1. นิยามจริยธรรม จริศาสตร จริยศึกษา
จากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 หมายถึง ธรรมที่เปนขอประพฤติปฏิบัติ,
ศีลธรรม, กฎศีลธรรมจากการสัมมนาของสํานักงานคณะ กรรมการศึกษาแหงชาติ เมื่อ พ.ศ. 2522 ไดสรุป
นิยามไววาจริยธรรม คือแนวทางประพฤติปฏิบัตตนเพือการบรรลุถึงสภาพชีวิตอันทรงคุณคาพึงประสงค
ิ ่
โดยทั่วไปจริยธรรมมักอิงอยูกับศาสนา จริยธรรมยังหยั่งรากอยูบนวัฒนธรรมขนบธรรมเนียมประเพณี และ
โดยนัยนี้ บางทานเรียกหลักแหงความประพฤติอันเนื่องมาจากคํา สอนทาง
ศาสนาวา ศีลธรรม และเรียกหลักแหงความประพฤติอันพัฒนามาจากแหลงอื่นวาจริยธรรม คําวา
Ethics ในภาษาอังกฤษจึงมี 2 ความหมาย ความหมายแรกคือ จริยธรรม (Ethics) หมายถึง ประมวลกฎหมาย
ที่กลุมชนหรือสังคมหนึ่งๆ ยอมรับเปนแนวควบคุมความประพฤติ เพื่อแยกแยะใหเห็นวาอะไรควรหรือไป
กันไดกบการบรรลุวตถุประสงคของกลุม Ethics ที่ใชในความหมายนี้เปนอันเดียวกับจริยธรรม เชน Medical
ั ั
ethics (จริยธรรมทางการแพทย) ซึ่งตรงกับความหมายของ Medical ethics ในภาษาอังกฤษวา The rules or
principlesgoverning the professional conduct of medical practitioners.
ความหมายทีสองของ Ethics เปนความหมายที่ใชในภาษานักปรัชญา และ Ethics ในความหมายนี้
่
แปลเปนไทยวา จริยศาสตร พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายจริยศาสตรวา 
ปรัชญาสาขาหนึ่งวาดวยความประพฤติ และการครองชีวิต วาอะไรดี อะไรชั่ว อะไรถูก อะไรผิด หรืออะไร
ควร อะไรไมควร
โดยสรุปแลวจริยธรรมก็คือ กฎเกณฑความประพฤติของมนุษยซึ่งเกิดขึ้นจากธรรมชาติของมนุษย
เอง ไดแกความเปนผูมีปญญาและเหตุผลหรือปรีชาญาณทําใหมนุษยมมโนธรรมและรูจักไตรตรองแยกแยะ
ี
ความดี - ความชั่ว, ถูก - ผิด, ควร - ไมควร เปนการควบคุมตัวเอง และเปนการควบคุมกันเองในกลุมหรือ

เปน ศีลธรรมเฉพาะกลุม
ศีลธรรม (moral)
เปนศัพทพระพุทธศาสนา หมายถึง ความประพฤติที่ดีที่ชอบ หรือ ธรรมในระดับศีล
คํา วาศีลธรรมถาพิจารณาจากรากศัพทภาษาละติน Moralis หมายถึง หลักความประพฤติที่ดีสา หรับบุคคล
ํ
พึงปฏิบัติ
คุณธรรม (virtue)
คุณธรรม หมายถึง สภาพคุณงามความดีทางความพฤติและจิตใจ เชน ความเปนผูไมกลาวเท็จโดยหวัง
ประโยชนสวนตนเปนคุณธรรมประการหนึ่ง
คํา วา คุณ ภาษาบาลีแปลวา ประเภท, ชนิด ธรรม หมายถึง หลักความจริง หลักการในการปฏิบัติ ดังนั้น อาจ
