SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  18
Télécharger pour lire hors ligne
saqarTvelos bankebis asociacia




                                        ekonomikuri glosariumi




saqarTvelos bankebis asociacia   2000
ekonomikuri glosariumi

 absoluturi upiratesoba                 qveynis unari awarmoos ufro meti saqoneli vidre
 (Absolute advantage)                   sxva qveyana awarmoebs resursebis igive moculobisas
                                        (ix. fardobiTi upiratesoba)

 arasruli dasaqmeba                     ekonomikuri situacia, rodesac muSaxelis miwodeba
 (Under-employment)                     aWarbebs masze moTxovnas

 auTsaideri (bankis)                    ara-insaideri
 (Outsider)

 aqcia                                  saxsrebis mopovebis mizniT saaqcio sazogadoebis mier
 (Share, Stock )                        gamoSvebuli grZelvadiani fasiani qaRaldi. aqciis
                                        myidveli gadaxdili fulis sanacvlod xdeba kompaniis
                                        sruluflebiani TanamesakuTre,     anu monawileobs mis
                                        marTvasa da mogebaSi.       (ix. fasiani qaRaldebi,
                                        obligacia, saxazino valdebuleba)

                                        SeniSvna: zogierT qveyanaSi, magaliTad did britaneTSi, sityva stock
                                        gansxvavdeba mniSvnelobiT sityva share-sagan, da aRniSnavs kompaniis
                                        an saxelmwifos mier gamoSvebul grZelvadian sasesxo valdebulebas.


 aqtivi                                 yvelaferi, rasac aqvs fuladi Rirebuleba                          da
 (Asset)                                warmoadgens kompaniis an pirovnebis sakuTrebas.

 arakonvertirebadi valuta               romelime    qveynis valuta,   romlis   Tavisufali
 (Inconvertibility)                     gacvlac gare savaluto bazrebze, mxolod samTavrobo
                                        organoebis specialuri uflebiT xdeba.
 balansis aRricxvis furceli - balansi   dokumenti, romelic asaxavs firmis aqtivebisa da
 (Balance sheet)                        valdebulebebis moculobas da struqturas.

 biujeturi SezRudva                     xarjebis SezRudva gamowveuli sxvadasxva mizeziT,
 (Budget constraint)                    magaliTad, Semosavlebis simciriT.

 brZanebluri ekonomika                  ekonomikuri sistemis iseTi sxis organizeba, rodesac
 (Command economy)                      materialuri resursebi, saxelmwifo sakuTrebasia,
                                        xolo meurneobis martva da dagegmva da bazris
                                        regulireba          xxorcieldeba         ekonomokis
                                        centralizebuli marTviT.

 bunebrivi monopolia                    dargi     romelSic   warmoebis   masStabebis   zrdiT
  (Natural monopoly)                    gamowveuli ekonomia aRwevs sidides, rac iZleva erTi
                                        kompaniis    mier  produqtis    gamoSvebas,   erTeul
                                        produqciaze iseTi danaxarjebiT, rac ramdenime
                                        kompaniis erToblivi gamoSvebiT iqneboda SesaZlebeli.




                                                                        saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

 gadasaxadebi                         begara dawesebuli saxelmwifos mier kerZo pirebis an
 (Taxes)                              sawarmoebis    Semosavalze an mogebaze (pirdapiri
                                      gadasaxadi), saqonlis gamoyenebze an momsaxurebiT
                                      sargeblobaze    (iribi  gadasaxadi)   da    qonebaze.
                                      saqarTveloSi arsebuli ZiriTadi gadasaxadebia:

                                      1. sawarmos mogebaze gadasaxadi (Profit tax);
                                      2. kerZo pirebis Semosavalze gadasaxadi (Personal
                                         income tax);
                                      3. damatebul Rirebulebaze gadasaxadi _ dRg (Value
                                         Added Tax). misi bazaa iuridiuli Tu fizikuri
                                         pirebis mier Seqmnili damatebuli Rirebuleba _
                                         sxvaoba saqonlis an momsaxurebis sarealizacio
                                         fassa    da    mis   warmoebasa   da    mowodebasTan
                                         dakavSirebuli materialur xarjebs Soris;
                                      4. sabaJo gadasaxadi (Customs duties) _ saxelmwifo
                                         biujetSi savaldebulo Senatani qveynis sabaJo
                                         sazRvarze saqonlis gadaadgilebisaTvis;
                                      5. aqcizi (Excise) _ garkveuli saxis saqonlis
                                         moxmarebaze iribi gadasaxadi, romelic CarTulia am
                                         saqonlis fasSi;
                                      6. gadasaxadebi xelfasebis fondidan (Payroll taxes) _
                                         specialuri      saxelmwifo    fondebis     (jandacvis,
                                         socuzrunvelyofis da a.S.) mosakrebeli, romlis
                                         gadaxda damqiraveblisa da muSakis mier xdeba
                                         sawarmos     xelfasebis    fondidan,     fiqsirebuli
                                         ganakveTiT.

                                      (ix. sagadasaxado baza)

 gadaxdisunariani banki               banki, romlis aqtivebi aRemateba valdebulebebs
 (Solvent bank)                       depozitebze, damatebuli sxva valdebulebebi

 gadaxdisuunaro banki                 banki,   romlis     valdebulebebic      depozitebze,
 (Insolvent bank)                     damatebuli sxva valdebulebebi aRemateba aqtivebs.

 gamoSveba, warmoebis moculoba        saqoneli da momsaxureba        warmoebuli     garkveuli
 (Output)                             periodis ganmavlobaSi.

 ganviTarebuli qveynebi               ganixileba aSS, kanada, iaponia, dassvleT evropis
 (Industrially advanced cuntries)-    qveynebi,   romlebmac    SeZles  ekonomikis  iseTi
                                      ganviTarebisaTvis miRwevas, romelic uzrunvelyofs
                                      kvlavwarmoebas,     kapitalis    dagrovebiTa    da
                                      maRakkvalificiuri muSa xeliT..




SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi



 ganviTarebadi qveynebi         laTinuri amerikis, afrikis, aziis da sxva regionebis
 (less developed cuntries)      qveynebi, romlebisTvisac damaxasiaTebelia sawarmoo
                                Zalebis      ganuviTarebloba,     ganaTlebisa     da
                                mecnierebadtevadi teqnologiebis dabali done, maRali
                                umuSevroba da a.S.
 gaunawilebeli mogeba           gadaaxadebis gadaxdis Sedegad miRebuli mogeba,
 (Undistrbutic profits)         romelic ar ganawilebula aqcionerebs Soris aqciebze
                                dividendebis saxiT.



 girao                          garkveuli    uzrunvelyofa,    romelsac msesxebeli
 (Collateral)                   gadascems       kreditors     sesxis   dabrunebis
                                garantiisaTvis.
 daxuruli ekonomika             qveynis ekonomika ,romelic ar exeba saqonlisa da
 (Closed economy)               momsaxureobis eqsportsa da imports.

 Ddefolti                       valebis srgadamxdeli. pirovneba,       korporacia an
 (Defolte)                      mTavroba valebis ar gadamxdelia        Tu is valebis
                                gadaxdis pirobebs ar icavs.

 depoziti                       kerZo piris an sawarmos angariSi komerciul bankSi,
 (Deposit)                      romelzedac momxmarebels SeuZlia fulis an Cekebis
                                ganTavseba  da   maTi  gamotana   bankis  winaswar
                                gafrTxilebis pirobiT.

 deficiti                       biujetis mimdinare deficiti aris Tanxa, romlis
 (Deficits)                     mTliani danaxarjebi sWarbobs mTlian Semosavals.

 deflatori (mSp-is deflatori)   fasebis indeqsi, romelic warmoadgens garkveul wels
 (Deflator - GDP deflator)      gamoSvebuli saqonlis Rirebulebis fardobas sabaziso
                                wlis fasebSi gamosaxul RirebulebasTan. mSp-is
                                deflatori gansazRvravs damokidebulebas nominalur
                                da realur (sabaziso wlis) mSp-s Soris.

 Ddeflacia                      fasebis saerTo donis daweva. (ix. inflacia)
 (Deflation)

 dividendi                      Tanxa,    romelic   yovelwliurad     gaicema   erT
 (Dividend)                     aqciazeaqciebis         mflobelebisatvis.dividendi,
                                Cveulebriv warmoadgens aqciisagan miRebuli mogebis
                                nawils.




                                                         saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi




 didi Svideuli                        jgufi, romlis wevrebi arian aSS,          gaerTianebuli
 (G7, Group of 7)                     samefo,   kanada,   iaponia,  germania,    safrangeTi,da
                                      italia.misi   mizania   Tanamsromloba     saerTaSoriso
                                      finansur da politikur sakiTxebSi.

 ekonomikuri zrda                     drois garkveul monakveTSi(rogorv wesi erTi wlis
 (Economic growth)                    ganmavlobaSi) adgilobrivi warmoebuli saqonlisa da
                                      gaweuli momsaxureobis gasul welTan SedarebiT,
                                      realuri zrda.



 ekonomikuri politika                 kursi, romelic miznad isaxavs erovnul meurneobaSi
 (Economic policy)                    problemebis     koreqtirebas      an    arasasurveli
                                      tendenciebis warmoqmnis pirobebis aRmofxvras.

 ekonomikuri integracia               sxvadasxva     qveynebis    erovnul      meurneobaTa
 (Economic integration)               TanamSromloba,    vaWrobaSi  sxvadasxva   barierebis,,
                                      mTliani an nawilobrivbrivi aRmofxvriT.qveynebis
                                      bazrebis unifikacia erTian sakanonmdeblo da savaWro
                                      sivrceSi.
 elastiurobis koeficienti             moTxovnisa an miwodebis procentuli cvlilebis
 (Elastisity coeficcient)             Sefardeba, saqonelze fasebis cvlilebasTan.

 erovnuli angariSebi                  drois garkveul periodSi (rogorc wesi, erTi wlis
 (National accounts)                  ganmavlobaSi),    erovnuli     ekonomikis    amsaxveli
                                      statistikuri     monacemebis    erToblioba.    kerZod,
                                      erovnuli angariSebi asaxaven qveyanaSi    warmoebuli
                                      saqonlisa da momsaxurebis mTlian moculobas da
                                      qveynis    ekonomikuri      aqtiurobis     indikators
                                      warmoadgenen.



 vadiani anabrebi                     procentis momtani depozitebi, romelTa dabrunebis
 (Time depozite)                      vada Winaswar aris gansazRvruli.

 valdebuleba (pasivi )                vali; pirovnebis an sawarmos gankargvaSi arsebuli
 (Liability)                          saxsrebi da qoneba, romelzedac sxva mxares garkveuli
                                      pretenzia SeiZleba gaaCndes.
                                      qveynis valutis sxva qveynis valutaSi gamosaxuli
                                      fasi, romelic dadgenilia am valutebis realuri
                                      msyidvelobiTi unaris gaTvaliswinebiT.

 valutis gamyareba (kursis zrda )     savaluto bazarze valutis fasis zrda. (ix. valutis
 (Appreciation)                       dacema)


SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi




 valutis dacema (kursis dacema )   savaluto bazarze valutis gaiafeba sxva valutebTan
 (Depreciation)                    SedarebiT.

