Bu dersimizde evrimin çeşitlilik mekanizmalarından en önemlisi olan mutasyonlar ve onlarla ilgili yanlış anlaşılmalardan söz edeceğiz. Eğer ki mutasyonların her zaman zararlı olduğunu veya aşırı nadir olaylar olduğunu düşünüyorsanız, bu videoyu sakın kaçırmayın! :)

2. Çağrı Mert Bakırcı
Texas Tech Üniversitesi
Evrim Ağacı

3. • Evrimin çeşitlilik mekanizmaları, tür içerisindeki
farklılıkları yaratan doğa yasaları bütünüdür.

4. • Evrimin çeşitlilik mekanizmaları, tür içerisindeki
farklılıkları yaratan doğa yasaları bütünüdür.
• Çeşitlilik, tek başına anlamlı değildir!
Çeşitlilik ÇevreEtkileşim
Seçilim Baskısı

5. • Evrimin çeşitlilik mekanizmaları, tür içerisindeki
farklılıkları yaratan doğa yasaları bütünüdür.
• Çeşitlilik, tek başına anlamlı değildir!
• Çeşitlilik mekanizmaları büyük oranda rastlantısaldır / tesadüfîdir.
Bir şeyin rastgele olması, onun fizik,
kimya ve biyoloji yasalarından bağımsız
olduğu anlamına gelmez.

6. • Evrimin çeşitlilik mekanizmaları, tür içerisindeki
farklılıkları yaratan doğa yasaları bütünüdür.
• Çeşitlilik, tek başına anlamlı değildir!
• Çeşitlilik mekanizmaları büyük oranda rastlantısaldır / tesadüfîdir.
• Mutasyonların nedenleri:
 Radyasyon
 Mutajen Kimyasallar
 Hücrenin Kusurları

7. Mutasyonların rastgele olması, evrimin
rastgele olduğu anlamına gelmez!
• Seçilim olmaksızın mutasyonların pek bir anlamı bulunmamaktadır.
Çeşitlilik ÇevreEtkileşim
Seçilim Baskısı

8. • Mutasyonlar, genlerimizde veya DNA'da meydana gelen rastgele değişimlerdir.
• Mutasyonların çeşitleri:
 Yer Değiştirme Tipi
 Ekleme Tipi
 Silme Tipi
: Bir nükleotit yerine bir başkası yerleştirilir.
: Fazladan nükleotit(ler) eklenir.
: Bir veya birkaç nükleotit silinir.

9. • Mutasyonları, yarattıkları değişime göre sınıflandırmak mümkündür.
• Aminoasitler, üçlü kodonlar halinde okunurlar.
A UUUGCGAACG
Asparajin Lösin Arjinin Treyonin
A XC

10. • Mutasyonları, yarattıkları değişime göre sınıflandırmak mümkündür.
• Aminoasitler, üçlü kodonlar halinde okunurlar.
AUUUGCGAACGC
Asparajin Lösin Arjinin Treyoninİsolösin Sistein Glutamik
Asit
Arjinin

11. • Mutasyonları, yarattıkları değişime göre sınıflandırmak mümkündür.
• Aminoasitler, üçlü kodonlar halinde okunurlar.
AUUUGCGAACG
AAUUUGCGAACG
ÇERÇEVE KAYDIRICI
MUTASYONLAR
EKLE + SİL
=
EKLE-SİL

12. • Mutasyonlar her zaman kodlanan aminoasidi değiştirmezler!
• Birçok aminoasit, birden fazla kodon ile kodlanmaktadır.
UUGCCA
UUGCCG
SESSİZ
MUTASYONLAR

13. • Bazı mutasyonlar, kodonları "okumaya başla" veya "okumayı bitir" emirlerine dönüştürür.
• Okumak, DNA'nın kopyalanması sırasında enzimlerin
DNA’ya bağlanarak genetik kodu işlemesidir
ACGUGCCAA
ANLAMSIZ
MUTASYONLAR
ACGUGACAA

14. • Hatalı mutasyonlar, en sık görülen mutasyon tiplerinden birisidir.
UUA
HATALI
MUTASYONLAR
UUC

16. Doğada görülen mutasyonların ezici bir
çoğunluğu nötral (etkisiz) veya nötre-
yakın (neredeyse etkisiz) mutasyonlardır.
• Bu mutasyonlar, meydana geldikleri bireyde neredeyse hiç değişim yaratmazlar veya yarattıkları değişim
çok ama çok küçüktür.
NÖTR MUTASYON
ORANI: %70-90

17. Her bir canlının, her bir özelliği, bir
zamanlar atasal popülasyonlarda
meydana gelmiş mutasyonların evrimsel
süreçte seçilerek günümüze kadar
gelmesinin bir ürünüdür.

18. • Nötral olmayan mutasyonlar, ani etkili mutasyonlardır.
• Ani etkili olan ve daha nadir görülen mutasyonların büyük çoğunluğu zararlıdır.
“Mutasyonların çoğu zararlıdır.” önermesi
tamamen hatalıdır!
ZARARLI MUTASYON
ORANI: %10-20

19. YARARLI MUTASYON
ORANI: %1-10

20. • Seçilim olmaksızın mutasyonlar anlamsızdır!
• Bir mutasyonun faydası veya zararı, canlıdaki değişime ve bu değişimin çevre ile etkileşimine bağlıdır.
Mutasyonlar tek başlarına yararlı veya zararlı
değildir. Bir mutasyonun yarar/zarar etkisi, her
zaman çevre ile etkileşime bağlı olarak belirlenir.

21. • Mutasyonlar, hiç de nadir olaylar değildir!
• Her bir insan bebeği, ebeveynlerinden 50-160 farklı mutasyon ile doğar!
10-8 = 0.00000001 /bölünme/nükleotit
• Her bir bölünme sırasında, her bir nükleotit başına düşen mutasyon oranı:
x
3.200.000.000 nükleotit
x
1016 = 10.000.000.000.000.000 bölünme
=
32.000.000.000.000 nükleotit

23. • Eğer ki bir mutasyon, otozomal hücrelerde, yani üremeyle ilgili olmayan hücrelerinizde meydana
geliyorsa evrimsel bir anlamı olmayacaktır.
• Mutasyonların evrimsel anlamı olabilmesi için, şu 4 noktadan veya evreden birinde meydana gelmesi
gerekir:
1) Sperm ve yumurta gibi üreme hücrelerinde,
2) Üreme hücrelerini üreten dokularda,
3) Sperm ve yumurtanın birleşmesinden oluşan zigotta,
4) Zigotun en erken evrelerinde meydana gelen ilk birkaç bölünme sonucu oluşan hücrelerde.