Σημασιολογικές διαφοροποιήσεις στη σύνταξη ρημάτων - Ασκήσεις στις ειδικές, βουλητικές και ενδοιαστικές προτάσεις

1. ΡΗΜΑΤΑ ΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΜΕ ΟΤΙ/ΠΩΣ
Ρήματα που συμπληρώνονται από πρόταση με τα ότι/πως ως αντικείμενο είναι:
Α) ρήματα που δηλώνουν γλωσσική έκφραση («λεκτικά ρήματα»):
ανακοινώνω ότι/πως... διακηρύσσω ότι/πως... τηλεγραφώ ότι/πως...
αναφέρω ότι πως... εξηγώ ότι/πως... υπαινίσσομαι ότι/πως...
απαντώ ότι πως... λέω ότι/πως... υπενθυμίζω ότι/πως...
αρνούμαι ότι/πως... μαρτυρώ ότι/πως... υπονοώ ότι/πως...
βεβαιώνω ότι/ πως... πληροφορώ ότι/πως... υποστηρίζω ότι/πως...
γράφω ότι/πως... προειδοποιώ ότι/πως.. υπόσχομαι ότι/πως...
διαβάζω ότι/πως... σημειώνω ότι/πως... ψιθυρίζω ότι/πως...
Β) ρήματα
γνώσης και αίσθησης
αισθάνομαι ότι /πως... εκτιμώ ότι/πως... ξεχνάω ότι /πως...
ανακαλύπτω ότι/πως... θυμάμαι ότι/πως... παρατηρώ ότι/πως...
αποδεικνύω ότι/πως... μαθαίνω ότι/πως... πιστεύω ότι/πως...
αποφασίζω ότι/πως... μαντεύω ότι/πως... σκέφτομαι ότι/πως...
βλέπω ότι/πως... νιώθω ότι/πως... υπολογίζω ότι/πως...
γνωρίζω ότι/πως... νομίζω ότι/πως.. φαντάζομαι ότι/πως...
δέχομαι ότι /πως... ξέρω ότι/πως... φοβάμαι ότι /πως...
ΡΗΜΑΤΑ ΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΜΕ ΤΟ ΝΑ:
αγωνίζομαι να... ελπίζω να... μπορώ να...
αναμένω να... επιδιώκω να... ντρέπομαι να...
ανυπομονώ να... επιθυμώ να... ξέρω να...
αρνούμαι να... επιχειρώ να... περιμένω να...
βαριέμαι να... θέλω να... πετυχαίνω να...
γνωρίζω να... κανονίζω να... προβλέπω να...
γουστάρω να... καταδέχομαι να... προσπαθώ να...
δέχομαι να... καταφέρνω να... σκοπεύω να...
δικαιούμαι να... κατορθώνω να... τολμώ να...
διστάζω να... λυπάμαι να... υπολογίζω να...
δοκιμάζω να... μαθαίνω να... φροντίζω να...
Προσοχή: Πολλά ρήματα συνδυάζονται με περισσότερους από έναν δείκτες εισαγωγής με σημασιολογική
διαφοροποίηση. Π.χ
 Αρνήθηκε να μου δώσει το τηλέφωνό του.(βουλητική πρόταση – υποτακτική εγκλ)
Αρνήθηκε ότι/πως μου έδωσε το τηλέφωνό του.(ειδική πρόταση – οριστική εγκλ.)
 Ξέρει να οδηγεί πολύ καλά. αλλά Ξέρει ότι/πως οδηγεί πολύ καλά.
 Έμαθε να κολυμπάει στα είκοσι του! αλλά Έμαθε ότι/πως θα πάρει προαγωγή.
 Σκέφτομαι να ταξιδέψω με το τρένο. αλλά Σκέφτομαι ότι/πως δεν φέρθηκα σωστά.
 Υπόσχομαι να είμαι συνεπής. αλλά Υποσχέθηκε ότι θα είναι συνεπής.
 Δέχομαι να σε βοηθήσω. αλλά Δέχομαι ότι δε σε βοήθησα καθόλου.
 Υπολογίζω να φτάσουμε έγκαιρα. αλλά Υπολογίζω ότι/πως θα φτάσουμε έγκαιρα.
 Αποφασίσαμε να συνεργαστούμε. αλλά Αποφασίσαμε ότι/πως θα συνεργαστούμε.

2. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΕΙΔΙΚΕΣ, ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ,
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ)
Να χαρακτηρίσετε τις ονοματικές προτάσεις της στήλης Α ανάλογα με το είδος τους στη στήλη Β και
το συντακτικό τους ρόλο στη στήλη Γ σύμφωνα με το παράδειγμα.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΔΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ
1. Αντιλαμβάνεσαι ότι η πληθώρα διαφορετικών Ειδική πρόταση Αντικείμενο στο ρήμα
γλωσσών είναι στοιχείο πολιτισμικού πλούτου. αντιλαμβάνεσαι
2. Έχω τη γνώμη πως ο θάνατος μιας γλώσσας
σημαίνει την απώλεια μιας ολόκληρης
κοσμοαντίληψης.
3. Οι εμπνευστές της Νέας Ομιλίας έχουν ένα
σκοπό, να περιορίσουν τη σκέψη φτωχαίνοντας
το λεξιλόγιο των πολιτών.
4. Υποστηρίζεται από πολλούς η άποψη ότι η
ελληνική γλώσσα κινδυνεύει από την
παγκόσμια κυριαρχία της αγγλικής.
5. Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι
οι νέοι στο μέλλον θα γίνουν δίγλωσσοι.
6. Ο φόβος μήπως η γλωσσική αλλοτρίωση
οδηγήσει σε εθνική αλλοτρίωση και
υποδούλωση ήταν κοινό σημείο πολλών
ομιλητών.
7. Αντί να έρθει σε επαφή με τους φυσικούς
ομιλητές της γλώσσας, κλείστηκε στο γραφείο
μελετώντας γραμματική και αποστηθίζοντας
λεξικά.
8. Φοβάμαι μήπως οι νέοι σήμερα δεν
καλλιεργούν αρκετά τη μητρική τους γλώσσα.
9. Ένα πράγμα αγχώνει κυρίως τους νέους
σήμερα, μήπως δεν εξασφαλίσουν το
επαγγελματικό τους μέλλον παρά τα αυξημένα
τυπικά τους προσόντα.
10. Γνωστή εταιρία Η/Υ αποφάσισε να προωθήσει
πρόγραμμα ηλεκτρονικής εκμάθησης της
ελληνικής γλώσσας.
11. Άδικα αγωνιάς μήπως η πολυγλωσσία ζημιώσει
σοβαρά τη γλωσσική μας ταυτότητα.
12. Είναι φυσικό να μαθαίνει ένας νέος σήμερα μια
ή και δύο ξένες γλώσσες.
13. Πάρε τα μέτρα σου μήπως δεν αρκεί για την
πρόσληψή σου μόνο η απλή γνώση μιας ξένης
γλώσσας.
14. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η εκμάθηση μιας
δεύτερης γλώσσας αποτελεί ανάγκη.
15. Τα προϊόντα της μαζικής κουλτούρας απειλούν
την ελευθερία του ανθρώπου να επιλέγει, να
κρίνει, να σκέφτεται.
16. Είναι επιστημονικά διαπιστωμένο ότι η
ελληνική γλώσσα ενισχύει τη λογική και
τονώνει τις ηγετικές ικανότητες.