1. k o n k u r e n c iu li p o lit ik a
s a q a r T v e lo S i
19 9 2 - 2 0 12
Q
qeTevan LlafaCi
marti, 2012
2. Pprezentaciis gegma
I.konkurenciis saerTaSoriso wesebi, principebi da saqarTvelos
valdebulebebi
II. konkurenciis politikis formireba saqarTveloSi: ganviTarebis
etapebi, teqnikuri daxmareba, ZiriTadi problemebi da zogierTi
mniSvnelovani keisi
III. mimdinare reformebi
IV. “dasawyisi” 20 wlis Semdeg: realoba da gamowvevebi
3. I . k o n k u r e n c i i s s a e r Ta S o r i s o w e s e b i ,
p r in c ip e b i d a s a q a r T v e lo s
v a ld e b u le b e b i
saerTaSoriso principebi (WTO, OECD, UNCTAD, EU)
kopenhagenis kriteriumebi
sakonurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken
evrokavSiri da saqarTvelo:
შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb (PCA,
1996);
SeTanxmerba Tavisufali vaWrobis Sesaxeb (FTA),
SeTanxmeba Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis
Sesaxeb (DCFTA)
gamowvevebi
4. s a q a r T v e l o s s a e r Ta S o r i s o
v a ld e b u le b e b i k o n k u r e n c iis s f e r o S i
saqarTvelos gaaCnia garkveuli valdebulebebi vaWrobisa
da konkurenciis erovnuli reJimebis saerTaSoriso
normebis (EU, WTO, UNCTAD, OECD wesebisa da principebi)
gaTvaliswinebiT mowesrigebis sferoSi.
am valdebulebebis Sesruleba ki saxelmwifoebs
avaldebulebs:
miiRon, srulyon da efeqturad ganaxorcielon Sesabamisi
sakanonmdeblo aqtebi.
daafuZnon kanonmdebloba konkurenciis Semzudavi
qmedebebis aRkveTisa da efeqturi regulirebis principebze,
uzrunvelyon aradiskriminaciuli midgoma yvela sawarmosadmi,
srulyon kanonis iZulebiTi aRsrulebis RonisZiebebi;
5. e v r o k a v S ir S i g a w e v r ia n e b is k r it e r iu m e b i
k a n d id a t i q v e y n e b is a T v is ( k o p e n h a g e n is
s a b W o , 19 9 3 w l i s i v n i s i )
kriteriumebi konkurenciis sferoSi gamoxatulia principSi, rom
kandidati qveynebi CaiTvlebian mzad gawevrianebisaTvis, Tu
maTi kompaniebi da sajaro uwyebebi miCveuli arian
konkurenciul disciplinas gacilebiT adre gawevrianebamde. am
principebis Sesasruleblad gawevrianebis msurvel qveynebs
moeTxovebad, rom gawevrianebis SeTanxmebis procesis
dawyebamde uzrunvelyon:
aucilebeli sakanonmdeblo CarCo
Sesabamisi/adeqvaturi administraciuli simZlavreebi (anu kargad
funqcionirenbadi konkurenciis ofisi) da
konkurenciis kanonmdeblobis aRsrulebis sando da
gamWvirvale praqtika/preistoria
6. , , s a k o n k u r e n c io w e s e b is
s a e r Ta S o r i s o s i s t e m i s a k e n ”
,,sakonkurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken COM(96)284”
gamoxatavs sakonkurencio samarTlis reformatorul mimarTulebebs da
qveynebs, romelnic axla qmnian konkurenciul reJimebs, an axdenen
arsebulTa reformirebas, mouwodebs rom: SeZlebisdagvarad
uzrunvelyon am struqturebis mTavari elementebis arseboba qveyanaSi.
