1. Η άλωση της
Κωσταντινούπολης από
τους Τούρκους (1453)
Ιστορία Β’ Λυκείου Κοινού Κορμού

2. Ο εχθρός προ των πυλών..
► Οι
Οθωμανοί Τούρκοι, οι οποίοι από το 1071
( μάχη του Ματζικερτ) κατέλαβαν το
μεγαλύτερο μέρος της Μικρας Ασίας
ιδρύοντας σουλτανάτα και εμιράτα και,
προελαύνουν επικίνδυνα στην Ευρώπη τον
15 αιώνα.
► 1281: νομάδες Τούρκοι, πιέζονται από του
Μογγόλους της Κεντρικής Ασίας και
εγκαθίστανται στην Προύσα

3. Οσμάν ή Οθμάν (1289-1326)
► Ιδρυτής
του Οθωμανικού κράτους που επιδίδεται
σε κατακτητικούς πολέμους ισλαμιστικού
χαρακτήρα ( «γαζης»= πολεμιστής της πίστης)
► 1301: Επιτίθεται στα βυζαντινά στρατεύματα της
Προύσας
► 1326: Κατάληψη Προύσας από τον διάδοχο του
Οσμάν, Ορχάν, που την κάνει πρωτεύουσα του
κράτους του.
► 1331: Κατάκτηση Νίκαιας και Νικομήδειας :
ΤΡΑΓΙΚΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
► Οι Τούρκοι έχουν τον απόλυτο έλεγχο της Βιθυνίας

4. Ορχαν (1326-1362)
►Ο
πρώτος Οθωμανός εμίρης που παίρνει τον
τίτλο του Σουλτάνου και οργανώνει τη
μετάβαση από τον νομαδισμό στο
οργανωμένο κράτος με εδαφικές αξιώσεις.
► Δίνει τιμάρια (γη) στους ιππείς του που
υπόκεινται άμεσα στην εξουσία του.
► Ενισχύει το στρατεύμα με γενίτσαρους ( με
τη βία στρατολογηθέντες χριστιανικοί
πληθυσμοί)

5. Μουράτ Ά ( 1361-1389)
► Επιδράμει
στη Θράκη και την ερημώνει
► 1361: Καταλαμβάνει το Διδυμότειχο και την
Ανδριανούπολη
► 1365: Η Ανδριανούπολη γίνεται
η΄πρωτεύουσα του κράτους
► Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΛΑΒΙΚΟΙ
ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ ΥΠΟΤΑΣΣΟΝΤΑΙ
ΚΑΙ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
ΣΤΟ ΣΟΥΛΤΑΝΟ

6. Μάχη Κοσσυφοπεδίου (1389)
► Οθωμανοί
Τούρκοι
► Μουράτ
►Ο
Μουράτ σκοτώνεται
► Ο Μουρατ Βαγιαζήτ
επιτίθεται με
υπέρτερες
στρατιωτικές δυνάμεις
► Σερβοι
και Βόσνιοι
► Σέρβος ηγεμόνας
Λάζαρος
► Στην αρχή οι σερβικές
δυνάμεις επικρατούν
► Οι Σέρβοι ηττώνται και
αναγνωρίζουν την
επικυριαρχία του
Σουλτάνου.

7. Μουράτ Βαγιαζήτ (1402-1421)
1402: Υφίσταται πανωλεθρία ( ηττάται)
στην Άγκυρα από το στρατό των Μογγόλων
του Ταμερλάνου
► Εσωτερική κρίση στο Οθωμανικο κράτος
► Το Βυζάντιο δεν πληρώνει φόρο υποτέλειας
πια.
►

8. Μουράτ Β΄’
► Πολύ
επιθετικός εναντι στο Βυζάντιο
► 1422: Ξεκινά η πολιορκία της
Κωσταντινούπλης
► 1423: Οι Τούρκοι εισβάλλουν στην
Πελοπόννησο και το 1426 την καθιστούν
φόρου υποτελή.

9. Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής ( 1432-1481)
►
►
►
►
►
Το όνομά του συνδέθηκε με την κατάληψη της
Κωσταντινούπολης.
Είχε υποσχεθεί στους στρατιώτες ότι μετά την κατάληψη
της Πόλης θα τους άφηνε να λεηλατούν για 3 μέρες. Αυτό
προκαλεί φανατισμό και μανία για νίκη.
1444: Οργανώνεται στη Δύση σταυροφορία (Ουγγαρία+
Βλαχία) για να τον ανατρέψει, αλλά πνίγεται στο αίμα στη
μάχη της Βάρνας.
1446: Επανάσταση των γενίτσαρων στην Ανδριανούπολη
που πνίγεται στο αίμα.
Οι Τούρκοι οχυρώνουν τις ευρωπαϊκές ακτές του Βοσπόρου
(φρούρια) στερώντας τη δυνατότητα στους δυτικούς να
προσφέρουν υλική βοήθεια στους Βυζαντινούς.

10. Εδραίωση Οθωμανικής κατοχής….
► 1449-1453:Συστηματική
πολιορκία της
Πόλης..
► 1453: Κατάληψη Κωσταντινούπολης
► 1460: Κατάκτηση Δεσποτάτου του Μορέως
► 1461: Κατάκτηση αυτοκρατορίας της
Τραπεζούντας

11. Τι συνέβαινε όμως προηγούμενως
στην Κωσταντινούπολη;
► ΠΩΣ
ΔΙΑΛΥΘΗΚΕ ΜΙΑ ΤΟΣΟ ΙΣΧΥΡΗ
ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ;
► ΠΩΣ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΝΑ
ΑΜΥΝΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΟΥΝ ΤΗΝ
ΠΟΛΗ ΤΟΥΣ;
► ΠΟΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΕ ΣΤΗΝ
ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ;

12. Πότε ξεκινά η αποδυνάμωση της
Αυτοκρατορίας
► 1204
: Άλωση από τους Σταυροφόρους.
► Το Βυζάντιο διαμελίζεται σε μικρά κρατίδια,
δουκάτα, ηγεμονίες και χάνει σε συνοχή.
► Οι Βενετοί εκμεταλλεύονται οικονομικά τα λιμάνια.
► Οι Τούρκοι προελαύνουν ανενόχλητοι στη Μικρά
Ασία
► Έχουμε τρία κράτη που ιδρύονται με σκοπό τον
συντονισμό της δράσης για ανακατάληψη της
Πόλης το 1261:

13. Βυζαντινά «κράτη» 1204Αυτοκρατορία της Νίκαιας
► Δεσποτάτο της Ηπείρου
► Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας
►

14. Μιχαήλ Παλαιολόγος Ή , ο
Ελευθερωτής
► Αυτοκράτορας
Νίκαιας (προσωρινής έδρας
βυζαντινού κράτους)
► Συνεργάζεται με τους Γενουάτες και διώχνει τους
Βενετούς από την Κωσταντινούπολη
► Τους παραχωρεί ως αντάλλαγμα τον Γαλα
► Ανακαταλαμβάνει την λεηλατημένη από τους
Φράγκους και τους Βενετούς και εξασθενημένη
Κωσταντινούπολη.
► Οι υπόλοιποι ηγεμόνες δεν τον αναγνωρίζουν
(Τραπεζούντα, Ήπειρος)

15. ►Ο
αυτοκράτορας δεν έχει τον οικονομικό
έλεγχο της αυτοκρατορίας και των λιμανιών
( Βενετοί, Φράγκοι)
► Χάνεται η Μικρα Ασία και διαλύονται τα
στρατιωτικά θέματα και οι σιτοβολώνες που
εφοδίαζαν την Πόλη με σιτηρά.
► Εμφύλιοι πόλεμοι
► 1347: Επιδημία πανώλης που εξοντώνει το
1/3 του πληθυσμού.

16. 14ος αιώνας: Βυζάντιο=
Κωσταντινούπολη….
Πέφτει η Θεσσαλονίκη στα χέρια των Τούρκων.
► Το Βυζάντιο από αυτοκρατορία γίνεται « πόλη-κράτος»:
► Τα νησιά της καταλαμβάνονται από Φράγκους, λατινικά
θρησκευτικά τάγματα ,Γενουάτες και Βενετούς (Κύπρος,
Κρήτη, Ρόδος)
► Οι Σέρβοι είχαν φτάσει μέχρι και τη Θεσσαλία
► Ο Γενουάτες εκμεταλλεύονται τα παράλια της Μικρας Ασίας
( Σμύρνη) και τα απέναντι νησιά (Σάμος, Χίος, Λέσβος)
► Φράγκοι: κατέχουν επίσης το Δουκάτο των Αθηνών και το
Πριγκηπάτο της Αχαϊας
►

