...

1. Vaçe Zela është një këngëtare shumë e njohur. Vaçe
Zela, artiste e popullit dhe këngëtare me famë të
madhe gjatë periudhës së diktaturës komuniste. U
zbulua rastësisht në moshë të re në Lushnjë. Kishte
një zë të jashtëzakonshëm. Këngët e saj në vite
mbeten popullore dhe të preferuara nga publiku.
Vaçe Zela mbetet "Zëri" i jashtëzakonshëm që
mbushte me energji skenat shqiptare. Mori pjesë në
të gjitha festivalet e muzikës në radio dhe më vonë
në radio televizion, që prej organizimit të parë, në
vitin 1962 dhe deri në vitin 1981, kur u largua nga
skena si fituese e çmimit të parë me këngën
"Komunistët" (dubluar nga Marina Grabovari). Vaçe
Zela ka një kontribut të rëndësishëm edhe në
muzikën e filmit në të cilin ka interpretuar shumë
këngë pjesë e muzikës së filmave. Ajo është nderuar
me Urdhrin "Nderi i Kombit" nga presidenti Alfred
Moisiu.

2. Festivalet
Në ka një artist, që emri i tij të identifikohet me festivalet e këngës,
pa asnjë dyshim, ai është emri i Vaçe Zelës.
Ajo ishte dhe do mbetet këngëtarja më e madhe e muzikës sonë të
lehtë. Vaçe Zela u rrit dhe u kurorëzua mbretëreshë e këngës
shqiptare, për mëse dy dekada rresht, duke korrur plot 12 çmime të
para, një rekord i paarritur për të gjitha kohët.
Vaçe Zela është fituesja e parë e Festivalit të parë. Me këngën
“Fëmija i parë”, ajo dëshmoi se një idhull i muzikës po lindte atë
mbrëmje të 26 dhjetorit të vitit 1962.
Atëherë ishte një vajzë e re, vetëm 23 vjeç. “Kisha ndrojtje ta
këndoja atë këngë. Kisha frikë ta këndoja se isha e pamartuar dhe
si mund t’i këndoja lindjes së fëmijës së parë?”, kujton këngëtarja
nga festivali i parë. Sot duket paradoksale, por Vaçen nuk donin ta
pranonin në festival. Ishte frika mos bënte dallime të dukshme me
këngëtarët e tjerë, jo aq të njohur në interpretimin e këngës.
Megjithatë festivalet rrodhën njëri pas tjetrit, nga viti në vit dhe Vaçja
ishte gjithnjë prezente me zërin e saj. Këngë si “Djaloshi dhe shiu”,
“Lemza”, “Sot jam 20 vjeç”, “Valsi i lumturisë”, “Mesnatë”, “Gjurmë
të arta”, “Kënga e gjyshes”, “Të lumtur të dua”, “Nënë moj do pres
gërshetin”, “Gonxhe në pemën e lirisë”, “Shoqet tana ilegale”, etj,
kanë ngelur në fondin e artë të muzikës shqiptare.

3. Siç ka thënë edhe vetë këngëtarja,
ajo “ka lindur në një familje ku
kënga ishte ulur këmbëkryq në
shpirtrat e të gjithëve”. Të parët që
zbuluan talentin e Vaçes ishin
mësuesit e shkollës 7-vjeçare. Ajo
nuk ishte e talentuar vetëm në
muzikë por kishte talent edhe në
pikturë e teatër.
Ishte dhjetë vjeç kur nisi të
këndonte vetë të gjitha ato këngë
myzeqare që kishte dëgjuar nëpër
shtëpi nga e ëma dhe nga të gjithë
pjesëtarët e tjerë të fisit, të cilët
ishin qejflinj të muzikës. Në çezmën
e një prej lagjeve të Lushnjës ajo
do mahniste të tjerët me zërin e saj,
ndërsa këndonte krejt shkujdesur.
Vaçja ishte nxënëse shkolle,
atëherë kur veshi një fustan të
bardhë nusërie të sajuar me dorë, e
doli me të në një koncert shkolle.
Shpejt ajo u bë artistja e vogël e
qytetit myzeqar.

