1. 1
BÖLÜM-4
GENLEŞME CİHAZLARI
VE BORU HATLARINDA
ARIZA BULMA

2. 2
ARIZA KAYNAKLARI
1. Sistemdeki önemli değişmeler
2. Son servis ve bakımda yapılan işler
3. Havada meydana gelen aşırı değişiklikler
4. Yeni tesis edilmiş sistemlerdeki arızalar

3. 3
BİLGİ VE YARDIM KAYNAKLARI
•Duyu organlarını çok iyi kullanın.
•Üretici firmanın servis dokümanlarını iyi incelemek
gerekir.
•Basınç ve sıcaklık okumaları çok önemlidir. (Resim)
•Gözetleme camlarını kontrol edin.

4. 4
p
h
kondenser
evaporatör kompresör
genleşme valfi
A
B
C
D
1
2
3
4
5
67
8
Soğutma Çevrimi

5. 5
TERMOSTATİK GENLEŞME VALFİ

6. 6

7. 7
KIZGINLIĞIN KONTROLÜ VE
DEĞİŞTİRİLMESİ
Mevcut kızgınlığın derecesini belirlemek için aşağıdaki işlem sırası
uygulanmalıdır:
1. Termostatik kuyruğun monte edildiği emme hattındaki sıcaklığı
ölçün.
2. Emme hattı basıncını, hattaki basınç düşmesini tahmini olarak
ilave etmek suretiyle (kuyruğun monte edildiği yer ile kompresör
arasındaki basınç düşümü) hesaplayın. Veya termostatik valf dış
dengelemeli ise emme hattı basıncı dış dengeleme hattına gösterge
bağlamak suretiyle doğrudan ölçülebilir.
3. Mevcut soğutucu akışkana ait sıcaklık-doyma tablosunu
kullanarak emme hattı basıncına karşılık gelen doyma sıcaklığını
bulun. Kızgınlık, ölçülen sıcaklık ile tablodan bulunan doyma
sıcaklığı arasındaki farktır.

8. 8

9. 9
TERMOSTATİK GENLEŞME
VALFİ ARIZALARI
•Kızgınlık ayarı değiştirilemiyorsa kuyruk şarjı kaçmış
olabilir.
•Kuyruk yanlış şekilde ve uygun olmayan yere monte
edilmiş olabilir.
•Kuyruk kısmına ısı yalıtımı sarılmalıdır.
•Buzlanmadan dolayı kısmen veya tamamen tıkanma
oluşabilir.
•Giriş süzgeci pislikler nedeniyle tıkanmış olabilir.

10. 10
OTOMATİK GENLEŞME VALFİ

11. 11

12. 12
OTOMATİK GENLEŞME VALFİ
ARIZALARI
•Valf ayar düğmesi yardımıyla emme hattı basıncı
değiştirilemiyorsa arıza vardır.
•Buzlanma oluşabilir.
•Giriş süzgeci pislikler ile tıkanmış olabilir.

13. 13
TERMO-ELEKTRİK GENLEŞME
VALFLERİ

14. 14
TERMO-ELEKTRİK GENLEŞME VALFİ
ARIZALARI
 Isıtıcı direnç arızası
 Güç kaynağı arızası
 Valf iğnesinin buzlanması
 Valf iğnesinin pisliklerden dolayı tıkanması

15. 15
TERMO-ELEKTRONİK
GENLEŞME VALFLERİ

16. 16
TERMO-ELEKTRONİK
GENLEŞME VALFİ ARIZALARI
 Dişli mekanizması arızası
 Sensör arızası
 Mikroişlemci arızaları
 İğne tıkanmaları
 İğne buzlanmaları

17. 17
DİĞER GENLEŞME CİHAZLARI
KILCAL BORULAR:
•Buzlanma
•Pisliklerle filtre tıkanması
ŞAMANDIRALI VALFLER:
•Akışkan seviyesi uygunsuz
•Şamandıra iğnesi tıkalı
•Yüzer top delik

18. 18
Sabit Basınç Orifisleri
Sabit basınç orifislerinde oluşabilecek başlıca arızalar, süzgeç,
iğne tıkanması ve buzlanmadır. Özellikle iklimlendirme
cihazlarında işletmeye alma esnasında iç ünite üçlü vakumla
şarja hazır hale getirilmeden süpürme yöntemiyle tahliye edilirse
iç ünitede nem ve hava kalabilir. Bu nem yaz boyunca
buharlaşma sıcaklığı yüksek olduğundan orifiste buzlanma
sorunu çıkarmaz, ancak kış mevsiminde dış ünitedeki
buharlaşma basıncı ve sıcaklığı düştüğünde buzlanma yaparak
orifisi veya kılcal boruyu tıkar. Bu durumda gazı geri toplayıp
yeniden üçlü vakum yaparak daha sonra gaz şarjı yapılmalıdır