17. Ανδρόνικος Γ’ Παλαιολόγος
( 1328-1341)
► Επιχειρεί
να ανακόψει την προέλαση των
Τούρκων στη Μικρά Ασία και των Σέρβων
στη Μακεδονία.
► Με ένα μικρό στόλο, στρατολογώντας
παράλληλα Σελτζούκους Τούρκους, ανακτά
τη Λέσβο, τη Φώκαια, τη Θεσσαλία και την
Ήπειρο.

18. Ιωάννης Καντακουζηνός (1341)
► Συστήνει
στρατό με δικά του χρήματα.
► Ωστόσο στο εσωτερικό επικρατούν πολιτικές
διαμάχες και θρησκευτικές έριδες που
διχάζουν τον πληθυσμό: χάνεται η ενότητα.
► Οικονομική κρίση που εξασθενεί τις λαϊκές
μάζες που επαναστατούν ενάντια στην
ολιγάριθμη αριστοκρατική τάξη ( Θράκη,
Θεσσαλονίκη)►εξοντώνονται οι σύμμαχοι
του Καντακουζηνού.

19. 1342-1349: Το κράτος εν κράτει των
Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη
► 1342:
Έπανάσταση των Ζηλωτών στη
Θεσσαλονίκη►μορφωμένοι, διανοούμενοι,
φιλελεύθεροι που καθοδηγούν τις μεσαίες και
κατώτερες τάξεις και καταλαμβάνουν την εξουσία
για επτά χρόνια.
► 1350: Η Θεσσαλονίκη παραδίδεται στον Ιωάννη
ΣΤ’ Καντακουζηνό
► Τα επτά αυτά χρόνια η Θεσσαλονίκη έζησε μια
απίστευτη αναγέννηση στις τέχνες, στη φιλοσοφία
και στα γράμματα γενικότερα. («η πρώιμη
αναγέννηση της Ευρώπης»)

20. Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος
(1391-1425)
►
►
►
►
Ξεκινά μια εκστρατεία στην Ευρώπη, ζητώντας βοήθεια
από παντού.
Ταξιδεύει στη Βενετία, στο Παρίσι, στο Λονδίνο, κάνει
εράνους, απευθύνει έκκληση για μια σταυροφορία εναντίον
των Τούρκων.
Ο πιο διάσημος στην Ευρώπη Βυζαντινός Αυτοκράτορας,
καθώς πορτραίτα του φιλοτεχνήθηκαν σε πολλές πόλεις,
και τύγχανε θαυμασμού και εκτίμησης έξαιτίας της
ομορφιάς του, της παιδείας του και των διπλωματικών του
δεξιοτήτων.
Εντούτοις δεν εκμεταλλεύεται όσο θα έπρεπε την ήττα των
Τούρκων από τους Μόγγολους του Ταμερλάνου στην
Άγκυρα (1402) και στρέφει την προσοχή του μονο στους
Δυτικούς χωρίς να αναζητεί άλλους συμμάχους..

21. Ιωάννης Ή Παλαιολόγος
( 1425-1448)
►
►
►
Συνεχίζει τις προσπάθειες του Μανουήλ για εξασφάλιση
βοήθειας από τη Δύση.
Προκειμένου να «καλοπιάσει» τους ρωμαιοκαθολικούς
ηγεμόνες και τον Πάπα, ώστε να παράσχουν στρατιωτική
βοήθεια στην Κωσταντινούπολη , δέχεται την πλήρη
υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Καθολική «
Ένωση των δύο εκκλησιών» ( Σύνοδος ΦερράραςΦλωρεντίας)
Οι Βυζαντινοί χωρίζονται σε « Ενωτικούς» (φιλοπαπικούς)
και « ανθενωτικούς» ( φανατικούς ορθόδοξους). Ξεκινούν
και πάλι εσωτερικές διαμάχες.

22. Κωσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος
( 1449-1453)
►
►
►
Ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου….
Ηρωϊκή μορφή γύρω από το πρόσωπο του οποίου έχουν
δημουργηθεί θρύλοι και παραδόσεις («μαρμαρωμένος
βασιλιάς»)
Αναλαμβάνει να υπερασπιστεί με αυτοθυσία την
Κωσταντινούπολη και δεν παραδίδεται, ακόμα και όταν όλα
έχουν τελειώσει ( οι δυτικοί δεν βοήθησαν με εξαίρεση
τους Γενουάτες, η Πόλη κλείνεται από παντού, οι Τούρκοι
είναι εικοσαπλάσιοι στον αριθμό). Θρυλικός έμεινε στην
ιστορία ο τελευταίος λόγος που απήυθυνε στους
στρατιώτες του, τον οποίο καταγραφει ο ιστορικός
Σφραντζής: (βίντεο)

23. Η πολιορκία της Κωσταντινούλης
► 1452:
ο Μωμάμεθ δίνει εντολή να βυθίζονται όσα
πλοία προσεγγίζουν την Κωσταντινούπολη και
αρνιούνται να δεχτούν έλεγχο. Αποκεφαλίζει
παραδειγματικά το πλήρωμα ενός Βενετικού
πλοίου και θανατώνει τον πλοίαρχο με
ανασκολοπισμό ( τον καρφώνει σε ένα παλούκι με
αιχμηρή άκρη, ώστε να βρει φρικτό θάνατο)
► Τον Μάρτη του 1453 συγκεντρώνει στη Καλλίπολη
150 πλήρως εξοπλισμένα πολεμικά πλοία.
► Συγκεντρώνει στη Θράκη 100.000 άνδρες : 80.000
τακτικούς, 20.000 άτακτους, και αρκετές χιλιάδες
βοηθητικούς.

24. Η πρώτη άλωση στην ιστορία με τη
χρήση κανονιών!
► Με
τη βοήθεια Ούγγρου μηχανικού, του
Ουρβανού, ο Μωάμεθ χρησιμοποιεί
συστηματικά ισχυρά κανόνια.
► Ένα συγκεκριμένο είχε πάχος μπρούντζου
20 εκατοστά, μήκος κάννης 8 μέτρα και
μπορέσει να εκτοξεύσει βλήματα βάρους
300 κιλών σε μια απόσταση 1500 μέτρων!!!!
► Το συγκεκριμένο κανόνι έσερναν..60 βόδια!

25. Η άμυνα της Πόλης..
► 7.000
άνδρες ( 5000 Βυζαντινοί, 2000
εθελοντές από άλλες χώρες)
► Τα τείχη ωστόσο ήταν (μέχρι τότε)
πανίσχυρα και αδιάβλητα.
► Τα βράδυα ομάδες τεχνικών επισκευάζουν
τις ζημιές από τα κανόνια (κυρίως στη
Χαρίσια πύλη)
► Οι προμήθειες ολοένα και λιγοστεύουν..

26. Ο Πάπας και οι Γενουάτες στέλνουν
βοήθεια!!!!
Η προκλητική ενέργεια των Τούρκων εναντίον των
Βενετών που προσέγγισαν την Πόλη, δεν αποθαρρύνει τον
Πάπα και κάποιους τολμηρούς Γενοβέζους!
► Στις 20 Απριλίου 1453 ο Πάπας στέλνει τρεις γαλέρες με
όπλα και προμήθειες και ένα βυζαντινό μεταγωγικό γεμάτο
σιτάρι.
► Συγκρούονται σε ναυμαχία με τους Τούρκους
αλλά…ΚΑΤΟΡΘΩΝΟΥΝ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΣΤΟΝ ΚΕΡΑΤΙΟ
ΚΟΛΠΟ! ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΕΜΨΥΧΩΤΙΚΗ ΝΙΚΗ!
► Ο θρύλος λέει ότι στην επιστροφή τους μετέφεραν την
Αγία Τράπεζα της Αγιάς Σοφιάς, αλλά βυθίστηκε το πλοίο
και στο σημείο εκεί, μέχρι σημερα τα νερά είναι παραδόξως
πάντα γαλήνια..
►

27. Ο Μωάμεθ κατορθώνει το
ακατόρθωτο..
► Τόσο
εξοργίστηκε ο Μωάμεθ που δεν μπορούσε να
σπάσει το φράγμα του Κεράτιου Κόλπου που
διατάζει να κατασκευαστούν ειδικά μεταγωγικά με
ρόδες και τροχαλίες ώστε να μεταφερθούν 70
πλοία δια της στεριάς! Άλλα λένε ότι τα άλειψε με
πίσσα!
► Ο Βενετός υπερασπιστής της Πόλης Τζιάκομο Κόκο
επιχειρεί να τα πυρπολήσει αλλά αποτυγχάνει..

