Building Understanding of EIA and Responsible Business for Civil Society Groups in Southern and Eastern Shan State MCRB, in partnership with Metta Development Foundation and Environmental Conservation and Farmer Development Organization (Shan), held a workshop on EIA in Taunggyi on 3-4 October for around 40 partiicpants from civil society organisations (CSOs) and community-based organisations (CBOs) from souithern Shan State to follow up an earlier introductory workshop in June. Read more: http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/eia-shan-state.html

1. ျမန္မာႏိုင္ငံ EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ
ရႈျမင္သံုးသပ္ခ်က္ႏွင့္ အႀကံျပဳခ်က္
Perspectives and Recommandation for
EIA processes in Myanmar
Zaw Htun (Executive Director)
Integrated Development Executive Association –IDEA
Shan State
4th October, 2018 (Htein Htein Thar Hotel, Taunggyi)

3. Topics on cover
 Understanding on Environment and Social values
 Development Vs Environment/ Social
 What is EIA ????? (EIA ဆိုတာ ဘာလဲ)
 Perspective to Myanmar EIA processes
(ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ အျမင္)
 Recommandation to Myanmar EIA processes
(ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ အႀကံျပဳခ်က္)

4. What is ENVIRONMENT ?
ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုတာ ဘာလဲ
Environment
???

5. ပတ္၀န္းက်င္ဆိုသည္မွာ သက္ရွိ၀တၳဳတစ္ခု သို႔မဟုတ္ သက္ရွိ၀တၳဳအစုအဖြဲ႕မ်ားတြင္
၀န္းရံပတ္သက္ေနေသာ အေျခအေနမ်ားအားလံုးကို ေခၚဆိုသည္။ အထူးသျဖင့္
 ရုပ္၀တၳဳသေဘာ ၊ဓါတ္ဂုဏ္သတၳိ ႏွင့္သက္ရွိဇီ၀အခ်က္အလက္မ်ားဆိုင္ရာ
အေျခအေနမ်ား(ဥပမာ-ရာသီဥတု ၊ေျမဆီလႊာႏွင့္ သက္ရွိအရာမ်ား)ႏွင့္ ၄င္းတို႔က
ၾသဇာသက္ေရာက္ လႊမ္းမိုးလ်က္ရွိေသာ သက္ရွိ၀တၳဳတစ္ခု သို႔မဟုတ္
သက္ရွိအစုအဖြဲ႕မ်ားတို႔၏ ရွင္သန္တိုးတက္မႈႏွင့္ ေဂဟစနစ္ဆိုင္ရာ သက္ရွင္ေနထိုင္မႈ
အေျခအေနမ်ား။
 တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းႏွင့္လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္း၏ ပကတိယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံ
အေျခအေနမ်ား

6. ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ၏ ဆက္စပ္မႈ
 သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခားမရႏိုင္ပါ
 ဘ၀ရပ္တည္ရွင္သန္မႈ၊ စီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၊ လူေနမႈအဆင့္အတန္းျမင့္မားမႈ၊ ႏိုင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး
စသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ျခင္းမ်ားအတြက္ လူထုအေနႏွင့္ မျဖစ္မေန ပူေပါင္းပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ၾကရမည္ကို
လက္ခံသည္။
 သို႔ေသာ္ လူထုအေနႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သယံဇာတမ်ား၊ လူမႈဓေလ့ထံုးစံ ယဥ္ေက်းမႈအစဥ္အလာ၊
မိရိုးဖလာကိုယ္းကြယ္ယံုၾကည္မႈႏွင့္ အျခားတန္ဘိုးထားသည့္အရာမ်ားကိုလည္း မထိခိုက္ေအာင္ /
ထိခိုက္မႈ ေလ်ာ့နည္းေအာင္ ကာကြယ္ရေပလိမ့္မည္။
 ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ျခင္းမ်ားအတြက္ ေဖာ္ျပပါ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ လူမႈဘ၀ ၀န္းက်င္အေျခအေနမ်ား
စေတးလိုက္ရသည္လည္း ျမင္ႏိုင္ေပသည္။