อธิบายไดวา คุณธรรม คือ จริยธรรมที่แยกเปนรายละเอียดแตละประเภท เชน เมตตา กรุณา เสียสละ ซื่อสัตย
อดทน ฯลฯ

2. สิ่งเหลา นี้หากผูใดประพฤติปฏิบัติอยางสม่ําเสมอ ก็จะเปนสภาพคุณงามความดีทางความประพฤติและจิตใจ
ของผูนั้น
จริยธรรมคืออะไร
ความหมายของจริยธรรม
คําวา จริยธรรม แยกออกเปน จริย + ธรรม คําวา จริยะ หมายถึง ความประพฤติหรือกิริยา ที่ควร
ประพฤติ สวนคําวา ธรรมมีความหมายหลายอยาง เชน คุณความดี, หลักคําสอนของศาสนา, หลักปฏิบัติ เมื่อ
นําคําทั้งสองมารวมกันเปน จริยธรรม จึงไดความหมายตามตัวอักษรวา หลักแหง ความประพฤติหรือ แนว
ทางการประพฤติ (พระเมธีธรรมาภรณ, 2534:74)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ใหคํานิยามวาจริยธรรม คือ ธรรมที่เปนขอ ประพฤติ ปฏิบัติ,
ศีลธรรม, กฎศีลธรรม
ผลการสัมมนาของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ เรื่องจริยธรรมในสังคม ไทย
ปจจุบัน? ซึ่งจัดขึ้นที่สถาบันเทคโนโลยีแหงเอเชีย (AIT) ปทุมธานี เมื่อ พ.ศ. 2522 ไดสรุปนิยามไววา

จริยธรรม คือแนวทางประพฤติปฏิบัติตนเพื่อการบรรลุถึงสภาพชีวิตอันทรงคุณคาพึงประสงควทย วิศท ิ
เวทย และ เสฐียรพงษ วรรณปก ใหคํานิยามวา จริยธรรม หมายถึง หลักคําสอน วาดวย ความประพฤติเปน
หลักสําหรับใหบคคลยึดถือในการปฏิบัตตน (วิทย วิศทเวทย และเสฐียรพงษ วรรณปก, 2530:2) ประภาศรี
ุ ิ
สีหอําไพ (2535:24) ใหความหมายของจริยธรรมไววา จริยธรรม หมายถึงหลัก ความประพฤติที่อบรมกิริยา
และปลูกฝงลักษณะนิสยใหอยูในครรลองของคุณธรรมหรือศีลธรรม คุณคา ทางจริยธรรมชี้ให เห็นความ
ั
เจริญงอกงามในการดํารงชีวตอยางมีระเบียบแบบแผน ตามวัฒนธรรมของ บุคคลที่มีลักษณะทางจิตใจ ที่ดี
ิ
งามอยูในสภาพแวดลอมที่โนมนําใหบุคคลมุงกระทําความดี ละเวน ความชั่ว มีแนวทางความประพฤติอยูใน
เรื่องของความดี ความถูกตอง ควรในการประพฤติตนเพือ อยูในสังคมไดอยางสงบเรียบรอยและ เปน
่
ประโยชนตอผูอื่น มีคุณธรรมและมโนธรรมที่จะสราง ความสัมพันธอนดี โดยมีสํานึกที่จะใชสิทธิและ
ั
หนาที่ของตนตามคานิยมทีพึงประสงค
่
นอย พงษสนิท (2526:181) ใหความหมายของคําวาจริยธรรมไววา จริยธรรม คือหลักความดีอัน
ควรประพฤติปฏิบัติ โดยนัยนี้จริยธรรมจึงเปนผลไดมาจากหลาย ๆ ทาง เชน ประเพณีวัฒนธรรม กฎหมาย
