1. Ֆիզիկա
Էլեկտրական հոսանքի
ազդեցությունը մարդու վրա

2. Նյութը պատրաստել ենք երկու հոգով, մեզ
խորհորդ տվեց ընկեր՝ Մխիթարյանը
որպիսզի մենք կատարենք Էլեկտրական
հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և
Կայծակ-ի նախագիծը: Այդ իսկ
պատճառով , մենք գտանք նյութեր
կատարեցինք փորձեր կայծակի
վերաբերյալ և ունենք վիդեո նյութը
Նիկոլայ Տեսլանի Վերաբերյալ նյութի
հեղինակն է Իսախանյան Էմման :

3. • Հոսանքի ուժը կախված է հաղորդչի,
որով անցնում է հոսանքը, ունեցած
լարումից և դիմադրությունից. I=U / R: Այդ
պատճառով կրիտիկական
նշանակության՝ I0= 0,1 Ա-ի, հոսանքի
ուժը կարող է հասնել ինչպես բարձր
լարման և մեծ դիմադրության, այնպես էլ
ցածր լարման և փոքր դիմադրության
դեպքում:

4. • Մարդու մարմինը հաղորդիչ է: Էլ.
հոսանք անցնելով մարմնի միջով կարող
է վնասել կարևոր օրգանները, իսկ
երբեմն անգամ հանգեցնել մարդու
մահվան: Մարդու մահը վրա է հասնում
մոտ 100 մԱ (0,1 Ա) հոսանքի ուժի
դեպքում:

5. • Մարդու մարմնի դիմադրությունը
հաստատուն արժեք չունի: Այն կախված է
մարդու վիճակից, նրա մաշկից, մաշկի
վրա քրտինքի առկայությունից, արյան
մեջ ալկոհոլի պարունակությունից և
այլն: Չոր, կոշտացած մաշկը բարձր
դիմադրություն ունի, իսկ բարակ, նուրբ և
խոնավ մաշկը՝ ցածր:

6. • Դիմադրությունը նվազում է նաև մաշկի
տարբեր վնասվածքների դեպքում
(կտրվածքներ, քերծվածքներ,
ճանկռվածքներ): Հոսանքի նկատմամբ
առավել զգայուն են մարմնի այնպիսի
հատվածներ, ինչպիսիք են դեմքի,
պարանոցի և ձեռքի ափերի հակառակ
կողմի մաշկը: Սակայն մարդու համար
ամենախոցելին պարանոցի և
ականջաբլթակների վրա գտնվող, այսպես
կոչված, ակուպունկտուրային կետերն են

7. • Մարդու օրգանիզմի վրա էլեկտրական հոսանքի
ներգործությունը կարող է ոչ միայն բացասական, այլ նաև
դրական լինել: Այն օգտագործվում է բժշկության մեջ:Օրինակ՝
ռադիկուլիտի, նևրալգիայի և որոշ այլ հիվանդությունների
դեպքում հիվանդի միջով թույլ հաստատուն հոսանք են
ացկացնում: Սա ցավազրկող ազդեցություն է ունենում,
բարելավում է արյան շրջանառությունը և այլն:Ուղեղի էլ.
գրգռման միջոցով բուժում են հոգեկան որոշ
հիվանդություններ. Հիվանդի մոտ այդ ընթացքում
առաջանումէ ջղաձգման նոպա, որից հետո նա քնում է:Սրտի
միջով անցկացվող կարճատար բարձրավոլտ
էլ.պարպումները սրտի գործունեության խանգարման ծանր
դեպքերում երբեմն օգնում են կանխել հիվանդի մահը:

8. • Կանոները • Օգտվել դիէլեկտրիկ
ձեռնոցներից • Մեկուսացնող
տակդդիրներից Էլեկտրական
սարքավորումների և ցանցերի
հոսանքատար մասերը պետք է
մեկուսացված լինեն գետնից:
Ապահովիչը պետք է միշտ միացված լինի

9. Կայծակ
• Կայծակ նաեւ` շանթ, մթնոլորտում`
ամպերի կամ ամպի և երկրի միջև տեղի
ունեցող կայծային էլեկտրական
պարպում է Սովորաբար դրսևորվում է
պայծառ լույսի բռնկումով և ուղեկցվում
որոտով Պարպման ժամանակ հոսանքի
ուժը հասնում է 10-100 հազար ամպեր,
լարումը` տասնյակ միլիոնավորներից
մինչեւ միլիարդավոր վոլտերի:

10. Նիկոլայ Տեսլա
• Նիկոլա Տեսլա ( ծնվել է 10 հուլիսի 1856,
Սմիլյանի, Ավստրո-Հունգարիա,
ներկայում՝ Խորվաթիայում - մահացել է
հունվարի 7-ին 1943,Նյու-Յորք, ԱՄՆ),
ազգությամբ սերբ ճարտարագետ, ֆիզիկոս,
ինչպես նաև գյուտարար՝
էլեկտրատեխնիկայի և ռադիոտեխնիկայի
բնագավառումֈ Ծնվել և մեծացել է ԱվստրոՀունգարիայում, ապրել և աշխատել է
հիմնականում Ֆրանսիայում և ԱՄՆ-ումֈ
1891 թվականին ստացել է ամերիկյան
քաղաքացիությունֈ