7. What is EIA ????? (EIA ဆိုတာ ဘာလဲ)
ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာထိခိုက္မႈမ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္း (Environmental Impact Assesment )
 EIA - အီးအိုင္ေအ သည္ နည္းလမ္းတက် လုပ္ေဆာင္သည့္ လုပ္ငန္းရပ္ျဖစ္ၿပီး
 စီမံခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ လုပ္ငန္းမ်ားေႀကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ လူသားတို႔ က်န္းမာေရး/
လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္ ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရွိေသာ အက်ိဳးဆက္ အခ်က္အလက္မ်ား ႏွင့္
 အဆိုပါ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို အတိုင္းအတာ /အဆင့္ သတ္မွတ္ၿပီး ေစာင့္ႀကည့္ေလ့လာျခင္းႏွင့္
အႏၱရာယ္ေလ်ာ့ခ်ျခင္း ျဖစ္သည္။

8. What is EIA ????? (EIA ဆိုတာ ဘာလဲ)
ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္း
ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ေကာင္း/ဆိုး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္းမ်ားတြင္
ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း ေတြ႔ႏိုင္ေပသည္။
 ၁။ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ကနဦး ဆန္းစစ္ေမးျမန္းျခင္း (IEE) ႏွင့္
 ၂။ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာထိခိုက္မႈမ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္း (EIA)
 ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ကနဦးဆန္းစစ္ေမးျမန္းျခင္းႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာထိခိုက္မႈမ်ားကို
ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္း တို႔သည္ ပတ္၀န္းက်င္ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္မႈအေျခအေနမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရန္
ျဖစ္သည္။
 တစ္နည္းအားျဖင့္ လုပ္ငန္းႏွင့္စီမံကိန္းမ်ားေႀကာင့္ ထိခိုက္ေစသည့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို
ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္မည့္ အစီအမံမ်ား တိုင္းတာေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေပသည္။

9. ေကာင္း/ဆိုး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ (Impact)
 လုပ္ငန္းရပ္တစ္ခု၏ ေကာင္း/ဆိုး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈဆိုသည္မွာ လက္ရွ္ိ အေျခအေနမွ
လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္မႈေႀကာင့္ ေျပာင္းလဲလာေသာ ရလာဒ္ ျဖစ္သည္။
 ေကာင္း/ဆိုး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မ်ားကိုတိုင္းတာရန္ လက္ရွိအေျခအေနကို သိရွိရမည္။
လက္ရွိအေျခအေနဆိုသည္မွာ လုပ္ငန္းမလုပ္ေဆာင္မီ လက္ရွိ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာအေနအထား ျဖစ္သည္။
လက္ရွိအေျခအေန Current Situation/ Base Line သည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ေကာင္း/ဆိုး
အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္းတြင္ အဓိကေသာ့ခ်က္ျဖစ္သည္။