เปนตน จริยธรรมจึงเปนบรรทัดฐานของความประพฤติหลายประการ หนึ่งในบรรดาบรรทัดฐานของ ความ
ประพฤติทั้งหลาย เปนสิ่งกําหนดวาอะไรควรประพฤติปฏิบัติ อาจจะเกิดปญหาขึ้นไดวา ถาเชนนัน ้
จริยธรรมแตกตางจากคานิยม กฎหมาย และระเบียบขอบังคับ อยางไรเพราะสิ่งเหลานี้ ก็เปนตัวกําหนดวา
อะไรควรประพฤติปฏิบัติเชนกัน จึงขอกลาวเพิ่มเติมวา จริยธรรมนั้น เปนสิ่งที่ควรนําไปประพฤติเพื่อใหเกิด
ความดีงาม มีจดมุงหมายอยูทคุณความดี สวนคานิยมนั้นเปนเพียงสิ่งที่คนนิยมปฏิบัติกน
ุ ี่ ั
จริยธรรม คือแนวทางของการประพฤติหรือขอปฏิบัติตนเปนคนดีเพือประโยชนสข ของตนเอง
่ ุ
และสวนรวม ขอปฏิบัติเหลานั้นมาจากขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม ศาสนา และปรัชญา จริยธรรม

3. เปนขอปฏิบัติที่ชักจูงใหคนทําตามโดยไมตองตั้งคําถามหาเหตุผลวาทําไมตองทํา ทั้งนี้เพราะจริยศาสตรได
ใหเหตุผลสนับสนุนขอปฏิบติอยูแลว หาไดมีเงื่อนไขวาจะตองกอใหเกิด คุณความดีในสังคมไม อนึ่ง
ั
กฎหมายและระเบียบขอบังคับนั้น เปนสิ่ง ที่บังคับใหบุคคลกระทํา
โดยทั่วไปจริยธรรมมักอิงอยูกับศาสนา ทั้งนี้เพราะคําสอนทางศาสนามีสวนสราง ระบบจริยธรรมใหสังคม
ดังคํากลาวของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ที่วา จริยธรรมของสังคมไทยขึ้นอยูกบระบบศีลธรรมของพุทธ
ั
ศาสนา ศาสนาพุทธกําหนดหลักในการปฏิบัติในชีวิตประจําวันไวอยางไร นั่น หมายความวาไดกาหนดหลัก ํ
จริยธรรมไวใหปฏิบัตอยางนั้นแตทั้งนี้ไมไดหมายความวาจริยธรรม อิงอยูกับหลักคําสอนทางศาสนาเพียง
ิ
อยางเดียว แทที่จริงนั้นจริยธรรมยังหยั่งรากอยูบนขนบธรรมเนียม ประเพณี โดยนัยนี้ บางทานเรียกหลักแหง
ความประพฤติอันเนื่องมาจากคําสอนทางศาสนาวา ศีลธรรม และเรียกหลักแหงความประพฤติอันพัฒนามา
จากแหลงอื่น ๆ วา จริยธรรม ศีลธรรมกับ จริยธรรม จึงเปนอันเดียวกันในทรรศนะของนักวิชาการกลุมนี้
ความแตกตางอยูตรงแหลงทีมา ถาแหลงที่มาแหง ความประพฤตินั้น มาจากศาสนาหรือเปนขอบัญญัติของ
่
ศาสนานั่นเปน ศีลธรรมแตถาเปนหลักทั่ว ๆ ไป ไมเกี่ยวกับศาสนา คืออาจเปนคําสอนของนักปรัชญาก็ได
นั่นเปน จริยธรรม นักวิชาการกลุมนี้พยายามสราง จริยธรรมสากล ซึ่งจะเปนหลักปฏิบัติดําเนินชีวตของทุก ิ
คน โดยไมจํากัดวาเขานับถือศาสนาใด ทั้งยังพยายามบอกวา คําวาจริยธรรมเปนศัพทบัญญัติ มีความหมาย
