ.π.
Στο διάλειμμα παίζουν με την καθοδήγηση των
δασκάλων και της νηπιαγωγού ομαδικά
παιχνίδια. Κατά την αποχώρηση ανταλλάσσουν
δώρα και ορίζουν το νέο τους ραντεβού. Οι
επισκέψεις πρέπει να είναι τουλάχιστον τρεις με
ποικιλία και εναλλαγή δραστηριοτήτων.
Σημείωση: Οι δραστηριότητες είναι
ενδεικτικές. Οι εκπαιδευτικοί τις διαμορφώνουν
ανάλογα με το διαθέσιμο χρόνο και με τα
ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών.

8. Συλλογή πληροφοριών για την ταυτότητα των μαθητών
Η δασκάλα συλλέγει πληροφορίες που αφορούν τα παιδιά.
Αριθμός μαθητών, αριθμός αγοριών και κοριτσιών, μήνας
γέννησης (στην αρχή ή στο τέλος της χρονιάς), αριθμός
αλλοδαπών, ημεδαπών, ρομά, αλλόθρησκων, παιδιά που
έχουν τελειώσει το ίδιο νηπιαγωγείο, παιδιά που έχουν
τελειώσει διαφορετικό νηπιαγωγείο, παιδιά που
επαναλαμβάνουν την πρώτη τάξη ή το νηπιαγωγείο, παιδιά
που έχουν εξεταστεί από το ΚΕΔΔΥ, παιδιά που το ΚΕΔΔΥ
εισηγείται για επανάληψη νηπιαγωγείου αλλά οι γονείς δεν
συντάσσονται με την απόφασή αυτή, παιδιά που έχουν χάσει
κάποιο από το γονιό τους ή και τους δύο, παιδιά που οι
γονείς τους βρίσκονται σε διάσταση ή είναι χωρισμένοι,
άνεργοι, με προβλήματα υγείας, παιδιά που έχουν
μεγαλύτερα αδέρφια στο σχολείο κ.λ.π.
Κατά την εγγραφή των μαθητών.

9. Παίρνει συνέντευξη από τους γονείς των παιδιών και
πληροφορείται για τα ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά των
παιδιών τους όπως: αν υπήρξε κάποια δυσκολία στην ομιλία,
στη βάδιση, κ.λ.π., αν ενοχλείται από κάποιου τύπου αλλεργία,
ή αν υπάρχει κάτι άλλο που θα πρέπει να αναφερθεί.
Σημείωση: Η συνέντευξη πρέπει να έχει φιλικό τόνο και
οικείο ύφος και να διαβεβαιωθεί ο γονέας ότι θα τηρηθεί η
δεοντολογία για το απόρρητο της συνομιλίας και της
προστασίας των προσωπικών δεδομένων του παιδιού από το
σχολείο.
Συλλογή πληροφοριών για την ταυτότητα των μαθητών
Κατά την εγγραφή των μαθητών.

10. Προετοιμασία της σχολικής τάξης.
Η δασκάλα κατά το πρώτο δεκαήμερο του σχολείου
διαμορφώνει κατάλληλα την αίθουσα διδασκαλίας για να
υποδεχτεί τους μικρούς μαθητές της. Εμπλουτίζει τον
περιβάλλοντα χώρο με παιδαγωγικό υλικό που να είναι
οικείο στα παιδιά αυτής της ηλικίας όπως τη σκάλα των
αριθμών, καρτέλες με τα ονόματά τους σε κεφαλαία
γράμματα, τις μέρες τις εβδομάδας, τους μήνες, τις εποχές,
και ό,τι άλλο κρίνει απαραίτητο για το ξεκίνημα και σε
κάθε περίπτωση να έχει νόημα για τη διδασκαλία, τα παιδιά
και την ομαλή μετάβασή τους.

11. Μέσα και υλικά
Προετοιμάζει το υλικό της αίθουσας.
Μαρκαδόρους, ξυλομπογιές, πλαστελίνες,
μολύβια, γόμες, ξύστρες, συρραπτικό,
χαρτοταινίες, συνδετήρες, σελοτέιπ, τετράδια,
ψαλίδια, χάρακες, κόλλες Α4, μπλάνκο,
μωρομάντιλα, χαρτί κουζίνας σε στατήρα,
παραμύθια, κ.λ.π. Ούτως ή άλλως όλο και κάτι
περισσεύει από προηγούμενες χρονιές, ή τα
διαθέτουν γονείς που δεν τους είναι πια χρήσιμα.
Τους μαρκαδόρους, τις ξυλομπογιές, τα μολύβια,
τις ξύστρες τα έχει τοποθετήσει σε πλαστικά τάπερ
σαν τα ορθογώνια της μαργαρίνης για να είναι
εύκολα προσβάσιμα στα παιδιά και να μη
διατρέχουν κάποιο κίνδυνο.

