1. Nailathala ang Noli Me
Tangere (1887)

2. Dalawang dahilan kung bakit di
malilimutan ni Rizal ang matinding
taglamig ng 1886
 Ito ay isang masakit na bahagi ng kanyang
buhay
 Nagdulot din ito ng malaking kasiyahan

3. Maximo Viola
 Kaibigan niyang taga
Bulacan at nagmula sa
mayamang pamilya.

4. Ideya ng Pagsulat ng Isang Nobela
Tungkol sa Pilipinas
 Uncle Tom‟s Cabin ni Harriet Beecher Stowe

5. Ideya ng Pagsulat ng Isang Nobela
Tungkol sa Pilipinas
 Enero 2, 1884
 Hindi naisakatuparan ang proyekto ni Rizal

6. Ang Pagsulat ng Noli
 Sinimulan ni Rizal ang pagsulat ng nobela noong
pagtatapos ng 1884
 Ipinagpatuloy niya ito sa Paris noong 1885
 Sa Alemanya natapos ang huling sangkapat.

7. Ang Pagsulat ng Noli
 Isinulat niya ang huling kabanata sa Wilhemsfield
noong Abril- Hunyo 1886
 Pebrero 1886- ginawa ang huling rebisyon
 Nasabi niya ang mga pangyayari kay Fernando
Canon

8. Si Viola, Tagapagligtas ng Noli
 Nakatanggap si Rizal ng telegrama mula kay Dr.
Maximo Viola na noo‟y papunta sa Berlin.
 Ikinagulat niya ang paghihirap at pagkakasakit ni
Rizal.
 Pagkaraan ng kapaskuhan, inayos ni Rizal ang
kanyang nobela.

9. Si Viola, Tagapagligtas ng Noli
 Inalis ni Rizal ang ilang bahagi ng manuskrito
 Pebrero 21, 1877 natapos ni Rizal ang Noli
 Berliner Buchdruckrei- Action Gesselshaft

10. Pinagbintangang Espiyang Pranses si
Rizal
 Isang umaga binisita ng hepe ng pulis ng Berlin si
Rizal sa kanyang bahay at hininging makita ang
kanyang pasaporte
 Kaagad na sinamahan ni Viola si Rizal sa
embahada ng Espanya
 Hindi tinupad ng embahador ang kanyang pangako

11. Pinagbintangang Espiyang Pranses si
Rizal
 Nagpunta si Rizal sa Alemang hepe ng pulis.
 Inalam kung bakit may utos na deportasyon
para sa kanya.
 Ulat na si Rizal ay bumisita sa kabayanan at
kanayunan kaya naghinala ang pamahalaang
Aleman na siya‟y isang espiyang pranses.
 Naniwala ang hepe kay Rizal at humanga.

12. Natapos ang pagpapalimbag sa
Noli

14. Ang Pamagat ng Nobela
 Noli Me Tangere- (latin) “Huwag mo akong Salingin”
 Marso 5, 1887- sumulat si Rizal kay Felix Hidalgo at
sinabing,
“Noli Me Tangere. Mga salitang nagmula sa magandang
balita ni San Lucas na nagsasabing huwag mo akong
salingin”

15. Ang Pamagat ng
Nobela
 Nagkamali dito si Rizal.
 Ang parirala ay mula kay San Juan

16. “Sa Aking Amang Bayan”- Ang
dedikasyon ng Awtor
“Nakatala sa kasaysayan ng pagdurusa ng
sangkatauhan ang isang kanser na malala
na kung kaya‟t saglit lang na nahipo ay
maiirita ito at labis na pagkakakasakit.
Kaya, ilang ulit na, sa gitna ng modernong
sibilisasyon, ginusto kong tawagin ka sa
aking harapan, ngayon ay samahan ako
sa alaala, ngayon ay inihahambing ka sa
ibang bansa, sakaling ang mahal mong
imahen ay magpakita ng kanser ng
lipunan tulad ng sa iba!”