ตรง กับคําภาษาอังกฤษวา Ethics, Ethicality, Ethical Rules สวนคําวา ศีลธรรม เปนศัพทบัญญัติที่ตรงกับ
ภาษาอังกฤษวา Morals, Moralityเปนที่นาสังเกตวา พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ใส

วงเล็บคําวา Ethics หลังคําวา จริยศาสตร (จริยศาสตร (Ethics) และใสวงเล็บคําวา Moral Education หลังคํา
วา จริยศึกษา (จริยศึกษา Moral Education) แตไมมการใสวงเล็บคําภาษาอังกฤษหลังคําวา จริยธรรม อัน
ี
แสดงถึง ความไมแนใจวา คํานี้ ตรงกับคําใดในภาษาอังกฤษ เมื่อไมมีการกําหนดใหแนนอนลงไป บางทาน
จึงใชคาวา จริยธรรม ใหหมายถึง Morality เชน ทานพุทธทาสภิกขุ ถึงกับกลาววา จริยธรรมก็คือศีลธรรม ซึ่ง
ํ
ตรงกับ Morality นั่นเอง
พระเมธีธรรมาภรณ (2534:77) เสนอทรรศนะวา จริยธรรมไมแยกเด็ดขาดจากศีลธรรม แตก็มี
ความหมายกวางกวาศีลธรรม ศีลธรรมเปนหลักคําสอนศาสนาที่วาดวยความประพฤติชอบ อันวางรากฐาน
อยูบนหลักคําสอนของศาสนาปรัชญาและขนบธรรมเนียมประเพณี จริยธรรมจึงเปนระบบอันมีศลธรรมเปน ี
สวนประกอบสําคัญระบบจริยธรรมนั้น ประกอบดวย
1. ความเชื่อเรืองเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษย ความเชื่อเกี่ยวกับธรรมชาติ ของมนุษยมีสวนกําหนด
่
โครงสรางของจริยธรรม เชน ถามีความเชือวามนุษยเต็มไปดวยความเห็นแกตัว ระบบจริยธรรมจะเปนไปใน
่
ลักษณะหามมนุษยเอาเปรียบกัน ถามีความเชื่อวามนุษยมีธาตุแหงความเปน พุทธะซอนอยู ระบบจริยธรรม
จะสงเสริมใหพฒนาศักยภาพนั้นเพื่อความเปนพุทธะเบงบานเต็มที่
ั
2. ความเชื่อเกียวกับอุดมคติหรือความดีสูงสุด ใหความหมายหรือความสมเหตุ สมผลแกระบบ
่
จริยธรรม เชน ชาวพุทธฝายมหายานบําเพ็ญตนเปนพระโพธิสัตว เพราะเชื่อวาวิถีชวต เชนนั้น ชวยใหตน
ีิ
ตรัสรูเปนพระพุทธเจา ในกรณีนี้ ความเปนพระพุทธเจาจึงเปนอุดมคติของเขา

4. 3. ระเบียบปฏิบัติหรือแนวทางแหงการดําเนินชีวต ที่ชี้แนะวาอะไรควรทําอะไร ไมควรทํา ทั้งนี้เพื่อ
ิ
พาชีวิตไปสูจดหมายสูงสุดหรืออุดมคติ คนสวนมากมักคิดกันวา แนวทางแหง การประพฤติปฏิบัติน้เี ทานั้น
ุ
เปนจริยธรรม ที่แทจริงจริยธรรมยังประกอบดวยสิ่งที่กลาวในขอ 1 ขอ 2 และ ขอ 4
4. เหตุจูงใจใหคนปฏิบัติดีและเลิกละการปฏิบัติผด เหตุจูงใจทีทําใหคนดําเนิน ตามหลักจริยธรรม
ิ ่
หรือกฎศีลธรรม มี 3 ประการ คือ
4.1 ผลประโยชนสวนตนเปนเหตุจูงใจใหคนทําดีมีจริยธรรม เพราะถาไร จริยธรรม สังคมอาจตห
