Παρουσίαση του πλαισίου κια του κειμένου της Ενότητας 4 με βάση το νέο ΠΣ.

1. ΚΕΙΜΕΝΟ 4
ΤΑ ΗΘΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ
ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΥΡΙΟΥ

2. Τι ήταν αυτοί
οι Ρωμαίοι;
• Τι είδους λαός ήταν αυτοί οι Ρωμαίοι;
Αν πιστέψουμε τον Αστερίξ, που τους
γνώριζε από πρώτο χέρι, ήταν τρελοί.
Δυστυχώς ή ευτυχώς, εμείς δεν έχουμε
τη δυνατότητα να τους γνωρίσουμε
από τόσο κοντά· έχουμε, όμως, τα
γραπτά που μας άφησαν οι ίδιοι οι
Ρωμαίοι, τα κτίρια και τα μνημεία
τους, καθώς και τις μαρτυρίες άλλων
λαών της αρχαιότητας. Και όλα αυτά
μάλλον διαψεύδουν τον Αστερίξ.
• (https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/rome/page_002.html?pre
v=true)

3. Ποιος ήταν ο καλός άνθρωπος για τους
Ρωμαίους;
• Καλός άνθρωπος για τους Ρωμαίους σήμαινε καλός νοικοκύρης· και ο
καλός νοικοκύρης έπρεπε πάνω απ᾽ όλα να διακρίνεται από πνεύμα
οικονομίας. Στην καλύτερη περίπτωση αυτό σήμαινε ότι τα έξοδα δεν ήταν
περισσότερα από τα έσοδα και όλοι είχαν ακριβώς ό,τι χρειάζονταν για να
ζουν με αξιοπρέπεια· στη χειρότερη περίπτωση σήμαινε απλώς
τσιγκουνιά. Ως φαίνεται, οι παλιοί Ρωμαίοι ήταν βασικά τσιγκούνηδες -
αλλά αυτό δεν το πρόσεξε ο Αστερίξ.
• (https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/rome/page_002.html?prev=true)

4. Τι χρειάζονται οι ποιητές;
• Ο Οράτιος, ένας πολύ σημαντικός ρωμαίος ποιητής, αφηγείται το
ακόλουθο στιγμιότυπο: σε μια τάξη του δημοτικού τα παιδιά μαθαίνουν
πρόσθεση και αφαίρεση· ο δάσκαλος βάζει ασκήσεις και ενθουσιάζεται
όταν ακούει τις σωστές απαντήσεις. «Μπράβο, παιδιά!» λέει. «Μεθαύριο
που θα μεγαλώσετε θα γίνετε σωστοί νοικοκύρηδες.» Ο Κάτωνας θα
συμφωνούσε απόλυτα:
Οι πρόγονοί μας δεν είχαν σε καμιά εκτίμηση την ποίηση, και όποιον
ασχολούνταν μ᾽ αυτήν τον χαρακτήριζαν τσαρλατάνο και αγύρτη.
• Τάδε έφη ο γερο-Κάτωνας. Είναι αμφίβολο αν ο άνθρωπος αυτός πείστηκε
ποτέ ότι οι ποιητές χρειάζονται.
• (https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/rome/page_002.html?prev=true)

5. Οι ηθικές
αξίες των
αρχαίων
Ρωμαίων
(mos
maiorum)

6. Μπορείτε να σκεφτείτε μία
ηθική αξία της σύγχρονης
ελληνικής κοινωνίας;

7. Η αυτοδιαφήμιση
• Είναι αλήθεια ότι όλοι οι λαοί διαθέτουν έναν δικό τους κατάλογο με εθνικές αρετές· όμως,
τουλάχιστο στην αρχαιότητα, οι Ρωμαίοι είναι οι μόνοι που διαφημίζουν τόσο επίμονα τα εθνικά
τους προσόντα και οι μόνοι που χρησιμοποιούν τόσο συστηματικά τα προγονικά «ήθη και
έθιμα» ως το σημαντικότερο παιδαγωγικό μέσο. Ένα καλό παράδειγμα τέτοιας αυτοδιαφήμισης
μας δίνει ο Κικέρωνας, μεγάλος ρήτορας και πολιτικός:
Ποιος άλλος λαός έδειξε τέτοια σοβαρότητα συμπεριφοράς, τέτοια σταθερότητα χαρακτήρα, τέτοιο
ηρωισμό, τέτοια χρηστότητα ήθους, τέτοια εντιμότητα; Ποιοι διέπρεψαν τόσο σε κάθε είδος αρετής
ώστε να μπορούν να συγκριθούν με τους πατεράδες μας;
• Φυσικά ο Κικέρωνας δεν περιμένει απάντηση (η ερώτηση είναι, όπως λέμε, απλώς ρητορική) - ή,
μάλλον, η μόνη απάντηση που περιμένει είναι: «κανείς άλλος»
• (https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/rome/page_002.html?prev=true)

8. Ποιες είναι οι εθνικές μας αρετές;
Γιατί τις χαρακτηρίζουμε εθνικές;
Συμφωνείτε με τον προσδιορισμό
«εθνικές»;

9. Και μετά ήρθε
ο Σαλλούστιος
Κρίσπος…

10. Ποιος ήταν ο
Σαλλούστιος Κρίσπος;
• Ιστορικός και πολιτικός
• Έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ
• Έγινε συγκλητικός αν και καταγόταν από
την κατώτερη τάξη των πληβείων
• Αποβλήθηκε από τη Σύγκλητο λόγω
ανηθικότητας
• Ως φίλος του Ιούλιου Καίσαρα ξαναπήρε
τη θέση του ως Συγκλητικός

11. Ποιος ήταν ο
Σαλλούστιος Κρίσπος;
• Δεν ήταν και ιδιαίτερα έντιμος πολιτικός
καθώς με χρήματα από την επαρχία στην
οποία είχε τοποθετηθεί ως ανθύπατος
έχτισε τεράστια έπαυλη( στην εικόνα οι
κήποι της έπαυλης)
• Τελικά εγκατέλειψε την πολιτική.