28. Υπόγειες επιθέσεις..
►Ο
Μωάμεθ επιχειρεί να μπεί υπογείως στην
Πολη σκάβοντας υπόγειες σήραγγες μετά
από πρόταση Σέρβων τεχνικών.
► Οι υπερασπιστές της Πόλης είναι συνεχώς
σε επιφυλακή.

29. Η άρνηση υποταγής!
► Στις
13 Απριλίου ο Μωάμεθ στέλνει
τελεσίγραφο με το οποίο ζητά παράδοση
της Πόλης.
► Ο αυτοκράτορας απαντά: Το δε την Πόλιν
σοι δούναι, ουτ’εμόν εστί ουτ’άλλου των
κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη
πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου
φεισόμεθα της ζωής ημών»

30. ► Μετάφραση:
►«
Δεν έχω το δικαίωμα ούτε εγώ, ούτε
κάποιος άλλος από αυτούς που μένουν εδώ,
να σου παραδώσουμε την Πόλη. Γιατί με
κοινή γνώμη, όλοι, πρόθυμα και με δική μας
θέληση αποφασίσαμε να πεθάνουμε
γι΄’αυτήν και δεν θα λυπηθούμε τη ζωή
μας»

31. Η τελευταία λειτουργία στην Αγιά
Σοφιά..
► Το
βράδυ της 28ης Μαϊου, ορθόδοξοι αλλά και
καθολικοί ιερείς φόρεσαν τα επίσημα άμφιά τους
και λειτούργησαν μπροστά στο λαό που ενωμένος,
κοινωνούσε για τελευταία φορά.
► Κάποιοι είπαν ότι είδαν άγγελο να παίρνει το
δισκοπότηρο
► Ο Αυτοκράτορας απευθύνει έναν τελευταίο
εμψυχωτικό λόγο στους στρατιώτες του .
► Λίγο μετα τα μεσάνυχτα ξεκίνησε η επίθεση των
Τούρκων…

32. 29 Μαϊου 1453. Η αποφράδα μέρα
του Ελληνισμού…
►Η
γραμμή της άμυνας έσπασε..Ένας μετα τον άλλο
οι υπερασπιστές τραυματίζονται και σκοτώνονται.
► Ο αρχιστράτηγος Ιουστινιάνης τραυματίζεται και
υποχωρεί.
► Ο ίδιος ο αυτοκράτορας παίρνει τη θέση του.
► Βγάζει όλα τα διακριτικά από τα ρούχα του που
πρόδιδαν την ταυτότητά του και πολεμά σαν ένας
απλός στρατιώτης.

33. « Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς»
►Η
παράδοση λέει πως οι τελευταίες του
λέξεις ήταν « Δεν θα βρεθεί ένας Χριστιανός
να μου πάρει το κεφάλι μου να μην μου το
πάρουν τα σκυλιά ( οι Τούρκοι);». Δεν τον
ξαναείδε ποτέ κανείς…Ο θρύλος λέει ότι
άνοιξε η Πύλη του Ρωμανού και Άγγελος
Κυρίου τον πήρε μέσα όπου μένει
μαρμαρωμένος μέχρι σήμερα. Το μόνο
σίγουρο είναι ότι η Κωσταντινούπολη,
πέρασε στα χέρια των Τούρκων..

34. Εάλω η Πόλις!
► Αυτή
η κραυγή ακουγόταν παντού (Εάλω η
Πόλις= έπεσε η πόλη).
► Ο θρύλος λέει ότι κάποιος δεν ασφάλισε
καλά μια πύλη, την κερκόπορτα και από
αυτήν μπήκαν τελικά οι Τούρκοι…Όπως και
να’χει, η άμυνα δεν θα μπορούσε να
κρατήσει για πολύ..η μάχη ήταν άνιση..
► Ακολούθησαν φοβερές λεηλασίες, σφαγές,
καταστροφές, πυρπολισμοί. Η Πόλις, εάλω…