saq

1. ՋՐԱԾԻՆ ՍԱՐԳԻՍ ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ
8-4 ԴԱՍԱՐԱՆ

2. ՋՐԱԾՆԻ ԱՆՁՆԱԳԻՐԸ
• ԲԱՆԱՁևԸ ՝ H
• ԿԱՐԳԱԹԻՎԸ ՝ 1
• ՄԻՋՈՒԿԻ ԼԻՑՔԸ ՝ +1,
• ՀԱՐԱԲԵՐԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԶԱՆԳՎԱԾ ՝ 1
• ՄԵԿ ԱՏՈՄԻ ԶԱՆԳՎԱԾԸ՝ MO (H) = 1 X 1,66 X 10-27 ԿԳ = 1, 66 X 1027 ԿԳ
• Ո՞Ր ՊԱՐԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐՐ Է և Ո՞Ր ԽՄԲԻ և ԵՆԹԱԽՄԲԻ ՏԱՐՐ՝ 1-ԻՆ
ՊԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ, 1֊ԻՆ ԽՈՒՄԲ և ԳԼԽԱՎՈՐ ԵՆԹԱԽՈՒՄԲ
• ԻՆՉՊԻՍԻ՞ ՏԱՐՐ Է` ՄԵՏԱՂ Է, ԹԵ՞ ՈՉՄԵՏԱՂ ՝ ՈՉ ՄԵՏԱՂ
• ԻՆՉՊԻՍԻ ՕՔՍԻԴԱՑՄԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆ ԵՆ ՑՈՒՑԱԲԵՐՈՒՄ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՝
0, +1

3. ՋՐԱԾԻՆԸ ՄԵՆԴԵԼԵևԻ ԱՂՅՈՒՍԱԿԻ ԱՌԱՋԻՆ և ԱՄԵՆԱՊԱՐԶ ՏԱՐՐՆ Է։ ԱՅՆ ՈՒՆԻ ԵՐԵՔ
ԻԶՈՏՈՊՆԵՐ ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ՋՐԱԾԻՆ, ԴԵՅՏԵՐԻՈՒՄ և ՏՐՏԻՈՒՄ։ ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ԱՌԱՎԵԼ
ՇԱՏ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ Է ՀԱՍԱՐԱԿ ՋՐԱԾԻՆԸ։ ՋՐԱԾԻՆԸ ՔԻՄԻԱՊԵՍ ՇԱՏ ԱԿՏԻՎ ՏԱՐՐ Է և
ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ԱՄԵՆԱ ՏԱՐԱԾՎԱԾՆ Է։ ԵՐԿՐԱԳՆԴԻ ՎՐԱ ՋՐԱԾԻՆԸ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ Է
ՄԻԱՅՆ ՄԻԱՑՈՒՄՆԵՐԻ ՁևՈՎ։
ԿԱՄ ԷԼ ՋՐԱԾԻՆ ԳԱԶԻ ՏԵՍՔՈՎ, ՈՐԻ ՔԻՄԻԱԿԱՆ ԲԱՆՁՆ Է H2։ ՍԱԿԱՅՆ ՏԻԵԶԵՐՔՈՒՄ ԱՅՆ
ԱՌԱՎԵԼԱՊԵՍ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ Է ՋՐԱԾԻՆ ԳԱԶԻ ՏԵՍՔՈՎ ԿԱՄ ԱՎԵԼԻ ՇԱՏ ԱՏՈՄԱՅԻՆ
ՋՐԱԾՆԻ ՏԵՍՔՈՎ։ ԱՍՏՂԵՐԻ ԲԱՂԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՄԱՍԸ ԴԱ ՋՐԱԾԻՆՆ Է

