This areticle is written in Sinhala. Its about Computer and the freedom of the user.

1. පරගණකය , ඔබ සහ ඔේේ නදහස
"නදහස" යන අකර සතර අපේේ ජවතයට ේකතරම වැදගත ද? අන සෑම ේදයකටම වඩා ඔේේ
නදහස ඔබට වටනවා ේනාඅනමානය.
නමත මාේේ පයතනය ඔබට නදහස පළබඳ පහදා දම ේනාව දැනවතව ේහාෝ ේනාදැනවතවම ඔේේ
නදහස සමා කරන ඔබ කස දනක ේනාසතන කරණක පළබද ඔබේේ අවධානය ේයාම කරමටය.
පරගණකය, ේම තාක දරට ඉතහාසේේ බහ ව අපරවතම යනතයය. එය මනස පරණාමය නව
මාවතක කරා ේයාම කල උපකරනයක යැය මට සේත. අද ේලාෝකේේ පරගණක භාවතය ඉතා ඉහල
මටටමක පවතන අතර දයණ රටවලට පමණක සමා ව පරගණකය අද වන වට ේලාෝකේේ සැම
රටකම පාේේ භාවතා වන සලභම උපකරණය බවට පත ව හමාරය. තවද මල කාලේේ එය
සාමාන් ජනතාවට භාවතා කරමට තරමක අපහස ව සංකරණ ව යනතයක වය. එයට ේේතව අද
පදගල පරගණක වල පවතනනාක වැන අතර මහණතක ේහවත GUI එකක ේනාතබමත ඒවාේේ
මළ ඉතා අධක වමත ය. නමත අද වන වට එම තතවය ේවනස ව මේළන අඩ, භාවතා කරනනාට
ඉතාමත පහසේවන හැසරවය හැක අතර මහණතක සහත පදගල පරගණක කරළයට පැමණමත
සමඟ ේලාෝකේේ සාමාන් ජනයා අතර පරගණක භාවතය ඉතා ඉහල ේගාස ඇත.
පරගණකය ඉේලකේොානක උපාංගය ක. නමත භාවතය අනව එය වරග කර ඇත. අතට හස වන
ේභෞතක ේකාටස දෘඩකාංග (Hardware) ේලස හඳනවන අතර පරගණක කයාකාරතවය සඳහා
අත්වශ් නමත අතට හස ේනාවන වැඩසටහන මෘදකාංග (Software) ේලසත හඳනවය.
උදාහරණයක වශේයන පරගණකය කයාකාරතවය ඇතේත එහ ේමේහයම පදධතය තලය.
ේමේහයම පදධතය මෘදකාංගයක.
පරගණකේේ ේමම ේපරළකාර සංවරධනය සඳහා ඍජවම බලපෑේේ මෘදකාංග වල සද ව දයණවය.
පරගණක භාවතා කරන ඔබට මෘදකාංග හා ඒවාේේ භාවතය පළබඳ යම දැනමක ඇත බව මාේේ
වශවාසයය. එබැවන මෘදකාංග පළබදගව අමතේවන අටවා ටකා කම අවශ් ේනාේේ.
මෘදකාංගයක යන කාලය, ශමය, දැනම හා අේනකත සමපත වල එකතේවන මනේසක අතන
බහවන වැඩසටහනක. මෘදකාංග නරමාණය සදවනේන කම ේලඛණ භාෂාවකන සද කරන ලබන
ේකතනය මගන. ඒ සඳහා වශාල කැප කරමක හා මහනසයක අවශ්ය ේේ. පරගණක ේේතේේ
භාවතා වන මෘදකාංග කාණඩ ේදකකට ේවන කල හැක. එක කාණඩයක සංවෘත මෘදකාංග (Closed
Source Software / Proprietary software) ේලස හඳනවන අතර අේනක කාණඩය වවෘත මෘදකාංග
ේහාෝ නදහස මෘදකාංග (Free & Open source Software) ේලස හදනවය. ේමම ේදවරගය අතර පැහැදල
ේවනසක ඇත. කමේලඛණය (Programming) මගන නරමාණය කරන පභව ේකතය (Source code)
පළසැකැසම ට (Compile) ලක කරම මඟන පරගණක වැඩසටහනක නපදවය. සංවෘත මෘදකාංග වල
ේමම පභව ේකතය එය නරමාණය කල පදගලයාට හැේරේනන ේවන කසේවකට බැලය
ේනාහැක. සංවෘත මෘදකාංග අනවසරේයන අධ්නය කරම හා ේවනස කරම, උපටා ගැනම, පටපත
කරම ේහාෝ වකනම සපරා තහනම ය. මනද ේකතය නරමාපකයාේග බදධමය ේදපලක බැවන.