4. Të gjithë besonin se ajo do të bëhej një
artiste e madhe, megjithëse prindërve të
saj nuk u pëlqente shumë ideja që vajza e
tyre të merrte një udhë të tillë. Megjithëse
asnjëherë nuk u përpoqën ta ndalnin
Vaçen nga pasioni i saj.
Kështu vajza u nis drejt Liceut Artistik të
Tiranës, për të plotësuar dëshirën që e
mbante mbërthyer fort. I ngjiti shkallët e
asaj shkolle me shumë ndrojtje, ndërsa në
duar shtrëngonte një valixhe të vogël
mbushur me plaçka. Por nuk qe e thënë.
Nuk ia dhanë të drejtën për ta filluar atë
shkollë. Më pas do t'i kthehej edhe një
herë Tiranës, për të provuar shansin në
dyert e ndonjë gjimnazi. Ndërsa nisi
studimet në shkollën "Qemal Stafa" nisi të
mësojë edhe kitarën, e cila më pas u bë
pjesë e pandarë e jetës së saj.
Një mikja e Vaçes, Violeta Librazhdi,
shoqe e shkollës dhe e gjithë jetës së
këngëtares së madhe, ka shkruar një libër
mjaft interesant kushtuar këngëtares.

5. “Kujtoj ditët kur për herë të parë pashë Vaçen me
një kitarë në duar, me të cilën ajo këndoi gjatë në
dhomën e saj, këngë që nuk mundej t’i këndonte
dot në skenë. Ishin këngë spanjolle, italiane e
amerikane që i kishte mësuar “vjedhurazi” nga
radio. Pas dritares së shtëpisë ishin mbledhur me
dhjetëra njerëz dhe dëgjonin vajzën që këndonte
aq ëmbël. Vonë e kishin kuptuar se të tjerët ishin
ngulur pas dritares. Ne nisëm të qeshnim, ndërsa
njerëzit duartrokisnin pa pushim. Pak kohë pas këtij
“koncerti” të thjeshtë, në rrugët e Tiranës do të
ngjiteshin afishet “Këndon Vaçe Zela”…e kështu
pas kësaj shfaqej çdo herë në skenat e Tiranës e
jashtë saj”.
Ishte kjo kitarë me të cilën kohë më pas ajo fitoi
dhe të drejtën e studimit në degën e dramës, të
cilën nuk e çoi dot deri në fund, pasi u mor më
shumë me pasionin e fëmijërisë së saj, këngën.

6. Karriera
U emërua fillimisht këngëtare në Estradën e Ushtrisë, më pas në
atë të Shtetit dhe së fundmi në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve
Popullore. Këngët e bukura të vendlindjes gjetën te Vaçja një
interpretuese të madhe. Kudo ku dha shfaqje, në qytete e fshatra,
apo edhe jashtë shtetit, ajo u mirëprit për zërin e bukur dhe
melodioz. Jo më kot u quajt “Bilbili i Myzeqesë”, por shumë shpejt
u bë i gjithë Shqipërisë, sepse këndoi me të njëjtën dashuri e
pasion këngën e të gjitha krahinave të vendit.
Në çdo sukses të merituar që ka pasur Ansambli i Këngëve dhe
Valleve popullore jashtë shtetit, si në Francë, Greqi, Itali, Turqi,
Zvicër e gjetkë, këngëtarja e shquar Vaçe Zela bëri për vete një
publik mjaft të gjerë. Shtypi i këtyre vendeve e ka vlerësuar mjaft
lart.
Kalimi nga muzika popullore në muzikën e lehtë qe i natyrshëm.
Repertori i saj është shumë i pasur, numërohen me dhjetëra
këngë popullore, të lehta, kantata, balada, etj.
Ajo ka një kontribut të rëndësishëm edhe në muzikën e filmit, ku
ka interpretuar shumë këngë, si pjesë e muzikës së filmave.
Një karrierë që u ndërpre në vitin 1991, vit që shënon edhe
ngjitjen e fundit në skenë për të, pikërisht në Zvicër, në një
koncert për shqiptarët që jetonin atje.

