3. O’tgan mavzuni takrorlash
Odil Yoqubov hayoti haqida ma’lumot bering.
“Ulug’bek xazinasi” romanida qanday didaktik ruh
mavjud?
Romanda Ulug’bek va Abdulatif munosabatlari
qanday yoritilgan?
4. Abdulla Oripov 1941-yilning 21-martida, “Navro’z”
bayramida tug’ilgan.
Qashqadaryo viloyati Koson tumani Neko’z qishlog’ida
bolaligi o’tadi.
Shoir o’z tug’ilgan,kindik qoni to’kilgan maskan
to’g’risida shunday deydi:
5. “Ayniqsa, bahor paytlarida bu yerlarga yog’in
ko’p tushar, Qo’ng’irtov etaklari ming xil o’t-
o’lan, chuchmoma-yu ismaloq bilan, karrang-
u hazorisfand bilan, qo’zigullar bilan
qoplanar,atrof-tevarak jannatiy bir manzar
kasb etardi. Sel suvlari to’planib qolgan
kichik-kichik ko’llarni “qoq” deyishardi. Uning
toza suvini odamlar tashib ichishar, bola-
baqra chuchmoma-yu ismaloq, zamburug’
terib, Qo’ng’irtov etaklarida kunlarini kech
qilar edi”
6. Shoir haytidagi muhim sanalar:
1958-yil
• Tayzan ovulidagi o’rta maktabni oltin medalga bitirdi.
• O’zMU “O’zbek filologiyasi” jurnalistika bo’limiga
o’qishga kiradi.
1693-yil
• Oliy o’quv yurtini imtiyozli diplom bilan bitirdi
• “Yosh gvardiya” nashiryotiga muharrir bo’lib ishga
kiradi.
1967-1974-
yillar
• G’afur G’ulom nomidagi nashriyotda muharrir,katta
muharrir.
7. 1974-1976-
yillarda
• “Sharq yulduzi” jurnalida bo’lim boshlig’i
1976-1982-
yillarda
• O’zbekiston Yozuvchilar uyishmasining adabiy
maslahatchisi vazifasida ishlaydi.
• Bu yillarda shoir she’riyatga endi qadam qo’ygan
yoshlarga ham o’zini beg’araz yordamini beradi.
1982-1983-
yillarda
• O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasining Toshkent viloyat
• bo'limida mas'ul kotib bo'lib faoliyat ko'rsatdi.
8. 1983 -1985-
yillarda
• Shoir o'quvchilarning jurnali
“Gulxan”ning bosh muharriri bo'ldi
1985-1988-
yillarda
• O'zbekiston Yozuvchilar
uyushmasining kotibi lavozimida
ishladi.
1988-yilda
• O'zbekiston Respublikasi mualliflik
huquqini himoya qilish qo'mitasi
raisi vazifasida ishlashni boshladi.
9.
10. Shoirning mehnatini munosib taqdirlanishi:
1994- yilda Alisher
Navoiy nomidagi
respublika davlat
mukofoti
1983-yili "O'zbekiston
xalq shoiri" unvoni
1998- yilda esa
shoir "O'zbekiston
Qahramoni" unvoni
Abdulla Oripov 1983- yilda
Hamza nomidagi davlat
mukofoti
16. Abdulla Oripov mustaqillik yillarida
adabiyotning rang-barang tur va janrlarida
ijod eta boshladi.Shu davrda tarixiy
adolatning tiklanishi, o’tmishda yashagan
sarkardalar va allomalar xotirasining
e’zozlanishi shoirning Amir Temurning
O’rta Osiyo xalqlari tarixiy taqdirida
o’ynagan buyuk rolini ko’rsatuvchi
“Sohibqiron” she’riy dramasini (1998)
yozishga ilhomlantirdi.
17. Adib ijodida, bir tomondan, G’afur G’ulom
lirikasiga xos falsafiylik ko’zga tashlansa,
ikkinchi tomondan, Hamid Olimjon she’rlariga
xos musiqiy ravonlik va badiiy soddalik aks etib
turadi.