නමත නදහස හා වවෘත ේකත මෘදකාංග මට හාතපසනම ේවනස ය. කේරන වසන කමේලඛණය
කල ද එය වවෘත හා නදහස මෘදකාංගයක වමට නම එහ පභව ේකතය වවෘතත වය යතය. ඕනෑම
ේකේනකට එය බැලය හැක වය යත ය. එපමණක ද ේනාව ේකතය අධ්නය, ේවනස කරම, උපටා
ගැනම හා වකනමට පවා අවසර ඇත.
වවෘත ේහාෝ සංවෘත ේේවා මෘදකාංග නරමාණය ේබාේහාෝ ේස මනස ේවේහසවය යත කටයතතක. ඒ
සඳහා මනා දැනමක හා පළපරදදක තබය යත ය. ේලාවට වශෂඨ ඝණේේ මෘදකාංග නරමාණ බහව
ඇතේත එවැන කැප කරම තළන. ේම ේමාේහාේත ේමම ලපය කයවමට ඔබ භාවතා කරනේන ද

2. එවැනම වශෂඨ නරමාණය ක. මෘදකාංග ේවළඳේපාේල ේනාේයකත මළ ගණන වලට මෘදකාං ඇත.
සමහර මෘදකාංග ේනාමේල අනතරජාලේයන බාගත කල හැක ේමවා Freeware ේලස හඳනවය.
නමත ේනාමේල ේදන සෑම මෘදකාංගයකම නදහස හා වවෘත මෘදකාංග ේනාේේ, එේස වමටනම
නදහස මෘදකාංගයක වශේයන සපරාලය යත අවශ්තා සපරම හා වැඩසටහනත සමඟ ේකතයද
ලබා දය යත ය..
ඔබ සංවෘත මෘදකාංග භාවතා කරනේන නම කරණ කපයක ේකේරහ ඔේේ අවධානය ේයාම කල
යත ය. වශාල කැප කරමකන කරන නරමාණ සඳහා මළක නයම කරේම සමපරණ අයතය එහ
නරමාණ කර සතය. එබැවන ඔබට එය හාවතා කරමට අවැස නම එහ නයමත මළ ේගවා ලබා ගත
යත ය. තවද මෘදකාංග ේකාලල කැම (Software Piracy) ේලාෝකේය සලභ ේදය ක. ර. 100 ක වැන
සළ මදලකට සංයකත තැටයක පේරනන ේසාරකම කල මෘදකාංග පටපතක ලංකාේේ ේවළඳ
ේපාේලන වවද ේසායා ගත හැක. නමත එය නැවැතවම සඳහා දැන දැන නතය කයාතමක ේවමන
පවත. ේහාර මෘදකාංග භාවතය නම ේනාේහාඹනා කයාවක, ේසාරකමක, එේමනම එය නපදව
කමේලඛකයාට ේහාෝ ආයතනය ට කරන අසාධාරනයක. තවත කරණකනම ඔබ සංවෘත
මෘදකාංගයක ඔේේ පරගණකේේ පහටවන වට එය අයතකාර පාරශවය සමඟ ඔබ ේනාදැනවතව
ේහාෝ දැනවතව ගවසමකට එලේේ. එය End-user license ේලස හඳනවය. එය නතමය ලයවලලක.