นิหรือคว่ําบาตร กฎหมายอาจลงโทษ เพื่อรักษาผลประโยชนของตน คนเราจึงมีจริยธรรม ทั้งนี้เพราะเล็งเห็น
ผลตอบแทนในชาตินี้หรือหวังสวรรคในชาติหนา
4.2 ความเคารพกฎกติกาจนเปนนิสัย ทําใหคนอยูในระเบียบวินัย และดําเนิน ตามหลักจริยธรรม
คนเราถูกฝกตังแตเล็กใหเชื่อฟงกฎกติกา เรารักษาสัญญาเพราะเราเห็นวาสัญญาตอง เปนสัญญา ชาวคริสตมี
้
ศรัทธาในพระผูเปนเจาจึงปฏิบัติตามพระบัญญัติ ชาวพุทธมีศรัทธาในพระพุทธ เจาจึงรักษาศีล
4.3 ความมีน้ําใจตอผูอื่น อันรวมถึงความรักเคารพผูอื่น ทําใหคนเรารักษา คํามั่นสัญญา หรือละ
เวนการเบียดเบียนผูอ่น ขอนี้เองสามารถกลาวไดวา คนดีเพราะมีคณธรรมประจําใจบางครั้งมีผูแยงวา
ื ุ
จริยธรรมหรือศีลธรรมมุงควบคุมความประพฤติทางกายและวาจา ไมรวมไปถึงทางใจ ศีลธรรมไมใชศีลและ
ธรรม แตเปนธรรมขั้นศีล หมายถึง ความสํารวมกาย วาจาใหเรียบรอย โดยนัยนี้ จริยธรรมทั่วไปจึงมี
ความหมายแคบกวาพุทธจริยธรรม ดังที่พระราชวรมุนี (ประยุทธ ปยุตฺโต) (2529:12-14) กลาววา คําวา จริยะ
จริยา ตลอดจนจริยธรรม มีความหมายกวางกวา นัน คือหมายถึงการดําเนินชีวิต ความเปนอยู การยังชีวิตให
้
เปนไป การครองชีวิต การใชชีวิต การเคลื่อนไหวของชีวตทุกแง ทุกดาน ทุกระดับ ทังทางกาย ทางวาจา ทาง
ิ ้
ใจจริยธรรมทีจะพูดตอไป ขอใหทําความเขาใจกอนวา จะใชในความหมายที่กวางอยางนี้ แมแต การปฏิบัติ
่
กรรมฐานเจริญสมาธิ บําเพ็ญสมถะ เจริญวิปสสนา ก็รวมอยูใน คําวาจริยธรรมพุทธจริยธรรมตามแนวที่พระ
ราชวรมุนีแสดงไวนน สอดคลองกับหลักจริยธรรม ที่พระพุทธเจา ตรัสไววา สพฺพปาปสฺส อกรณํ กุสล
ั้ 
สูปสมฺปทา สจิตฺตปริโยทปนํ เอตํ พุทธานสาสนํ ฺ
การไมทําความชั่วทั้งปวง การทําความดีใหถึงพรอมการชําระจิตใจของตนใหผองใส นั่นเปนคําสอนของ
พระพุทธเจาทังหลาย ้
พระพุทธพจนนี้แสดงวา หลักจริยธรรมในพระพุทธศาสนามิไดสอนเพียงใหหยุด ทําชั่วและ
ใหทํา ความดีเทานั้น แตยังครอบคลุมถึงการชําระจิตใจใหบริสุทธิ์ปราศจากกิเลสอีกดวย
ความหมายของจริยธรรม จริยศาสตรและจริยศึกษา มีความแตกตางกันที่กลาวโดยสรุป ไดดังนี้
จริยศาสตรทําหนาที่เสนอทฤษฎีแหงความประพฤติ สวนจริยธรรมไดประมวลหลักปฏิบติ ที่ั
ควรทําตาม กลาวอีกนัยหนึง จริยศาสตรเสนอเหตุผลและหลักการแหงความดีใหกบระบบจริยธรรม สวน
่ ั
จริยธรรมเสนอวิธีการประพฤติปฏิบติที่ดี สําหรับปญหาตอไปที่วา ทําอยางไรคนจึงจะมี จริยธรรมนั้น เปน