12. Ρωμαϊκή έπαυλη

13. Τι λέει ο ίδιος
για την
εμπλοκή του
με την πολιτική
• «… αρχικά, ως νεαρός, κινήθηκα με
ενθουσιασμό προς τη δημόσια ζωή, όπως
πολλοί κι αυτός ο δρόμος είχε πολλά εμπόδια
για ᾽μένα. Αναφέρομαι στην αδιαντροπιά, στο
χρηματισμό, στην απληστία -που μεγαλώνει σε
βάρος της αξιοπρέπειας- στον αυτοέλεγχο και
το σθένος του χαρακτήρα. Παρόλο που
σκοπός μου δεν ήταν να εμπλακώ σε
κακουργήματα τα οποία ανέκαθεν
απεχθανόμουν, κυκλωμένος απ᾽αυτές τις
αμαρτίες στ᾽ απερίσκεπτα νιάτα μου, σύρθηκα
στη διαφθορά κι εγκλωβίστηκα απ᾽ την
φιλοδοξία. Θα μπορούσα να εναντιωθώ στις
ανήθικες μεθόδους των άλλων. Εντούτοις, ο
ίδιος πόθος για αξιώματα, με οδήγησε στη
μισητή και κακόφημη θέση τους…»
(πηγή:https://chilonas.com/2014/11/12/httpwp-mep1op6y-1ir/)

14. Αφού εγκατέλειψε την πολιτική…
• Με το τέλος της πολυτάραχης πολιτικής καριέρας του, αφιερώθηκε
επισήμως στην καταγραφή γεγονότων ιστορικής σημασίας.
• Έγραψε ιστορικές μονογραφίες
• Η πρώτη του μονογραφία «Ο πόλεμος του Κατιλίνα» (Bellum
Catilinae 43-42 πΧ) εκθέτει την διαφθορά των Ρωμαίων πολιτικών
ιχνηλατώντας τη συνομωσία του Κατιλίνα, ενός φιλόδοξου πατρικίου
ο οποίος είχε προσπαθήσει να αναλάβει την εξουσία, μετά τις
υποψίες των ευγενών συναδέλφων του και αμφισβητώντας αυτούς
που τον παρεμπόδιζαν να την κερδίσει νόμιμα.

15. Η ρητορική του για την παλαιά αριστοκρατία
• Το ύφος ο τρόπος και οι περιγραφές του αναφορικά με την
αριστοκρατική συμπεριφορά, φανερώνουν ότι ήταν βαθιά
προβληματισμένος από την ηθική παρακμή της Ρώμης. Ενώ
καταφέρεται εναντίον του διεφθαρμένου χαρακτήρα και των
κακόβουλων πράξεων του Κατιλίνα, δεν διστάζει να αναφέρει ότι
είχε πολλά χαρακτηριστικά ευγενών και στην πραγματικότητα όλα
όσα ήταν απαραίτητα για την επιτυχία ενός Ρωμαίου.
• Θεωρούσε την αριστοκρατία ως υπεύθυνη για τον εκφυλισμό των
πατροπαράδοτων ηθικών αξιών.
• ( πηγή:https://chilonas.com/2014/11/12/httpwp-mep1op6y-1ir/)

17. Το κείμενο της
ενότητας
• Apud antīquos Rōmānos concordia
maxima sed avaritia minima erat*.
Rōmāni in suppliciis* deōrum magnifici
sed domi parci erant.Iustitiā inter se
certābant* et patriam curābant*. In
bello* pericula*audaciā propulsābant*
et beneficiis* amicitias parābant*.
Delecti consultābant*patriae; eis
corpus ex annis infirmum sed ingenium
propter sapientiam validum erat.

18. Η
μετάφραση

19. Ποιες ηθικές
αξίες
αναφέρονται;
Η ομόνοια
(Concordia)
Η απουσία πλεονεξίας
(avaritia minima)
Η γενναιοδωρία στη
λατρεία των θεών (in
suppliciis deōrum
magnifici)
Η οικονομία (φειδώ)
στο σπίτι (domi parci)
Η δικαιοσύνη (iustitia)
Το θάρρος/η τόλμη
(audacia)
Η αγάπη/φροντίδα
για την πατρίδα (curo
patriam/consulto
patriam
Η φιλία (amicitia)
Ευεργεσία
(beneficium)
Σοφία
(sapientia)

21. Ας εξασκηθούμε στο λεξιλόγιο

23. Τι
προσέχουμε;
Ο χρόνος που κυριαρχεί είναι ο
παρατατικός
Άρα, οι ηθικές αυτές αξίες -
αφορούσαν τους προγόνους των
αρχαίων Ρωμαίων, αλλά δεν
αφορούν τους σύγχρονους του
Σαλούστιου.

24. Ετυμολογία
Antiqua: αντίκα
Amicitia: amicus, amo
Domi: δωμάτιο
Curo: κουράρω
Minima: μινιατούρα

25. Σας ευχαριστώ πολύ
Ελευθερία
Παπαμανώλη