gansakuTrebuli zrunvis sagnad ki rekomendaciebis Tanaxmad
aRiarebulia:
ZiriTadi sakonkurencio wesebis arseboba erovnul kanonmdeblobaSi
antikonkurenciuli qmedebebis aRsakveTad;
konkurenciaze zedamxedvelis (antimonopoliuri organos )
arsebobas an Seqmnas, aRniSnuli wesebis efeqtianad
ganxorcielebis uzrunvelsayofad, saTanado Semowmebis
Catarebisa da Sesabamis sanqciebis uflebis CaTvliT;
dainteresebuli mxareebisaTvis antimonopoliur organoebSi,
sasamarTloebSi Tanabari, gamWvirvale da aradiskriminaciuli
midgomis uzrunvelyofa”
7. EU და საქართველო: PCA, 1996
შეთანხმება p a r t n i o r o b i s a d a Ta n a m S r o m l o b i s
S e s a x e b (PCA, 1996) SeTanxmebis Tanaxmad gansazRvruli
mimarTulebebi (44-e muxli), romlebzec unda gamaxviles gansakuTRebuli
yuradReba sakonkurencio samarTlis evrogaerTianebis kanonmdbelobasTan
harmonizaciis procesSi:
“SeTanxmebebi da sawarmoTa gaerTianebebi da SeTanxmebuli
qmedebebi, romlebmac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis aRkveTa,
SezRudva an darRveva
kompaniis mier bazarze dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyeneba
saxelmwifo daxmareba, romelmac SesaZloa gamoiwvios konkurenciis
darRveva
komerciuli xasiaTis saxelmwifo monopoliebi,
saxelmwifo sawarmoebi an specialuri eqskluziuri uflebebis mqone
sawarmoebi
sakonkurencio kanonebis gamoyenebis da masTan Sesabamisobis
uzrunvelyofis Semowmeba da kontroli”.
8. EU და საქართველო ( g a g r Z e l e b a )
- FTA შეთანხმება თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ
- DCFTA - შეთანხმება ღრმა და ყოვლისმომცველი
თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ
- evrokomisiis faqtebis damdgeni misiis daskvna 2008
- priortetuli sferoebi sadac aucilebelia Semdgomi
progresi. maT Soris: konkurenciis kanonmdeblobisa da
institutis uzrunvelyofa
9. e v r o k a v S ir is k o n k u r e n c iu li s a m a r T lis
Z i r i Ta d i d e b u l e b e b i ( EU Acquis) d a
s a q a r T v e lo s k a n o n m d e b lo b a
antikonkurenciuli qmedebebis akrZalva (evrogaerTianebis funqciobis
Sesaxeb xelSekrulebis 101-e muxli)
dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis akrZalva
(evrogaerTianebis funqciobis Sesaxeb xelSekrulebis 102-e muxli
kontroli sabazro Zalauflebis koncentraciaze Serwymebis gziT (sabWos
direqtiva 139/2004)
saxelmwifo daxmarebebis monitoringi da kontroli (Sesabamisad
sadamfuZneblo xelSekrulebis 107-109 muxlebi
direqtivebi ekonomikis monopolizebuli seqtorebis liberalizaciasTan
dakavSirebiT
Eevrokomisiis Sesabamisi wesebi, reglamentebi da instruqciebi (1/2003 da
sxva)
10. e v r o k a v S ir is k o n k u r e n c iu li s a m a r T lis
Z i r i Ta d i d e b u l e b e b i ( EU Acquis) d a
s a q a r T v e lo s k a n o n m d e b lo b a
saqarTvelos kanoni (1996) “monopoliuri saqmianobisa da konkurenciis
Sesaxeb”, iseve rogorc misi winamorbedi dekreti rigi xarvezebis miuxedavad,
arasrulyofilad, iTvaliswinebda analogiuri Sinaarsis debulebebs.
seriozuli problema iyo meoradi kanonmdebloba, monopoliuri mdgomareobis
gansazRvris kriteriumebi, aRsrulebis praqtika da sxva
miuxedavad nakisri valdebulebebisa kanonmdeblobis srulyofsa da evrokavSiris
Sesabamis normebTan miaxloebis nacvlad - konkurenciuli politikis sruli
ignorireba
saqarTvelos konkurenciuli politikis evrokavSiris Sesabamis debulebebTan
harmonizebis Sefaseba ix.