ั
กระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนใหมุงปลูกฝงเจตคติหรือคุณธรรมลงไป ในจิตใจของผูเรียน เพื่อ
วาผูเรียนจะมีความรูเรื่องจริยธรรม และยึดหลักจริยธรรมเปนแนวทาง ดําเนินชีวิตตอไป

5. ความรูในจริยศาสตรอาจชวยใหผูเรียนเขาใจหลักการของจริยธรรมมากขึ้น แตจริยธรรม
อาจเปนเพียงความรูเกียวกับวิธีการดํารงตนเปนคนที่ไรผลในทางปฏิบัติ ถาจริยศึกษาไมสามารถสรางเจตคติ
่
และทักษะแกผูเรีย จนนําไปใชปฏิบัติการในชีวิตจริง
สวนจริยศึกษา หมายถึงวิธีการอบรมสั่งสอนสมาชิกของสังคม โดยใชทฤษฎีตาง ๆ ความมุง
หมายในการจัดจริยศึกษาในสถานศึกษาทุกระดับ ก็เพื่อพัฒนาเด็กนักเรียน นักศึกษา ใหเปน ผูมีพฤติกรรม
อุปนิสัย และบุคลิกภาพ ซึ่งรวมเรียกวา มีจริยธรรมและคุณธรรมพอเหมาะกับระดับ การศึกษาและวัยของ
ผูเรียนตามแผนการศึกษาแหงชาติ ในการจัดจริยศึกษาเพื่อใหบังเกิดผลอยางจริงจัง มีนักวิชาการหลายทาน
เสนอทฤษฎีของนักจิตวิทยาที่โลกยอมรับที่สําคัญเชน ทฤษฎีพัฒนาการทาง จริยธรรม ของลอรเรนซ โคล
เบิรก ทฤษฎีบคลิกภาพของอีรกสัน ทฤษฎีการเรียนรูทางสังคมของ แบนดูรา เปนตน (ชําเลือง วุฒิจันทร,
 ุ ิ
2524 :70)
ประเภทของจริยธรรม
การแบงประเภทของจริยธรรม แบงออกเปน 2 ประเภท ดั้งนี้
1. จริยธรรมภายนอก เปนจริยธรรมที่บุคคลแสดงออกทางพฤติกรรม
ภายนอกที่ปรากฏใหเปนที่สังเกตเห็นไดอยางชัดเจน เชน ความรับผิดชอบ ความเปนระเบียบ
เรียบรอยความมีวินย การตรงตอเวลาเปนตน
ั
2. จริยธรรมภายใน เปนจริยธรรมที่เกี่ยวของกับความรูสึกนึกคิดหรือทัศนคติ
ของบุคคลิกตามสภาพของจิตใจและสภาวะแวดลอม เชน ความซื่อสัตย ความยุติธรรม ความ
เมตตากรุณา ความกตัญูกตเวที เปนตน
คุณลักษณะของจริยธรรม
คุณลักษณะของจริยธรรมเปนสิ่งที่แสดงลักษณะเฉพาะของจริยธรรมเพื่อใหเห็นเดนชัด
ในดานหนึ่งและมีความแตกตางจากจริยธรรมดานอื่น ๆ ทั้งนี้มีหนวยงานที่เกียวของกับการ
่
จัดการดานการศึกษาหลายหนวยงาน ไดกําหนดโครงสรางจริยธรรม พรอมทั้งกําหนด
คุณลักษณะของจริยธรรม ไวดั้งนี้
1. ความรับผิดชอบ หมายถึง การปฏิบัติหนาที่อยางตั้งใจ มีความละเอียดรอบคอบ มี
ความพากเพรียรพยายามเพือใหงานหรือภาระที่รับผิดชอบอยูบรรลุผลสําเร็จตรงตามเปาหมาย
่
2. ความซื่อสัตย หมายถึง การประพฤติปฏิบัติตนอยางตรงไปตรงมา ตรงตอความเปน