                                   SeniSvna: ekonomikur literaturaSi sityvas “Depreciation’ SeiZleba
                                   hqondes sxva mniSvnelobac _ cveTa, cveTis sabuRaltro asaxva,
                                   amortizacia.


 Tamasuqi, veqsili                 serTifikati, romelSic aRniSnulia sesxis odenoba,
 (Debenture)                       gadasaxdeli procentebi da gadaxdis dro, magram ar
                                   aris gaTvaliseinebuli girao. Tamasuqis ukan dgas
                                   marto gamomweris reputacia da gadaxdis dapireba.
 investicia (kapitaldabandeba )    1. fizikuri qonebis, magaliTad qarxnis, manqana-
 (Investment)                      danadgarebis, SesaZenad gaweuli xarji. (realuri
                                   investicia)

                                   2. fasiani qaRaldebis, magaliTad aqciebis, SesaZenad
                                   gaweuli xarji. (finansuri investicia)

                                   SeniSvna: realuri investicia qmnis axal aqtivebs, e. i. zrdis
                                   qveynis sawarmoo potencials; maSin rodesac finansuri investicia,
                                   ubralod, aqtivebis flobis uflebis gadacemaa.


 institucionaluri investori        investori    dawesebuleba,     organizacia  romelic
 (Institutional investor)          abandebs sakuTar qonebas an mis gankargulebaSi myof
                                   sxvis qonebas. aseTi saxis investorebia-sapensio
                                   fondebi, sadazRvevo kompaniebi, bankebi.

 insaideri (bankis )               bankis administraciuli muSaki an aqcioneri, misi
 (Insider)                         ojaxis    wevri  an    masTan    saqmiani interesebiT
                                   dakavSirebuli piri. (sapir. - auTsaideri)

 inteleqtualuri kapitali           saerTo    codna   romelic    gamoiyeneba  warmoebaSi.
 (Human capital)                   inteleqtualuri kapitalis gazrdaSi, anu sxvadasxva
                                   saxis gamokvlevebSi dabandebul investiciebs, Sedegad
                                   sdevs axali, teqnikurad gaumjobesebuli produqciis
                                   warmoeba da ekonomikis efeqturobis zrda.

 intervencia                       ama   Tu   im   ekonomikuri    subieqtis erTjeradi
 (Intervention)                    intensiuri zemoqmedeba bazarze. magaliTad erovnuli
                                   bankis mier ucxouri valutis gayidvis mkveTri
                                   gazrda.

 inflacia                          fasebis   saerTo      donis   aweva,           saqonelsa       da
 (Inflation)                       momsaxurebaze. (ix. deflacia)



                                                                  saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi




 kalaTa                               ama Tu im sidideTa kompleqti, nakrebi, mag.:
 (Basket)                             1. samomxmareblo kalaTa _ pirobiTi momxmareblis
                                         mier moxmarebuli saqonlisa da misTvis gaweuli
                                         momsaxurebis erToblioba;
                                      2. savaluto kalaTa _ sxvadasxva qveynis valutis ama
                                         Tu im wesiT Seqmnili nakrebi (ECU _ ekiu,
                                         evropuli savaluto erTeuli; SDR _ sesxebis
                                         specialuri ufleba; PPS _ msyidvelobiTi unaris
                                         standarti).

 kapitaldabandeba                     ix. investicia.
 (Investment)

 kapitali                             warmoebis materialuri (fabrikebi, ofisebi, manqana
 (Capital)                            danadgarebi) da aramaterialuri (“nou-hau”)
                                      saSualebebis erToblioba.

 kapitalis dena                       fondebis moZraoba adgilobriv ekonomikasa da gare
 (Capital flight)                     samyaros Soris, dakavSirebuli fasiani qaRaldebis an
                                      fizikuri aqtivebis yidva-gayidvasTan da saerTaSoriso
                                      sesxebTan.

 kapitaluri angariSi                  1. sagadamxdelo balansis nawili, romelic aRwers
 (Capital account)                    grZelvadiani aqtivebis yidva-gayidvasTan da kerZo
                                      seqtoris sesxebTan dakavSirebul saxsrebis moZraobas
                                      (ix. mimdinare angariSi)

                                      2. erovnuli angariSebis nawili, romelic moicavs
                                      mTavrobis mier saxelmwifo infrastruqturis sferoSi
                                      (gzebi, skolebi, saavadmyofoebi) gaweul xarjebs da
                                      kerZo seqtoris realur investiciebs.

 kapitalis gadineba                   kapitalis(fondebis)        gadadineba     adgilobriv
 (Capital flight)                     ekonomikasa da gare samyaros Soris, dakavSirebuli
                                      fasiani    qaRaldebis     an    fizikuri     aqtivebis
                                      yidva_gayidvasTan da saertaSoriso sesxebTan.



 korelacia                            raime movlenis, Sesabamisad ekonomikuri parametrebis
 (Correlation)                        urTierTdamokidebuleba, Sefardeba.

 kreditori qveynebi                   qveynebi, romlis valebis jami ucxo qveynebis an
 (Kreditor natio)                     ucxoelebisadmi naklebia imis jamze, rac misi marTebT.



SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

                                ZiriTadad, didi Svideulis qvynebi.




 leveriji                       berketi. nasesxebi fondebis gamoyeneba im mizniT, rom
 (Leverage)                     gaizardos amonagebi sufTa mogebidan. aseT SemTxvevaSi
                                elian, rom dawesebuli saprocento ganakveTi ufro
                                mcire iqneba, vidre Semosavali nasesxebi fulidan.
                                gamoyofen    saoperacio    da   finansur    leverijs.
                                saoperacio leveriji ZoriTadi kapitalis moxmarebas
                                asaxavs., xolo finansuri fiqsirebuli ganakveTis
                                fasiani qaRaldebis gamoyenebas.

 leferis mrudi                  sagadasaxado      ganakveTebisa  da    sagadasaxado
 (Laffer curve)                 Semosavlebis urTierTkavSiris mrudi, gansazRvravs
                                iseTi saxis ganakveTebs, romlis drosac sagadasaxado
                                Semosavlebi maqsimums aRwevs.




 likviduroba                    siadvile, romliTac        SeiZleba       qoneba      naRd
 (Liquidity)                    fulad vaqcioT.


 likviduri aqtivebi (bankis )   fuladi aqtivebi romlebic advilad SeiZleba iqnas
 (Liquid assets)                gamoyenebuli    angariSsworebisTvis: oqro, bankis
                                fuladi saxsrebi salaroSi (larebi da ucxouri
                                valuta), sakorespondento angariSebi erovnul da
                                ucxour valutaSi (maT Soris sazRvargareTac),
                                savaldebulo rezervebis angariSze arsebuli saxsrebi
                                (Tu isini sakredito auqcionze nayidi kreditis
                                uzrunvelyofas ar waroadgenen).

 lorencis mrudi                 raime sididis, magaliTad Semosavlebis, ganawilebis
 (Lorenz curve)                 amsaxveli mrudi.
                                diagonalsa da lorencis mruds Soris moqceuli
                                farTobis Sefardebas diagonalis qvemoT moqceul
                                farTobTan ewodeba jinis (Gini) koeficienti. igi
                                warmoadgens ganawilebis araTanabrobis sazoms da
                                icvleba nolidan (Tanabari ganawileba) erTamde
                                (absoluturad araTanabari ganawileba).




                                                         saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

 M0                                   sxvanairad _ “viwro fuli”. monetarul TeoriaSi
                                      fuladi maragis erT-erTi sazomi (fuladi agregati),
                                      romelic moicavs fuladi aqtivebis yvelaze likvidur
                                      nawils _ bankebis gareT arsebul naRd fuls. (ar
                                      moicavs im naRd fuls, romelic rezervebis saxiT
                                      komerciuli bankebis sacavebSi inaxeba).

 M2                                   sxvanairad _ “farTo fuli”, moicavs M0-sa da ko-
                                      merciul      bankebSi    arsebul arasabanko   da
                                      arasaxelmwifo depozitebs adgilobriv valutaSi.
                                      ganisazRvreba rogorc fuli, romelic, garkveuli
                                      periodis amowurvis Semdeg, SeiZleba gamoyenebul
                                      iqnas angariSsworebisTvis.

 M3                                   aseve, xSirad moixsenieba rogorc “farTo fuli”;
                                      moicavs M2-sa da mosaxleobis ucxour valutaSi
                                      denominirebul anabrebs komerciul bankebSi.

 makroekonomika                       ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic swavlobs
 (Macroeconomics)                     ekonomikas rogorc erT mTlians da cdilobs
                                      daadginos fundamenturi ekonomikuri cnebebis _
                                      warmoebisa da dasaqmebis donis, fasebis saerTo donis
                                      ganmsazRvreli ZiriTadi faqtorebi.

 materialuri aqtivebi (bankis )       Senoba-nagebobani, sameurneo inventari    da   maTze
 (Fixed assets)                       gaweuli kapitaluri danaxarjebi

 mevale qveyana                       qveyana, romlis valebis jami ucxo qveynebisan
 (Debtor natio)                       ucxoelebisadmi sWarbobs imis jams rac misi marTebT.

 meoradi kapitali (bankis )           materialuri aqtivebis gadafasebis nawili, miznobrivi
 (Secondary capital)                  fondebi, saimedo sesxebis SesaZlo danakargebis
                                      gaTvaliswinebiT Seqmnili rezervebi. (ix. pirveladi
                                      kapitali)

 mikroekonomika                       ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic swavlobs
 (Microeconomics)                     momxmareblebisa da firmebis qmedebas; aanalizebs
                                      sawarmoo faqtorebis, saqonlisa da momsaxurebis
                                      sabazro fasebsa da moculobas. agreTve, ganixilavs
                                      SezRuduli     ekonomikuri  resursebis  ganawilebis
                                      efeqturobas.




SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

 monetarizmi                          filosofiuri,      ideologiuri      da    analitikuri
 (Monetarizm)                         koncefcia.     monetarizmis     mTavari     Teoriuli
                                      postulatiT,      fulis      mimoqcevis    regulireba
                                      gansazRvravs ekonomikis mTel sameurneo koniunqturas.
 moTxovnis araelastiuroba             fasis erTeulze procentuli cvlileba aRmatebuloba
  (Inelastic demand)                  moculobis procentul cvlilebaze.

 moTxovnebi                           finansuri aqtivebi, saxeldobr gacemuli kreditebi,
 (Claims)                             saxazino da komerciuli Tamasuqebi.

 monetaruli politika                  ix. fuladi politika.
 (Monetary policy)

 mimdinare angariSi                   1. drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi, erTi
 (Current account)                       wlis ganmavlobaSi) qveynis msofliosTan danarCen
                                         qveynebTan sasaqonlo (xiluli) da samomsaxureo
                                         (uxilavi)    vaWrobis  amsaxveli   angariSi. (ix.
                                         sagadamxdelo balansi; savaWro balansi)
                                      2. bankSi fizikuri piris Tu kompaniis moTxovnamde
                                      angariSi.

 mimdinare aqtivebi (bankis )         likviduri aqtivebi da bankis mier dafarvis erT
 (Current assets)                     Tvemde vadiT gacemuli sesxebi. agreTve bankis sxva
                                      moTxovnebi dafarvis erT Tvemde vadiT.

 mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mfi   indeqsi romelic asaxavs adgilobrivi mwarmoe-blebis
 (Producer price index - PPI)         mier sakuTar produqciaze dadebuli fasebis donis
                                      saSualo cvlilebas. (ix. samomxmareblo fasebis
                                      indeqsi)

 mep - mTliani erovnuli produqti      drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi, erTi wlis
 (GNP)                                ganmavlobaSi) qveynis mSp-sa da sazRvargareTidan
                                      miRebuli wminda Semosavlis jami.

 mSp - mTliani Sida produqti          drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi wlis
 (GDP)                                ganmavlobaSi) adgilobrivad warmoebuli saqonlisa da
                                      gaweuli momsaxurebis jamuri fuladi Rirebuleba.
                                      (ix. erovnuli angariSebi)

 nominaluri                           gazomili mimdinare fasebSi,      inflaciis        gauTva-
 (Nominal)                            liswineblad. (ix. realuri)




                                                              saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi



 obligacia                                rogorc wesi, mTavrobis an komerciuli organizaciis
 (Bond)                                   mier, sesxis aRebis mizniT gamoSvebuli, myari
                                          saprocento ganakveTis mqone, grZelvadiani fasiani
                                          qaRaldi. (ix. aqcia, saxazino Tamasuqi).

 Ppasivi                                  fuladi      valdebuleba,  moTxovnebi     warmodgenili
 (Liabilities)                            kompaniis an iuridiuli pirisadmi.

 pirveladi kapitali (bankis )             aqciebis     realizaciidan    miRebuli     kapitali,
 (Primary capital)                        kapitaluri rezervebi (ganawilebuli mogebis nawili,
                                          romelic gankuTvnilia gauTvaliswinebe-li zaralis
                                          dasafaravad), gaunawilebeli mogeba.    (ix. meoradi
                                          kapitali)

 proficiti                                Bbiujetis mimdinare proficiti aris Tanxa, romlis
 (Proficits)                              mTliani Semosavali sWarbobs mTlian danaxarjebs.

 rbili   fulad-sakredito       politika   centraluri(erovnuli)      bankebis   mier   taqtikuri
 (Accomodating monetary policy)           mizniT,     nominaluri     saprocento      ganakveTebis
                                          SenarCuneba, Ria bazarze operaciebis meSveobiT.E

 realuri                                  gazomili namdvil (sabaziso wlis fasebTan Sesadar)
 (Real)                                   fasebSi, inflaciis gaTvaliswinebiT.



 rekapitalizacia                          miRebuli       mogebis,      aqciebze     dividendebis
 (Recapitalization)                       gaunawileblad,     kompaniis    sawesdebo   kapitalSi
                                          CabrunebiT.

 refinansirebis ganakveTi                 igivea rac saaRricxvo ganakveTi
 sagadasaxdelo balansi                    drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi wlis
 (Balance of payments)                    ganmavlobaSi) qveynis msoflios danarCen qveynebTan
                                          savaWro da safinanso urTierTobis amsaxveli angariSi.
                                          igi Sedgeba ori ZiriTadi nawilisagan: mimdinare
                                          angariSi da kapitaluri angariSi.
 saaRricxvo ganakveTi                     procentis sidide, romelsac centraluri(erovnuli)
 (Discount rate)                          bankebi Madgenen sakredito resursebze.

 sabazro kapitalizacia                    firmis Rirebuleba, romelic ganisazRvreba sabazro
  (Market capitalization)                 fasiT an mis mier gamoSvebuli da gadauxdeli
                                          Cveulebrivi aqciebiT.

 sabanko krizisi an sabanko panika        likvidurobis problema sabanko sistemaSi, romelic
  (Bank krisis or panic)                  dakavSirebulia sabanko depozitebis masiur gatanasTan.




SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi



 sagadamxdelo balansi                 garkveul       periodSi(rogorv    wesi  erTi     wlis
 (Balans of payments)                 ganmavlobaSi)romelime qveyanasa da danarCen msoflios
                                      Soris savaWro da safinanso urTierTobebis amsaxveli
                                      angariSi. igi warmoadgens qveyanaSi fulis yovelgvari
                                      Setanisa da gadinebis aRricxvas.
 sagadasaxado baza                    mTliani fuladi fondi, romelic eqvemdebareba
 (Tax base)                           gadasaxadebis      gadaxdas. magaliTad,   saSemosavlo
                                      gadasaxadis baza aris am gadasaxads daqvemdebarebuli
                                      mTliani Semosavlebi, xolo mogebis gadasaxadis baza
                                      aris yvela im mogebis jami, romelic am gadasaxads
                                      eqvemdebareba.

 sagadasaxado fardoba                 Tanafardoba damqiraveblis     mier      gaweuli mTliani
 (Tax wedge)                          xarjebisa  daqiravebulis      mier       miRebul  wminda
                                      xelfasis odenobasTan.

 saerTaSoriso savaluto fondi          misi Stab-bina vaSingtonSia..es organizacia Tvalyurs
 (IMF, International Monetary Fond)   adevnebs fulis marags, rasc misi wevri qveynebis
                                      fuladi Senatanebis saSualebit axorCielebs.misi
                                      mizania stsbiluri gaxados saerTaSoriso bazrebi da
                                      xeli    Seueyos    mowesrigebul    da    dabalansebul
                                      vaWrobas.

                                      .
 saerTaSoriso savaluto rezervebi      ucxouri valutisa da oqros maragi, romelic
 (Foreign currency rezerves)          gamoiyeneba   sagadamxdelo    balansis    deficitis
                                      Sesavsebad
 savaWro balansi                      drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi wlis
 (Balance of trade)                   ganmavlobaSi) msoflios danarCen qveynebTan qveynis
                                      sasaqonlo (xiluli) vaWrobis amsaxveli angariSi. (ix.
                                      sagadamxdelo balansi; mimdinare angariSi).       Tu
                                      importi sWarbobs eqsports saqme gavaqvs savaWro
                                      deficitTan, Tu piriqiT_aqtiur savaWro saldosTan.

 savaluto kursi                       kursi, romliTac erT       romelime      valuta    SeiZleba
 (Exchenge rate)                      gadaicvalos meoreze.



 savaluto kontroli                    gamoiyeneba   arakonvertirebadi      valutebis     dros.
 (Curensi controls)                   ucxouri      valutis      yidva-gayidva    xorcieldeba
                                      garkveuli      samTavrobo      saagentos     mier     an
                                      specializirebuli samTavrobo eqsport-import bankebis
                                      meSveobiT, raTa SemoRebuli iqnas gacvlis iseTi
                                      tarifebi, romlebic im saxis nawarmisa da biznesis
                                      ganviTarebas    Seuwyobs    xels,     romelTa     dacvac


                                                                saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

                                          mTavrobas surs..

 savaluto rezervebi                       ucxouri valutisa da oqros maragi, romelic
 (Foreign currency (exchange) reserves)   gamoiyeneba sagadamxdelo balansis deficitis
                                          Sesavsebad.

 savaldebulo rezervebi                    komerciuli bankebis saerTo aqtivebSi rezervebis
 (Rezerve requirements)                   savaldebulo proporcia,, romelsac centraluri banki
                                          awesebs. saxelmwifo kanonmdeblobis Tanaxmad,MADes
                                          Tanxebi uzrunvelyofen momxmareblebis yoveldRiuri
                                          moTxovnilebis dakmayofilebas, anabrebis dacvas da
                                          zRudaven kreditebis gacemas. es rezervebi inaxeba
                                          centralur (erovnul) bankebSi. centraluri bankis
                                          mxridan, sabanko rezervebze moTxovnebis gazrda
                                          (Semcireba)  amcirebs   (zrdis)   im   depozitebis
                                          moculobas, romelTa gacema an dabandeba banks
                                          SeuZlia.

 sainvesticio banki                       safinanso     instituti,     romelic      akontrolebs
 (Investment bank)                        municipaluri      obligaciebis   gamoSvebas,   agreTve
                                          kompaniebis aqciebsa da obligaciebs.
 sakredito xazi                           bankis Tanxmoba, specialuri molaparakebebis gareSe,
 (Line of kredit)                         uzrunvelyos momavalSi msesxebeli sesxiT winaswar
                                          gansazRvruli Tanxis farglebSi.

 sakuTari kapitali                        sidide, romliTac aqtivebi aRematebian pasivebs anu
 (Net wors capital)                       aqtivebs da pasivebis sxvaoba.

 sakorespondento angariSebi               bankebis angariSebi sxva bankebSi, romlebic gamoiyeneba
 (Correspondent accounts)                 klientTa saxeliT bankTaSoris angariSsworebaSi.
                                          maTi    moculoba     damokidebulia    saangariSsworebo
                                          sistemis moqnilobaze da bankebis survilze gascen
                                          sesxi.

 samomxmareblo fasebis indeqsi _ sfi      inflaciis sazomi indeqsi, romelic warmoadgens
 (Consumer price index - CPI)             samomxmareblo saqonlis da momsaxurebis fiqsirebuli
                                          kalaTis nominaluri Rirebulebis fardobas amave
                                          kalaTis     sabaziso  wlis     fasebSi   gamosaxul
                                          RirebulebasTan.

 samuSao Zala                             rogorc fizikuri (magaliTaT, manqanis awyoba),      ise
 (Labour)                                 inteleqtualuri      (magaliTad,    maragis  aRricxvis
                                          sistemis Seqmna) Sromis SenaZeni sawarmoo procesSi.