EU Competition Acquis , 2009, www.geplac.ge
N
11. l i b e r a l i z e b a , z e d m e t i l i b e r a l i z e b a Tu
Ta m a S i w e s e b i s g a r e S e
( 2 0 0 5 - 2 0 12 )
moqmedi kanonmdebloba konkurenciis sferoSi
ar iTvaliswinebs konkurenciisa da momxmarebelis problemebs
saqarTveloSi da maTi gadaWris meqanizmebs konkurenciuli
kanonmdeblobis farglebSi
ar Seesabameba qveynis saerTaSoriso valdebulebebs da
saerTaSoriso doneze aRiarebul biznesis SemzRudavi praqtikis
saxelmwifo kontrolis wesebsa da principebs;
aseT viTarebaSi, konkurenciis politikis reformis gareSe, saqarTvelos
bazari SesaZloa ganviTardes klanuri principiT da gadaiqces ukve
damkvidrebuli Zalebis antikonkurentul qmedebebis asparezad, rac
uaryofiTad aisaxeba, ekonomikuri ganviTarebis Sedegebze,
sazogadoebis keTildReobaze, qveynis sainvesticio imijzec da
mniSvnelovnad gaaWianurebs evrokavSirTan integraciis procesebs.
12. a r s e b u l i v i Ta r e b a d a m a r e g u l i r e b e l i
g a mo w ve ve b i
moklevadiani Sedegebi ukve saxezea: mowodeblis diqtati,
SezRuduli arCevani, arasaTanado xarisxi, dausabuTebeli
fasebi da sxva.
problemis aqtualobaze miuTiTebs rogorc antimonopoliuri
regulirebis sferoSi kanonis aRsrulebis rogorc qarTuli aseve
ucxouri praqtika da saqarTvelos sasaqonlo bazrebze
Seqmnili mdgomareoba, rac bazrebis monopolizaciis
tendenciebsa da momxmarebelTa uflebebis ignorirebis farTo
masStabebSi gamoixateba gansakuTrebiT ,,socialurad
mgrZnobiere sferoebSi”.
13. k o n k u r e n t u li p o lit ik is g a ja n s a R e b is
a u c ile b lo b a - a r g u m e n t e b i
konkurenciis politikis aRiarebuli roli ekonomikuri zrdisa da
sazogadoebis keTildReobis amaRlebaSi;
ukanasknel wlebSi saqarTveloSi gatarebuli maregulirebeli
reformebi, romlis Sedegadac faqtobrivad gauqmda zogadi
konkurenciuli kanomdebloba da sasaqonlo bazrebis monopolizaciis
gaZlierebuli tendenciebi;
ekonomikuri regulirebis sistemis efeqturobis arsebuli done;
saqarTvelos evrointegraciis kursi da Sesabamisi gamowvevebi.
14. II. k o n k u r e n ciis p o lit ik is f o r m ir e b a d a
g a n v i Ta r e b i s Z i r i Ta d i e t a p e b i
s a q a r T v e lo S i
dasawyisi
1992-1996
1996-2000
2000-2005
2005 -2010
2010 dan – dRemde
“Tavisufalis vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb”
axali kanonis proeqti
15. d a s a w y is i
90-iani wlebi
ekonomikuri reformebis kursis gansazRvra
liberalizebisa da privatizebis pirveli etapebi
antimonopoliuri da momxmarebelTa dacvis politikis
aucileblobis aRiareba saqarTvelos pirveli mTavrobis
mier
Sewyvetili mosamzadebeli samuSaoebi
samoqalaqo omis Semdgomi ganviTareba
16. s a q a r T v e lo s a n t im o n o p o liu r i p o lit ik is
g a n v i Ta r e b i s Z i r i Ta d i e t a p e b i
19 9 2 w e l i
ministrTa kabinetis 1992 wlis 17 martis #323 dadgenileba
,,saqarTvelos respublikaSi sameurneo saqmianobis
demonopolizaciis zogierTi RonisZiebebis Sesaxeb“
ministrTa kabinetis dadgenileba # 870
saqarTvelos kanoni ,,samewarmeo saqmianobis safuZvlebis
Sesaxeb”
1992 wlis TebervalSi ekonomikis saministroSi Seiqmna ,,
antimonopoliuri regulirebis, momxmarebelTa dacvis,
mewarmeobis mxardaWeris sammarTvelo “ -11 saStato
erTeuliT
17. s a q a r T v e lo s a n t im o n o p o liu r i p o lit ik is
g a n v i Ta r e b i s Z i r i Ta d i e t a p e b i
antimonopoliuri politikis pirveli sammarTvelos saqmianobis
ZiriTad mimarTulebad ganisazRvra demonopolizaciisa da
privatizebis proeqtebis antimonopoliuri eqspertiza;
mewarme subieqtebis sameurneo damoukideblobis SemzRudavi
qmedebebis Tavidan acileba (winaswari kontrolis RonisZiebebi)
saxelmwifo sawarmoTa saaqcio sazogadoebebad da sxva tipis
sawarmoo gaerTianebebad gardaqmnis procesSi.