11. Գործունեությունը
• Նիկոլա Տեսլան հռչակվել է էլեկտրականության
ու մագնիսականության հատկությունների
ուսումնասիրության բնագավառում իր
հեղափոխական ներդրման շնորհիվֈ Տեսլայի
տեսական աշխատություններն ու արտոնագրերը
ձևավորել են փոփոխական հոսանքով աշխատող
ժամանակակից սարքերի և բազմաֆազային
համակարգերի և
էլեկտրաշարժիչների նախագծման հիմքը, որոնց
շնորհիվ իրագործվեց արդյունաբերական
հեղափոխության երկրորդ փուլըֈ Նա հայտնի էր
որպես «եթերի» տեսության կողմնակիցֈ

12. • Կայծակների շուրջ 70%-ը տեղի են ունենում
արեւադարձներում, որտեղ մթնոլորտային
շրջանառությունն ամենամեծն է: Երկրագնդի վրա
ամենահաճախը կայծակները տեղի են ունենում
Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության
արեւելքի լեռներում գտնվող փոքրիկ Կիֆուկա գյուղի
մոտ: Մեկ քառակուսի կիլոմետր տարածքի վրա
տարեկան տեղի է ունենում կայծակի 158 բռնկում:
Կայծակները հաճախակի են նաեւ Վենեսուելայում,
Սինգապուրում, Բրազիլիայի հյուսիսում եւ
Կենտրոնական Ֆլորիդայում: Կայծակի
երկարությունը լինում է մի քանի հարյուր մետրից
մինչեւ մի քանի կիլոմետր: Հատկությունները

13. • Կայծակները լինում են գծային, գնդային և
օղաձև ։
Ավելի հաճախ հանդիպում է
գծային կայծակ, որի երկարությունը
հասնում է մի քանի կմ-ի, տևողությունը`
10-4 վրկ-ի, հոսանքի ուժը` 100 կԱ-ի
Գնդային կայծակի բնույթը դեռևս
բացահայտված չէ Կայծակի ավերիչ
հետևանքներից պաշտպանվելու համար
կիրառվում են շանթարգելներ
Տեսակները

14. • •Ցանկացած կայծակ,դա էլեկտրական հոսանք է,որը
կախված պայմաններից կարող է ընդունել տարբեր
ձևեր:Հատկապես զարմանալի են գնդաձև
կայծակները:Բնույթ ըգնդաձև կայծակների դեռևս
հստակ հայտնի չէ:Երբեմն նրանց հետևել են տների և
ինքնաթիռների ներսում: Ինչպես նաև դրա վարքագիծը
հայտնի չէ:Գնդաձ կայծակը կարող է լինել կրակոտ
կարմիր,նարնջագույն կամ դեղին և սավառնել երկնքում
մի քանի վարկյան մինչև որ չանհետանա:Կայծակները
միշտ ուղեկցվում են որոտով և պայծառ լույսի
բռնկումով և ամենից շատ նկատվում է անջրևի
ժամանակ: •Մեզանից ամեն ոք շատ անգամներ է տեսել
հասարակ ,այսպես ասված գծային կայծակներ:Իսկ
գնդաձև կայծակները շատ հազվագյուտ ֆենոմեն է:
Բնության մեջ մոտաորապես հազարաոր հասարակ
կայծակների մեջ հանդիպում են 2-3 գնդաձև կայծակ:

15. Որոտը
• Կայծակին ուղեկցող որոտի առաջացման
բացատրությունը հետևյալն է` էլեկտրական
հոսանքի արագ աճի պատճառով կայծակի
անցուղու ներսում օդը խիստ տաքանում է և
արագ ընդարձակվումֈ Հոսանքի
հանկարծակի ընդհատումից հետո
ջերմաստիճանը կայծակի անցուղում
ընկնում է , քանի որ ջերմությունը
հաղորդվում է մթնոլորտին. անցուղին
արագ սառչում է, օդը կտրուկ սեղմվում, որի
հետևանքով առաջանում են ձայնային
ալիքներֈ

16. Պատահարներ
• Երկրի մակերեւույթին հասած կայծակը հաճախ հրդեհների
և մարդկային զոհերի պատճառ է դառնում 1789թ. Իտալիայի
Բրեշա քաղաքում կայծակը հարվածելով Սբ. Նազար
եկեղեցուն, պայթեցրեց այնտեղի զինանոցում գտնվող
իննսուն տոննա վառոդը: Զոհվեց երեք հազար մարդ,
ավերվեց քաղաքի մեկ վեցերորդը: 1994թ. նոյեմբերի 2-ին
Եգիպտոսի Դրոնկա նավահանգստում կայծակը խփելով
պայթեցրեց նավթատար նավերը, զոհվեց 469 մարդ: 2005թ.
հոկտեմբերի 31-ին կայծակի հարվածից Նոր Հարավային
Ուելսում սատկեց վաթսունութ կով: Պակիստանի
հյուսիսարեւմտյան Ուշարի Դարա գյուղում կայծակից
սպանվեց 30 մարդ: Ամերիկացի անտառապահ Րոյ
Սալիվանը գրանցվել է Գինեսի գրքում այն բանից հետո, երբ
ողջ է մնացել 35 տարվա ընթացքում ստացած կայծակի յոթ
տարբեր հարվածներից հետո: Կայծակի հետ կապված
պատահարներ

17. Իսախանյան Էմմա
• Նիկոլայ Տեսլանի տեսանյութը
• Որի մեջ խոսվում է նաև կայծակներից
• http://www.youtube.com/watch?v=RoYlmUlS
uL8

18. Փորձեր
• http://www.youtube.com/watch?v=eRKla0FH
hg0&feature=youtu.be

19. Նյութը Պատրաստեցին
• 9-1 դասարանի
Էրիկ Հովհաննիսյանը
Էդուարդ Հակոբյանը
Ղեկավար Գայանե Մխիթարյան: