Εργασία για το μάθημα της Πληροφορικής. Σχολικό έτος: 2012-2013 (Πολυμέσα & «Διάλογοι»/ Τοπική Ιστορία)

1. ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ
Βίος και πολιτική δράση
Ο Ίων Δραγούμης ήταν γιος του πολιτικού και
πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη με καταγωγή από
το Βογατσικό Καστοριάς και της Ελισάβετ
Κοντογιαννάκη (1851-1931), κόρης του Ιωάννη
Κοντογιαννάκη, τραπεζίτη και επίτιμου γενικού
προξένου της Ελλάδας στην Πετρούπολη. Γεννήθηκε
στην Αθήνα στις 14 Σεπτεμβρίου 1878, το πέμπτο από
τα έντεκα παιδιά της οικογένειας και σπούδασε
νομικά στο Παρίσι.
Από το 1902 μπήκε στον διπλωματικό κλάδο, υπηρέτησε ως
υποπρόξενος, κατόπιν απαίτησής του, στο Μοναστήρι και εν συνεχεία
στην Ανατολική Μακεδονία, στο Προξενείο Σερρών, στην Ανατολική
Ρωμυλία στο Προξενείο του Πύργου και στη Θράκη, στο Προξενείο της
Φιλιππούπολης, ως το 1907. Σε συνεργασία με τον γαμπρό του Παύλο
Μελά, που ήταν σύζυγος της αδερφής του, οργάνωσε τις ορθόδοξες
κοινότητες εναντίον των βουλγαρικών κομιτάτων, κινητοποίησε τις
Ελληνικές Δυνάμεις και αναδείχθηκε ένθερμος υποστηρικτής της
μακεδονικής σύγκρουσης. Ανάλογες προσπάθειες κατέβαλε κατά τη
διετία 1907 – 1909 στην Κωνσταντινούπολη, υπηρετώντας στην εκεί
ελληνική πρεσβεία. Το 1910 συνέπραξε στην ίδρυση του «Εκπαιδευτικού
Ομίλου», ενώ υπήρξε και συνεργάτης του περιοδικού Νουμάς του
Δημητρίου Ταγκόπουλου (με το ψευδώνυμο Ίδας). Το λογοτεχνικό έργο
του περιλαμβάνει κυρίως εθνικοπατριωτικά μυθιστορήματα.
Το 1911, όταν κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα οι Ιταλοί, ο Ίων Δραγούμης
συγκρότησε στην Πάτμο πανδωδεκανησιακό συνέδριο, στο οποίο
διακήρυξε το αίτημα της Ένωσης με την Ελλάδα (Συνέδριο Πάτμου,
1912)). Το 1912, δεκανέας, υπηρέτησε στο επιτελείο του αρχιστράτηγου
Κωνσταντίνου. Μαζί με τον Βίκτορα Δούσμανη και τον Ιωάννη Μεταξά
στάλθηκε να διαπραγματευτεί με τον Ταχσίν πασά την παράδοση της
Θεσσαλονίκης. Το 1914 πήγε πρεσβευτής στην Αγία Πετρούπολη, όπου
και διαχειρίσθηκε το ζήτημα του Αγίου Όρους, φροντίζοντας παράλληλα
να οργανώσει τις ελληνικές κοινότητες της Ρωσίας. Το 1915 εκλέχθηκε
βουλευτής Φλωρίνης. Το 1916 εξέδωσε το περιοδικό Πολιτική
Επιθεώρησις. Το 1917 εξορίστηκε από την Κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου
στην Κορσική, απ’ όπου γύρισε το 1919.

2. Σύλληψη και δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη
Στις 31 Ιουλίου 1920 έγινε απόπειρα
δολοφονίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στο
Παρίσι. Η απόπειρα μεταδόθηκε ως δολοφονία
και σε αυτή την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα
συνελήφθη ο διερχόμενος από την Κηφισίας
διπλωμάτης Ίων Δραγούμης που θεωρήθηκε ένας
από τους ηθικούς αυτουργούς της «δολοφονίας».
Στο τέρμα των Αμπελοκήπων και συγκεκριμένα στην έπαυλη Θων,
μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου, είχε
εγκατασταθεί το «Τάγμα Ασφαλείας Πρωτευούσης» με διοικητή τον
Παύλο Γύπαρη.