zrunva samarTlebrivi da meToduri bazis ganviTarebaze
“mewarmeTa Sesaxeb” kanoni sawarmoTa saregistraciod
aucilebeli dakumentebis CamonaTvalSi iTvavaliswinebda
antimonopoliuri eqspertizis daskvnasac
18. a n t im o n o p o liu r i p o lit ik is
g a n v i Ta r e b i s Z i r i Ta d e t a p e b i
( 19 9 2 - 19 9 6 )
1992 weli seqtemberi - ,,saqarTvelos respublikaSi monopoliuri saqmianobis
SezRudvisa da konkurenciis ganviTarebis Sesaxeb~ saxelmwifo sabWos dekreti
saqarTvelos prezidentis 1995 wlis #60 brZanebuleba `arakeTilsindisieri
reklamisagan momxarebelTa dacvis Sesaxeb~ antimonopoliur sammarTvelos
daekisra sareklamo saqmianobaze kontrolis funqciac.
saqarTvelos prezidentis 1995 wlis #160 brZanebuleba daemata 10 saStato
erTeuli da gardaiqmna antimonopoliuri politikis mTavar sammarTvelod
1996 -ekonomikis saministros reorganizaciis procesSi antimonopoliuri politikis
sammarvelo gardaiqmna ekonomikis saministros antimonopoliur samsaxurad
19. a n t im o n o p o liu r i p o lit ik is
g a n v i Ta r e b i s Z i r i Ta d i e t a p e b i
19 9 6 - 2 0 0 0
miRebul iqna kanonebi
“monopoliuri saqmianobisa da konkureniis Sesaxeb” -1996
“momxmarebelTa uflebis dacvis Sesaxeb” - 1996 w
kanoni “reklamis Sesaxeb” – 1998 weli
kanonqvemdebare aqtebi
40-mde normatiuli aqti
cvlilebebi da damatebebi:
saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsSi
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi
normatiuli aqtebis Sesaxeb saqarTvelos kanonSi,
aRmasrulebeli xelisuflebis wesisa da struqturis Sesaxeb kanonSi da
sxva samarTlebriv aqtebSi.
20. s a x e lm w if o a n t im o n o p o liu r i
s a m s a x u r is f o r m ir e b a
1996 wlis dekemberSi antimonopoliuri politikis mTavari
sammarTvelo gardaiqmna ekonomikis saministros
antimonopoliur samsaxurad
1997 - antimonopoliuri samsaxuris bazaze ,,monopoliuri
saqminobisa da konkurenciis Sesaxeb” kanonis Sesabamisad
ekonomikis saministrosTan arsebuli saxelmwifo antimonopoliuri
samsaxuri
saqarTvelos prezidentis 1997 wlis 14 martis #137
brZanebulebiT ganisazRvra samsaxuris ricxovnoba (150 kaci,
maT Soris 65 centralur aparatSi da 85 regionalur samsaxurebSi)
da struqtura
regionaluri samsaxurebis dakompleqteba dasrulda 1998 wels.
21. s a x e lm w if o a n t im o n o p o liu r i
s a m s a x u r is m a n d a t i
makontrolebel maregulirebeli organo antimonopoliuri,
momxmrebelTa uflebebis dacvisa da reklamis Sesaxeb
kanonmdeblobis dacvis sferoSi
samsaxuris gadawyvetilebebi, miweerilobebi, instruqciebi
Sesasruleblad savaldebulo iyo rogorc mewarmeTa aseve
saxelmwifo mmarTvelobis organoebisaTvis
samsaxuris ZiriTadi amocanad ganisazRvra: antimonopoliuri
politikis ganxorcieleba, saqarTveloSi konkurenciis
ganviTarebisaTvis xelSemwyobi pirobebis Seqmna da dacva,
monopoliuri saqmianobis aRkveTa, momxmarebelTa uflebebis
dacvaze saxelmwifo kontrolis ganxorcieleba da sareklamo
saqmianobis regulireba.