17. Mga Tauhan

18. Crisostomo
Ibarra
 Nag iisang anak ni
Don Rafael Ibarra.
 Nag- aral sa Europa

19. Maria Clara
 Anak ni Kapitan Tiago
 Kasintahan ni Ibarra

20. Padre
Damaso
 Matabang Pransiskong
Prayleng naging Kura
Paroko ng San Diego

21. Padre Sibyla
 Isang batang
dominikong Prayleng
Binondo

22. Seńor Guevarra
 Mabuting tenyente ng
Guardia Civil

23. Don Tiburcio de
Espadańa
 Pekeng Espanyol na
manggagamot , pilay at
sunud- sunurang asawa
ni Dońa Victoria

24. Kapitan Tiago
 Mabuting ama ni Maria
Clara

25. Don Rafael
 Mabuti at matapang na
ama ni Ibarra

26. Padre Salvi
 Pransiskong Kura
Paroko ng San Diego

27. Pilosopong
Tasio
 Ang kaisipan ng Abante
sa panahong “Tasiong
Baliw”
 Isang progresibong
Guro

28. Don Filipi Lino
 Tenyente mayor at
pinuno at pangkat na
liberal ng kanilang
bayan

29. Don Melchor
 Kapitan ng mga Guardia
Civiles

30. Don Basilio at Don
Valentin
 Mga dating gobernadorsilyo
na iginagalang sa kanilang
bayan

31. Sisa
 Dating mayaman ngunit
naghirap dahil
nakapangasawa ng
isang sudarol
 Nabaliw dahil nawala
ang dalawang anak na
lalaki na sina Basilio at
Crispin.

32. Crispin
 Nakababata
 Napagbintangan na
nagnakw ng pera kaya
pinarusahan hanggang
sa namatay

33. Basilio
 sakristan sa simbahan
at nakatakas kaya
walang nagawa habang
naririnig ang palahaw
ng kapatid

34. Tiya Isabel
 Pinsan ni kapitan
Tiyago na nag- alaga
kay Maria Clara
pagkaraang namatay
ang ina.

35. Apat na kaibigan ni
Maria Clara
 Sinang- masayahin
 Victoria- suplada
 Iday- maganda
 Neneng- maalalahanin

36. Elias
 Malakas at maputing
lalaki.

38. Noli Me Tangere
 63 kabanata at epilogo

39. Buod ng Noli
 Nagsimula ito sa salu-salong handog ni Kapitan
Tiyago kay Crisostomo Ibarra sa kanyang bahay
sa Kalye Anloague noong huling araw ng
Oktubre.
 Kararating lamang ni Ibarra mula sa piyong taong
pag-aaral sa Europa.

40.  Padre Damaso
 Padre Sybila
 Señor Guevarra
 Don Tiburcio de Espadaña
 Ilang kadalagahan

41.  Marami ang humanga kay Ibarra sapul nang
dumating siya, liban kay Padre Damaso na
magaspang ang asal sa kanya.
 Habang naghahapunan, naisentro ang
usapan sa pag-aaral at paglalakbay ni Ibarra
sa ibang bansa.

42.  Pagkaraan ng hapunan, nagpaalam si Ibarra
kay Kapitan Tiyago at nagbalik sa otel.
 Habang naglalakad, kinausap siya ni Tinyente
Guevarra at ikinuwento sa kanya ang
malungkot na kamatayan ng kanyang ama na
si Don Rafael sa San Diego.
 Inilibing siya nang maayos ngunit ayon sa
mga kaaway niya, hindi ito nararapat para sa
isang erehe.

43.  Nang sumunod na umaga, dinalaw niya si Maria
Clara, ang kasintahan niya mula pagkabata.
 Pagkaraan ng suyuan sa asotea, umuwi si Ibarra
sa San Diego para dalawin ang puntod ng ama.
 Naghimagsik ang kalooban ni Ibarra sa kuwento
ng sepulturere.
 Sinabi ni Padre Salvi na wala siyang kinalaman
sa nangyari, at si Padre Damaso ang may
kagagawan ng lahat.

44.  Sa kanyang bayan, maraming interesanteng tao





ang nakilala ni Ibarra.
Pilosopong Tasio- “Tasiong Baliw”
Matalino at progresibong guro
Ang walang gulugod na gobernadorsilyo
Don Filipo Lino
Tenyente mayor at pinuno ng pangkat na liberal
ng kanilang bayan

45.  Don Melchor
 Kapitan ng mga Cuadrilleros
 Don Basilio at Don Valentin
 Dating gobernadosilyo na iginagalang sa kanilang
bayan

46.  Isang trahedya sa nobela ang kuwento ni
Sisa, na dati‟y mayaman ngunit naghirap dahil
nakapangasawa ng isang sugarol.
 Nabaliw siya dahil nawala ang kanyang dalawang
anak na lalaki, sina Basilio at Crispin.
 Si crispin, ang nakababata, ay napagbintangan
ng sakristan mayor na nagnakaw ng pera ng
kumbento.