ඔබ කස දේනක ේමම ගවසම සමපරණේයන කයවා ඇත ද? නමත මාේේ වශවාසය නම ඔබ එය
කයවා ේහාෝ ේනාකයවා ේහාෝ එයට එකඟ ේේ. එතැන පටන එම ගවසමපකාරව කටයත කරමට බැඳ
සට. ගවසමට අනව මෘදකාංගය හවේල තබා ගැනම, පටපත කරම, අධ්නය හා ේවනේසකරම හා
අනසත කරම සපරා තහනම ය. එබැවන එවැන මෘදකාංග භාවතය ඔබේේ නදහස සමා කරනනක
බව සකසදක ේස පැහැදලය. වශාල මදලක වැය කර මෘදකාංග මලයට ගනේන රස ේස භාවතා
කරමට මස ේවනත අේයකට ේහාෝ ආයතනයකට අවැස පරද කටයත කරමට ේනාව. නමත දැන
සදව ඇතේත ේනාේයකත සමා බාධක හමේේ එය භාවතා කරනනාේේ නදහස සමා කරමය. එය
මහත අසාධාරණයක. ඔබ මදල ේගවා ඔේේම නදහස සමා කර ගැනමක.
වකලප තබයදත මදල වයදම ේකාට ඔේේ නදහස සමා කර ගනේන ඇය? හේදක එය ඔේේ
කැමැතත මත සදවනනක. එයන නදහස වේම ඇයතය ද ඔබ සතය. නදහස හා වවෘත මෘදකාංග ඒ
සඳහා වකලප වනේන ය.
නදහස හා වවෘත මෘදකාංග (FOSS) සංකලපය යන නදහස මෘදකාංග (Free Software) හා වවෘත
මෘදකාංග (Open Source Software) යන දාරශණක මතවාද ේදකක එකතවක. නදහස මෘදකාංග යනන
රචඩ සේටාෝලමන මහතා ේේ මලකතවේයන 1985 ආරමභ කරන ලද නදහස මෘදකාංග පදනේම
(Free Software Foundation) දරශණයය. වවෘත මෘදකාංග සංකලපය ේලාවට ේහළ කේල Open
Source Initiative සංවධානයය. උකත දරශණයන ේදක 100% එක හා සමාන ේනාවනත ේබාේහාෝ
දරට සමාන කම ඇත. ඒ ේදේකහම භාවතා කරනනාේේ නදහස සමා කර ේනාමැත. තවද නදහස
මෘදකාංග යනේනහ නදහස යනේවන පධාන කරණ සතරක අරථ දකවා ඇත.
නදහස 0 . :- ඕනෑම කාරයක සඳහා මෘදකාංගය භාවතා කරේම නදහස
නදහස 1. :- මෘදකාංගය වැඩ කරන ආකාරය පළබඳ අධ්නය කරේම හා අවැස පරද ේවනස
කරේම නදහස
නදහස 2. :- පටපත කර නැවත ේබදා හැරේම නදහස.
නදහස 3. :- මෘදකාංගය වැඩදයණ කරම හා ේබදා හැරේම නදහස.
උකත කරණ සතර ඇතේතනම පරශලකයාේේ නදහස සැබැවනම අරථ කථනය ේකාට ඇත.
ේකටයනම කයේතාත මෘදකාංගය සමඟ භාවත කරට රස ේද කරේම නදහස ද ලැේේ. ේමහද එක
කරණක පැහැදල කල යත ය. නදහස මෘදකාංග (Free Software) යනේනහ නදහස යනේනන කස
දේනක මෘදකාංගය ේනාමේල ලබා ේදන බව ේනාහැඟේේ. මෘදකාංග සඳහා මළක තබමට ේහාෝ
ේනාතබමට පළවන යම වැඩසටහනක ේකේනකට මදලට වකනේම නදහස ඇත. එේමනම

3. ේවනත අේයකට එම මෘදකාංගයම ඊට වඩා වැඩ මලකට ේහාෝ ේනාමේල ේහාෝ ලබා දේම නදහස ද
එේලසම ඇත.
