1. ΘΕΩΡΙΑ ΓΛΩ΢΢Α΢
Γ΄ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ
Β΄ΜΕΡΟ΢
Βιβλίο Νεοελλθνικι Γλώςςα Γ΄Γυμναςίου

2. Πολυςθμία τθσ λζξθσ
Η λζξθ μπορεί να ζχει ποικίλεσ ςθμαςίεσ ςε
διάφορεσ περιςτάςεισ.
Κυριολεξία και μεταφορά: Άλλοτε θ λζξθ μπορεί να
χρθςιμοποιείται με τθ μεταφορικι και άλλοτε με
τθν κυριολεκτικι τθσ ςθμαςία.

3. ΢υνώνυμα και αντώνυμα
Συνώνυμεσ είναι οι λζξεισ που ζχουν τθν ίδια περίπου ςθμαςία
π.χ. ςυμβάλλω = ςυντελώ
Α. Αντίθετεσ λζξεισ: ζχουν αντίκετεσ ςθμαςίεσ π.χ. βοθκώ / εμποδίηω
Β . Κλιμακωτά αντίθετα: όταν οι λζξεισ αποτελοφντα άκρα μιασ κλίμακασ με
ενδιάμεςεσ διαβακμίςεισ (ςελ. 82 ςχολικό βιβλίο)
Γ . Δυαδικά αντίθετα: ςτισ λζξεισ αυτζσ δεν υπάρχει ενδιάμεςθ κατάςταςθ
π.χ. ελεφκεροσ/ςκλαβωμζνοσ
Δ . Αντίςτροφεσ λζξεισ: είναι δυο λζξεισ όταν θ μια περιγράφει τθ ςχζςθ που
υπάρχει ανάμεςα ςε δυο ανκρώπουσ ι πράγματα και θ άλλθ τθν αντίςτροφθ
ζννοια τθσ.
π.χ. πουλώ/ αγοράηω

4. Ομόθχεσ και παρώνυμεσ λζξεισ:
 Ομόθχεσ = ίδια προφορά, διαφορετικι ςθμαςία
π.χ. ίςοσ / ίςωσ
 Παρώνυμεσ = παρόμοια προφορά, διαφορετικι
ςθμαςία
π.χ. ςφικα / ςφίγγα
Σονικά παρώνυμα = διαφορά ωσ προσ τον τόνο
π.χ. ξζρω / ξερό

5. Συνδετικζσ λζξεισ
Δθλώνουν:
 Αντίκεςθ: π.χ. ωςτόςο
 Προςκικθ: π.χ. παράλλθλα
 Επεξιγθςθ: π.χ. δθλαδι
 Αιτιολόγθςθ: π.χ. γιατί

6. ΢τίξθ
 Αποςιωπητικά (…): ζμφαςθ, ειρωνεία, απόςπαςμα
λόγου, προβλθματιςμόσ
 Θαυμαςτικό (!): ςυναίςκθμα, ζμφαςθ, ειρωνεία
 Ειςαγωγικά («..»): ευκφσ λόγοσ, ορολογία, ειρωνεία,
ζμφαςθ, μεταφορικι χριςθ λόγου
 Ερωτηματικό (;): πζρα από τθ ςυνθκιςμζνθ χριςθ
του παράγει ρητορικζσ ερωτήςεισ, των οποίων οι
απαντιςεισ εννοοφνται από το ςυγγραφζα, αλλά
αξιοποιοφνται για να προβλθματίςουν τον αποδζκτθ
και να τονίςουν ζνα μινυμα που επιδιώκεται κάκε
φορά να μεταδοκεί.

7. ΢χιματα λόγου
ςελ. 143 ςχολικό βιβλίο
 Παρομοίωςθ
 Τπερβολι
 ΢χιμα λιτότθτασ
 Ειρωνεία
 ΢υνεκδοχι
 Μετωνυμία

8. Η παράγραφοσ
Δομικά μζρη:
 Θεματικι περίοδοσ
 ΢χόλια
 Κατακλείδα