12. Μέσα και υλικά
Ο εξοπλισμός αυτός κρίνεται απαραίτητος γιατί θεωρείται
σχεδόν δεδομένο ότι θα υπάρχουν μαθητές που δεν θα έχουν τα
υλικά που χρειάζονται σε δεδομένη στιγμή και η αναζήτηση
κατά τη διάρκεια του μαθήματος θεωρείται «πολυτέλεια» και
μάλλον επικίνδυνη για μικρά παιδιά. Για εργασίες όπως αυτές
των μαθηματικών που απαιτούν ορισμένο χρώμα (κόκκινο,
κίτρινο, πράσινο, μπλε, πορτοκαλί) είναι καλό να υπάρχουν
τόσα όσα και ο αριθμός των παιδιών ξυμένα και να είναι
τοποθετημένα σε ξεχωριστή μολυβοθήκη για να μοιραστούν
από ένα σε κάθε παιδί. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομείται
πολύτιμος χρόνος. Παράλληλα πρέπει να ελεγχθεί καθετί που
μπορεί να προκαλέσει ατύχημα. Καλό θα ήταν οι πρίζες να
καλυφθούν με τις ειδικές τάπες προστασίας από το ηλεκτρικό
ρεύμα.

13. Οικοδόμηση θετικού ψυχολογικού κλίματος
Η οικοδόμηση θετικού ψυχολογικού κλίματος είναι
απαραίτητη σε όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου. Πολύ
δε περισσότερο στους μικρότερους μαθητές του. Θεωρείται
αυτονόητο να υπάρχουν στα υπόψη:
Βλεμματική επαφή
Ακρόαση των μαθητών
Ειλικρίνεια στη σχέση με τους μαθητές
Συζήτηση με τους μαθητές
Φιλικός και οικείος τόνος της φωνής
Διάθεση έστω και λίγου χρόνου για συζήτηση
Θετικές ενισχύσεις
Οικοδόμηση αυτορρύθμισης στους μαθητές που έχουν
αναπτυγμένα κίνητρα
Οριοθέτηση των μαθητών με σταθερές αντιδράσεις
Ως ένα βαθμό πρωτοβουλίες στους μαθητές
Έμφαση στα θετικά στοιχεία των μαθητών
Ενσυναίσθηση
Εναλλακτικές διδακτικές στρατηγικές και τεχνικές
Δραματουργικά στοιχεία στη διδασκαλία

14. Πρόγραμμα
Το ωρολόγιο πρόγραμμα στα όρια του
δυνατού να είναι προσαρμοσμένο στις
ανάγκες των παιδιών αυτής της ηλικίας. Οι
πιο αποδοτικές μέρες είναι η Δευτέρα και η
Τρίτη. Τα παιδιά είναι πιο ξεκούραστα. Την
Παρασκευή τα παιδιά είναι κουρασμένα
συγκριτικά με τις άλλες μέρες του σχολείου
και το πρόγραμμα τότε πρέπει να είναι πιο
χαλαρό για τα παιδιά. Η γυμναστική, η
μουσική, τα εικαστικά είναι προτιμότερο
να γίνονται πριν το δεύτερο διάλειμμα ή
πριν τη λήξη των μαθημάτων ιδιαίτερα εάν
υπάρχουν μαθητές που βρίσκονται στη
«ζώνη υψηλού κινδύνου».

15. Η ΜΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ

16. Την ημέρα του αγιασμού
Η δασκάλα βρίσκεται κοντά στα παιδιά πριν γίνει ο αγιασμός
και συζητά μαζί τους σε προσωπικό επίπεδο για τις
καλοκαιρινές τους διακοπές, για το «Μεγάλο Σχολείο»,
κ.λ.π. Μετά το τέλος του αγιασμού μένει με τα παιδιά στην
τάξη για λίγο όπου παρουσιάζεται με δραματουργικό τρόπο
και ζητά να παρουσιαστούν κι εκείνα με παρόμοιο τρόπο.
Έχει ήδη τα βιβλία τους έτοιμα πάνω στα θρανία και τα
προτρέπει να τα ξεφυλλίσουν και τους τονίζει πως στο
νηπιαγωγείο δεν είχαν και βρίσκει την ευκαιρία να τους
μιλήσει για το νέο τους σχολείο και πως θα περάσουν μια
πολύ ωραία χρονιά. Τέλος τους χαρίζει από μια χρωματιστή
καρδιά που είναι γραμμένο πάνω το όνομα του καθενός με
κεφαλαία γράμματα μαζί με δυο τρεις καραμέλες. Κατά την
ολιγόλεπτη αυτή γνωριμία καλεί και τους γονείς να την
παρακολουθήσουν αν θέλουν και παράλληλα τους
ενημερώνει για τρέχοντα ζητήματα (μοίρασμα βιβλίων,
φαγητά και καπέλα στα διαλείμματα, έγκαιρη προσέλευση
στο σχολείο το πρωί, αποχώρηση το μεσημέρι, για την πρώτη
συνάντηση που θα έχουν πολύ σύντομα, τους μοιράζει το
έντυπο των υλικών και εξηγεί το τι, το πώς και το γιατί των
υλικών που θα χρειαστούν στην πρώτη τάξη και ό,τι άλλο
κρίνει απαραίτητο στη συνάντηση αυτή .