19. 19
GENLEŞME VALFLERİNDEN
KAYNAKLANMAYAN DURUMLAR
1. Fazla soğutucu akışkan
2. Eksik soğutucu akışkan
3. Yüksek basma hattı basıncı
4. Zayıf sıkıştırma
5. Hava ve yoğunlaşmayan gazlar

20. 20
YAĞ AYIRICI ARIZALARI
Yağ dönüş hattı sıcaklığı genellikle oda sıcaklığının
üzerinde olmalıdır:
1.Şayet yağ dönüş hattı basma hattı sıcaklığına yakın ise
şamandıralı valf açık kalmıştır.
2. Yağ dönüş hattı oda sıcaklığında kalıyorsa şamandıralı
valf tıkanmıştır.
3. Dönüş hattı çok soğuk, terli veya karlı ise yağ ayırıcıda
akışkan yoğunlaşmaktadır. (Yağ ayırıcıyı sıvı
deposundan daha sıcak olacak şekilde yerleştirin. Ayırıcı
üzerine şerit rezistans takın.)

21. 21
Yağ Ayırıcı

22. 22
ÇEKVALF ARIZALARI
Valf pistonu ağırlıkla kapanıyorsa ve açılmasında bir
problem varsa muhtemelen piston sıkışmıştır. Söküp
piston yuvasını temizleyin.
Şayet çek-valf kapanmıyorsa piston kir ve metal
talaşlarından dolayı açık konumda kalmış olabilir. Valfi
söküp temizleyin.
Valf sızdırıyorsa yuva üzerinde çentik olup olmadığını
kontrol edin. Piston üzerindeki valf diski kertiklenmiş
veya çizilmiş olabilir.
Valf gövdesi döküm ise ayırıcı bölme kaçak oluşturabilir.

23. 23
SIVI HATTI ARIZALARI
Genel olarak problem sıvı hattının sıcak veya soğuk
olmasıdır.
•YÜKSEK SICAKLIK NEDENLERİ: Aşırı soğutucu
akışkan şarjı, kondenser kirliliği veya fan arızası, hava veya
yoğunlaşmayan gazlar, eksik şarj, ortam çok sıcak.
•TERLEME VEYA KARLANMA DURUMU: Tıkanma
vardır.
Bazen solenoid valf sızdırabilir bu durumda da karlanma
oluşur.

24. 24
NEM GÖSTERGESİ ARIZALARI
Güvenilir bir nem göstergesi, mevcut olan neme göre rengini
değiştirir.
Aşırı nem bütün renkleri yıkayabilir. Nem gösterge elamanı ile
birlikte filtre-kurutucuyu da değiştirin.
Nem gibi sistemdeki yağ da gösterge elemanını renksizleştirebilir.
Kağıt şeffaf veya yağ rengi olmaya başlarsa sistemde aşırı yağ
mevcuttur. Aşırı yağ alındığında eleman tekrar önceki kabiliyetini
kazanabilir.
Alkol gibi kurutucu sıvılar gösterge elemanına zarar verebilir. Yeni
kurutucu filtre bir miktar alkolü uzaklaştırabilir.
Boyalı tip kaçak detektörleri nemi gösterge elemanını etkileyebilir.
Nem gösterge elemanı kompresör yanığından sonra asitlerden
etkilenebilir. Değiştirmek gereklidir.

25. 25
EMME HATTI ARIZALARI
Emme hattı karlı veya terli olduğunda bir problem var
demektir.
Emme hattındaki nem veya karlanma soğutma yeteneğine
sahip akışkanın hala aktığını gösterir. Derin soğutma
uygulamalarında bu durum normaldir. Kızgınlık ayarının
iyi yapılması gerekir. Genleşme valfindeki kuyruğun
gevşek veya çıplak olması sıvı yürümesine neden olabilir.
DİKKAT: Emme hatlarının mutlaka yalıtılması gerekir.
Emme hatlarının tasarımı, yağın kompresöre dönmesine
imkan vermelidir. Gerekirse yağ cebi eklenmelidir.

26. 26
BASMA HATTI ARIZALARI
 Basma hattının çok uzun olduğu sistemlerde yoğunlaşmanın kış
aylarında basma hattında gerçekleşmesi nedeniyle yağ ayırıcı
veya susturucu elaman kondenser gibi davranabilir. Kondenser
kompresörden yüksekte ise her durma anında kompresör basma
supapları üzerine yoğunlaşan sıvı geri gelebilir. Bunu engellemek
için basma hattında çek valf takılabilir
 Diğer bir problem basma hattı çapı olması gereken boyuttan
küçük seçildiğinde ortaya çıkar. Bu durumda aşırı basınç
kayıpları oluşturarak kompresör sıkıştırma işinin büyük bir
kısmını yutar, hacimsel verimi düşürür. Kompresör aşırı ısınmaya
başlar.
 Basma hatlarıyla ilgili bir diğer problem kompresörden
kaynaklanan titreşimlerin havşa-rakor bağlantılarında ve
kondenser bağlantılarında boru çatlamalarına neden olmasıdır.