47.  Samantala, nakatakas si Basilio na walang
nagawa habang naririnig ang palahaw ng kapatid
na sinasaktan.
 Sina Kapitan Tiyago, Maria Clara, at Tiya Isabel
ay dumating sa San Diego.
 Nagbigay ng piknik sa may lawa si Ibarra at
kanyang mga kaibigan.

48.  Naroon sa piknik sina Maria Clara at apat niyang
kaibigan.
 Siñang
 Victoria
 Iday
 Neneng
 Naroon din sina:
 Tiya Isabel
 Kapitana Tika
 Andeng
 Albino
 Ibarra at kanyang mga kaibigan

49.  Ang bangkero ay isang malakas at matipunong
lalaking ang ngalan ay Elias.
 Sa piknik na ito, iniligtas ni Ibarra ang buhay ni
Elias.
 Tumugtog ng alpa at umawit si Maria Clara.
 Pagkaraan ng insidents sa buwaya at pag-awit ni
Maria Clara, dumaong ang mga nagpipiknik sa
kakahuyan.

50. Ang Awit ni Maria Clara
“Matamis ang mga oras sa lupang tinubuan,
Kung saan ang lahat ng minumutya‟t
pinagpala;
Hambog na nagbibigay-buhay ay laganap,
At ang kamataya‟y pinalalambot ng haplos
ng pag-ibig.”

51.  Pagkaraan ng insidents sa buwaya at pag-awit ni
Maria Clara, dumaong ang mga nagpipiknik sa
kakahuyan.
 Naroon din sina:
 Padre Salvi
 Kapitan Basilio
 Alperes
 Mga opisyal ng bayan
 Naglaro ng adheres sina Ibarra at Kapitan Basilio
samantalang si Maria Clara at kanyang mga
kaibigan ay naglaro ng „Gulong ng Kapalaran”

52.  Kinuha niya ang aklat at
sinira, sinabihan ang mga naglalaro ng
“Gulong ng Kapalaran”
 Dumating isang sarhento at apat ng
Gwardya Sibil at hinahanap si Elias
dahil:
 Sinuntok niya si Pedro Damasco
 Inihagis nya ang alperes sa putikan.

53.  Pagkaraay natanggap si Ibarra ng
telegramang nagsasabing inaprubahan
ng mga awtoridad na Espanyol ang
kanyang donasyon para sa isang
eskwelahan para sa mga bata ng San
Diego
 Kinabukasan, binisita ni Ibarra si
Tandang Tasio
 Napuna niyang nagsulat ang matanda

54. “hindi lahat ay natutulog noong gabi
ng ating mga ninuno”
 Hindi sang-ayon si Tasio sa proyekto ni
Ibarra ngunit itinuloy ang konstruksyon
 Arkitektong si ñor Juan.

55.  Samantala, abala ang San Diego sa
paghahanda para sa pista ng patron ng
bayang si San Diego de
Alcala, Nobyembre 11.
 Tawanan
 Musika
 Kwitis
 Handaan
 Moro- moro

56.  Ang musika ay mula sa limang banda
misuko at tatlong orkestra
 Isang misang bayan ang pinamunuan ni
Padre Salvi noong umaga ng Pista
 Mahaba ang naging sermon ni Padre
Damasco.

57.  Nilapitan ni Elias si Ibarra at binalaan
siyang maging maingat sa paglalagay
ng panulukang bato ng paaralan.
 Pinagsuspetsahan ni Elias ang lalaking
dilaw na siyang binayaran ng mga
kaaway ni Ibarra.
 Itinulak ni Elias nang palayo si Ibarra, at
siyang nagligtas sa kanyang bahay.

58.  Isang malungkot na pangyayari ang naganap
pagkatapos ng masaganang hapunang handog ni
Ibarra.
 Ang hambog na si Padre Damaso ay ininsulto
ang alaala ng ama ni Ibarra sa harap ng
maraming panauhin.
 Nasira ang kasunduang ipakasal sila ni Maria
Clara.
 Naging exocumunicado rin si Ibarra.

59.  Ang kaibigan ni Ibarra na isang liberal ay
nangako na kakausapin ang Arsobispo ng
Maynila at sinabi rin niya kay kapitan Titago na
tanggapin si Ibarra na maging manugang.
 Nagkasakit si Maria clara.
 Tiburcio de Espadaña

pekeng doktor na ang asawa ay isang
mayabang at bulgar na katutubong babaing may
ilusyon na siya‟y isang Espanyol, si Doctora Doña
Victorina de los Reyes de De Epadaña.