 saprocento ganakveTi                     msesxeblis mier kreditorisTvis ZiriTadi valis
 (Interest rate)                          garda gadasaxdeli Tanxa, gamoxatuli ZiriTadi valis


SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

                                        procentebSi; fuladi resursebis gadacemis sabazro
                                        fasi.

 sarezervo fuli                         aseve moixsenieba rogorc fulis baza an “Zlieri
 (Reserve money)                        fuli”, Seicavs M0-sa da komerciul bankebSi arsebul
                                        sxvadasxva rezervebs. sarezervo fulis moculobas
                                        uSualod centraluri banki akontrolebs.

 safaso diskriminacia                   safaso politika, romelic mimarTulia konkurenciis
 (Price diskriminacion)                 SesazRudavad.



 sajarod gamotana                       termini, romelic maSin ixmareba, rodesac kompanias
 (Going public)                         Tavisi aqciebi pirvelad gamoaqvs gasayidad.

 saxazino Tamasuqi (valdebuleba )       finansTa saministros an centraluri bankis mier
 (Treasury bill)                        gamoSvebuli, gansazRvruli saprocento ganakveTis
                                        mqone, moklevadiani (erT welze naklebi) fasiani
                                        qaRaldi,    romelic   warmoadgens  mTavrobis   mier
                                        Tamasuqis mflobelisagan sesxis aRebis damamtkicebel
                                        sabuTs. saxazino Tamasuqi erT-erTi instrumentia,
                                        romlis meSveobiTac centraluri banki akontrolebs
                                        mimoqcevaSi   arsebuli   fulis    moculobas.    (ix.
                                        obligacia)

 sesxebis SesaZlo danakargebis          sabanko sabalanso angariSsgebis pozicia, romelic
 rezervebi                              asaxavs sesxebs romelTa dabrunebis Sansebic mcirea.
 (Loan loss rezerves)

 sistem warmomqmneli( formirebadi   )   bankebi, romelTa zemoqmedeba ekonomikaze da sabazro
 bankebi                                segmentTa ganviTarebaze mniSvnelovania.
  (Sistem organized banks)

 spekulaciuri investicia                moklevadiani (Cveulebriv erT wlamde) investicia,
 (Speculative investment)               romelic maqsimalur mogebazea orientirebuli da
                                        ZiriTadad moZraobs safondo bazrebze.



 socialuri uzrunvelyofis sistema        socialurad naklebad uzrunvelyofili fenebisTvis _
 (Social Safety Net)                    mcireSemosavliani    ojaxebisTvis,    umuSevrebisTvis,
                                        pensionerebisTvis,    invalidebisTvis,      martoxela
                                        mSoblebisTvis da a.S. daxmarebis aRmoCenis sistema.

 strategiuli investicia                 pirdapiri finansirebis erT_erTi forma. grZelvadiani
 (Strategic investment)                 (Cveulebriv 5 wlamde da zeviT) investicia, romelic
                                        sakuTrebis uflebis miRebiT, warmoebis ganviTarebaze


                                                                 saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

                                             da samomavlo mogebazea orientirebuli.
 sterilizacia                                ama   Tu     im   eknomikuri  RonisZiebis  Tanmdevi
 (Sterilisation)                             arasasurveli efeqtis gabaTileba sxva ekonomikuri
                                             RonisZiebiT.    magaliTad, samTavrobo dakreditebis
                                             gazrdis Sedegad fuladi maragis zrdis Tavidan
                                             asacileblad, erovnuli banki       ucxouri valutis
                                             gayidviT amcirebs mimoqcevaSi arsebuli adgilobrivi
                                             valutis moculobas.

 subordinaluri               valdebulebebi   ganixileba, rogorc dafinanseba sesxis miRebiT. banki
 (Subordination Liabilities)                 iRebs    saxsrebs   momavalSi   procentis   gadaxdis
                                             valdebulebiT, bankis aqtivebze an raime sakuTrebaze
                                             pretenziis gareSe.. gamomdinare iqidan, rom am saxis
                                             sesxebisaTvis damaxasiaTebelia fiqsirebuli vadebi da
                                             misi gamoyeneba zaralis dasafaravad SeuZlebelia. am
                                             saxis finansuri instrumentebi bazelis SeTanxmebis
                                             Tanaxmad, DdaSvebulia gamoyenebuli iqnas rogorc
                                             damatebiTi kapitali. oRond erTi pirobiT—misi
                                             dafarvis minimum 5 wlis vadiT da garkveuli
                                             limitiT, adeqvaturi amortizaciis CaTvliT.

 sufTa mogeba                                Tanxa, romelic rCeba mas Semdeg, rac gadaxdilia
 (Net incom/ Net profit)                     yvela xarji da gadasaxadi. finansuri gagebiT sufTa
                                             mogeba niSnavs qonebis im nawils romelic aRemateba
                                             misTvis gadasaxdel Tanxas. aqcioneris sufTa mogeba
                                             korporaciaSi aris im aqciebi Rirebuleba, romelsac
                                             is flobs.
 uimedo sesxi                                gasesxebuli Tanxa, romlis ukan dabruneba aRar aris
 (Bad loan)                                  mosalodneli (magaliTad, mevale gakotrda). aseTi
                                             sesxebi miekuTvneba xarjebs da Camoiwereba.
 fardobiTi upiratesoba                       qveynis unari ufro naklebi danaxarjebiT awarmoos
 (Comparative advantage)                     garkveuli saqoneli vidre meore qveyanam. (ix.
                                             absoluturi upiratesoba)
 fasiani qaRaldebi                           kapitalis mozidvis finansuri instrumenti. ZiriTadi
 (Securities)                                fasiani qaRaldebia: aqcia, obligacia, Tamasuqi,
                                             saxazino valdebuleba.

 faqtoruli resursebi, warmoebis              resursebi   romlebic    gamoiyeneba firmebis   mier
 faqtorebi                                   saqonlis an momsaxurebis warmoebisas.     gamoyofen
 (Factors of production)                     sawarmoo faqtorebis sam ZiriTad jgufs: miwa,
                                             samuSao Zala da kapitali.
 faqtoruli Rirebuleba                        saqonlis an momsaxurebis Rirebuleba daxarjuli
 (Factor cost)                               faqtoruli resursebis gamosaxulebaSi.

 faqtoruli Semosavali an erovnuli            drois mocemul periodSi SinameurneobaTa saerTo
 Semosavali                                  fuladi Semosavali miRebuli biznesisTvis faqtoruli
 (Factor income or national income)          resursebis mowodebis sanacvlod.



SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

 finansuri bazari                  kapitalisa da kreditebis gacvlis bazari. danazogebis
 (financial market)_               mesakuTreebidan, msesxeblebamde. mag: safondo birJebi,
                                   savaluto bazrebi, sakredito bazrebi.

 finansuri Suamavlebi              finansuri kompaniebis(bankebi, sadazRvevo kompaniebi,
 (Finansial intermediaties)        sainvesticio fondebi, sapensio fondebi) erToblioba,
                                   romelTa funqciaSic Sedis mosaxleobis danazogebis
                                   akumulireba da am Tanxebis ekonomikuri agentebisaTvis
                                   gasesxeba.
 fiskaluri politika                sagadasaxado-sabiujeto      politika.    sagadasaxado
 (Fiscal policy)                   sistemisa da saxelmwifo xarjebis struqturis
                                   saTanado marTviT qveynis ekonomikur aqtiurobaze
                                   zemoqmedebis meqanizmi.

 fuladi baza                       ix. sarezervo fuli
 (Monetary base)

 Ffulad-sakredito politika         qveynis ekonomikur aqtiurobaze zemoqmedeba fulis
 (Monetary policy)                 moculobis, dakreditebisa da saprocento ganakveTebis
                                   struqturis saTanado marTviT.

 fulis mimoqcevis siCqare          indeqsi, romelic gviCvenebs Tu, garkveuli periodis
 (Velocity of money circulation)   ganmavlobaSi,   saSualod     ramdenjer   gamoiyeneba
                                   angariSsworebisTvis TiToeuli fuladi erTeuli.
                                   gamoiTvleba formuliT:     V =     PY
                                                                     M     , sadac, V aris
                                   fulis mimoqcevis siCqare; M _ fulis moculoba (M2
                                   an M3); Y _ realuri mSp; P _ mSp-s deflatori.

 fulis multiplikatori              sabanko sistemas, sadepozito angariSebze miRebuli
 (Money multiplier)                Tanxebis gasesxebiT, axali depozitebis Seqmnis (anu
                                   fulis      gamravlebis)    unari    gaaCnia.   fulis
                                   multiplikatori aris am gamravlebis koeficienti.
                                   fulis multiplikatori gamoiTvleba M2-is an M3-is
                                   sarezervo     fulTan    SefardebiT.   arsebobs   misi
                                   gamoTvlis sxva gzebic. (ix. sarezervo fuli;
                                   rezervebi; savaldebulo rezervebi)

 Ria bazarze operaciebi            centraluri bankis mier, fulis masis regulirebis
 (Open-market operations)          mizniT, saxelmwifo fasiani qaRaldebis yidva-gayidva

 Ria ekonomika                     integraciuli sistemebis filosofiuri, ideologiuri
 (Open economy)                    da analitikuri gaazrebis doqtrina. ekonomikuri
                                   Teoriebis erToblioba, romelic makroekonomikur
                                   doneze ikvlevs erovnul meurneobebze rogorc
                                   sagareo   vaWrobis     zemoqmedebas,    aseve   garedan
                                   kapitalis mokle da grZelvadian gadinebebs, inflaciis
                                   gadataniT    zemoqmedebas.    ekonomikis     zrda    da


                                                             saqarTvelos   bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

                                      gaxsnilobis xarisxi pirdapirproporciulia sagareo
                                      savaWro brunvasTan..
 Sinameurneoba                        erT saerTo sacxovrebel farTobze da erTi saojaxo
 (Household)                          biujetiT mcxovreb adamianTa erToblioba.



 Sezruduli finansuri resursebis       kapitalisa da kreditebis gacvlis bazari., sadac
 bazari                               Sezrudulia          danazogebis        mesakuTreebidan,
  ( Limited financial market)         msesxeblebamde    moZraoba     ekonomikuri    sistemis
                                      uunarobis gamo. finansuri Suamavlebic stimulirebis
                                      winapirobad, ucxouri kapitalis mozidvisa da dacvis
                                      pirobebis Seqmna iTvleba.