නදහස හා වවෘත මෘදකාංග වල සඝ දයණවට මලක වශේයනම ේේත ව ඇතේත එහ ඇත නදහස
හා වවෘත බවය. උදාහරණයක ේලස යම මෘදකාංගයක නපදවම හා එහ සංවරධනය සද කරනේන
එක පදගලේයක ේහාෝ ආයතනයක පමණක නම එහ දයණවට කටයත කරනේන එම පදගලයා ේහාෝ
ආයතනය පමණ. එබැවන එහ දයණවට ලැේබන අදහස සමත ය. සංවරධනය ඉතා ේහමන සද ේේ.
නමත නදහස හා වවෘත ේකත මෘදකාංග සඳහා අයතකරේවක ේනාමැත බැවන ඒවාේේ
සංවරධනය හා ේදාෝෂ නරාකරණය එය භාවතා කරන පජාව අතනම සදේේ. එබැවන ඒවාේේ සඝ
දයණවක ඇත.
නදහස හා වවෘත මෘදකාංග භාවතය වශාල වශේයන පතලාභ ේගන ේද. පහත සඳහන කරණ ඉතා
ේහාඳ උදාහරණයන ය.
•ආරකාව (Security) අතන ඉතා ඉහල සථානයක ඇත. වයරස, මැලේවයා, සපයේවයා, ේොාෝජන
වැන කරදරකාර වැඩසටහන වලන සද වන හානයක නැත තරමය.
•මෘදකාංගේේ පාලනය ඔබ සත බැවේන ඔබට අවැස පරද ේවනස කර ගැනමව හැකයාව ඇත.
එේමනම වනවද භාවයක හා නම්තාවයකන යත ේේ.
•වවෘත මෘදකාංග තතවේයන උසස ය. ේමයට මලක ේේතව වනේන ේදාෝශ නරාකරණය සඳහා
මෘදකාංග භාවතා කරනනන වශාල පමාණයකේේ ධායකතවය ලැබමය. ේමම මෘදකාංග සඳහා ඉතා
ේහාඳ පමතයක ද ඇත.
•වයදම ඉතා අද වන අතර ේබාේහාෝ වට ේනාමේල තරදැල මගන බාගත කල හැක. එේමනම පත
වයරස වැන අමතර වැඩසටහන සඳහා වයදම ේනාේේ.
•නදහස හා වවෘත මෘදකාංග භාවතය සඳහා පජාේවන වශාල වශේයන ආදහාර උපකාර ලැේේ.
ේමයට ේේතව ඒවාට අයත කරේවක ේනාමැත වමත පජාව මගන පාලනය වමත ය.
උකත ේේතන නසා ේලාෝකේේ එම මෘදකාංග භාවතය දේනන දන ඉහල යය. ේලාෝකේේ පධාන
ේපේල සමාගම පවා තම අවශ්තාවයන සඳහා නදහස මෘදකාංග ේයාදා ගන. උදා: ගගල හා යාහ
ආයතන තම ේසවාවන සඳහා පධාන වශේයනම වශවාසය තබා අතේත නදහස මෘදකාංග මතය.
තවද 60% පමණ තරදැල නදහස මෘදකාංග මත කයාතමක ේේ. ේහාඳමා උදාහරණය ඇපාච ේවේ
සරවරයය. එේමනම ේලාෝකේේ වැඩ පරසක තරදැල තල සැරසැරම සඳහා ේයාදා ගනනා ේමාසලා
ෆයරේෆාකස ේවේ බේසරය ද නදහස හා වවෘත මෘදකාංගය ක.
ේමම ලපය සමපාදනේයන මා අදහස කේල නදහස හා වවෘත මෘදකාංග පළබඳ කරණ කපයක ඔබ
හමේේ තැබමටය. ඇතේතනම ඒවා භාවතය තලන ලබා ගත හැක පථලාභ හා එමගන ඔේේ
නදහස ේකාතරම දරට ආරකා ව ඇතද යනන ේසායා බැලම හේදක ඔබේේ කැමැතත මත
සදවනනක. එේමනම ේමම මෘදකාංග ේදවරගය පළබඳව තලනාතමක ව සතම ඔබට භාර ය.
කංචන මාේතාට ආරචච
ලංකා ලනකස පරශලකයනේේ සංඟමය (LKLUG)
නදහස හා වවෘත මෘදකාංග පජාව (FOSS.LK)