Презентация

1. Амди Гирайбай
(1901-1930)
(Абдулахат Лятифов)

2. Амди Гирайбай (Абдулахат
Лятифов) 1901 сене февраль 14 куню
Кефе уездининъ Енъи-Къале
(Янъысала) коюнде (дигер
малюматларгъа коре,
Къарасувбазарнынъ Йылдырым
мааллесинде) улема къорантасында
дюньягъа кельди. 1910 сенеси
Къарасувбазарнынъ иптидаий
мектепни битире. 1917 сенеси
Акъмесджитте ачылгъан рушдие
мектебине окъумагъа кире, лякин
ватандашлар дженки башлангъаны
ичюн тасилини девам эттирип
оламай. 1921 сенеси рабфаккъа
окъумагъа кирген А.Гирайбай, маддий
къыйынлыкълары себебинден
окъувыны ташлап, Миллет ишлери
комиссарлыгъында чалышмагъа
меджбур ола.

3. 1926 сенеси ноябрь 8-де Къырымгъа къайтып
келе ве Янъы элифбе джемиетинде чалыша,
онынъ шиирлери исе газета ве
меджмуларында басылып тура. О ильки
шиирлерини 1913 сенеси язмагъа башлады.
1915 сенеси онынъ «Оксюз къарт Али», «Яз»,
«Къыш», «Баарь» серлевалы шиирлери
дюнья юзюни корьдилер. Шаирнинъ иджады
энъ зияде 1918-1923 сенелери гурьледи. Энъ
гузель эсерлерини де о, анджакъ бу девирде
язды: «Яш татарларгъа», «Джигитке», «Анъма
шу куньлерни». Онынъ язгъан эки пьесасы да
«Эски татар мектеби» ве «Оксюзлер» айны шу
девирге аиттирлер. Шаирнинъ шу девирде
язылгъан «Кечти энди» ве «Иджрет»
поэмаларында Къырымнынъ ХVIII асырнынъ
сонъундаки ичтимаий-сиясий вакъиалары
тасвир олуналар.
1922 сенеси Къырым Топракъ Истисал
Ширкетине чалыша. Айны заманда
къырымтатар дарульфунун талебелери
ширкетини тешкиль этип, онынъ мудири
олды, Шаркъ факультети студентлер
джемиетининъ реиси оларакъ сайланды ве
1923 сенесине къадар бу факультетте
окъувыны девам этти.
Лякин бу окъувынен къанаатленмеген
А.Гирайбай Къырым Мухтар
Джумхуриетининъ ёлбашчысы Вели
Ибраимовнынъ ярдымынен Джемиет
хайриенинъ эсабына Тюркиеге окъумагъа
кете ве анда Истанбул университетининъ
филология факультетине кире. Мында учь
йыл окъуй. Шу вакъыт о, «Къырым тарихы»
адлы диссертациясында тюркий
халкъларнынъ бирдемлиги ве умумтюркий
тильге нисбетен олгъан ынтылувларына
даир гъаелерини инкишаф эттире.

4. Шаирнинъ «Джигит», «Акъяр
ялысында», «Ант эткенмен айтаман»,
«Танъда», «Къарасув» миллетни
къорчалав мевзуларында яшлыкъны
курешке давет этиджи; «Заваллы
татар къызы», «Талакъ»
халкъымызнынъ аятындаки базы
эскирген адетлерни ифаде эткен киби
эсерлери къырымтатар эдебиятында
муим ерини тешкиль этелер.
1928 сенеси иджадынынъ къайнакъ
вакъытында истидатлы шаир
миллетчиликте къабаатланып ГПУ
хадимлери тарафындан якъаланды ве
1930 сенеси сентябрь 13-те Москвада
«Бутырка» апсханесинде
вахшийджесине ольдюрильди. 1991
сенеси апрель 17-де акъланды
.

5. Яш татаргъа
Дамарынъда къан къайнагъан чагъынъда,
Къоркъма, чалыш, гуллер ачсын
багъынъда,
Эр кольгеден урькме, сакъын сакъынма!
«Акъ» ярдымджы сенинъ эки ягъынъда.
Борджунъ сенинъ халкъынъ ичюн
чалышмакъ,
Эр фырсатта сагъа керек алышмакъ,
Лякин акъкъа къаршы къылыч такъынма,
Ляйыкъ тугъул джат ишине
къарышмакъ.
Къарт эмельге янъы темель къургъанда,
Заман сени сыкъса, сыкъып ольдюрсе,
Джанчыгъынъны учьке-дёртке больдирсе.
Кене чалыш! Тенде джанынъ тургъанда,
Макъсадынъа бир кунь бирден етерсинъ,
Кене «акъ» деп кокке учып кетерсинъ.
1920 с.

6. Сен
Эрылгъан пытагъы устюне къонгъан
Якъыджы сёзлермен джырлагъан бульбуль,
Сени коп къайгъырдым юрегим тонъгъан,
Авучым ичинде солмагъан сюнбюль.
Коктеки шавлели йылдыз болгъайдынъ,
Ашкъымнынъ устюнде талпындырасынъ,
Къабриме мелевше болып толгъайдынъ,
Сюйгюмнинъ багъында тал сындырасынъ.

7. Къырымтатар классик шаири

8. Къарасувбазар

11. Презентацияны
Калинино кою
умумтасиль мектебининъ
10 сыныф талебеси
Аблялимова Эльвира
азырлады
2014 с.