 Sereuli ekonomika                    ekonomikyri sistems, romelSic samTavrobo da kerZo
 (Mixed economy)                      iniciativa  gansazRvraven  resursebis   ganawilebas
                                      struqturas.
 SeRavaTiani periodi                  kreditis dabrunebis periodi, romlis ganmavlobaSi
 (Grace period)                       mxolod saprocento ganakveTis gadaxda xdeba.

 Crdilovani ekonomika                 faruli ekonomikuri garigebebis erToblioba, romlis
 (Black, grey, underground,           arsebobis    safuZveli   _    gadasaxadebisagan   Tavis
 shadow economy)                      aridebis an aralegaluri qmedebis damalvis survilia.
                                      ekonomikis aRuricxavi nawili, romelic kanonieri da
                                      ukanono saqmianobisagan warmoiqmneba. garigebebis didi
                                      nawili    barteris    an   naRdi    fulis     meSveobiT
                                      xorcieldeba, raTa Tavidan iqnes acilebuli dabegvra.
 centraluri banki                     qveynis mTavari banki, romelic moqmedebs rogorc
 (Central bank)                       mTavrobisa da sxva bankebis banki da pasuxismgebelia
                                      qveyanaSi   fuladi     politikis      ganxorciele-baze.
                                      saqarTveloSi _ saqarTvelos erovnuli banki (seb).

 cxeli fuli                           sxvanairad    spekulaciuri    fuli.      moklevadiani
 (Hotly money)                        (Cveulebriv   erT    wlamde)   investicia,   romelic
                                      maqsimalur mogebazea orientirebuli da ZiriTadad
                                      moZraobs safondo bazrebze
 wminda adgilobrivi aqtivebi _ waa    rogorc     wesi,   jami   ama   Tu    im   sakredito
 (Net domestic assets - NDA)          dawesebulebis adgilobrivi sakuTrebisa da ekonomikis
                                      adgilobrivi subieqtebis mimarT moTxovnebisa da
                                      valdebulebebis sxvaobisa.     sem-Si, rogorc wesi
                                      saubaria saqarTvelos erovnuli bankis waa-ze (ix.
                                      aqtivebi, wminda ucxouri aqtivebi)

 wminda ucxouri aqtivebi _ wua        rogorc     wesi,   jami  ama  Tu     im   sakredito
 (Net foreign assets - NFA)           dawesebulebis ucxoeTSi mdebare sakuTrebisa da
                                      sazRvargareT ganlagebuli ekonomikuri subieqtebis
                                      mimarT moTxovnebis da valdebulebebis sxvaobisa.



SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
ekonomikuri glosariumi

 jinis koeficienti       ix. lorencis mrudi.
 (Gini coefficient)

 hiperinflacia           Zalian   maRali    inflacia.    xSirad   ganisazrvreba
 (Hyperinflation)        rogorc inflacia romlis Tviuri done, drois
                         xangrZlivi    monakveTis   (eqvsi    Tve   da    meti)
                         ganmavlobaSi, 50 procents aRemateba.




                                                  saqarTvelos   bankebis asociacia 2001

Contenu connexe

En vedette

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

En vedette (20)

