Prezentacja dr. Zbigniewa Żylicza wygłoszona na konferencji "Prawne i bioetyczne aspekty końca życia" zorganizowanej przez Fundację Podlaskie Hospicjum Onkologiczne Proroka Eliasza 28 stycznia 2017 r. w Michałowie.
3. Historia Eutanazji w Holandii
(i)
• 1952 Lekarz dokonuje eutanazji na
swoim bracie (Sąd skazuje go na 1 rok
więzienia, warunkowo)
• 1973 Proces dotyczący córki (lekarki),
która spowodowała śmierć swojej matki.
Uznana za winną, bez kary
• Głęboka i wielostronna dyskusja na
temat eutanazji 1979-2001
4. 2001 Sąd odstąpi od ścigania
jeżeli…
• Istniała nieprzymuszona wola chorego
• Cierpienie było nie do zniesienia, bez widoku na
poprawę
• Chory został poinformowany o wszystkich
możliwościach leczenia i o rokowaniu,
• Lekarz stwierdził, że nie istnieje żadne inne
postepowanie, które przyniosło by ulgę choremu
• Sytuacja jest potwierdzona na piśmie przez
niezależnego lekarza
• Eutanazja została wykonana według protokołu
5. Historia Eutanazji w Holandii
(ii)
• 1989 Debata w parlamencie na temat
eutanazji – wniosek o badanie
• 1994 Pierwsze hospicjum w Holandii
• 1995 Pierwszy raport na temat Eutanazji w
Holandii (około 2% zgonów)
• 2001 Odstąpienie od ścigania lekarzy
stosujących się do reguł o eutanazji
• 2005 Klinika Końca Życia w Amsterdamie
6. Opinia na temat
dopuszczalności eutanazji w
Holandii
Tak Zależy Nie
1966 40 12 49
1975 53 24 24
1980 52 36 12
1985 55 33 12
1991 58 33 9
7.
8.
9. Tradycja Chrześcijańska
• Życie jest święte “sanctity of life”
• Życie jest darem od Boga
• Cierpienie może mieć sens
• Istnieje życie pozagrobowe
• Samobójstwo i eutanazja są
niedozwolone
10. Tradycja liberalna
• Człowiek jest odpowiedzialny za samego
siebie
• Cierpienie nie ma sensu
• Życie kończy się z chwila śmierci
• Jeżeli mamy prawo modyfikować procesy
biologiczne, to musimy mieć prawo do
wycofania się z tych procesów
• Człowiek jest stworem autonomicznym
11. Ewolucja tradycji
Chrześcijańskiej (i)
• Zasada podwójnego efektu
• Zaniechanie bezsensownego leczenia
nie jest zabójstwem
• Pacjent ma prawo zatrzymania leczenia
• Nie włączenie leczenia nie jest
zabójstwem
12. Ewolucja tradycji
Chrześcijańskiej (ii)
• Intencja leczącego jest najważniejsza
• W krytycznych i ekstremalnych
sytuacjach lepiej jest spowodować
złagodzenie bólu poprzez uśpienie
chorego niż poprzez celowe
przyspieszenie zgonu
13. Zasada podwójnego efektu
• Jeżeli leczenie może spowodować dwa
różne efekty, dobry i zły, to możliwe jest
zastosowanie leczenia dla osiągnięcia
dobrego przy akceptacji złego
• Efekt dobry : zniesienie bólu
• Efekt zły: przyśpieszenie zgonu chorego
14. Ewolucja tradycji liberalnej (i)
• Nie ma moralnej różnicy pomiędzy
zaprzestaniem leczenia, intensywnym
leczeniem objawowym a eutanazja
• Autonomia chorego może przeważyć
nad autonomia lekarza
15. Ewolucja tradycji liberalnej (ii)
• Jeżeli zezwalamy na eutanazje
terminalnie chorych, to musimy zezwolić
na eutanazje innych (przewlekle)
cierpiących lub ułomnych
• Intencje są niemierzalne
16. Niebezpieczeństwa tradycji
Chrześcijańskiej
• Jeżeli będziesz nalegał, to będę musiał cię
opuścić....
• Będę się tak troskliwie Tobą opiekował, ze
nie będziesz musiał prosić o eutanazje....
• Nie ma problemów medycznych pod koniec
życia bo można zawsze użyć sedacji
terminalnej
• Problemy egzystencjalne trzeba negować.
17. Niebezpieczeństwa w tradycji
liberalnej
• Eutanazja może stać się “łatwą” drogą do
czystki rasowej
• Autonomia chorego nie proszącego o
eutanazję może być ograniczona
• Wzrost lęku u chorych terminalnych
• “amputacja” procesów duchowych
• Paradoksalna niemożność stosowania
proporcjonalnych środków leczenia
• Proces uczenia się od chorych terminalnych
jest zahamowany
18. Chorzy proszący o śmierć w
hospicjum
• A – afraid, chorzy bojący się (80%)
• B – burn-out, chorzy wypaleni (5%)
• C – “control-freaks”, chcący wszystko
kontrolować (1%)
• D – chorzy w depresji (10%)
• E – stany ekstremalne (4%)
Zylicz & Jansens 2006
19. Przypadek 1 (i)
• Mężczyzna, lat 78, rak odbytu
• W wywiadzie nadciśnienie, cukrzyca
typu II,
• Wewnętrzny defibrylator (ICD)
• W stanie terminalnym, bol, zespół żyły
dolnej
• Leczenie: rosnące dawki plastrów
fentanylowych, 100 ug/godz
20. Przypadek 1 (ii)
• Źrenice typu “pin-point”
• Zatrzymanie moczu
• Niepokój, agresja
• Chory za dnia w “dobrym” stanie, przysypia
• W nocy napady szału, agresji,
samookaleczenie
• Chory domaga się eutanazji
• Rodzina jest u końca sił, także prosi o
eutanazę
21. Przypadek 1 (iii)
• Sedacja wysokimi dawkami midazolamu
i levomepromazyny nieskuteczna
• Chory nie toleruje cewnika
• Zagrożenie życia pielęgniarki
• Wzrost objawów bólowych
22. Co w takiej sytuacji robić?
W myśl tradycji
Chrześcijańskiej? W myśl tradycji liberalnej?
24. Przypadek 1(iv)
• Glukoza we krwi 1,5 mmol/L
• Dawki fentanylu zmniejszone
• Morfina s.c.
• Wlew dożylny 40% glukozy
• Chory spokojny, dobry kontakt z
rodzina, umiera spokojnie
• W ostatnich godzinach życia sedacja
25. Wnioski
• Niemożność zamknięcia się tylko w tradycji
Chrześcijańskiej
• Świadomość zagrożeń
• Potrzeba nam jest więcej wiedzy i
doświadczenia
• Pacjent proszący o eutanazje jest wyzwaniem
dla jakości naszej opieki