17. Την πρώτη ημέρα.
Γνωριμία με τους σχολικούς χώρους
Η δασκάλα ξεναγεί τα παιδιά στους χώρους
του σχολείου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στη
χρήση της τουαλέτας η οποία είναι
διαφορετική από του νηπιαγωγείου και δείχνει
το τι και το πώς ξεχωριστά στα κορίτσια και
στα αγόρια καθώς επίσης τους τονίζει πως
είναι απαραίτητο να πλένουν τα χέρια τους
στο νιπτήρα. Τους εξηγεί επίσης τα σημεία
του προαυλίου που πρέπει να αποφεύγουν στο
διάλειμμα, και γενικότερα πώς πρέπει να
συμπεριφέρονται όταν κυκλοφορούν μόνα
τους όπως για παράδειγμα όταν πηγαίνουν
στην τουαλέτα την ώρα του μαθήματος.

18. Την πρώτη ημέρα. Νέοι κανόνες
Παροτρύνονται τα παιδιά να εκφράσουν τις απορίες
τους και τους προβληματισμούς τους σχετικά με το
νέο περιβάλλον. Τονίζεται ιδιαίτερα η εφαρμογή
του προγράμματος σε ότι αφορά τις διάφορες
ενέργειες των μαθητών (π.χ. τρώμε μόνο την ώρα
του διαλείμματος, για να πάμε στην τουαλέτα
ζητάμε άδεια, δε σηκωνόμαστε από τη θέση μας
χωρίς λόγο, ξύνουμε το μολύβι στο μικρό ταπεράκι
που θα βρίσκεται μόνιμα στο ντουλαπάκι του
θρανίου, πίνουμε νερό από το μπουκάλι που έχουμε
μαζί μας και αποφεύγουμε την ώρα του μαθήματος
να βγαίνουμε έξω από την αίθουσα χωρίς λόγο,
κ.λ.π.).

19. Την πρώτη ημέρα. Το φαγητό και το διάλειμμα
Πριν το διάλειμμα βοηθά τα παιδιά να πάρουν
τα απαραίτητα πράγματα μαζί τους, τους
εξηγεί ότι την ώρα αυτή η τάξη κλειδώνει, ότι
θα ανοίξει πάλι όταν χτυπήσει το κουδούνι και
πως κανένας δεν μπορεί να μείνει μέσα. Τον
πρώτο καιρό βγάζει τα παιδιά πέντε λεπτά
πριν χτυπήσει το κουδούνι για να προλάβουν
να ψωνίσουν στο κυλικείο πριν τους
μεγάλους. Έχει ετοιμάσει ένα χαρτοκιβώτιο
στο οποίο τα παιδιά θα βάλουν μέσα τα δοχεία
των φαγητών τους, τα μπουκαλάκια με το
νερό τους και το αφήνει σε ένα σταθερό
σημείο της αυλής για να τα βάζουν εκεί την
ώρα του διαλείμματος. Αργότερα τα παιδιά
του δίνουν ένα όνομα και την υπευθυνότητα
αυτή την αναλαμβάνει ένα ζευγάρι παιδιών
την ημέρα.

20. Διάλειμμα
Δημιουργική απασχόληση των παιδιών κατά την ώρα του
διαλείμματος:
Επιτραπέζια και επιδαπέδια παιχνίδια.
Παιχνίδια ανά ομάδες.
Ενημέρωση των μεγαλύτερων μαθητών να διευκολύνουν
τους μικρούς στις δυσκολίες που θα συναντήσουν.
Γρήγορη και αποτελεσματική επέμβαση από τους
εφημερεύοντες σε μικροπαρεξηγήσεις, μικροτραυματισμούς,
κ.λ.π.

21. Την πρώτη ημέρα. Τα βιβλία τους και τα υλικά τους
Τα παιδιά παίρνουν στην τσάντα τους τα
πλέον απαραίτητα βιβλία. Τα περισσότερα
υλικά τους παραμένουν στο σχολείο στις
βιβλιοθήκες σε προσβάσιμο χώρο στα παιδιά.
Υπάρχει μόνιμο κλειστό πλαστικό ταπεράκι
στο ντουλάπι του κάθε θρανίου με δυο τρεις
ξύστρες μέσα για να ξύνουν εκεί τα μολύβια
τους (κερδίζεται έτσι πολύτιμος χρόνος). Με
τον καιρό μαθαίνουν να ετοιμάζουν τα
πράγματά τους αμέσως όταν έρθουν στο
σχολείο και πριν την πρωινή προσευχή για να
μη χαθεί και πάλι πολύτιμος χρόνος.