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 

საბანკო ტერმინების ინგლისურ-ქართული ლექსიკონი

  • 1. saqarTvelos bankebis asociacia ekonomikuri glosariumi saqarTvelos bankebis asociacia 2000
  • 2. ekonomikuri glosariumi absoluturi upiratesoba qveynis unari awarmoos ufro meti saqoneli vidre (Absolute advantage) sxva qveyana awarmoebs resursebis igive moculobisas (ix. fardobiTi upiratesoba) arasruli dasaqmeba ekonomikuri situacia, rodesac muSaxelis miwodeba (Under-employment) aWarbebs masze moTxovnas auTsaideri (bankis) ara-insaideri (Outsider) aqcia saxsrebis mopovebis mizniT saaqcio sazogadoebis mier (Share, Stock ) gamoSvebuli grZelvadiani fasiani qaRaldi. aqciis myidveli gadaxdili fulis sanacvlod xdeba kompaniis sruluflebiani TanamesakuTre, anu monawileobs mis marTvasa da mogebaSi. (ix. fasiani qaRaldebi, obligacia, saxazino valdebuleba) SeniSvna: zogierT qveyanaSi, magaliTad did britaneTSi, sityva stock gansxvavdeba mniSvnelobiT sityva share-sagan, da aRniSnavs kompaniis an saxelmwifos mier gamoSvebul grZelvadian sasesxo valdebulebas. aqtivi yvelaferi, rasac aqvs fuladi Rirebuleba da (Asset) warmoadgens kompaniis an pirovnebis sakuTrebas. arakonvertirebadi valuta romelime qveynis valuta, romlis Tavisufali (Inconvertibility) gacvlac gare savaluto bazrebze, mxolod samTavrobo organoebis specialuri uflebiT xdeba. balansis aRricxvis furceli - balansi dokumenti, romelic asaxavs firmis aqtivebisa da (Balance sheet) valdebulebebis moculobas da struqturas. biujeturi SezRudva xarjebis SezRudva gamowveuli sxvadasxva mizeziT, (Budget constraint) magaliTad, Semosavlebis simciriT. brZanebluri ekonomika ekonomikuri sistemis iseTi sxis organizeba, rodesac (Command economy) materialuri resursebi, saxelmwifo sakuTrebasia, xolo meurneobis martva da dagegmva da bazris regulireba xxorcieldeba ekonomokis centralizebuli marTviT. bunebrivi monopolia dargi romelSic warmoebis masStabebis zrdiT (Natural monopoly) gamowveuli ekonomia aRwevs sidides, rac iZleva erTi kompaniis mier produqtis gamoSvebas, erTeul produqciaze iseTi danaxarjebiT, rac ramdenime kompaniis erToblivi gamoSvebiT iqneboda SesaZlebeli. saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 3. ekonomikuri glosariumi gadasaxadebi begara dawesebuli saxelmwifos mier kerZo pirebis an (Taxes) sawarmoebis Semosavalze an mogebaze (pirdapiri gadasaxadi), saqonlis gamoyenebze an momsaxurebiT sargeblobaze (iribi gadasaxadi) da qonebaze. saqarTveloSi arsebuli ZiriTadi gadasaxadebia: 1. sawarmos mogebaze gadasaxadi (Profit tax); 2. kerZo pirebis Semosavalze gadasaxadi (Personal income tax); 3. damatebul Rirebulebaze gadasaxadi _ dRg (Value Added Tax). misi bazaa iuridiuli Tu fizikuri pirebis mier Seqmnili damatebuli Rirebuleba _ sxvaoba saqonlis an momsaxurebis sarealizacio fassa da mis warmoebasa da mowodebasTan dakavSirebuli materialur xarjebs Soris; 4. sabaJo gadasaxadi (Customs duties) _ saxelmwifo biujetSi savaldebulo Senatani qveynis sabaJo sazRvarze saqonlis gadaadgilebisaTvis; 5. aqcizi (Excise) _ garkveuli saxis saqonlis moxmarebaze iribi gadasaxadi, romelic CarTulia am saqonlis fasSi; 6. gadasaxadebi xelfasebis fondidan (Payroll taxes) _ specialuri saxelmwifo fondebis (jandacvis, socuzrunvelyofis da a.S.) mosakrebeli, romlis gadaxda damqiraveblisa da muSakis mier xdeba sawarmos xelfasebis fondidan, fiqsirebuli ganakveTiT. (ix. sagadasaxado baza) gadaxdisunariani banki banki, romlis aqtivebi aRemateba valdebulebebs (Solvent bank) depozitebze, damatebuli sxva valdebulebebi gadaxdisuunaro banki banki, romlis valdebulebebic depozitebze, (Insolvent bank) damatebuli sxva valdebulebebi aRemateba aqtivebs. gamoSveba, warmoebis moculoba saqoneli da momsaxureba warmoebuli garkveuli (Output) periodis ganmavlobaSi. ganviTarebuli qveynebi ganixileba aSS, kanada, iaponia, dassvleT evropis (Industrially advanced cuntries)- qveynebi, romlebmac SeZles ekonomikis iseTi ganviTarebisaTvis miRwevas, romelic uzrunvelyofs kvlavwarmoebas, kapitalis dagrovebiTa da maRakkvalificiuri muSa xeliT.. SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 4. ekonomikuri glosariumi ganviTarebadi qveynebi laTinuri amerikis, afrikis, aziis da sxva regionebis (less developed cuntries) qveynebi, romlebisTvisac damaxasiaTebelia sawarmoo Zalebis ganuviTarebloba, ganaTlebisa da mecnierebadtevadi teqnologiebis dabali done, maRali umuSevroba da a.S. gaunawilebeli mogeba gadaaxadebis gadaxdis Sedegad miRebuli mogeba, (Undistrbutic profits) romelic ar ganawilebula aqcionerebs Soris aqciebze dividendebis saxiT. girao garkveuli uzrunvelyofa, romelsac msesxebeli (Collateral) gadascems kreditors sesxis dabrunebis garantiisaTvis. daxuruli ekonomika qveynis ekonomika ,romelic ar exeba saqonlisa da (Closed economy) momsaxureobis eqsportsa da imports. Ddefolti valebis srgadamxdeli. pirovneba, korporacia an (Defolte) mTavroba valebis ar gadamxdelia Tu is valebis gadaxdis pirobebs ar icavs. depoziti kerZo piris an sawarmos angariSi komerciul bankSi, (Deposit) romelzedac momxmarebels SeuZlia fulis an Cekebis ganTavseba da maTi gamotana bankis winaswar gafrTxilebis pirobiT. deficiti biujetis mimdinare deficiti aris Tanxa, romlis (Deficits) mTliani danaxarjebi sWarbobs mTlian Semosavals. deflatori (mSp-is deflatori) fasebis indeqsi, romelic warmoadgens garkveul wels (Deflator - GDP deflator) gamoSvebuli saqonlis Rirebulebis fardobas sabaziso wlis fasebSi gamosaxul RirebulebasTan. mSp-is deflatori gansazRvravs damokidebulebas nominalur da realur (sabaziso wlis) mSp-s Soris. Ddeflacia fasebis saerTo donis daweva. (ix. inflacia) (Deflation) dividendi Tanxa, romelic yovelwliurad gaicema erT (Dividend) aqciazeaqciebis mflobelebisatvis.dividendi, Cveulebriv warmoadgens aqciisagan miRebuli mogebis nawils. saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 5. ekonomikuri glosariumi didi Svideuli jgufi, romlis wevrebi arian aSS, gaerTianebuli (G7, Group of 7) samefo, kanada, iaponia, germania, safrangeTi,da italia.misi mizania Tanamsromloba saerTaSoriso finansur da politikur sakiTxebSi. ekonomikuri zrda drois garkveul monakveTSi(rogorv wesi erTi wlis (Economic growth) ganmavlobaSi) adgilobrivi warmoebuli saqonlisa da gaweuli momsaxureobis gasul welTan SedarebiT, realuri zrda. ekonomikuri politika kursi, romelic miznad isaxavs erovnul meurneobaSi (Economic policy) problemebis koreqtirebas an arasasurveli tendenciebis warmoqmnis pirobebis aRmofxvras. ekonomikuri integracia sxvadasxva qveynebis erovnul meurneobaTa (Economic integration) TanamSromloba, vaWrobaSi sxvadasxva barierebis,, mTliani an nawilobrivbrivi aRmofxvriT.qveynebis bazrebis unifikacia erTian sakanonmdeblo da savaWro sivrceSi. elastiurobis koeficienti moTxovnisa an miwodebis procentuli cvlilebis (Elastisity coeficcient) Sefardeba, saqonelze fasebis cvlilebasTan. erovnuli angariSebi drois garkveul periodSi (rogorc wesi, erTi wlis (National accounts) ganmavlobaSi), erovnuli ekonomikis amsaxveli statistikuri monacemebis erToblioba. kerZod, erovnuli angariSebi asaxaven qveyanaSi warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis mTlian moculobas da qveynis ekonomikuri aqtiurobis indikators warmoadgenen. vadiani anabrebi procentis momtani depozitebi, romelTa dabrunebis (Time depozite) vada Winaswar aris gansazRvruli. valdebuleba (pasivi ) vali; pirovnebis an sawarmos gankargvaSi arsebuli (Liability) saxsrebi da qoneba, romelzedac sxva mxares garkveuli pretenzia SeiZleba gaaCndes. qveynis valutis sxva qveynis valutaSi gamosaxuli fasi, romelic dadgenilia am valutebis realuri msyidvelobiTi unaris gaTvaliswinebiT. valutis gamyareba (kursis zrda ) savaluto bazarze valutis fasis zrda. (ix. valutis (Appreciation) dacema) SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 6. ekonomikuri glosariumi valutis dacema (kursis dacema ) savaluto bazarze valutis gaiafeba sxva valutebTan (Depreciation) SedarebiT. SeniSvna: ekonomikur literaturaSi sityvas “Depreciation’ SeiZleba hqondes sxva mniSvnelobac _ cveTa, cveTis sabuRaltro asaxva, amortizacia. Tamasuqi, veqsili serTifikati, romelSic aRniSnulia sesxis odenoba, (Debenture) gadasaxdeli procentebi da gadaxdis dro, magram ar aris gaTvaliseinebuli girao. Tamasuqis ukan dgas marto gamomweris reputacia da gadaxdis dapireba. investicia (kapitaldabandeba ) 1. fizikuri qonebis, magaliTad qarxnis, manqana- (Investment) danadgarebis, SesaZenad gaweuli xarji. (realuri investicia) 2. fasiani qaRaldebis, magaliTad aqciebis, SesaZenad gaweuli xarji. (finansuri investicia) SeniSvna: realuri investicia qmnis axal aqtivebs, e. i. zrdis qveynis sawarmoo potencials; maSin rodesac finansuri investicia, ubralod, aqtivebis flobis uflebis gadacemaa. institucionaluri investori investori dawesebuleba, organizacia romelic (Institutional investor) abandebs sakuTar qonebas an mis gankargulebaSi myof sxvis qonebas. aseTi saxis investorebia-sapensio fondebi, sadazRvevo kompaniebi, bankebi. insaideri (bankis ) bankis administraciuli muSaki an aqcioneri, misi (Insider) ojaxis wevri an masTan saqmiani interesebiT dakavSirebuli piri. (sapir. - auTsaideri) inteleqtualuri kapitali saerTo codna romelic gamoiyeneba warmoebaSi. (Human capital) inteleqtualuri kapitalis gazrdaSi, anu sxvadasxva saxis gamokvlevebSi dabandebul investiciebs, Sedegad sdevs axali, teqnikurad gaumjobesebuli produqciis warmoeba da ekonomikis efeqturobis zrda. intervencia ama Tu im ekonomikuri subieqtis erTjeradi (Intervention) intensiuri zemoqmedeba bazarze. magaliTad erovnuli bankis mier ucxouri valutis gayidvis mkveTri gazrda. inflacia fasebis saerTo donis aweva, saqonelsa da (Inflation) momsaxurebaze. (ix. deflacia) saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 7. ekonomikuri glosariumi kalaTa ama Tu im sidideTa kompleqti, nakrebi, mag.: (Basket) 1. samomxmareblo kalaTa _ pirobiTi momxmareblis mier moxmarebuli saqonlisa da misTvis gaweuli momsaxurebis erToblioba; 2. savaluto kalaTa _ sxvadasxva qveynis valutis ama Tu im wesiT Seqmnili nakrebi (ECU _ ekiu, evropuli savaluto erTeuli; SDR _ sesxebis specialuri ufleba; PPS _ msyidvelobiTi unaris standarti). kapitaldabandeba ix. investicia. (Investment) kapitali warmoebis materialuri (fabrikebi, ofisebi, manqana (Capital) danadgarebi) da aramaterialuri (“nou-hau”) saSualebebis erToblioba. kapitalis dena fondebis moZraoba adgilobriv ekonomikasa da gare (Capital flight) samyaros Soris, dakavSirebuli fasiani qaRaldebis an fizikuri aqtivebis yidva-gayidvasTan da saerTaSoriso sesxebTan. kapitaluri angariSi 1. sagadamxdelo balansis nawili, romelic aRwers (Capital account) grZelvadiani aqtivebis yidva-gayidvasTan da kerZo seqtoris sesxebTan dakavSirebul saxsrebis moZraobas (ix. mimdinare angariSi) 2. erovnuli angariSebis nawili, romelic moicavs mTavrobis mier saxelmwifo infrastruqturis sferoSi (gzebi, skolebi, saavadmyofoebi) gaweul xarjebs da kerZo seqtoris realur investiciebs. kapitalis gadineba kapitalis(fondebis) gadadineba adgilobriv (Capital flight) ekonomikasa da gare samyaros Soris, dakavSirebuli fasiani qaRaldebis an fizikuri aqtivebis yidva_gayidvasTan da saertaSoriso sesxebTan. korelacia raime movlenis, Sesabamisad ekonomikuri parametrebis (Correlation) urTierTdamokidebuleba, Sefardeba. kreditori qveynebi qveynebi, romlis valebis jami ucxo qveynebis an (Kreditor natio) ucxoelebisadmi naklebia imis jamze, rac misi marTebT. SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 8. ekonomikuri glosariumi ZiriTadad, didi Svideulis qvynebi. leveriji berketi. nasesxebi fondebis gamoyeneba im mizniT, rom (Leverage) gaizardos amonagebi sufTa mogebidan. aseT SemTxvevaSi elian, rom dawesebuli saprocento ganakveTi ufro mcire iqneba, vidre Semosavali nasesxebi fulidan. gamoyofen saoperacio da finansur leverijs. saoperacio leveriji ZoriTadi kapitalis moxmarebas asaxavs., xolo finansuri fiqsirebuli ganakveTis fasiani qaRaldebis gamoyenebas. leferis mrudi sagadasaxado ganakveTebisa da sagadasaxado (Laffer curve) Semosavlebis urTierTkavSiris mrudi, gansazRvravs iseTi saxis ganakveTebs, romlis drosac sagadasaxado Semosavlebi maqsimums aRwevs. likviduroba siadvile, romliTac SeiZleba qoneba naRd (Liquidity) fulad vaqcioT. likviduri aqtivebi (bankis ) fuladi aqtivebi romlebic advilad SeiZleba iqnas (Liquid assets) gamoyenebuli angariSsworebisTvis: oqro, bankis fuladi saxsrebi salaroSi (larebi da ucxouri valuta), sakorespondento angariSebi erovnul da ucxour valutaSi (maT Soris sazRvargareTac), savaldebulo rezervebis angariSze arsebuli saxsrebi (Tu isini sakredito auqcionze nayidi kreditis uzrunvelyofas ar waroadgenen). lorencis mrudi raime sididis, magaliTad Semosavlebis, ganawilebis (Lorenz curve) amsaxveli mrudi. diagonalsa da lorencis mruds Soris moqceuli farTobis Sefardebas diagonalis qvemoT moqceul farTobTan ewodeba jinis (Gini) koeficienti. igi warmoadgens ganawilebis araTanabrobis sazoms da icvleba nolidan (Tanabari ganawileba) erTamde (absoluturad araTanabari ganawileba). saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 9. ekonomikuri glosariumi M0 sxvanairad _ “viwro fuli”. monetarul TeoriaSi fuladi maragis erT-erTi sazomi (fuladi agregati), romelic moicavs fuladi aqtivebis yvelaze likvidur nawils _ bankebis gareT arsebul naRd fuls. (ar moicavs im naRd fuls, romelic rezervebis saxiT komerciuli bankebis sacavebSi inaxeba). M2 sxvanairad _ “farTo fuli”, moicavs M0-sa da ko- merciul bankebSi arsebul arasabanko da arasaxelmwifo depozitebs adgilobriv valutaSi. ganisazRvreba rogorc fuli, romelic, garkveuli periodis amowurvis Semdeg, SeiZleba gamoyenebul iqnas angariSsworebisTvis. M3 aseve, xSirad moixsenieba rogorc “farTo fuli”; moicavs M2-sa da mosaxleobis ucxour valutaSi denominirebul anabrebs komerciul bankebSi. makroekonomika ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic swavlobs (Macroeconomics) ekonomikas rogorc erT mTlians da cdilobs daadginos fundamenturi ekonomikuri cnebebis _ warmoebisa da dasaqmebis donis, fasebis saerTo donis ganmsazRvreli ZiriTadi faqtorebi. materialuri aqtivebi (bankis ) Senoba-nagebobani, sameurneo inventari da maTze (Fixed assets) gaweuli kapitaluri danaxarjebi mevale qveyana qveyana, romlis valebis jami ucxo qveynebisan (Debtor natio) ucxoelebisadmi sWarbobs imis jams rac misi marTebT. meoradi kapitali (bankis ) materialuri aqtivebis gadafasebis nawili, miznobrivi (Secondary capital) fondebi, saimedo sesxebis SesaZlo danakargebis gaTvaliswinebiT Seqmnili rezervebi. (ix. pirveladi kapitali) mikroekonomika ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic swavlobs (Microeconomics) momxmareblebisa da firmebis qmedebas; aanalizebs sawarmoo faqtorebis, saqonlisa da momsaxurebis sabazro fasebsa da moculobas. agreTve, ganixilavs SezRuduli ekonomikuri resursebis ganawilebis efeqturobas. SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 10. ekonomikuri glosariumi monetarizmi filosofiuri, ideologiuri da analitikuri (Monetarizm) koncefcia. monetarizmis mTavari Teoriuli postulatiT, fulis mimoqcevis regulireba gansazRvravs ekonomikis mTel sameurneo koniunqturas. moTxovnis araelastiuroba fasis erTeulze procentuli cvlileba aRmatebuloba (Inelastic demand) moculobis procentul cvlilebaze. moTxovnebi finansuri aqtivebi, saxeldobr gacemuli kreditebi, (Claims) saxazino da komerciuli Tamasuqebi. monetaruli politika ix. fuladi politika. (Monetary policy) mimdinare angariSi 1. drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi, erTi (Current account) wlis ganmavlobaSi) qveynis msofliosTan danarCen qveynebTan sasaqonlo (xiluli) da samomsaxureo (uxilavi) vaWrobis amsaxveli angariSi. (ix. sagadamxdelo balansi; savaWro balansi) 2. bankSi fizikuri piris Tu kompaniis moTxovnamde angariSi. mimdinare aqtivebi (bankis ) likviduri aqtivebi da bankis mier dafarvis erT (Current assets) Tvemde vadiT gacemuli sesxebi. agreTve bankis sxva moTxovnebi dafarvis erT Tvemde vadiT. mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mfi indeqsi romelic asaxavs adgilobrivi mwarmoe-blebis (Producer price index - PPI) mier sakuTar produqciaze dadebuli fasebis donis saSualo cvlilebas. (ix. samomxmareblo fasebis indeqsi) mep - mTliani erovnuli produqti drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi, erTi wlis (GNP) ganmavlobaSi) qveynis mSp-sa da sazRvargareTidan miRebuli wminda Semosavlis jami. mSp - mTliani Sida produqti drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi wlis (GDP) ganmavlobaSi) adgilobrivad warmoebuli saqonlisa da gaweuli momsaxurebis jamuri fuladi Rirebuleba. (ix. erovnuli angariSebi) nominaluri gazomili mimdinare fasebSi, inflaciis gauTva- (Nominal) liswineblad. (ix. realuri) saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 11. ekonomikuri glosariumi obligacia rogorc wesi, mTavrobis an komerciuli organizaciis (Bond) mier, sesxis aRebis mizniT gamoSvebuli, myari saprocento ganakveTis mqone, grZelvadiani fasiani qaRaldi. (ix. aqcia, saxazino Tamasuqi). Ppasivi fuladi valdebuleba, moTxovnebi warmodgenili (Liabilities) kompaniis an iuridiuli pirisadmi. pirveladi kapitali (bankis ) aqciebis realizaciidan miRebuli kapitali, (Primary capital) kapitaluri rezervebi (ganawilebuli mogebis nawili, romelic gankuTvnilia gauTvaliswinebe-li zaralis dasafaravad), gaunawilebeli mogeba. (ix. meoradi kapitali) proficiti Bbiujetis mimdinare proficiti aris Tanxa, romlis (Proficits) mTliani Semosavali sWarbobs mTlian danaxarjebs. rbili fulad-sakredito politika centraluri(erovnuli) bankebis mier taqtikuri (Accomodating monetary policy) mizniT, nominaluri saprocento ganakveTebis SenarCuneba, Ria bazarze operaciebis meSveobiT.E realuri gazomili namdvil (sabaziso wlis fasebTan Sesadar) (Real) fasebSi, inflaciis gaTvaliswinebiT. rekapitalizacia miRebuli mogebis, aqciebze dividendebis (Recapitalization) gaunawileblad, kompaniis sawesdebo kapitalSi CabrunebiT. refinansirebis ganakveTi igivea rac saaRricxvo ganakveTi sagadasaxdelo balansi drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi wlis (Balance of payments) ganmavlobaSi) qveynis msoflios danarCen qveynebTan savaWro da safinanso urTierTobis amsaxveli angariSi. igi Sedgeba ori ZiriTadi nawilisagan: mimdinare angariSi da kapitaluri angariSi. saaRricxvo ganakveTi procentis sidide, romelsac centraluri(erovnuli) (Discount rate) bankebi Madgenen sakredito resursebze. sabazro kapitalizacia firmis Rirebuleba, romelic ganisazRvreba sabazro (Market capitalization) fasiT an mis mier gamoSvebuli da gadauxdeli Cveulebrivi aqciebiT. sabanko krizisi an sabanko panika likvidurobis problema sabanko sistemaSi, romelic (Bank krisis or panic) dakavSirebulia sabanko depozitebis masiur gatanasTan. SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 12. ekonomikuri glosariumi sagadamxdelo balansi garkveul periodSi(rogorv wesi erTi wlis (Balans of payments) ganmavlobaSi)romelime qveyanasa da danarCen msoflios Soris savaWro da safinanso urTierTobebis amsaxveli angariSi. igi warmoadgens qveyanaSi fulis yovelgvari Setanisa da gadinebis aRricxvas. sagadasaxado baza mTliani fuladi fondi, romelic eqvemdebareba (Tax base) gadasaxadebis gadaxdas. magaliTad, saSemosavlo gadasaxadis baza aris am gadasaxads daqvemdebarebuli mTliani Semosavlebi, xolo mogebis gadasaxadis baza aris yvela im mogebis jami, romelic am gadasaxads eqvemdebareba. sagadasaxado fardoba Tanafardoba damqiraveblis mier gaweuli mTliani (Tax wedge) xarjebisa daqiravebulis mier miRebul wminda xelfasis odenobasTan. saerTaSoriso savaluto fondi misi Stab-bina vaSingtonSia..es organizacia Tvalyurs (IMF, International Monetary Fond) adevnebs fulis marags, rasc misi wevri qveynebis fuladi Senatanebis saSualebit axorCielebs.misi mizania stsbiluri gaxados saerTaSoriso bazrebi da xeli Seueyos mowesrigebul da dabalansebul vaWrobas. . saerTaSoriso savaluto rezervebi ucxouri valutisa da oqros maragi, romelic (Foreign currency rezerves) gamoiyeneba sagadamxdelo balansis deficitis Sesavsebad savaWro balansi drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi wlis (Balance of trade) ganmavlobaSi) msoflios danarCen qveynebTan qveynis sasaqonlo (xiluli) vaWrobis amsaxveli angariSi. (ix. sagadamxdelo balansi; mimdinare angariSi). Tu importi sWarbobs eqsports saqme gavaqvs savaWro deficitTan, Tu piriqiT_aqtiur savaWro saldosTan. savaluto kursi kursi, romliTac erT romelime valuta SeiZleba (Exchenge rate) gadaicvalos meoreze. savaluto kontroli gamoiyeneba arakonvertirebadi valutebis dros. (Curensi controls) ucxouri valutis yidva-gayidva xorcieldeba garkveuli samTavrobo saagentos mier an specializirebuli samTavrobo eqsport-import bankebis meSveobiT, raTa SemoRebuli iqnas gacvlis iseTi tarifebi, romlebic im saxis nawarmisa da biznesis ganviTarebas Seuwyobs xels, romelTa dacvac saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 13. ekonomikuri glosariumi mTavrobas surs.. savaluto rezervebi ucxouri valutisa da oqros maragi, romelic (Foreign currency (exchange) reserves) gamoiyeneba sagadamxdelo balansis deficitis Sesavsebad. savaldebulo rezervebi komerciuli bankebis saerTo aqtivebSi rezervebis (Rezerve requirements) savaldebulo proporcia,, romelsac centraluri banki awesebs. saxelmwifo kanonmdeblobis Tanaxmad,MADes Tanxebi uzrunvelyofen momxmareblebis yoveldRiuri moTxovnilebis dakmayofilebas, anabrebis dacvas da zRudaven kreditebis gacemas. es rezervebi inaxeba centralur (erovnul) bankebSi. centraluri bankis mxridan, sabanko