7. Vaçe Zela, është konsideruar nga të gjithë
brezat, si meteori i fatit që i ra për pjesë
Shqipërisë, në vitet e zymta të diktaturës.
Atëherë kur Shqipëria kishte vetëm
errësirë, këngët e Vaçe Zelës i kënduan
dritës.
Vaçe Zela kishte aftësi të jashtëzakonshme
për ta përvetësuar dhe riprodhuar çdo
melodi, qoftë edhe me njëherë të dëgjuar
nga radioja. Ajo kishte aftësinë për ta bërë
këngën të prekshme për çdo mjedis dhe
arrinte të ruante besnikërinë ndaj
nuancave, qofshin ato dhe nga tradita e
popujve të tjerë. Qenë këto vite kur njerëzit
mezi siguronin bukën dhe rrobën e varfër
të trupit, ndërsa, sipas rrëfimit të mikes së
saj, “këngëtaren italianët e kërkonin ta
blinin me shifra marramendëse, ndërkohë
që shteti e dënonte me “lirinë” e të
kënduarit vetëm brenda kufijve shtetërorë.
Njerëzit e donin Vaçe Zelën. Afishet kudo
reklamonin emrin e saj, ndërsa biletat
shiteshin sa hap e mbyll sytë.

8. Një këngë për Vaçe Zelën
Ishte viti 1993 kur këngëtari nga Kosova Naim Krasniqi do të këndonte në
skenën e festivalit të 32-të të këngës, një këngë kushtuar këngëtares së
madhe. Kënga mbante titulli “Jetën ma dhurove” dhe vargjet e saj ishin vërtet
emocionuese. (Na fale shpirtin e njomë, këngën na fale/ Nga skena jehonte aj’
zá në fush’ e male/ Ooo Vaçe Zela k’saj toke të plaguar/Jetë i dhurove, e
mbajte të zgjuar.)
Që nga festivali i 19-të, kur këndoi dhe si përherë shkëlqeu dhe u vlerësua me
çmimin e parë për këngën “Shoqet tona ilegale”, Vaçe Zela i kishte munguar
skenës së festivale. Dhe publiku kishte mall për të, për praninë e saj. E ja tani,
ajo sërish ndodhej në një sallë festivali, vërtet si spektatore, por ishte aty. U
mallëngjye, nuk e priste t'i bëhej një nder i tillë. Një këngë kushtuar asaj. U
mallëngjye edhe krejt publiku në sallë. Ovacionet për këngëtaren nuk
pushonin. Ndërkohë që dridhërima zemre përjetonin miliona shqiptarë nëpër
botë që ndiqnin nga ekranet festivalin e këngës. Prania e Vaçe Zelës në një
festival, qoftë edhe me një këngë kushtuar asaj, kur ajo prej vitesh, që nga
festivali i parë kishte qenë zonjë e festivaleve dhe këngës shqiptare, mjaftonte
si fakt që shqiptarët ta ndienin edhe një herë praninë e “mbretëreshës”.
Rasti i fundit i pranisë së saj në atmosferën e festivalit ishte viti 1999. Festivali
i 38-të i këngës. E ftuan nga Zvicra si kryetare e jurisë, ku jetonte prej vitesh
dhe kurohej për sëmundjen e saj, megjithëse mjekët e këshilluan të mos
udhëtonte ajo nuk donte të humbiste emocionet e festivalit. Po aty e nderuan
me çmimin “Mjeshtre e Madhe e Punës”.

9. Çmimet
Është përfshirë në librin e 500 personaliteteve me më shumë influencë
në botë, e vetmja shqiptare që mori këtë çmim nga Instituti i Biografive
në Amerikë. Në Paris është krahasuar me Edith Piaf, ndërsa në Itali
me këngëtaren e madhe, Mina. Çmimet në adresë të artistes janë të
panumërta. “Artiste e merituar”, në vitin 1973, “Artiste e Popullit”, në
1977, “Mjeshtre e madhe e punës”, “Qytetare Nderi e Lushnjes”, deri te
çmimi më i lartë, “Nderi Kombit”.
Këngët e saj këndohen vazhdimisht nga brezat e rinj të këngëtarëve,
por janë të pakrahasueshëm gjithsesi me atë vokal, që vetëm Vaçe e
kishte. Artistja thotë se ndihet mirë sa herë që në Shqipëri dikush
kujtohet dhe vlerëson punën e saj. Është emocionuar gjithmonë edhe
pse në të shumtën e rasteve çmimet i janë dhënë në mungesë të saj.