จริง ทั้งการ วาจา ใจ ตอตนเองและผูอ่นื
3. ความมีเหตุผล หมายถึง การรูจักใชสติปญญา ไตรตรอง คิดใครครวญ หรือพิสูจน

สิ่งใดสิ่งหนึ่งใหประจักษโดยไมผูกพันกับอารมณ และความยึดมั่นในความคิดของตนเอง
4. ความกตัญูกตเวที หมายถึง ความรูสึกสํานึกในบุญคุณของบุคคลผูมีอุปการคุณ
หรือสิ่งอันมีคุณตอมนุษยเรา และแสดงออกถึงความสํานึกในบุญคุณนันดวยการตอบแทนคุณ
้

6. อาจกระทําดวยสิ่งของหรือการกระทําอยางนอบนอม
5. ความอุตสาหะ หมายถึง ความพยายามอยางยิ่งยวด เพื่อใหบรรลุผลสําเร็จในการงาน
หรือกิจกรรมที่ทําดวยขยันขันแข็งกระตือรือรน อดทน ถึงแมจะประสบปญหาหรืออุปสรรค
ขัดขวางก็ไมยอมแพและไมยอทอ
6. ความสามัคคี หมายถึง ความพรอมเพียงเปนนําหนึ่งใจเดียวกัน การใหความรวมมือ
ในการกระทํากิจกรรมอยางใดอยางหนึ่งใหสําเร็จลุลวงดวยดีโดยคํานึงถึงประโยชนสวนรวม
มากกวาประโยชนสวนตัว รวมทั้งมีความรักในหมูคณะของตน
7. ความมีระเบียบวินย หมายถึง การควบคุมความประพฤติของตนเองใหปฏิบัตไดอยาง
ั ิ
ถูกตองและเหมาะสมกับจรรยามารยาททางสังคม กฏ ระเบียบ ขอบังคับ กฎหมายและศีลธรรม
8. ความเสียสละ หมายถึง การลดละความเห็นแกตัว การแบงปนแกคนที่ควรใหดวย
ทรัพยสน กําลังกาย และกําลังปญญาของตนเอง
ิ
9. ความประหยัด หมายถึง การใชสิ่งของหรือใชจายอยางระมัดระวังและพอเหมาะ
พอควร เพื่อใหเกิดประโยชนสูงสุด ไมฟุงเฟอ ฟุมเฟอยจนเกิดฐานะของตน
10. ความยุติธรรม หมายถึง การปฏิบัติตนดวยความเทียงตรง การพิจารณาเรื่องราว
่
ตางๆ จะตองอยูบนพื้นฐานของความเปนจริง ไมมีความลําเอียงหรือเขากับฝายใดฝายหนึ่ง
11. ความเมตตากรุณา หมายถึง ความรักใครปรารถนาจะใหผูอื่นเปนสุข และมีความ
สงสารอยากจะชวยใหผูอื่นพนจากความทุกข
แหลงที่มาของจริยธรรม
ตนกําเนิดที่เปนแหลงที่มาของจริยธรรม มีดวยกันหลายทาง มีผูกลาวถึงแหลงที่มาอัน
เปนบอเกิดของจริยธรรม ดังนี้
1. ปรัชญา วิชาปรัชญาเปนผลที่เกิดจากการใชสติปญญาของผูที่เปนนักปราชญหรือนัก
ปรัชญา จนเกิดเปนหลักแหงความรูและความจริงที่พิสูจนไดสาระโดยทั่วไปของปรัชญามักจะ
กลาวถึงลักษณะของชีวิต และธรรมชาติของมนุษยในแงท่พึงปรารถนา หลักการและเหตุผล
ี
ของปรัชญามักเปนเรื่องเกี่ยวกับความดี ความถูกตอง ความเหมาะสม ซึ่งสามารถยึดถือเปนแนว
ปฏิบัติในการดําเนินชีวิตได
2. ศาสนา เปนคําสอนที่เปนหลักประพฤติปฏิบัติหรือแนวทางในการดําเนินชีวิตของ
บุคคล ตามแตศาสนาของเจาลัทธิหรือศาสนาจะเปนผูกําหนดหรือวางแนวทาง คําสอนของแต
ละศาสนาถึงแมจะแตกตางกันตามสภาพแวดลอมทางสังคมและวัฒนธรรม แตทกศาสนาก็มี ุ
หลักคําสอนและวิถีทางที่คลายคลึงกัน คือมุงเนนที่จะใหเกิดความสงบสุขในการอยูรวมกันใน

สังคมและเกิดสันติสุขแกชาวโลก ดังนันศาสนาจึงเปนตัวกําหนดศีลธรรม จรรยา เพือใหคนใน
้ ่
สังคมไดนําไปประพฤติปฏิบัติใหบังเกิดผล และบรรลุจุดมุงหมาย
3. วรรณคดีวรรณคดีของทุกชาติทกภาษายอมมีแนวคิด และคําสอนที่เปนเอกลักษณ
ุ

7. ของตนเอง ชาติที่มีความเจริญทางวัฒนธรรม ยอมมีแนวคิดและคําสอนที่เปนแนวทางสําหรับ
ประพฤติปฏิบัติโดยถูกเก็บรักษาและเผยแพรในรูปของวรรณคดีฉะนันจึงอาจกลาวไดวา
้ 
วรรณคดีนับเปนแหลงกําเนิดหรือรวบรวมแนวคิดทางจริยธรรมไดอีกทางหนึ่ง แนวคิดหรือคํา
สอนในวรรณคดีไทยที่นํามาใชเปนแนวทางปฏิบัติไดเปนอยางดี ยกตัวอยาง เชน สุภาษิต พระ
รวง โคลงโลกนิติ สุภาษิตสอนหญิง เปนตน
4. สังคม การที่มนุษยอยูรวมกันเปนสังคมไดก็เนื่องมาจากมีขอกําหนดที่เปนทียอมรับ
่
และยึดถือเปนแนวปฏิบัติรวมกันเพื่อความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน และถือปฏิบัติสืบทอดกันมา

ยาวนาน อันไดแก จารีต ประเพณี ขนบธรรมเนียมตางๆ ขอกําหนดทางสังคมเหลานี้จึงเปนที่มา
และเปนตัวกําหนดมาตรฐานและคุณคาทางจริยธรรมของแตละสังคม
5. การเมืองการปกครอง หลักในการปกครองที่นํามาใชในแตละสังคม โดยทั่วไปมัก
เกิดจากการผสมผสานกันของหลักการตางๆ ทั้งที่เปนหลักศาสนา และหลักปรัชญา จารีต
ประเพณี แลวพัฒนาขึ้นเปนกฏขอบังคับของสังคม ตลอดจนตราเปนกฎหมายตางๆ ทั้งนี้ก็เพื่อ
ตองการใหสังคมอยูรวมกันอยางสันติสุขและผดุงไวซึ่งความยุติธรรม
สรุป
จริยธรรมเปนหลักหรือแนวทางของความประพฤติของมนุษยในสังคม ชวยทําใหสงคมอยู ั
รวมกันอยางสงบสุข เปนสิ่งจําเปนทั้งคุณคาและประโยชนอยางมากมายแกบุคคลทั้งในระดับ
ครอบครัวไปจนถึงระดับประเทศชาติจริยธรรมประกอบดวยองคประกอบ 3 องคประกอบที่
สําคัญคือ ระเบียบวินัย สังคม และอิสระเสรี การแบงประเภทของจริยธรรมแบงไดแบบกวางๆ
เปน 2 ประเภท คือ จริยธรรมภายนอก และ จริยธรรมภายใน จริยธรรมมีแหลงที่มาจากตน
กําเนิดหลายสาขาดวยกัน คือ ดานปรัชญา ศาสนา วรรณคดี สังคม การเมืองการปกครองและ
จากรากฐานทีกลาวมาจึงคอยๆ พัฒนามาเปนจริยธรม
่