Mazkur ikki manba shoir she’rlarida o’zaro
tutashgan holda orifona she’riyatning asosiy
xususiyatlarini ifodalab keladi. Ijodkor ning
songi yillar lirikasida tuyg’u va kechinmalar
tasviri susaymagan holda yana bir muhim fazilat
bor. Bu,adib she’rlariga liro-epik tasvir
unsurlarining ko’plab kirib kelishidir.
18. Dante “Ilohiy komediya”sining “Do’zax”
qismini, A.S.Pushkin,N.A.Nekrasov, T.G.
Shevchenko, L. Ukrainka, R.Hamzatov,
Q.Quliyev va M.Bayjiyev asarlarini
o’zbek tiliga mahorat bilan tarjima
qilgan. O’z navbatida, uning asarlari ham
rus, ingiliz, bolgar, turk, ukrain, turkman,
ozarbayjon kabi ko’plab xorijiy tillarga
tarjima qilingan.
19. Abdulla Oripov she’ryati tog‘risida
A.Oripov lirikasi orqali o'zbek she'riyatiga ko'ngil dardlarining
suvratlari, ruhiy iztiroblar manzarasi, armonga aylangan orzular
inson sezimlarida qoldirgan iz tasviri kirib keldi. Bu she'riyat
yuzaga kelgan davrda shaldiroq so'zlarni qofiyaga solish,
baxtiyorlik haqida ko'tarinki satrlar tizish odat edi. Mavzuni she'r
emas, balki she'rni mavzu mukarram qiladi deb hisoblanar, shuning
uchun she'rning qanday yozilishidan ko'ra, uning nima haqda
ekanligi muhimroq sanalardi. Abdulla Oripov tuyg'ulari o'zbek
she'riyatiga o'ychil g'am va g'amchil o'y olib kirdi. Shoir alohida bir
odam va uning dardlari haqida o'yga botdi, qalam surdi. Bu odam
shoirning o'zi edi. Binobarin, bir odam to'g'risida hayqirish noqulay
bo'lardi, u haqda pichirlab she'r o'qish lozim edi. Chunki shovqin,
baland tovush odamni o'zga odamlardan yiroqlashtiradi,
samimiylikdan mahrum etadi.
20. Abdulla Oripov she'rlaridagi beadad samimiyat, tuyg'ular chinligi kishini
beixtiyor o'ziga asir qiladi. Shoir she'rlari kayfiyat va hissiyotning yaxlit obraz-
laridir. U inson tuyg'ularini, hissiyotini shu qadar chuqur bilgani va ifoda eta
olganidan ayrim misralarining o'ziyoq she'rxonda muayyan kayfiyat hosil qiladi.
Masalan, shoir odamlarning zilzila paytidagi ruhiy holatini: “Asablar tuproqqa
cho‘kkan edi tiz” tarzida beradi. O'zining pokiza yoshlik davrini esa “Yiroq-
yiroqlardan mungli va uzun Turnalar tovushin tinglardim faqat”, - deya
ifodalaydi. O'zbek xalqining yig'ma obrazi: “Sonsiz egatlarga sochilmish, ana,
Mening orzularim, mening o‘ylarim” tarzida umumlashtiriladi. Shoirning: “qaro
sochlaringda oppoq alanga” degan tashbihi aniqligi bilan ham, ta'sirchanligi bilan
ham ko'ngilni rom etadi. Uning she'riyatida vatan timsolining chizilganiga e'tibor
qiling: “Shabnam shovullaydi bog‘lar qo‘ynida, Salqin tuman ichra bo‘zarar
tonglar, Quyoshning erinchak yog‘dularida, Nafis yaltiraydi bargi xazonlar”.
22. Adabiyotshunoslikda lirik qahramon
tushunchasi 1921- yilda rus olimi Y. N.
Tinyanov tomonidan kiritilgan. Shoir shaxsi
qanchalik yirik, serqirra, uning tuyg'ulari
qanchalar samimiy bo'lsa, lirik qahramon
tasviri ham shunchalik jonli va serjilo bo'ladi.
Shuning uchun ham Abdulla Oripov
she'rlarining lirik qahramoni kishi ko'nglini
butunlay zabt etadi, o'z holati samimiy va
chinligiga o'quvchini to'la ishontiradi.