22. s a x e lm w if o a n t im o n o p o liu r i
s a ms a xuri
saqminobis ZiriTadi mimarTulebebi:
winaswari saxelmwifo kontroli momxmarebelTa da mewarmeTa
uflebebis dacvis uzrunvelsayofad (normatiuli aqtebis eqspertiza,
monawileoba sxvadsaxva komisiebisa da uwyebaTaSorisi
organoebis saqmianobaSi, sazogadoebis gaTviTcnobiereba da
sxva meTodebiT)
gamafrTxilebeli da aRmkveTi RonisZiebebis gatareba
monitoringi monopolisti ekonomikuri agentebis sabazro qcevaze
maTi mxridan mdgomareobis borotad gamoyenebis faqtebis
Tavidan acilebis mizniT
TanamSromloba teqnikuri daxmarebis mozidvisa da instituciuri
SesaZleblobebis gasaZliereblad da sxva
23. a n t im o n o p o liu r i s a m s a x u r is s t a t u s is
d a u f le b a m o s ile b e b is
S e u Ta v s e b l o b i s s a k i T x i
am periodSi samsaxuri akmayofilebda ,,aRmasrulebeli
xelisuflebis wesisa da struqturebis Sesaxeb” saqarTvelos
kanoniT (gauqmda 2004 wels) gansazRvrul, damoukidebeli
samTavrobo struqturis yvela kriteriums;
samsaxuris damoukideblobis aucileblobaze miuTiTebda
araerTi cnobili saerTaSoriso eqsperti (viliam kovaseki-aSS
federaluri savaWro komisiis yofili Tavmjdomare, ben slei –
gaeros ganviTarebis programis mTavari ekonomisti,
evrogaerTianebis eqspertebi, saqarTvelos antikorufciuli
sabWo).
ekonomikis vaWrobisa da mrewvelobis saministros formirebis
Semdeg - interesTa konfliqti
24. s a x e lm w if o a n t im o n o p o liu r i
s a ms a xuri
pirveli Sedegebi
wliuri angariSebi
cifrebi da tendenciebi
pirveli warmatebuli keisebi, problemebi da
oponentebi
Zlieri da susti mxareebi
Sefasebebi (WB, EBRD, Kovacic & Slay:
“Perillious Beggining,,” da sxva)
25. s a q m i a n o b i s S e d e g e b i - 19 9 9
w e li
ianvar - agvistos monacemebiT:
ganxilul iqna 800 sakiTxi (safuZveli; davaleba,
saCivari, samsaxuris iniciativiT gamovlenili
faqti)
darRvevaTa mniSvnelovani nawili aRikveTa
miwerilobis safuZvelze
400 mde saqme (regionebis CaTvliT)
gadaeca sasamarTloebs
26. s a m a r Ta l d a r R v e v a Ta s t r t u q t u r a
( 19 9 9 )
saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebis antikonkurenciulio
qmedebebi (kanonis me-10 muxlis darRveva)
safuZveli saCivari an normatiuli aqtis proeqtis
eqspertiza
sferoebi: purproduqtebis warmoeba da realizeba,
navTobproduqtebis bazari, sadzRvevo momsaxureba,
tvirTebis gadazidva da mgzavrTa gadayvana,
kavSirgabmulobis saSualebebiT momsaxureba
27. s a m a r Ta l d a r R v e v a Ta s t r u q t u r a
- 19 9 9
kanonis me-13 muxli darRveva (monopoliuri
saqmianoba)
momsaxurebis pirobebis Tavsmoxveva, damatebiTi
pirobebis SeTavazeba mosaxurebis sanacvlod,
klientTa araTanabar pirobebSi Cayeneba
saxelSekrulebo fasebis (dadgenili) arsebobis
miuxedavad Tavisufali fasis gamoyeneba da sxva
28. M m iw e r ilo b e b is a d r e s a t e b i
soflis meurnebobisa da sursaTis saministro
ganaTlebis saministro