rezervebze moTxovnebis gazrda (Semcireba) amcirebs (zrdis) im depozitebis moculobas, romelTa gacema an dabandeba banks SeuZlia. sainvesticio banki safinanso instituti, romelic akontrolebs (Investment bank) municipaluri obligaciebis gamoSvebas, agreTve kompaniebis aqciebsa da obligaciebs. sakredito xazi bankis Tanxmoba, specialuri molaparakebebis gareSe, (Line of kredit) uzrunvelyos momavalSi msesxebeli sesxiT winaswar gansazRvruli Tanxis farglebSi. sakuTari kapitali sidide, romliTac aqtivebi aRematebian pasivebs anu (Net wors capital) aqtivebs da pasivebis sxvaoba. sakorespondento angariSebi bankebis angariSebi sxva bankebSi, romlebic gamoiyeneba (Correspondent accounts) klientTa saxeliT bankTaSoris angariSsworebaSi. maTi moculoba damokidebulia saangariSsworebo sistemis moqnilobaze da bankebis survilze gascen sesxi. samomxmareblo fasebis indeqsi _ sfi inflaciis sazomi indeqsi, romelic warmoadgens (Consumer price index - CPI) samomxmareblo saqonlis da momsaxurebis fiqsirebuli kalaTis nominaluri Rirebulebis fardobas amave kalaTis sabaziso wlis fasebSi gamosaxul RirebulebasTan. samuSao Zala rogorc fizikuri (magaliTaT, manqanis awyoba), ise (Labour) inteleqtualuri (magaliTad, maragis aRricxvis sistemis Seqmna) Sromis SenaZeni sawarmoo procesSi. saprocento ganakveTi msesxeblis mier kreditorisTvis ZiriTadi valis (Interest rate) garda gadasaxdeli Tanxa, gamoxatuli ZiriTadi valis SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 14. ekonomikuri glosariumi procentebSi; fuladi resursebis gadacemis sabazro fasi. sarezervo fuli aseve moixsenieba rogorc fulis baza an “Zlieri (Reserve money) fuli”, Seicavs M0-sa da komerciul bankebSi arsebul sxvadasxva rezervebs. sarezervo fulis moculobas uSualod centraluri banki akontrolebs. safaso diskriminacia safaso politika, romelic mimarTulia konkurenciis (Price diskriminacion) SesazRudavad. sajarod gamotana termini, romelic maSin ixmareba, rodesac kompanias (Going public) Tavisi aqciebi pirvelad gamoaqvs gasayidad. saxazino Tamasuqi (valdebuleba ) finansTa saministros an centraluri bankis mier (Treasury bill) gamoSvebuli, gansazRvruli saprocento ganakveTis mqone, moklevadiani (erT welze naklebi) fasiani qaRaldi, romelic warmoadgens mTavrobis mier Tamasuqis mflobelisagan sesxis aRebis damamtkicebel sabuTs. saxazino Tamasuqi erT-erTi instrumentia, romlis meSveobiTac centraluri banki akontrolebs mimoqcevaSi arsebuli fulis moculobas. (ix. obligacia) sesxebis SesaZlo danakargebis sabanko sabalanso angariSsgebis pozicia, romelic rezervebi asaxavs sesxebs romelTa dabrunebis Sansebic mcirea. (Loan loss rezerves) sistem warmomqmneli( formirebadi ) bankebi, romelTa zemoqmedeba ekonomikaze da sabazro bankebi segmentTa ganviTarebaze mniSvnelovania. (Sistem organized banks) spekulaciuri investicia moklevadiani (Cveulebriv erT wlamde) investicia, (Speculative investment) romelic maqsimalur mogebazea orientirebuli da ZiriTadad moZraobs safondo bazrebze. socialuri uzrunvelyofis sistema socialurad naklebad uzrunvelyofili fenebisTvis _ (Social Safety Net) mcireSemosavliani ojaxebisTvis, umuSevrebisTvis, pensionerebisTvis, invalidebisTvis, martoxela mSoblebisTvis da a.S. daxmarebis aRmoCenis sistema. strategiuli investicia pirdapiri finansirebis erT_erTi forma. grZelvadiani (Strategic investment) (Cveulebriv 5 wlamde da zeviT) investicia, romelic sakuTrebis uflebis miRebiT, warmoebis ganviTarebaze saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 15. ekonomikuri glosariumi da samomavlo mogebazea orientirebuli. sterilizacia ama Tu im eknomikuri RonisZiebis Tanmdevi (Sterilisation) arasasurveli efeqtis gabaTileba sxva ekonomikuri RonisZiebiT. magaliTad, samTavrobo dakreditebis gazrdis Sedegad fuladi maragis zrdis Tavidan asacileblad, erovnuli banki ucxouri valutis gayidviT amcirebs mimoqcevaSi arsebuli adgilobrivi valutis moculobas. subordinaluri valdebulebebi ganixileba, rogorc dafinanseba sesxis miRebiT. banki (Subordination Liabilities) iRebs saxsrebs momavalSi procentis gadaxdis valdebulebiT, bankis aqtivebze an raime sakuTrebaze pretenziis gareSe.. gamomdinare iqidan, rom am saxis sesxebisaTvis damaxasiaTebelia fiqsirebuli vadebi da misi gamoyeneba zaralis dasafaravad SeuZlebelia. am saxis finansuri instrumentebi bazelis SeTanxmebis Tanaxmad, DdaSvebulia gamoyenebuli iqnas rogorc damatebiTi kapitali. oRond erTi pirobiT—misi dafarvis minimum 5 wlis vadiT da garkveuli limitiT, adeqvaturi amortizaciis CaTvliT. sufTa mogeba Tanxa, romelic rCeba mas Semdeg, rac gadaxdilia (Net incom/ Net profit) yvela xarji da gadasaxadi. finansuri gagebiT sufTa mogeba niSnavs qonebis im nawils romelic aRemateba misTvis gadasaxdel Tanxas. aqcioneris sufTa mogeba korporaciaSi aris im aqciebi Rirebuleba, romelsac is flobs. uimedo sesxi gasesxebuli Tanxa, romlis ukan dabruneba aRar aris (Bad loan) mosalodneli (magaliTad, mevale gakotrda). aseTi sesxebi miekuTvneba xarjebs da Camoiwereba. fardobiTi upiratesoba qveynis unari ufro naklebi danaxarjebiT awarmoos (Comparative advantage) garkveuli saqoneli vidre meore qveyanam. (ix. absoluturi upiratesoba) fasiani qaRaldebi kapitalis mozidvis finansuri instrumenti. ZiriTadi (Securities) fasiani qaRaldebia: aqcia, obligacia, Tamasuqi, saxazino valdebuleba. faqtoruli resursebi, warmoebis resursebi romlebic gamoiyeneba firmebis mier faqtorebi saqonlis an momsaxurebis warmoebisas. gamoyofen (Factors of production) sawarmoo faqtorebis sam ZiriTad jgufs: miwa, samuSao Zala da kapitali. faqtoruli Rirebuleba saqonlis an momsaxurebis Rirebuleba daxarjuli (Factor cost) faqtoruli resursebis gamosaxulebaSi. faqtoruli Semosavali an erovnuli drois mocemul periodSi SinameurneobaTa saerTo Semosavali fuladi Semosavali miRebuli biznesisTvis faqtoruli (Factor income or national income) resursebis mowodebis sanacvlod. SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 16. ekonomikuri glosariumi finansuri bazari kapitalisa da kreditebis gacvlis bazari. danazogebis (financial market)_ mesakuTreebidan, msesxeblebamde. mag: safondo birJebi, savaluto bazrebi, sakredito bazrebi. finansuri Suamavlebi finansuri kompaniebis(bankebi, sadazRvevo kompaniebi, (Finansial intermediaties) sainvesticio fondebi, sapensio fondebi) erToblioba, romelTa funqciaSic Sedis mosaxleobis danazogebis akumulireba da am Tanxebis ekonomikuri agentebisaTvis gasesxeba. fiskaluri politika sagadasaxado-sabiujeto politika. sagadasaxado (Fiscal policy) sistemisa da saxelmwifo xarjebis struqturis saTanado marTviT qveynis ekonomikur aqtiurobaze zemoqmedebis meqanizmi. fuladi baza ix. sarezervo fuli (Monetary base) Ffulad-sakredito politika qveynis ekonomikur aqtiurobaze zemoqmedeba fulis (Monetary policy) moculobis, dakreditebisa da saprocento ganakveTebis struqturis saTanado marTviT. fulis mimoqcevis siCqare indeqsi, romelic gviCvenebs Tu, garkveuli periodis (Velocity of money circulation) ganmavlobaSi, saSualod ramdenjer gamoiyeneba angariSsworebisTvis TiToeuli fuladi erTeuli. gamoiTvleba formuliT: V = PY M , sadac, V aris fulis mimoqcevis siCqare; M _ fulis moculoba (M2 an M3); Y _ realuri mSp; P _ mSp-s deflatori. fulis multiplikatori sabanko sistemas, sadepozito angariSebze miRebuli (Money multiplier) Tanxebis gasesxebiT, axali depozitebis Seqmnis (anu fulis gamravlebis) unari gaaCnia. fulis multiplikatori aris am gamravlebis koeficienti. fulis multiplikatori gamoiTvleba M2-is an M3-is sarezervo fulTan SefardebiT. arsebobs misi gamoTvlis sxva gzebic. (ix. sarezervo fuli; rezervebi; savaldebulo rezervebi) Ria bazarze operaciebi centraluri bankis mier, fulis masis regulirebis (Open-market operations) mizniT, saxelmwifo fasiani qaRaldebis yidva-gayidva Ria ekonomika integraciuli sistemebis filosofiuri, ideologiuri (Open economy) da analitikuri gaazrebis doqtrina. ekonomikuri Teoriebis erToblioba, romelic makroekonomikur doneze ikvlevs erovnul meurneobebze rogorc sagareo vaWrobis zemoqmedebas, aseve garedan kapitalis mokle da grZelvadian gadinebebs, inflaciis gadataniT zemoqmedebas. ekonomikis zrda da saqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 17. ekonomikuri glosariumi gaxsnilobis xarisxi pirdapirproporciulia sagareo savaWro brunvasTan.. Sinameurneoba erT saerTo sacxovrebel farTobze da erTi saojaxo (Household) biujetiT mcxovreb adamianTa erToblioba. Sezruduli finansuri resursebis kapitalisa da kreditebis gacvlis bazari., sadac bazari Sezrudulia danazogebis mesakuTreebidan, ( Limited financial market) msesxeblebamde moZraoba ekonomikuri sistemis uunarobis gamo. finansuri Suamavlebic stimulirebis winapirobad, ucxouri kapitalis mozidvisa da dacvis pirobebis Seqmna iTvleba. Sereuli ekonomika ekonomikyri sistems, romelSic samTavrobo da kerZo (Mixed economy) iniciativa gansazRvraven resursebis ganawilebas struqturas. SeRavaTiani periodi kreditis dabrunebis periodi, romlis ganmavlobaSi (Grace period) mxolod saprocento ganakveTis gadaxda xdeba. Crdilovani ekonomika faruli ekonomikuri garigebebis erToblioba, romlis (Black, grey, underground, arsebobis safuZveli _ gadasaxadebisagan Tavis shadow economy) aridebis an aralegaluri qmedebis damalvis survilia. ekonomikis aRuricxavi nawili, romelic kanonieri da ukanono saqmianobisagan warmoiqmneba. garigebebis didi nawili barteris an naRdi fulis meSveobiT xorcieldeba, raTa Tavidan iqnes acilebuli dabegvra. centraluri banki qveynis mTavari banki, romelic moqmedebs rogorc (Central bank) mTavrobisa da sxva bankebis banki da pasuxismgebelia qveyanaSi fuladi politikis ganxorciele-baze. saqarTveloSi _ saqarTvelos erovnuli banki (seb). cxeli fuli sxvanairad spekulaciuri fuli. moklevadiani (Hotly money) (Cveulebriv erT wlamde) investicia, romelic maqsimalur mogebazea orientirebuli da ZiriTadad moZraobs safondo bazrebze wminda adgilobrivi aqtivebi _ waa rogorc wesi, jami ama Tu im sakredito (Net domestic assets - NDA) dawesebulebis adgilobrivi sakuTrebisa da ekonomikis adgilobrivi subieqtebis mimarT moTxovnebisa da valdebulebebis sxvaobisa. sem-Si, rogorc wesi saubaria saqarTvelos erovnuli bankis waa-ze (ix. aqtivebi, wminda ucxouri aqtivebi) wminda ucxouri aqtivebi _ wua rogorc wesi, jami ama Tu im sakredito (Net foreign assets - NFA) dawesebulebis ucxoeTSi mdebare sakuTrebisa da sazRvargareT ganlagebuli ekonomikuri subieqtebis mimarT moTxovnebis da valdebulebebis sxvaobisa. SaqarTvelos bankebis asociacia 2001
  • 18. ekonomikuri glosariumi jinis koeficienti ix. lorencis mrudi. (Gini coefficient) hiperinflacia Zalian maRali inflacia. xSirad ganisazrvreba (Hyperinflation) rogorc inflacia romlis Tviuri done, drois xangrZlivi monakveTis (eqvsi Tve da meti) ganmavlobaSi, 50 procents aRemateba. saqarTvelos bankebis asociacia 2001