22. Ενημέρωση των μεγαλύτερων συμμαθητών
Γνωριμία με τους άλλους δασκάλους
Γίνεται ενημέρωση των μεγαλύτερων συμμαθητών
για τη δέουσα προσοχή που πρέπει να έχουν με τους
μικρότερους και παροτρύνονται να μάθουν τα
ονόματά τους και να τα βοηθούν την ώρα του
διαλείμματος.
Γνωρίζονται τα παιδιά με του δασκάλους των άλλων
τάξεων και ιδιαίτερα με εκείνους που θα διδάξουν
μαθήματα όπως η μουσική, η γυμναστική, τα
εικαστικά, κ.λ.π.

23. Συγκεντρώσεις γονέων
Η πρώτη συγκέντρωση γονέων γίνεται μέσα στο πρώτο
δεκαήμερο έτσι ώστε και τα παιδιά να έχουν την εμπειρία των
πρώτων ημερών και οι γονείς να μάθουν για τη διαδικασία
του πρώτου διαστήματος στο δημοτικό σχολείο η οποία
εκτίνεται περίπου μέχρι τις 10 Οκτωβρίου. Μέσα στον
Οκτώβριο και κατά την αρχή της ενσυνείδητης ανάγνωσης
γίνεται η δεύτερη συγκέντρωση όπου οι γονείς ενημερώνονται
εκ νέου για τις νέες διαδικασίες. Επίσης δίνεται η δυνατότητα
στους γονείς τον πρώτο καιρό να επισκέπτονται συχνά το
σχολείο για να ενημερώνονται αλλά σε οριοθετημένο πλαίσιο.

24. Συγκεντρώσεις γονέων
Στην πρώτη συγκέντρωση τονίζονται εκτός από την
ακαδημαϊκή πορεία των παιδιών, θέματα όπως η συχνή
αλλαγή των μαθητών της θέσης που κάθονται και ότι η
δασκάλα καθορίζει το με ποιον και πού γιατί εκείνη ξέρει
τις ιδιαιτερότητες των παιδιών.
Άλλα θέματα αναφοράς: Αξιοποίηση του λάθους.
Έγκαιρη ενημέρωση για τις όποιες δυσκολίες. Συζήτηση
την ώρα του μεσημεριανού φαγητού για το σχολείο. Να
μην ενθαρρύνεται το παιδί να είναι «πρώτο» αλλά να
κάνει το καλύτερο δυνατό.
Οι γονείς: Να μην επικρίνουν τη δασκάλα μπροστά στο
παιδί γιατί τότε ραγίζει ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ
δασκάλας και παιδιού. Τονίζεται ότι η μάθηση είναι
εξερεύνηση και στην περίπτωση τέτοιων επικρίσεων
αποδομείται ο εξερευνητής και χάνεται η εμπιστοσύνη. Το
όποιο παράπονο να συζητιέται απευθείας με τη δασκάλα.
Επιπλέον να ελέγχουν σε καθημερινή βάση τις εργασίες
και γενικότερα τις τσάντες των παιδιών και να στηρίζουν
τα παιδιά τους στις υποχρεώσεις τους μέχρι το σημείο
που εκείνα μπορούν, χωρίς να τα πιέζουν. Σε περίπτωση
που τα παιδιά δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις
εργασίες τους διαβεβαιώνονται ότι δεν θα έχει κάτι τέτοιο
αρνητικές επιπτώσεις «στα μάτια» της δασκάλας.

25. Δραστηριότητες για να σπάσει ο πάγος
Η δασκάλα μοιράζει καραμέλες και κάνουν ζευγάρια
ανάλογα με το χρώμα που έχουν. Κάθε παιδί
παρουσιάζεται ενώ κρατά ένα κουκλάκι. Ό όλοι οι άλλοι
κάνουν πολλή ησυχία για να ακουστεί μόνο το παιδί που
παρουσιάζει τον εαυτό του. Υπάρχει ένας χάρτης του
σχολείου και ένας της αίθουσας και τα παιδιά
σημειώνουν με πράσινο τα σημεία που νιώθουν
ευχάριστα και με κόκκινο τα σημεία που δε νιώθουν
ευχάριστα ή εναλλακτικά υπάρχει το κουτί της χαράς
και το κουτί της λύπης όπου τα παιδιά ρίχνουν πράσινα
καρτελάκια για τη χαρά και κόκκινα για τη λύπη.
Καθιερώνονται κάθε μέρα οι τρεις χρυσές στιγμές: Μια
το πρωί για να καλωσορίσουν την ημέρα. Μια το
δεύτερο διάλειμμα για να πάρουν δύναμη και να
συνεχίσουν. Μια το μεσημέρι για να αποχαιρετίσουν
τους συμμαθητές και το σχολείο.
Τα ρυθμικά συνθήματα βοηθούν για να «οξυγονώσουν»
τον εγκέφαλο.

