1. Elvar Kári Bollason

2. Frumeindir, fyrri hluti
 Eins og margir eflaust vita
(eða ekki), er allt efni gert úr
frumeindum (atóm).
 Frumeindin er minnsta eind
frumefnis og býr yfir öllum
eiginleikum viðkomandi
frumefnis.
 Hvert frumefni er eingöngu úr
einni tegund frumeinda.
 T.d. brons er einungis úr
bronsfrumeindum og loft
einungis úr loftfrumeindum

3. Frumeindir, seinni hluti
 Frumeindir eru gerðar úr
þremur mismunandi
eindum: rafeindum,
róteindum og
nifteindum.
 Róteindir og nifteindur eru í
kjarna atómsins og
meginhluti af massa hans.
 Rafeindirnar eru hins vegar
á sveimi um kjarnan.
 Þær eru mislangt frá honum
og raða sér á mismunandi
orkuhvel.

4. Frumeindir, þriðji hluti
 Einn mikilvægasti hluti
róteinda og rafeinda er
rafhleðslan sem þær búa
yfir.
 Rafhleðslan er ekki
endilega sú sama hjá sitt
hvorum eindunum.
 Róteindir hafa jákvæða
hleðslu (+) en rafeindir
neikvæða (-).

5. Kraftur
 Þegar rafhlaðnar eindir nálgast
hvern aðra eða hrinda þær frá
sér er ákveðinn kraftur að virka
á þær.
 Kraftur er þegar hlutir toga
hvern í annan eða hrinda frá sér.
 Kraftur sem dregur að sér
nefnist aðdráttarkraftur.
 Kraftur sem hrindir frá sér
nefnist fráhrindikraftur.
 Neikvæðar hlaðnar rafeindir
hrinda frá sér en jákvæðar
hlaðnar róteindir draga að sér.
Og svona virkar
segulmagn

6. Rafhleðsla
 Það eru jafnmargar rafeindir
og róteindir í hverri frumeind.
 Neikvæðu hleðslurnar eru því
jafnmargar og jákvæðu
hleðslurnar.
 Frumeindin er óhlaðin þegar
maður lítur á heildina.
 Þegar tveir óhlaðnir hlutir
(eins og blaðran og kötturinn)
nuddast saman verður einn
þeirra neikvætt hlaðin
(blaðran) en hinn verður
jákvætt hlaðin (kötturinn).

7.  Þetta gerist út af því að
rafeindir geta hreyfst úr stað,
annað en róteindirnar.
 Síðan kemur það að þú setur
blöðruna á vegginn. Blaðran
festist.
 Þegar blaðran kemur að
veggnum er hún að hrinda
frá sér rafeindunum í
vegginn og sá hluti veggsins
sem er næst blöðrunni
verður jákvætt hlaðinn.

8. Leiðarar
 Þegar um leiðingu er að
ræða flæða rafeindir
gegnum einn hlut til
annars.
 Flestir málmar eins og
t.d.: Silfur, kopar, ál og
kvikasilfur eru bestu
leiðararnir.
 Koparvírar eru mest
notaðir af þessum
fjórum.

9. Eldingar
 Við núning þá flytjast
rafeindir frá einum hlut til
annars.
 Annar hluturinn er þá
hlaðinn og hinn óhlaðinn.
 Þegar hlutirnir nálgast þá
leitast þeir við að jafna
þessa hleðslu.
 Það er það sem gerist þegar
elding fer úr skýi niður til
jarðar.

10. Rafspenna
 Það krefst orku til að
flytja hlut úr stað.
 Rafspenna eða spenna
er mælikvarðinn á þá
orku sem þarf til þess
hreyfa rafeindir.
 Spenna er mæld í
einingum sem kallast
volt, táknað sem V.
 Ef þú sérð einhvers
staðar “10 V” þá þýðir
það tíu volt.
Spenna er mæld með
tæki sem kallast
voltamælir.

11. Rafstraumur
 Streymi rafeinda eftir vír
kallast rafstraumur.
 Rafstraumur er fólginn í
þeim fjölda rafeinda sem
fer frá tilteknum punkti á
ákveðinni tímaeiningu.
 Því meiri rafstraumur sem
er í vír þeim mun fleiri
rafeindir far eftir honum.
 Rafstraumur er mældur á
einingunni amper,
táknaður sem I.
 Eitt amper jafngildir
streymi um 6X1018 á
sekúndu.

12. Viðnám
 Viðnám er mótstaða
efnis gegn streymi
rafmagns.
 Efni sem leiðir vel
rafmagn hefur því lítið
viðnám en efni sem leiðir
illa hefur mikið viðnám.
 Viðnám er mælt í
einingunni óm (ohm),
og er táknað sem R.

13. Rafhlöður
 Í rafhlöðum eiga sér stað
efnahvörf sem valda því að
rafeindir losna.
 Þær sogast að neikvæða
skautinu (rafeindir bera
neikvæða hleðslu).
 Kolstöng í miðju
rafhlöðunnar skortir
rafeindir og er hún kölluð
jákvætt skaut.
 Ef vírar eru tengdir við
sitthvort skautið streyma
rafeindir á milli skautanna.

14. Straumrásir
 Straumrás er leið sem
rafeindir geta farið eftir
til að veita rafmagn.
 Opin straumrás getur
ekki flutt rafmagn, þá er
slökkt á rofanum.
 Lokuð straumrás hins
vegar getur það, því að
rafmagnið er núna leitt
eftir og þá er kveikt á
rofanum.

15. Takk fyrir að hlusta
 Og núna… Nokkur skynsöm
orð um rafmagn.
Farið varlega með
rafmagn… Eða endið eins
og gaurinn á myndinni!

16. Heimildir
 Dean Hurd, Edward Benjamin Snyder, George F.
Mathias, Charles William McLaughlin, Jill D. Wright
og Susan M. Johnson.Orkan. Almenn
Náttúruvísindi. Bls. 51- 79
 Myndir futnar á: Google
 Síðasta mynd tilheyrir: Leikmanni úr leiknum Elder
Scrols V: Skyrim