4. ՋՐԱԾԻՆԸ ՆԱև ՀՍԿԱ ՄՈԼՈՐԱԿՆԵՐԻ ԲԱՂԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՄԱՍՆ Է։ (ՅՈՒՊԻՏԵՐ,
ՍԱՏՈՒՐՆ, ՈՒՐԱՆ, ՆԵՊՏՈՒՆ, ԻՆՉՊԵՍ ՆԱև ՀԱՅՏՆԱԲԵՐՎԱԾ ԱՅՍՊԵՍ ԿՈՉՎԱԾ ԷԿԶՈ
ՄՈԼՈՐԱԿՆԵՐԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ։ ԷԿԶՈ ՄՈԼՈՐԱԿՆԵՐԸ ԱՅՆ
ՄՈԼՈՐԱԿՆԵՐՆ ԵՆ ՈՐՈՆՔ ԳՏՆՎՈՒՄ ԵՆ ԱՐԵԳԱԿՆԱՅԻՆ ՄՈԼՈՐԱԿԻՑ ԴՈՒՐՍ,
ԱՅՍԻՆՔՆ ՊՏՏՎՈՒՄ ԵՆ ԱՅԼ ԱՍՏՂԵՐԻ ՇՈՒՐՋ ԱՅԼ ՈՉ ԹԵ ԱՐԵԳԱԿԻ) ՇՆՈՐՀԻՎ ԿԵՊԼԵՐ
ՏԻԵԶԵՐԱԿԱՆ ԱՍՏՂԱԳԻՏԱԿԻ (ԱՍՏՂԱԳԻՏԱԿ ՈՐԸ ԳՏՆՎՈՒՄ Է ՏԻԵԶԵՐՔՈՒՄ
ՏԻԵԶԵՐԱՆԱՎԻ ՄԵՋ) ՀԱՅՏՆԱԲԵՐՎԵԼ ԵՆ ԱՅՍՕՐՎԱ ԴՐՈՒԹՅԱՄԲ ՄՈՏ 1400 ԷԿԶՈ
ՄՈԼՈՐԱԿՆԵՐ և ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ և ԱՅՍՕՐՎԱ ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿԸ
ԹՈՒՅԼ Է ՏԱԼԻՍ ԵԶՐԱԿԱՑՆԵԼ, ՈՐ ԱՅԴ ՄՈԼՈՐԱԿՆԵՐԻ ՄԵԾ ՄԱՍԸ ՀՍԿԱ ԷԻՆ։

5. ՋՈՒՐԸ ԿՅԱՆՔԻ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՆՅՈՒԹՆ Է։ ՋՈՒՐԸ ԱՅՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐՆ Է ՈՐՏԵՂ 3.5 - 4 ՄԻԼԻԱՐԴ
ՏԱՐԻ ԱՌԱՋ ԿՅԱՆՔԸ ՍԿՍԵՑ ԶԱՐԳԱՆԱԼ ԵՐԿՐԱԳՆԴԻ ՎՐԱ: ՋՈՒՐԸ ՈՒՆԻ ՄԻ ՇԱՐՔ
ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ՈՐԸ ՆՐԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՑՆՈՒՄ Է ՄԻԼԻՈՆԱՎՈՐ ԱՅԼ ՆՅՈՒԹԵՐԻՑ։
ՀԱՅԵՐԵՆՈՒՄ ՊԱՏԱՀԱԿԱՆ ՉԻ, ՈՐ ՋՐԱԾԻՆԸ ԱՌԱՋԱՑԵԼ Է ՋՈՒՐ և ԾՆԵԼ ԲԱՌԵՐԻՑ, ՔԱՆԻ
ՈՐ ՋՐԱԾԻՆԸ ՄԻԱՆԱԼՈՎ ԹԹՎԱԾՆԻ ՀԵՏ ԱՌԱՋԱՑՆՈՒՄ Է ՋՈՒՐ։ ԻՆՔԸ ՋՐԱԾԻՆԸ
ԱՄԵՆԱԹԵԹև ՆՅՈՒԹՆ Է, ԱՆԳՈՒՆ և ԱՆՀՈՏ։ ՇԱՏ ԱԿՏԻՎ ՆՅՈՒԹ Է, ԱՏՈՄԱՅԻՆ ՎԻՃԱԿՈՒՄ
ԱՅՆՔԱՆ ԱԿՏԻՎ Է, ՈՐ ԻՐԵՆ ՀԱՆԴԻՊԱԾ ԱՌԱՋԻՆ ՆՅՈՒԹԻ ՀԵՏ ՄՏՆՈՒՄ Է ՌԵԱԿՑԻԱԻ
ՄԵՋ, և ՀԵՏևԱԲԱՐ ԱՅԼևՍ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ՎԻՃԱԿՈՒՄ ՉԻ ԳՏՆՎՈՒՄ, ԴԱ Է ՊԱՏՃԱՌԸ ՈՐ
ԵՐԿՐԱԳՆԻ ՎՐԱ ԱՏՈՄՅԻՆ ՎԻՃԱԿՈՒՄ ՋՐԱԾԻՆ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ ՉԿԱ, ՄԱՔՈՒՐ ՋՐԱԾԻՆ
ՇԱՏ ՔԻՉ ԿԱ, ՍԱԿԱՅՆ ՋՐԱԾՆԻ ՄԻԱՑՈՒՄՆԵՐԸ ՇԱՏ ԵՆ, ԲԱՎԱԿԱՆ Է ՀԻՇԵԼ ՄԻԱՅՆ ԹԵ
ՈՐՔԱՆ ՋՈՒՐ Է ԾՈՎԵՐՈՒՄ և ՕՎԿԻԱՆՈՍՆԵՐՈՒՄ։