Το μεσημέρι της απόπειρας, ο Ίων Δραγούμης πήγε στο σπίτι της
αδερφής του στην Κηφισιά, όπου άφησε τη μεγάλη ηθοποιό Μαρίκα
Κοτοπούλη, με την οποία διατηρούσε δεσμό. Στη συνέχεια, οδηγώντας
την ιδιόκτητη μαύρη Ford, ξαναπέρασε από του Θων αυτή τη φορά με
κατεύθυνση προς την Αθήνα, για να γράψει ένα άρθρο στο περιοδικό που
εξέδιδε («Πολιτική Επιθεώρηση»). Σκόπευε να καυτηριάσει την
εγκληματική πράξη εναντίον του Βενιζέλου. Τότε τον σταμάτησε ένα
φανατισμένο πλήθος που τον προπηλάκισε. Τον τράβηξαν βίαια από το
αυτοκίνητο και σε κακή κατάσταση τον έσυραν μέσα στην έπαυλη όπου
βρισκόταν ο Παύλος Γύπαρης και ο Εμμανουήλ Μπενάκης. Ο Γύπαρης
έδωσε εντολή να τον συνοδεύσουν μέχρι το Φρουραρχείο και να τον
παραδώσουν. Ο λοχίας Σαρτζέτης με οχτώ στρατιώτες και τον Δραγούμη
οδοιπορώντας ανάμεσα σε μανιασμένο όχλο, κατέβηκαν τη Βασιλίσσης
Σοφίας ως τα Στρατιωτικά Λουτρά, στη διασταύρωση των οδών
Βασιλίσσης Σοφίας (τότε Κηφισίας) και Παπαδιαμαντοπούλου. Εκεί
σταμάτησαν, τον έστησαν σε έναν τοίχο, όπου σύμφωνα με διάφορες
μαρτυρίες τον πυροβόλησε κατάστηθα πρώτα ο λοχίας και έπειτα οι
φαντάροι.
Κυβερνητικό ανακοινωθέν της 1ης Αυγούστου 1920 σχετικά με τα
έκτροπα που ακολούθησαν τη γνωστοποίηση της απόπειρας δολοφονίας
κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου, καταλήγει: «Οι πλείστοι των Αρχηγών
της Αντιπολιτεύσεως συνελήφθησαν, καθ' όσον υπάρχουσι σοβαραί
ενδείξεις, ότι ενέχονται εις την δολοφονικήν απόπειραν. Ο εκ των
Αρχηγών της συνεργαζόμενης αντιπολιτεύσεως Ίων Δραγούμης,
συλληφθείς επίσης, απεπειράθη να διαφύγη. Εφ' ω, πυροβοληθείς,
εφονεύθη».
Η δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη προκάλεσε την οργή και του
Ελευθερίου Βενιζέλου. Όταν του ανήγγειλαν στο Παρίσι τη δολοφονία
του Δραγούμη, αναφώνησε συγκλονισμένος: «Φρικτό! Φρικτό!
Φρικτό!».
Ακόμη και σήμερα υποστηρίζονται διάφορες εκδοχές για τη
δολοφονία. Ως ηθικοί αυτουργοί κατηγορήθηκαν οι Παύλος Γύπαρης

3. (διοικητής του παρακρατικού σώματος που συνέλαβε τον Δραγούμη,
απών όμως κατά τη σύλληψη και την εκτέλεση), Εμμανουήλ Ρέπουλης
(αντιπρόεδρος και επικεφαλής στο εσωτερικό της κυβερνήσεως του
Ελευθερίου Βενιζέλου που απουσίαζε στο εξωτερικό) και Εμμανουήλ
Μπενάκης (πατέρας της Πηνελόπης Δέλτα με την οποία ο Δραγούμης
είχε μακροχρόνιο κρυφό δεσμό στο παρελθόν, αλλά και παλαιός
υπουργός του Βενιζέλου, τον οποίο κατηγόρησε όμως μετά τον θάνατό
του ο Γύπαρης το 1935 ότι διέταξε την εκτέλεση). Δεν προέκυψαν όμως
επαρκείς αποδείξεις σε βάρος τους, ενώ οι ίδιοι πάντοτε επέμεναν για την
αθωότητά τους και αθωώθηκαν στη δίκη που έγινε τον Νοέμβριο του
1922 υπό την επαναστατική κυβέρνηση Πλαστήρα - Γονατά.