26. Δραστηριότητες για να σπάσει ο πάγος
Να αλλάξουν τα παιδιά θέση ανάλογα με το χρώμα των
ρούχων τους, των παπουτσιών τους, των μολυβιών τους,
ή κάτι άλλο. Έτσι αναμιγνύονται χωρίς να το
καταλάβουν.
Συνεχίζουν προτάσεις όπως:
Ένιωσα χαρά όταν...
Μου άρεσε που…
Ένας καινούριος φίλος/η είναι ο/η…
Τελειώνουν πάντα την ημέρα με μια χειραψία, ένα
χτύπημα χεριού με τη δασκάλα, με ένα χαμόγελο.
Ανταλλάσσουν μολύβια, βιβλία, τετράδια ανά ζεύγος.
Καθιερώνεται η χώρα του μήνα. Γίνεται αναφορά στη
χώρα από την οποία προέρχεται κάποιος αλλοδαπός
μαθητής.
Καθιερώνουν τις μέρες με χρώμα και τότε έρχονται στο
σχολείο με πολύχρωμα μπλουζάκια.

27. Δραστηριότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου
Οι δραστηριότητες αυτές σχετίζονται με το ακαδημαϊκό
περιεχόμενο της μάθησης και παράλληλα με την
αλληλεπίδραση των παιδιών.
Ο τροχός της πρώτης
Σε χαρτόνι λευκό μεγάλο η δασκάλα κόβει έναν κύκλο
διαμέτρου μισού μέτρου και πάνω. Τον χαράζει σε οχτώ ίσα
μέρη. Το ίδιο κάνει με άλλους δύο. Χωρίζει τα παιδιά σε τρεις
ομάδες. Η κάθε ομάδα έχει το δικό της τροχό. Το κάθε παιδί
ζωγραφίζει, γράφει μικρές λεξούλες, το όνομά του, ή ό,τι άλλο
θέλει στο ένα όγδοο του κύκλου. Την επόμενη φορά δουλεύει
ανάλογα στο διπλανό όγδοο με φορά όπως αυτή των δεικτών
του ρολογιού. Όταν η δασκάλα το κρίνει, πηγαίνει η μία ομάδα
και δουλεύει στον τροχό της άλλης. Κάθε ομάδα έχει τα δικά
της κοινόχρηστα υλικά. Η δραστηριότητα παρουσιάζει
δυσκολίες στην αρχή γιατί απαιτούνται αναπτυγμένες
δεξιότητες συνεργασίας αλλά έχει ευεργετικά αποτελέσματα
στην πορεία στους τομείς της συνεργασίας, της επικοινωνίας,
του μοιράσματος, κ.λ.π.

28. Τα ψαράκια με τις λέξεις
Σε ένα ταμπλό υπάρχουν περίπου τριάντα ψάρια από
χαρτόνι πολύχρωμα. Στις κοιλιές τους βρίσκονται οι
λέξεις της πρώτης ενότητας της γλώσσας. Ένα παιδί
ορίζεται μάνα. Η δασκάλα διαλέγει δύο παιδιά. Το ένα
πρέπει να ψάξει στα ψάρια, να βρει και να διαβάσει τη
λέξη που θα του πει στο αυτί. Το άλλο παιδί προσπαθεί
να βρει πού βρίσκεται η λέξη που διάβασε ο συμμαθητής
του και τη γράφει στον πίνακα. Στη συνέχεια οι ρόλοι
αλλάζουν. Πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία όσο το
δυνατόν περισσότερα παιδιά. Μπορούν να υπάρχουν
εναλλαγές στο παιχνίδι όπως για παράδειγμα να
διαβαστούν οι λέξεις που έχουν το κόκκινο χρώμα ή ένα
τρίτο παιδί να τις γράψει στον πίνακα σωστά. Ανάμεσα
στα άλλα είναι εξαιρετική άσκηση οπτικής διάκρισης.
Δραστηριότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου

29. Το κουτί του θησαυρού
Είναι η ίδια περίπου διαδικασία με την προηγούμενη με
τη διαφορά ότι οι λέξεις είναι τοποθετημένες μέσα σε
ένα κουτί και το παιδί που κάνει τη μάνα διαλέγει στην
τύχη μια λέξη. Ένα δεύτερο παιδί διαβάζει τη λέξη και
ένα τρίτο παιδί γράφει τη λέξη στον πίνακα.
Δραστηριότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου

30. Το μυστικό τετράδιο
Η δασκάλα μοιράζει σε κάθε ζευγάρι παιδιών ένα
τετράδιο καινούριο που δεν το έχει ξαναδεί κανένας.
Εκεί τους δίνει ένα θέμα και δουλεύουν πάνω στο θέμα
αυτό (π.χ. παπί). Τα παιδιά ανά ζευγάρια γράφουν τη
λέξη, ζωγραφίζουν τη ζωγραφιά, κάνουν ό,τι άλλο
θέλουν χωρίς περιορισμούς. Στην εργασία αυτή
μοιράζονται ανά ζεύγος τα υλικά που θα χρειαστούν.
Το ένα παιδί δουλεύει στη μία σελίδα και το άλλο στην
άλλη. Την επόμενη φορά παίρνουν διαφορετικό
τετράδιο. Συμφωνούν ότι αυτό το τετράδιο θα είναι το
μυστικό τους τετράδιο και ότι δεν θα το δείξουν σε
κανένα. Επίσης κατά τη διάρκεια της εργασίας αυτής
όλοι ανεξαιρέτως μιλούν πολύ χαμηλόφωνα ή
ψιθυριστά και μόνο όταν κρίνεται απαραίτητο.
Παράλληλα η δασκάλα εξηγεί πως εκεί βρίσκονται τα
προσωπικά τους δεδομένα και είναι υποχρεωμένοι να
τα προστατεύουν.
Δραστηριότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου

31. Το βιβλίο γράμματος
Το βιβλίο του γράμματος επιλέγεται
να γίνεται αμέσως μετά το πρώτο
διάλειμμα. Τα παιδιά έχουν έτσι την
ευκαιρία να εξωτερικεύουν την
ένταση του διαλείμματος και
παράλληλα να συνδυάζουν την
εξωτερίκευση αυτή με τη γλωσσική
μάθηση.
Δραστηριότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου

32. Το σπιτάκι του γράμματος
Σε ένα δεύτερο ταμπλό υπάρχουν 24 σπιτάκια όσα και
τα γράμματα της αλφαβήτας. Η δασκάλα έχει
προετοιμάσει καρτέλες με οχτώ περίπου λέξεις που
αρχίζουν από το γράμμα που επεξεργάζονται και άλλες
λίγες ακόμη. Όλες έχουν την εικόνα της λέξης. Περνά
από κάθε παιδί ξεχωριστά και του δείχνει τη λέξη για να
τη διαβάσει. Όταν τη διαβάσει την καρφιτσώνει στο
σπιτάκι. Τις λέξεις που περισσεύουν τις ρίχνουν μέσα
στο «Κουτί του Θησαυρού της Πρώτης». Έτσι
εμπλουτίζεται το κουτί με καινούριες λέξεις και
μπορούν τα παιδιά να παίξουν, αν θέλουν και όσοι
θέλουν, στο διάλειμμα.
Δραστηριότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου

33. Ο ύμνος της πρώτης
Ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους υιοθετούν ένα
τραγούδι που τους αρέσει πολύ και το κάνουν ΥΜΝΟ
ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ. Η δασκάλα καθοδηγεί τα παιδιά να
διαλέξουν ένα τραγούδι που να περιέχει μηνύματα
συνεργασίας, αλληλεγγύης, ισοτιμίας, κ.λ.π.
Ευκαιρίες περεταίρω χαλάρωσης

34. Τα παιδιά ακούνε και μαθαίνουν τα μελοποιημένα ποιήματα που
υπάρχουν στο τέλος κάθε δισέλιδου του βιβλίου της γλώσσας ή
αυτά που βρίσκονται στο τέλος κάθε ενότητας. Παρακολουθούν
το βίντεο του γράμματος από τη σειρά της εκπαιδευτικής
τηλεόρασης «Ένα γράμμα μια ιστορία» ή κάποιο μύθο του
Αισώπου που σχετίζεται με το περιεχόμενο του μαθήματος. Οι
δραστηριότητες αυτές είναι ιδιαίτερα ευχάριστες για τα παιδιά
τα οποία διασκεδάζουν μαθαίνοντας. Παράλληλα συσφίγγουν
τους μεταξύ τους δεσμούς καθώς αποκτούν κοινές εμπειρίες.
Ευκαιρίες περεταίρω χαλάρωσης

35. Κανόνες - Οριοθέτηση
Σε όλα τα παραπάνω μπαίνουν από τη δασκάλα και οι κανόνες της οριοθέτησης.
Παραδείγματα:
Ένα αντικείμενο ομιλίας.
Δεν πρέπει να μιλήσουν όλοι.
Ακούνε προσεχτικά τους συμμαθητές και τη δασκάλα.
Παρατηρούν.
Σηκώνουν το χέρι για να μιλήσουν.
Πηγαίνουν στην τουαλέτα μόνο αν υπάρχει λόγος και ένας ένας ξεχωριστά. Πρέπει
να επιστρέψει ο πρώτος για να πάει ο δεύτερος.
Ορίζονται με τη σειρά ζευγαράκια που είναι υπεύθυνα για το χαρτοκιβώτιο των
φαγητών που είναι προορισμένο για την ώρα δυο διαλείμματος, κ.λ.π.
Οι κανόνες θα έχουν καλύτερα αποτελέσματα, αν τους συμφωνήσουν όλοι μαζί.