60.  Don Alfonso Linares de Espadaña
 Pinsan ni Tiburcio
 Walang trabaho
 Naghahanap ng mayamang mapapangasawa
• Naging katawa-tawang pangyayari sa nobela ang
pag-aaway ng dalawang eskandalosang Señora
 Doña Consolacion
 Doña Victorina

61.  Ang kwento ni Elias ay tulad ng kay Sisa,
 Malungkot
 Puno ng trahedya
 Isinalaysay niya ito kay Ibarra.

62.  Animnapung taon na ang
nakaraan, ang nuno ni Elias ay
napagbintangang nanunog ng
kanilang bodega.
 Ang kanyang asawa, na noo‟y
buntis, ay nanlilinos na‟t nagbebenta
ng katawan para lamanh
masuportahan ang maysakit na
asawa at kanilang anak.
 Ang panganay na anak na si Balat

63.  Ang nakababatang kapatid ni Balat ay
umalis sa kanilang tahanan sa kabundukan
at nagtrabahopara sa isang mayaman sa
Tayabas.
 Umibig siya sa anak ng amo.
 Ipinakulong ang lalaki at ito ang tatay ni
Elias.
 Samantala, ang babae‟y nanganak ng
kambal, isang lalaki (Elias) at isang babae.

64.  Nag-aral si Elias sa isang Heswitang
kolehiyo sa Maynila samantalang sa
kolehiyo ng La Concordia ang babae.
 Naging masaya ang kanilang buhay
hanggang sa mabunyag ang kanilang lihim.
 Umalis ng Tayabas si Elias kasama ang
kambal.
 Isang araw nawala ang babae.

65.  Mula noon, naging lagalag si Elias
hanggang sa nakilala niya si Ibarra.
 Hindi nag-aksaya ng panahon ang mga
kaaway ni Ibarra. Bago maganap ang
pananalakay, binalaan nila ang alperes.
 Hinuli si Ibarra.

66.  Nang malaman ni Elias ang pagkakadakip kay
Ibarra, nagtungo ito sa bahay ng huli at
sinunog ang lahat ng papeles na magiging
ebidensya laban sa kaibigan.
 Pagkaraan ay nagtungo siya sa kungatn at
tinulungan si Ibarra na makatakas.
 Sakay ng bangakang puno ng damong
sakate, dumaan ang dalawa sa bahay ni
Kapitan Tiyago para magpaalam kay Maria
Clara.

67.  Sinabi niya na pinatatawad na niya si Maria
Clara sa ginawa nito ai sinabi naman ni Maria
Clara na ginawa niya iyon dahil ayaw niyang
yurakan ang alaala ng ina.
 Nagpayuloy sina Elias at Ibarra sa pagbagtas
sa Ilog Pasig patungong Laguna de Bay.
 Sinabihan ni Elias si Ibarra na magtago sa
ilalim ng mga sakate.

68.  Sa ganitong paraan, iisipin ng mga
awtoridad na si Ibarra ang siyang tumakas.
 Tinamaan ng isang punlo si Elias.
 Kahit malala ang sugat, narating din ni
Elias ang pampang at nagtuloy siya sa
gubat.
 Doon niya nakita si Basilio.

69.  Inutusan niya si Basilio na mangalap ng
mga tuyong sanga nang sa gayo‟y
masigaan ng bata ang kanilang mga
bangkay.
 Tumingin si Elias sa Silangan at winika:
“Mamamatay akong hindi nakikita ang
pagliwanag ng bukangliwayway sa aking
lupang tinubuan. Kayong mga makasaksi
ay malugod niyong tanggapin ito- ngunit
huwag ninyong kalimutan ang mga
nalugmok noong gabi.!”

70. Epilogo
 Si Maria Clara, dahil sa pagiging tapat sa
alaala ni Ibarra, ay pumasok sa kumbento
na Santa Clara.
 Nilisan ni Padre Salvi ang San Diego at
naging kapelyan ng Kumbento.
 Nilipat sa malayong lalawigan si Padre
Damaso.
 Si Kapitan Tiyago ay nalulong sa apyan at

71.  Si Doña Victorina na patuloy pa rin sa
pagtrato nang di-mahusay kay Don
Tiburcio ay nagsasalamin na dahil
nanlalabo na ang mga mata.
 Si Linares ay namatay sa sakit na
disenterya.
 Ang alperes ay itinaas ang ranggo sa
pagiging komandante.
 Ang nobela ay nagwakas kay Maria
Clara, na malungkot na madre ng

72. Batay sa Katotohanan ang
Noli
 Ang Noli Me Tangere ay isang
totoong kwento ng mga kalagayan
sa Pilipinas noong mga huling
dekada
ng
kolonyalismong
Espanyol.