kavSirgabmulobis saministro (salicenzio procesebTan da
pirobebTan dakavSirebiT)
sabaJo departamenti
sarkinigzo transportis departam,enti
Tbilisis, quTaisis, Terjolis, xaSuris, goris gamgeobebi, Tbilisis
samgoris, saburTalos, didubis raionis gamgeobebi
gaerTianeba “samtresti”, Sps “sqteleradiocentri
sxva mravali
29. t e r it o r iu li a n t im o n o p o liu r i
s a m s a x u r e b is m ie r g a m o v le n ili
d a r R v e v e b is s t a t is t ik a
( 19 9 9 w l i s a g v i s t o s C a T v l i T )
Tbilisi -92
Sida qarTli – 68
qvemo qarTli -172
kaxeTi – 92
guria- 47
imereTi – 80
Samcxe javaxeTi 37
mcxeTa mTianeTi 36
Samegrelo-zemo svaneTi – 64
afxazeTi - 0
30. d a r R v e v a Ta s t r u q t u r a - 19 9 9
Aadministraciul samarTaldarrvevaTa kodeqsis
159-e muxli- 75%
Aadministraciul samarTaldarrvevaTa kodeqsis
-153 muxli – 20%
sxva danarCeni – 5%
31. “ m o n o p o liu r i s a q m ia n o b is a d a
k o n k u r e n c iis S e s a x e b ” k a n o n is
d a r R v e v i s n i S n i T g a n x i l u l s a q m e Ta
s tru q tu ra
me-13 muxlis darRveva- 30 %
arakeTilsindisieri konkurencia (me-9 muxli) da sxvisi
sasaqonlo niSnis ukanonod gamoyeneba -22 %
me-10 muxlis darRveva (saxelmwifo xelisuflebisa da
adgilobrivi mmarTvelobis organoebis
antikonkurenciuli qmedebebi) – 40 %
sxva SemTxvevebi - 8%
32. “ m o m x m a r e b e l Ta u f l e b e b i s d a c v i s
S e s a x e b ” k a n o n is d a r R v e v is n iS n iT
g a n x i l u l s a q m e Ta s t r u q t u r a
vaWrobis wesebis darRveva -52%
saxelSekrulebo urTierTobebis arsebuli
moTxovnebis darRveva – 25%
momxmareblis informirebis wesebis darRveva
– 13%
sxva danarCeni 10%
33. “ r e k la m is S e s a x e b ” k a n o n is
d a r R v e v is n iS n iT g a n x ilu l
s a q m e Ta s t r u q t u r a
Mmuxli 4 – zogadi da spec. moTxovnebi 60%
Aalkoholiuri sasmelebisa da Tambaqos nawarmis reklama 13%
reklamis gavrceleba masobrivi informaciis saSualebebSi m.5/1-
8.5%
sponsorioba (muxli 13) -5%
socialuri reklama(muxli 12)- 3.5%
sxva danarCeni -10%
34. s a q m ia n o b a d s T q v e y n e b S i q a r Tu li
p r o d u q c iis f a ls if ik a c iis f a q t e b is
a R s a k v e Tis m iz n iT
konkurenciisa da momxmarebelTa dacvis aspeqtebi
dsT-s qveynebis antimonopoliuri sabWos meqanizmebis
gamoyeneba
saqmianoba Sesabamisi qveynebis antimonopoliur organoebTan
ormxrivi TanamSromlobis farglebSi
keisebi, tendenciebi, problemebi, qarTuli kvali da gavleniani
oponentebi
analitikuri mimoxilvebi da RonisZiebaTa proeqtis – wardgena
saqarTvelos mTavrobisaTvis
35. g a n s a k u Tr e b iT s a in t e r e s o k e is e b i
“Rvino moldova”, samjer wagebuli procesi da mogeba
uzenaes sasamarTloSi
saqarTvelos parlamebtis dagvianebuli reaqcia – isic,
politikuri niSniT
F”borjomis” falsificirebisa da realizebis borjomis
faqtebi belorusiaSi, ukrainaSi, ruseTSi, TurqmeneTSi,
yazaxeTSi da sxva.