36. Η χαλάρωση και η έξοδος από την ένταση
Άδεια χαλάρωσης
Ζητώ άδεια να κάνω μια βολτίτσα μέχρι τη βρύση για
να χαλαρώσω λιγάκι και να επιστρέψω αμέσως στην
τάξη.
Υπάρχουν με τον καιρό κάρτες
πολύχρωμες για χαλάρωση που
δίνονται σε σχετικές περιπτώσεις στα
παιδιά. Αντί λοιπόν να ζητούν συνεχώς
να πηγαίνουν στην τουαλέτα χωρίς
λόγο πηγαίνουν τη βολτίτσα τους
μέχρι τη βρύση του προαυλίου.

37. Αν παρ’ όλα αυτά…
Αν μετά από όλες αυτές τις διαδικασίες, η δασκάλα
διαπιστώσει ότι υπάρχουν μαθητές με παραβατική
συμπεριφορά, είτε επιθετικής μορφής, είτε απομόνωσης,
εστιάζει στα παιδιά αυτά και συνεργάζεται στενά με τους
αρμόδιους φορείς της υπηρεσίας (Σχ. Σύμβουλο γενικής και
ειδικής αγωγής, ψυχολόγο ΚΕΔΔΥ, κ.λ.π.) και περισσότερο
με τους γονείς, τους οποίους ενημερώνει έγκαιρα.

38. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ
Η χριστουγεννιάτικη γιορτή

39. Πριν τη γιορτή
Πολύ νωρίς, περίπου ένα μήνα πριν, η δασκάλα προετοιμάζει το
περιεχόμενο της γιορτής προσαρμοσμένο στα χαρακτηριστικά των παιδιών.
Ορίζει το θέμα της γιορτής γύρω από το οποίο θα περιστραφεί η γιορτή.
Δίνει το υλικό στα παιδιά και παράλληλα συγκεντρώνει τους γονείς για να
τους ενημερώσει για τους στόχους, τη σημασία της και για όλα τα άλλα
σχετικά. Αναφέρεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι είναι μάθημα και μάλιστα
με σύνθετες προεκτάσεις. Εξηγεί στους γονείς ότι το μοίρασμα των ρόλων
στα παιδιά είναι έργο της δασκάλας, αφού εκείνη γνωρίζει πολύ καλά την
ομάδα των παιδιών και παράλληλα τους τονίζει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι
πρέπει να υποστηρίξουν τα παιδιά που βρίσκονται στη «ζώνη υψηλού
κινδύνου», αν υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις στην ομάδα των παιδιών.
Επίσης τους καλεί σε ενεργή συμμετοχή, αφού βλέποντας τα παιδιά τους
γονείς τους να συμμετέχουν σε τέτοιες διαδικασίες αποκτούν θετικές
στάσεις απέναντι στο σχολείο, στην ομαδικότητα, στη διαφορετικότητα των
ανθρώπων και κάπως έτσι βάζουν ένα ακόμα λιθαράκι στη διαμόρφωση
αρχών και αξιών ζωής στα δικά τους τα παιδιά.
Στο πλαίσιο αυτό απαραίτητη στοιχείο θεωρείται η ανακοίνωση των
στόχων στους γονείς.

40. Οι στόχοι
Για τα παιδιά
Να βιώσουν το μήνυμά της
Να χαρούν και να απολαύσουν την προετοιμασία
Να μάθουν να περιμένουν τη σειρά τους
Να επωμισθούν την ευθύνη του ρόλου τους
Να συνεργαστούν
Να μάθουν να περιμένουν καλεσμένους
Να μάθουν να εκτίθενται σε πολύ μεγαλύτερο κοινό συγκριτικά με
αυτό του νηπιαγωγείου αφού έχουν να εκτεθούν και στους μαθητές
των υπόλοιπων τάξεων
Να παρουσιάσουν τη γιορτή τους χωρίς την καθοδήγηση της δασκάλας
Να νιώσουν τα παιδιά θετικά συναισθήματα με την παρουσία των
αγαπημένων τους προσώπων
Να αισθανθούν τα παιδιά τη χαρά της επιτυχίας με τα χειροκροτήματα
Προετοιμασία χριστουγεννιάτικης γιορτής