73.  Ang mga tauhan:
 Maria Clara- Leonor Rivera
 Ibarra at Elias- Rizal
 Pilosopong Tasio
 Padre Salvi- Padre Piernavieja
 Kapitan Tiyago- Kapitan Hilario Sunico
ng San Nicolas
 Dona Victoria-Dona Agustina Medel
 Basilio at Crispin- mga kapatid ni
Crisostomo ng Hagonoy
 Padre Damasco- tipikal na dominanteng
prayle.

74. Ang Nawawalang Kabanata ng
Noli
 “Elias at Salome”
 Ang dahilan kung bakit ito inalis ay
pagtitipid.
 Ito ang nawawalang kabanata

75.  Sa may kubo sa may mapayapang
lawa, tinatahi ni Salome, isang
magandang dalagita, ang makulay na
kamisa. Hinihintay niya ang pagdating ni
Elias.
 Dumating si Elias na may dalang
panggatong at isang buwig na saging.
 Napuna ni Salome na malungkot at tila
may malalim na iniisip ang kanyang

76.  Inaliw niya ito at pagkaraan, tumayo si Elias at
nagpaalam.
 Napuna niyang lumuluha nag babae at
lumuluha nga si Salome dahil kailangan na
niyang iwan ang kubong kinalakihan niya.
 Saglit na di nakaimik si Elias at pagkaraa‟y
yinakap si Salome at nagtanong.

77.  “Mayroon bang nagsalita nang masama laban
sayo? Binigyan ba kita ng mga alalahanin? O
baka naman naaawa ka na sa‟ting
pagkapagkaibigan at gusto mong hiwalayan
na kita.”
 Sumagot si Salome.
 “Huwag kang magsalita nang ganyan. Batid
ng Diyos na kuntento na ako sa nga nangyari
sa‟kin, ang nais ko lang ay kalusugan nang
ako‟y makapagtrabaho. Hindi ako naiinggit sa

78.  “Ngunit ano?”
 “Wala. Hindi ako naiinggit sa kanila
hanggang tayo‟y magkaibigan.”
 Ikinuwento ni Elias ang nangyari noong
umaga ng piknik; kung paano siya iniligtas
ni Ibarra sa bunganga ng buwaya. Bilang
pagtanaw ng utang na loob, ipinangako
niyang babayaran niya ang kabutihan ni
Ibarra, maging katumbas nito‟y sariling
buhay.

79.  Mabigat sa pusong kumawala siya sa
mga bisig ng dalaga, at tinahak niya ang
mapanglaw na landas na tinatanuran ng
mga anino ng malulungkot na puno.
Sinundan siya ng tingin ni Salome,
hanggang sa di na siya maaninag,
hanggang sa di na marinig ang kanyang
mga yabag.

80. Pinuri ng mga Kaibigan ni Rizal ang
Noli
 Sa mga liham ng pagbating natanggap ni Rizal
mula sa mga kaibigan, yaong mula kay
Blumentritt ang pinakamahalaga
 Sa London, nabasa ni Dr. Antonio Ma. Regidor
ang Noli at totoong humanga siya sa awtor nito.
 Si Regidor ay makabayang Pilipino at abogadong
ipinatapon dahil sa pagkakasangkot sa pag- alsa
ng Cavite noong 1872.
 Mayo 3, 1887

81.  “Kung ang Quixote ang nagbigay ng buhay sa
awtor nito dahil inilahad nito sa buong mundo
ang mga sakit ng Espanya, ang iyong Noli Me
Tangere ay magbibigay din sa iyo ng kaukulang
kaluwalhatian. Dahil sa iyong mababang-loob at
angkop na pagsusuri, tinaga ang matandang
punong marungis at nabubulok na. Bawat
Pilipinong makabayan ay babasahin ng buong
interes ang iyong aklat, at kapag natuklasan sa
bawat linya nito ang ideyang makatotohanan at
sa bawat salita, ang makabuluhang
payo, magkakaroon siya ng inspirasyon at
tatanghalin niya ang iyong aklat na obra maestra
ng isang Pilipino at ang patunay na yaong

82. Salama
t