Hipofiz hipotalamus

1
HİPOFİZ VE HİPOTALAMUSUN
FONKSİYONEL İLİŞKİLERİ
Dr. Ercan ÖZDEMİR

2
Hipofiz-Hipotalamus İlişkisi
• Hipofiz bezi; ön ve arka loblar olmak
üzere iki farklı bölümden oluşur
• Hipofiz, sella turcicaya yerleşmiştir
• Hipofizer (pitüiter) sap ile hipotalamusa
bağlanmıştır
• 1 cm çapında ve 1 g ağırlığında bir bezdir

3
• Fizyolojik olarak hipofiz bezi iki
bölüme ayrılır:
– Adenohipofiz (ön hipofiz)
– Nörohipofiz (arka hipofiz)
• Bu iki bölümün arasındaki
insanlarda çok küçük, ancak bazı
hayvanlarda daha büyük olan pars
intermedya vardır

4

5
• Ön hipofiz farinks epitelinin
embriyolojik bir çöküntüsü olan Rahtke
kesesinden kaynaklanır
• Arka hipofiz ise hipotalamusun bir
çıkıntısı olarak nöral dokudan köken
alır
• Ön hipofizin farinks epitelinden
geliştiğinden hücreler epitele benzer
• Arka hipofiz ise sinir dokusundan
kaynaklanır glia hücreleri içerir

6
• Ön hipofizden 6, arka hipofizden ise 2 adet peptit
hormon salgılanır
•Ön hipofiz hormonları:
–Büyüme hormonu (GH) tüm vücutta protein
yapımını, hücre çoğalması ve farklılaşmasını
etkileyerek büyümeyi sağlar
–Adrenokortikotropin (kortikotropin, ACTH) glikoz,
protein ve yağ metabolizmasını etkileyen adrenal
korteks hormonlarının salgılanmasını kontrol eder
–Tiroid uyarıcı hormon (tirotropin, TSH) T3 ve
T4’ün tiroid bezinden salgı hızını kontrol eder.
Hücre içi kimyasal tepkimeleri hızlandırır
–Prolaktin, meme gelişimini ve süt yapımını sağlar
–Follikül uyarıcı hormon (FSH ve luteinleştirici
hormon (LH), over ve testislerin büyümelerinin
yanı sıra, bu dokuların hormonal ve üreme
işlevlerini de kontrol eder

7
• Arka hipofiz hormonları:
– ADH (vazopresin) idrarla su atılma
hızını kontrol ederek vücutta su
yoğunluğunun düzenler
– Oksitosin bebeğin emmesi sırasında
sütün meme bezlerinden meme
başına atılmasına ve bebeğin
doğumuna yardım eder

8

9
• Önhipofiz, hormon sentezleyen çok
sayıda farklı hücre tipleri içerir
• Özel boyalarla 6 hücre tipi ayırt edilir:
1) Somatotroplar-İnsan büyüme hormonu
(hGH)
2) Kortikotroplar-Adrenokortikotropin (ACTH)
3) Tirotroplar - Tiroid uyarıcı hormon (TSH)
4) Gonadotroplar -Gonadotropik hormonlar;
luteinleş tirici hormon (LH) ve follikül
uyarıcı hormonu (FSH) içerir
5) Laktotroplar- Prolaktin (PRL)
6) Kromofob hücreler

10

11
• Ön hipofiz hücrelerinin yaklaşık
%30-40'ı GH salgılayan
somatotroplar, %20 kadarı ACTH
salgılatan kortikotroplardır
• Diğer hücre tipleri tiroid işlevini, cinsel
işlevleri ve memelerden süt salgısını
kontrol eden güçlü hormonlar
salgılarlar
• Somatotroplar, asit boyalarla
boyandıkları için asidofil olarak
isimlendirilir
• Bu nedenle GH salgılayan hipofiz
tümörlerine asidofilik tümör denir

12
• Arka hipofiz hormonları hipotalamustaki
hücrelerde sentezlenir
• Arka hipofiz hormonlarını salgılayan
hücrelerin gövdeleri hipotalamustadır
• Magnoselüler olarak isimlendirilen bu
nöronlar hipotalamusun supraoptik ve
paraventriküler çekirdeklerinde
yerleşmiştir
• Bu hormonlar, hipotalamustan arka
hipofize giden nöronların
aksoplazmasında taşınır

13

14
Hipotalamus Hipofiz Salgısını Kontrol Eder
• Hipofiz salgıları hipotalamustan kaynaklanan hormonal veya sinirsel sinyallerle kontrol edilir
• Hipofiz vücudun başka bir bölgesine nakledilirse, hipofiz hormonlarının (prolaktin dışında)
salgısı azalır
• Arka hipofiz salgısı hipotalamusun sinirsel uyarıları ile kontrol edilir
• Ön hipofiz salgısı hipotalamustan salgılanan serbestleştirici veya baskılayıcı hormonlar ile
kontrol edilir

15
•Hipotalamus, pek çok kaynaktan sinyal alır
•Ağrı sinyalinin bir kısmı hipotalamusa iletilir
•Heyecan verici düşünceler, hoşa giden veya
gitmeyen koku uyarıları hipotalamusa iletilir
•Hatta kandaki besinlerin, elektrolitlerin, su
ve çeşitli hormonların yoğunlukları
hipotalamusu uyarır
•Bu nedenle, hipotalamus bilginin toplanma
merkezidir
•Bu bilgi hipofiz hormon salgısını kontrol eder

16
Hipotalamus-Hipofiz Portal Kan Damarları
• Ön hipofiz, yaygın kapiller sinüslere
sahiptir
• Bu sinüslere kan alt hipotalamustaki
kapiller damar yatağından gelir
• Hipotalamusun aşağıda pitüiter sapla
bağlanan bölümüne medyan eminens adı
verilir
• Küçük arterler medyan eminense girer ve
hipotalamus-hipofiz portal sistemini
oluştururlar
• Bunlar hipofiz sapıyla birlikte aşağıya
uzanır ve ön hipofiz sinüslerini beslerler

17
Hipotalamusun Serbestleştirici ve Baskılayıcı Hormonları
• Hipotalamustaki özel nöronlar
serbestleştirici ve baskılayıcı hormonlar
salgılar
• Bu nöronlar hipotalamusun çeşitli
bölgelerinden kaynaklanır ve sinir liflerini
medyan eminens ve hipotalamusun bir
uzantısı olan tuber sineryuma gönderirler
• Salgılanan hormonlar hipotalamus-hipofiz
portal sistemi tarafından ön hipofiz bezinin
sinüslerine taşınır

18
• Hipotalamusun serbestleştirici ve baskılayıcı hormonları:
– TSH salgılatan, tirotropin serbestleştirici hormon (TRH)
– Adrenokortikotropin salgılatan kortikotropin serbestleştirici hormon (CRH)
– GH salgılatan, GH serbestleştirici hormon (GHRH); ve GH baskılayan,
somatostatin olarak da isimlendirilen GH baskılayıcı hormon (GHIH)
– LH ve FSH salgılatan, gonadotropin serbestleştirici hormon (GnRH)
– PRL salgısını önleyen, prolaktin baskılayıcı hormon (PIH)
Hipotalamusun Serbestleştirici ve Baskılayıcı Hormonları

19

20

21

22
Hormon Salgısının Feedback Kontrolü

Hipofiz hipotalamus

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à Hipofiz hipotalamus

Similaire à Hipofiz hipotalamus (13)

Plus de Cumhuriyet Üniversitesi

Plus de Cumhuriyet Üniversitesi (10)

Hipofiz hipotalamus