1. Эрх чөлөө ба Эрх зүй
Б.Ганзориг
ШИХИХУТУГ Хууль зүйн дээд
сургуулийн Эчнээ 1

2. Эрх чөлөө ба Эрх зүй : Агуулга
1. “Эрх”-ийн тухай ойлгот
2. “Эрх чөлөө”-ний тухай ойлголт
3. Төлөөлөгчидийн үзэл
4. Эрх зүйн зорилго
5. Олон улсын эрх зүйд туссан байдал
6. Монгол Улсын Үндсэн хуульд туссан
байдал

3. “Эрх”-ийн тухай ойлгот
• Эрх гэдэг нь бусад орны хувьд “зөв ба
баруун тал” гэсэн утгатай үгээр
илэрхийлэгддэг ойлголт байдаг бол
• Монголчуудын бидний хувьд эрх гэдэг үг нь
ямар нэгэн салаа утга байхгүй “зөв ч бай
буруу ч бай МИНИЙ ЭРХ” гэсэн ойлголтой
байдаг.
• Эрх гэж БОЛОМЖ юм

4. “Эрх”-ийн тухай ойлгот
• Эрх гэдэг нь хүнийг төрөөд үхэх хүртлэх
салашгүй байгалиас заяасан жам ёсны
эрхийг хэлнэ.
• Амьд явах
• Өмчтэй байх
• Идэх
• Сурах
• Хайрлах гэх мэт

5. “Эрх чөлөө”-ний тухай ойлголт
• Хүсэл зоригоо хэрэгжүүлэн биелүүлэхийн
тулд явуулж буй үйл ажиллагааны
боломжийн хүрээг эрх чөлөө гэнэ.
• Эрх чөлөө гэдэг бол хүн бүр бусдын
оролцоогүйгээр хийх зүйлээ сонгох боломж
мөн.
• Эрх чөлөө гэдэг бол СОНГОЛТ юм
“Эрх чөлөөгүй амьдрал сүнсгүй бие махбодитой адил.”
Халил Гибран /Ливаны яруу найрагч/

6. Эрх зүйн зорилго
• Нийгмийг харилцааг зохицуулахын тулд эрх
бүхий байгуулагаас батлан гаргаж
баталгаажуулсан нийтээр заавар дагаж
мөрдөх хэм хэмжээний нийлбэр юм.
• Эрх зүй гэдэг бол хүний эрх, эрх чөлөөг
ХАМГААЛАХ, ЗӨРЧИГДСӨН ЭРХИЙГ
СЭРГЭЭХ хэм хэмжээ юм.

7. Олон улсын эрх зүйд туссан байдал
• Арьс, үндэс, хүйс, шашин шүтлэгээр үл
ялгаварлан хүний эрх, үндсэн эрх чөлөөг
хүндэтгэх явдлыг сайшаан хөгжүүлэх талаар
ОУ-ын хамтын ажиллагааг хэрэгжүүлэх явдал
юм. Энэ зорилгын үүднээс НҮБ-ын Ерөнхий
Ассамблей 1948 оны 12 сарын 10-ны өдөр
Хүний эрхийн түгээмэл тунхагийг баталсан.
Хүний эрх, үндсэн эрх чөлөөг нэгтгэн
тодорхойлсон энэхүү тунхаглал хүний эрхийн
салбарт улс түмний баримтлах үндсэн
удирдамж болсоор байна.

8. Монгол Улсын Үндсэн хуульд туссан
байдал
• Манай улс 1961 онд НҮБ-д элссэнээс хойш
Хүний эрхийн салбар дахь үйл ажиллагаанд
нь бололцооныхоо хэрээр идэвхтэй
оролцож ирсэн бөгөөд хүний эрхийн 20
гаруй конвенцид нэгдэн орсон байна.
Тухайлбал: Хүүхдийн эрхийн тухай
конвенци, Эмэгтэйчүүд улс төрийн эрхийн
тухай конвенцижу г.м.