“rospatentis” umoqmedoba
saqarTvelos bazari –saxasiaTo SemTxvevebi
36. s x v a k e is e b i w a r s u lid a n
eleqto da gazis gamanawilebeli kompaniebis Serwymis sakitxi
eleqtrokavSirisa da telekomis Serwymaze da erT lotad privatizebisa da sxva
saprivatizebo daskvnebi
Tbilgazis iteras mier SesaZlo SeZenis sakiTxi
satarifo politikis analizi: samsaxuris moTxovniT SeCerebul iqna 2002 15 agvistos
mimarTviT tarifis 12,4 dan 13.7 teTramde zrdastan dakavSirebiT semekis
dadgenilebis registracia
belcis Rvinokoniakis qarxnisaTvis qarTuli samarko niSnis gamoyenebis
eqskluziuri uflebis miniWebis sakiTxi
saaviacio bazarze konkurenciuli garemos Seswavla da miweriloba departaments,
saministros
dazRvevis bazari da keisebi: koordinirebuli qmedebebi, diskriminacia, pirobebis
Tavs moxveva da sxva keisebi;
dempinguri fasis kvleva (keisebi dazRvevisa da aviacgadazidvebis sferoebidan
(2002-2004)
dava semekTan, 2001 ianvari, procesi Sedega gasaCivrda da gadawyda semekis
sasargeblod da sxva mravali
37. 2 0 0 0 -2 0 0 4 p e r m a n e n t u li
r e o r g a n iz a c ie b is f a z a
permanentuli reorganizaciebis faza
2001 wels antimonopoliuri samsaxuri (romelic manamde iyo
sajaro samarTlis iuridiuli piri) gardaiqmna saqveuwyebo
dawesebulebad, xolo misi regionaluri samsaxurebi (romelTa
formirebac garda aWarisa dasrulda 1998 wels) gadakeTda
samxareo samsaxurebad maTi saerTo ricxovnobis imavdrouli
SemcirebiT.
gauqmda Tbilisis antimonopoliuri samsaxuri, gamoTavisuflebuli
saStato erTeulebis xarjze 65 dan 110 kacamde gaizarda
centraluri aparatis TanamSromelTa ricxovnoba;
amave wels, kvlav aRsdga regionaluri samsaxurebi axali
saxelebiT ,,biuroebi”.
40. 2004 “ v a r d e b i s r e v o l u c i i s ”
S e m d g o m i p e r io d i
kanoni ,,Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb” (2005)
kanonis gavrcelebis areali SeizRuda mxolod saxelmwifo
daxmarebebze monitoringis procesiT uaryofil iqna
momxmareblis dacvis kanonmdeblobaze erTiani saxelmwifo
zedamxedvelobis principi
Tu ar CavTvliT maregulirebel komisiebTan arsebul da maT
mierve dafinansebul momxmarebelTa damcvelis samsaxurebs,
momxmarebelTa dacvaze saxelmwifo zedamxedvleobas
ReisaTvis arc erTi uwyeba ar axorcielebs
41. Ta v i s u f a l i v a W r o b i s a d a k o n k u r e n c i i s
s a a g e nto
Seiqmna saq. ekonomikuri ganviTarebis ministris 2005 wlis 23
agvistos #1-1/948 brZanebiT
saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba
kanoniT saagento unda gardaqmniliyo damoukidebel struqturad
(9 TveSi), rac ar Sesrulebula 5 wlis ganmavlobaSi.
ricxovnoba ganisazRvra 12 kaciT. 2007 wlis ianvarSi darCa erTi
struqturuli erTeuli da 5 saStato erTeuli xelZRvanelobis CaTvliT
43. m im d in a r e r e f o r m e b i
konkurenciis politikis reformebi 2010-2012
saagento da misi formireba
Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb”kanonis proeqti
(2012)
44. k o n k u r e n c iu li p o lit ik is r e f o r m e b i
2 0 10 - 2 0 12
evrokavSiris moTxovnebi
mTavrobis konkurenciis strategia
2010 wels evrokavSiris rekomendaciiT saagento gadakeTda
damoukidebel struqturad (Tumca misi uflebamosilebebi dRemde
ar Secvlila).
2011 wels momzadda da dRemde ganxilvis procesSia
konkurenciis sesaxeb axali kanonis proeqti
gaWianurebuli cvlilebebi
kanonproeqtis ZiriTadi naklovanebebi
45. “ Ta v i s u f a l i v a W r o b i s a d a
k o n k u r e n c iis S e s a x e b ” k a n o n is
p r o e q t i ( 2 0 12 )
am kanonisagan romelic krZalavs mxolod saxelmwifo xelisuflebis
antikonkurenciul qmedebebs, 2012 wlis proeqtis struqtura
gaumjobesebulia da moicavs TiTqmis yvela saxis
antikonkurenciuli qmedebas, (antikonkurenciul SeTanxmebebs,
dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyenebas, sabazro
Zalauflebis koncentraciasa da saxelmwifo daxmarebebs,
romelTac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis dauSvebloba,
SezRudva da aRkveTa) rogorc kerZo struqturebis, aseve
saxelisuflebo organoebis mxridan, rac, udaod wingadadgmuli
nabijia moqmed, 2005 wlis kanonTan SedarebiT
Tumca,
46. p r o e q t i s Z i r i Ta d i n a k l o v a n e b e b i
proeqtiT gaTvaliswinebulia mravali daSveba, arazusti formulireba da
gamonaklisi, rac sakmaod bundovans xdis antikonkurenciuli
qmedebebis dauSveblobis, prevenciisa da aRkveTis mizniT
kanonproeqtiT gaTvaliswinebuli wesebis saTanado aRsrulebis
perspeqtivas.