6. ՋՐԻ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏՈՒԿ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԵՆ ՆՐԱՆՈՎ, ՈՐ ԱՅՆ
ԲևԵՌԱՑՎԱԾ ՆՅՈՒԹ Է, ՈՐԻ ՀԵՏևԱՆՔՈՎ ՆՐԱ ՄԵՋ ԸՆԿԱԾ ՆՅՈՒԹԵՐԸ ԴԻՍՈՑՎՈՒՄ ԵՆ
(ՔԱՅՔԱՅՎՈՒՄ ԵՆ), ԱՅԼ ԲԱՌԵՐՈՎ ԱՍԱԾ ԼՈՒԾՎՈՒՄ ԵՆ։ ՊԱՏԿԵՐԱՑՐԵՔ ԻՆՉ ԿԿԱՏԱՐՎԵՐ
ԵԹԵ ՋՐԻ ՄԵՋ ՆՅՈՒԹԵՐԸ ՉԼՈՒԾՎԵԻՆ։ ՕՐԻՆԱԿ ՉԵՐ ԼԻՆԻ ԱՐՅՈՒՆԸ, ԻՍԿ ԱՌԱՆՑ ԱՐՅԱՆ
ՉԷԻՆ ԼԻՆԻ ԲԱՐՑՐԱԿԱՐԳ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐԸ։ ԲՈՒՅՍԵՐԻ ՍՆՈՒՑՈՒՄԸ ՆՈՒՅՆՊԵՍ ԿԱՏԱՐՎՈՒՄ
Է ՋՐԻ ՄԻՋՈՑՈՎ։ ՋՈՒՐԸ ԱՐՄԱՏՆԵՐԻՑ ԲԱՐՁՐԱՆՈՒՄ Է ՎԵՐև ԻՐ ՀԵՏ ՏԱՆԵԼՈՎ ԻՐ ՄԵՋ
ԼՈՒԾՎԱԾ ՆՅՈՒԹԵՐԸ, ՈՐՈՆՔ ՍՆՈՒՆԴ ԵՆ ՀԱՆԴԻՍԱՆՈՒՄ ԲՈՒՅՍԻ ՀԱՄԱՐ։ ԱՐՄԱՏՆԵՐԻՑ
ՋՈՒՐԸ ԲԱՐՁՐԱՆՈՒՄ Է ՑՈՂՈՒՆ, ՑՈՂՈՒՆԵՆԵՐԻՑ ԲԱՐՁՐԱՆՈՒՄ Է ԴԵՊԻ ՏԵՐևՆԵՐ և
ԾԱՂԻԿՆԵՐ ՍՆՈՒՑԵԼՈՎ ՆՐԱՆՑ։