25. Perspective to Myanmar EIA processes
(ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ အျမင္)
 EIA လုပ္ငန္းရပ္သည္ ထာ၀စဥ္တည္တံ့ေသာ ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္ေရး (Sustainable Development အတြက္ အဓိကပါ၀င္
 EIA လုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ အားလံုးက နားလည္သိျမင္မႈ အားနည္းေနဆဲ
 EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ အစီအရင္ခံစာ အျဖစ္တင္သည့္အဆင့္မွာသာ ေတြ႕ေနရ
 EIA သည္ Continuous process ျဖစ္ၿပီး လုပ္ငန္းစတင္ရန္ စဥ္းစားခ်ိန္မွ လုပ္ငန္းစနစ္တက် ပိတ္သိမ္းၿပီး ေနာင္အနာဂတ္ကာလအထိ လိုအပ္
 IEE-EIA-EMMP လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သူ အေရအတြက္ ရွားပါး
 EIA သည္ ႏိုင္ငံ၊ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္သူ Developer ႏွင့္ လူထု အားလံုးအတြက္ အက်ိုးရွိသည္ဆိုျခင္းကို နားလည္ရန္ လိုအပ္
 EIA ကို လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ၀န္ထုပ္၀န္ပိုး တစ္ခုအျဖစ္ ျမင္ေန၊ Disclosure လုပ္တာလည္း အလြန္အားနည္းေန။
 EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ အစိုးရအဖြဲ႕၊ အစိုးရဌာနႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ား၊ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ေဒသေနျပည္သူမ်ား အားလံုး
ပိုမိုနားလည္ရန္ လိုအပ္
 EIA ႏွင့္ Environmental Mitigation and Management Plan and Process မ်ားတြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာရန္ႏွင့္ က်င့္၀တ္ေလ်ာ္ညီ တည့္မတ္စြာ
ေဆာင္ရြက္ၾကရန္လို
 EIA လုပ္ငန္းစဥ္အတည္ျပဳျခင္းမ်ားတြင္ အဂတိတရား ကင္းရန္ အေရးႀကီး

26. Recommandation to Myanmar EIA processes
(ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ EIA လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ အႀကံျပဳခ်က္)
 EIA လုပ္ငန္းစဥ္ကို လုပ္ငန္းစတင္ရန္ စဥ္းစားခ်ိန္ကတိုင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ေရးဆြဲရန္
 ေဆာင္ရြက္ဆဲ လုပ္ငန္းအားလံုးကို EIA (Proper EIA) စနစ္တက် ျပန္လုပ္ေပးရန္ အႀကံျပဳ၊ က႑စံုပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္သင့္။
 EIA လုပ္ငန္းစဥ္မွာ နီးစပ္ရာလူထုနဲ႔ ေမးျမန္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ အားလံုကိုယ္စားျပဳတဲ့ ရလာဒ္ေတြ ေဖာ္ထုတ္သင့္
 Negative Impact ေတြကို စဥ္းစားရာမွာ တုိက္ရိုက္ဆိုးက်ိဳးေတြသာမက တစ္ဆင့္ခံ ဆိုးက်ိဳးမ်ား၊ ေပါင္းစပ္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုလည္း
ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္လိုအပ္
 EIA and Mitigation Activity ကို CSR နဲ႔ မေရာသင့္
 လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနႏွင့္ ECC ရယံုမွ် မဟုတ္ဘဲ စဥ္ဆက္မျပတ္ေဆာင္ရြက္ရန္၊ ဆိုးက်ိဳးေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ လူထုႏွင့္ ပြင့္လင္းစြာ ခ်ျပေဆြးေႏြးျခင္း၊
Mitigation အစီအစဥ္မ်ားကို လူထုႏွင့္ စနစ္တက် ေဆြးေႏြးၿပီး EMP ေရးဆြဲျခင္း၊ EMP မ်ားအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း
 EIA ဆိုင္ရာ Sector Guide Line ေတြကို အျမန္ျပဌာန္းသင့္၊
 ECD ဌာနအေနႏွင့္ အစီအရင္ခံစာ ဖတ္ယံုမွ်မယုတ္ဘဲ စနစ္တက် ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးၿပီးမွ လက္မွတ္ထုတ္ေပးသင့္
 နယ္ေျမေဒသတစ္ခုလံုးဆိုင္ရာ EIA ကိုလည္း ေဆာင္ရြက္သင့္ (Multi-project EIA for one Area)
 Monitoring report ကလည္း အမွန္တကယ္ Monitoring လုပ္ပီးမွ တင္တဲ့ report ျဖစ္သင့္၊ EMP / EMMP အတိုင္း အလိုအပို ကို Monitor လုပ္သင့္
 ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပါၚလာပါက ခ်က္ခ်င္းအေရးယူ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္
 ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒကို ျပင္ဆင္သင့္

27. ေက်းဇူးတင္ပါသည္