saagento uflebamosilia ama Tu im qmedebebze mxolod mTavrobis
mier dadgenili prioritetebis farglebSi, (muxli 19). rac qmnis biznesisaTvis
araprognozirebadobis gancdas aRsrulebasTan dakavSirebiT da kiTxvis
niSnis qveS ayenebs konkurenciis saagentos deklarirebul
damoukideblobasac
gamonaklisebi da umniSvnelo garigebebi
vrclad es sakiTxebi: ix. arsebiTi SeniSvnebi kanonproeqtTan
dakavSirebiT
47. რისთვის ვიღებთ კანონს
am kanonis miRebiT formalurad dkmayofildeba
evrokavSiris moTxovnebi konkurenciis Sesaxeb
kanonmdeblobisa da Sesabamisi damoukidebeli
aRmasrulebeli institutis arsebobis Sesaxeb
warmodgenili SinaarsiT კანონი ver uzrunvelyofs
ქვეყნის შიდა ბაზარზე კონკურენციული
გარემოს გაჯანსაღებაs da dacvas, rac misi ZiriTadi
mizania
48. k o n k u r e n c iis k a n o n e b is m iz n e b is a
d a a m o c a n e b is S e s a x e b
dasavleTis sazogadoebaSic ki gansxvavebulia damokidebuleba
antimonopoliuri kanonmdeblobis miznebisa da maTi miRwevis
saSualebebisadmi. miuxedavad amisa, yvela erTsulovania Semdegi
principis mimarT:
konkurenciis kanonebi unda iswrafodnen monopoliuri qcevisa da iseTi
SeTanxmebebis Tavidan acilebisken, romlebic zians ayenebs
momxmarebels
am kanonebma unda Seqmnan xelSemwyobi pirobebi axali
kompaniebis gamosasvlelad bazarze da arsebulTa Soris jansaRi
konkurenciis dasacavad
kanonis iZulebiTi aRsrulebis reJimi unda iyos cxadi, prognozirebadi,
raTa daarwmunos investorebi, rom isini daculi iqnebian bazarze
damkvidrebuli firmebis antikonkurentuli qcevebisagan da maTi
saqmianobac obieqturad iqneba Sefasebuli; da moqalaqeebi imaSi, rom
daculi iqnebian monopolisti sawarmoebis mxridan mdgomareobis
borotad gamoyenebisa da diqtatisagan.
49. m o g e b u le b i d a w a g e b u le b i
( g a g r Z e le le b a )
momxmareblisaTvis erTnairad sazianoa biznesis zRvargadasuli
regulirebac da zedmeti liberalizebac.
zedmeti liberalizebis pirobebSi konkurenti firmebi dausjelad
axorcieleben Serwymas, farul SeTanxmebebs da sxva qmedebebs.
dominanti kompaniebi ki dausjelad ,,aSeneben” sxva
kompaniebisaTvis bazarze Sesasvlel barierebs
kanonis zedmeti gamkacrebis SemTxvevaSi ki biurokratiis
miswrafebam warmoebis moculobebisa da fasebis kontrolisadmi,
SesaZlebelia, gamoiwvios bazarze moqmedi samewarmeo
struqturebis iniciativis paralizeba.
orive SemTxvevaSi zaraldeba momxmarebeli
50. w in a d a d e b e b i
EU Acquis by Ketevan Lapachi (2009) www.geplac.ge
zogierTi mosazreba: konkurenciis Sesaxeb axali kanonis
proeqtze
optimaluri modeli saqarTvelosTvis (poloneTi, avstralia, estoneTi,
CexeTi Tu singapuri?)
meramdened pirvelad?
“riskiani dasawyisi”, “Lucky Trip in Georgia ...”
dakarguli teqnikuri daxmarebebi da vin aris beneficiari?