Στο σημείο της εκτελέσεως (σήμερα λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας,
απέναντι από το ξενοδοχείο «Χίλτον») ανεγέρθηκε το 1921 μνημείο,
λευκή κολώνα, όπως είχε ζητήσει με τους στίχους του ο Κωστής
Παλαμάς, στη «Νεκρική Ωδή» που είχε συνθέσει (8 Αυγ. 1920) εις
μνήμην του Δραγούμη:
«Λευκή, ας βαλθή όπου έπεσες, κολώνα,
(Πώς έπεσες, γραφή να μην το λέη)
λευκή, με της Πατρίδας την εικόνα.
μόνο εκείνη ταιριάζη να σε κλαίη,
βουβή, μαρμαρωμένη να σε κλαίη.»
Οι στίχοι αυτοί χαράχθηκαν στο
μνημείο.
Κατά τη δεκαετία του '80 στήθηκε ανδριάντας του Ίωνα Δραγούμη
στην Πλατεία Μακεδονομάχων Θεσσαλονίκης, έργο του γλύπτη Γιάννη
Παππά. Το χωριό πρώην Στράιστα της Πέλλας μετονομάσθηκε προς
τιμήν του Δραγούμη, Ίδ56goa,56ο Γυμνάσιο
Αθήνας,akarabin,«Διάλογοι»,Καραμπίνης Τάσος,Λυκοκάπη
Μαρία,Μαναγλιώτου Σοφία,Πολυμέσα,Τοπική Ιστορίαα.
Από το συγγραφικό έργο του Ι. Δραγούμη ξεχωρίζουν το "Μαρτύρων
και ηρώων αίμα" (1907), που είναι εμπνευσμένο από τη μακεδονική
σύγκρουση, όπου εκφράζεται η πολιτική ιδεολογία του και είναι
ουσιαστικά αφιερωμένο στον γαμπρό του Παύλο Μελά, καθώς και

4. τα "Σαμοθράκη" (1909) και "Όσοι ζωντανοί" (1912).
Προτομή του Ίωνα Δραγούμη στη Θεσσαλονίκη. Μνημείο στο σημείο της εκτελέσεως (Β. Σοφίας,
Αμπελόκηποι Αθήνας).
Ο ελληνοκεντρισμός του, μαζί με τον ρομαντικό και ηρωικό του
χαρακτήρα, αλλά και τον αριστοκρατικό και φιλελεύθερο μαζί τρόπο
ζωής του δημιούργησαν έναν μύθο, μια «προσωπική μυθολογία» για τον
Δραγούμη, όπως σημείωσε ο Οδυσσέας Ελύτης.
Ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε ότι «Ο Ίων Δραγούμης κι ο Πέτρος
Βλαστός είναι, θαρρώ, οι δυο άνθρωποι που περισσότερο τίμησα και
αγάπησα στη ζωή μου”.
Ο πατριωτισμός και η ακεραιότητα του Δραγούμη αναγνωρίστηκαν
κυρίως από τους ομοϊδεάτες του που αντιπροσώπευαν και το
ελληνοκεντρικό πνεύμα της εποχής, αλλά οι πολιτικές του ιδέες έγιναν
αντικείμενο αντιπαραθέσεων και διαφορετικών αναγνώσεων από όλους
τους ιδεολογικούς χώρους.
Από τα γραπτά του προκύπτει ότι ο Δραγούμης υπήρξε πνεύμα
ανήσυχο και πολύπλευρο, ανοικτό σε όλες τις ιδέες· βασάνιζε τις
πεποιθήσεις του, δεν ήταν δουλικά προσκολλημένος σε καμία ιδεολογία,
όλες αντιθέτως τις αφομοίωνε δημιουργικά στη δική του προσωπικότητα
και τις υπέτασσε μόνον στην ελληνική παράδοση.
Επιμέλεια: N.R. & I.S.
για το 56ο
Γυμνάσιο Αθήνας 