41. Οι στόχοι
Για τους γονείς
Να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μάθουν τα λόγια του
ρόλου τους
Να αποτρέψουν αντιζηλίες για τους ρόλους
Να επικεντρώσουν την προσοχή τους στο περιεχόμενο
του μηνύματος της γιορτής και όχι στο μέγεθος του
ρόλου, στη στολή, κ.λ.π.
Να «περάσουν» το μήνυμα της γιορτής στα παιδιά τους
Να εμπλακούν στη διαδικασία της προετοιμασίας της
γιορτής με ποικίλους τρόπους
Να βοηθήσουν άλλους γονείς που δυσκολεύονται
Να συνεργαστούν μεταξύ τους με όλα τα παιδιά και τη
δασκάλα
Να υποστηρίξουν τα παιδιά τους στις προσπάθειές τους
Να απολαύσουν τα παιδιά τους και ολόκληρη την
ομάδα
Προετοιμασία χριστουγεννιάτικης γιορτής

42. Προετοιμασία χριστουγεννιάτικης γιορτής
Οι πρόβες γίνονται οργανωμένα και αφιερώνεται σε αυτές ο απαιτούμενος
χρόνος. Αρχικά η δασκάλα αναμένει να μάθουν τα παιδιά τους ρόλους τους,
ενώ παράλληλα βοηθά όπου υπάρχουν δυσκολίες. Σταδιακά χτίζεται κομμάτι
κομμάτι όλη η παρουσίαση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στους μαθητές που
αντιμετωπίζουν δυσκολίες και για το λόγο αυτό παρακινεί παιδιά με υψηλά
κίνητρα να βοηθούν. Στην περίπτωση αυτή ωφελούνται και οι δύο πλευρές
και γίνονται πιο δυνατές οι σχέσεις τις ομάδας. Η όλη διαδικασία κινείται
στην αυτονόμηση των παιδιών. Η δασκάλα εξηγεί στα παιδιά ότι τη μέρα της
παρουσίασης θα είναι και αυτή θεατής και το μόνο που θα κάνει είναι να
τους υποστηρίζει σε τεχνικά θέματα όπως μουσική, εικόνες, κ.λ.π. Θα είναι
ωστόσο δίπλα τους εάν παρουσιαστεί κάποια δυσκολία. Κάτι τέτοιο έχει το
ευεργετικό αποτέλεσμα της ανάληψης ευθυνών σε επίπεδο ομάδας καθώς
επίσης και της δικής τους αυτενέργειας σε άσχετες ώρες και εποχές εντός και
εκτός σχολείου και με δραματουργικό τρόπο.

43. Προετοιμασία χριστουγεννιάτικης γιορτής
Πολλές φορές, αν τα παιδιά δουλέψουν σε αυτή τη βάση, «στήνουν» μόνα
τους ολόκληρα θεατρικά την ώρα του διαλείμματος, ή την ώρα που
περιμένουν να φύγουν από το σχολείο και μάλιστα σε ανυποψίαστο χρόνο.
Άλλες φορές πάλι έχουν μάθει τα λόγια των συμμαθητών τους και
ανταλλάσσουν ρόλους από μόνα τους. Από τις ίδιες τις διηγήσεις των
παιδιών ανάλογα συμπεριφέρονται και εκτός του σχολείου όταν
συναντιούνται και παίζουν. Σε κάθε περίπτωση πάντως μεγεθύνεται η
αλληλεπίδραση των παιδιών που είναι από τους υψηλότερους στόχους της
μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό.

44. Επίλογος
Όλα τα παραπάνω αποτελούν ενδεικτικές προτάσεις οι οποίες απλώς
έχουν δοκιμαστεί σε πραγματικές συνθήκες μέσα στα ελληνικά
σχολεία ανά την επικράτεια (ιδιωτικά, αστικά, ημιαστικά, σχολεία
παραμεθορίου, αγροτικών περιοχών, ολιγοθέσια) και συνεπώς έχουν
προκύψει από την πολυετή εμπειρία.
Η ευρηματικότητα των δασκάλων είναι πραγματικά αστείρευτη και
προσαρμόζεται ανάλογα με τις εποχές και τις απαιτήσεις των καιρών.
Ούτως ή άλλως τα αισθητικά στοιχεία της επικοινωνίας του
δασκάλου με τους μαθητές του αλλά και της διδασκαλίας του μπορεί
κανείς να τα επισημάνει όταν εμφανίζονται, να τα περιγράψει, αλλά
δεν μπορεί να τα εξηγήσει, γιατί θεωρούνται ότι παραμένουν
απροσπέλαστα, όπως «το μυστηριώδες χαμόγελο της Mona Lisa».