2. A SITUACIÓN LINGÜÍSTICA NO SÉCULO XIX
O galego é falado por máis do 90% da
poboación (labregos, mariñeiros, artesáns...)
O castelán era a lingua que representaba o
poder (fidalgos, cregos, médicos, mestres...)
3. Neste século aumenta o coñecemento, uso e
prestixio do castelán debido a:
unha maior presenza da escola
a importancia que ía adquirindo a prensa
o crecemento dunha nova burguesía
(comerciantes, conserveiros...) de orixe foránea
a emigración a países de fala hispana
8. O REXURDIMENTO
• É o movemento de recuperación política e
cultural de Galiza que se desenvolveu na
metade do século XIX.
• Tivo especial importancia para a literatura
• Distínguense dúas etapas:
– PRERREXURDIMENTO
– REXURDIMENTO PLENO
9. PRERREXURDIMENTO
Entre principios do XIX e 1863
Relaciónase co Provincialismo (movemento
político que pedía que Galiza fose unha única
provincia)
Ao principio úsase o galego en textos que animan
á loita contra a invasión francesa (1808)
Anos máis tarde destacaron os poetas Xoán
Manuel Pintos e Francisco Añón
10. XOÁN MANUEL PINTOS (1812-1876)
Óu Galicia, Galicia boi de palla
Canta lástima tèn de ti o Gaiteiro!
O aguillon que che menten è de aceiro
E con el muita forza te asoballa.
No lombo teu zorrega, bate e malla
Fasta o máis monicreque ferrancheiro,
E calesquer podenco forasteiro
Te vafa, de vergonza sin migalla!
Agarima alleeira eses ingratos
Ou vívoras que postas ò teu peito
Co ferrete che rompen mil buratos!
Si o sangre teu refugas do teu leito,
Malas novas, madrasta de insensatos,
Dos fillos teus ò amor non tès dereito.
Portada de A gaita gallega
11. FRANCISCO AÑÓN (1812-1878)
Ay esperta, adorada Galicia,
D'ese sono en q'estás debruzada;
D'o teu rico porvir a alborada
Po-l'o Ceo enxergándose vay.
Xa cantando os teus fillos te
chaman,
E c'os brazos en cruz se
espreguizan...
Malpocados! O q'eles cobizan
É un bico d'os labios d'a Nay.
12. O REXURDIMENTO PLENO
Entre 1863 e 1916
Relaciónase co Rexionalismo (movemento político e
cultural que concibe a Galiza como rexión, reinvindica as
súas particularidades culturais e pide unha certa
autonomía).
Autores principais: Rosalía de Castro, Eduardo Pondal
e Manuel Curros Enríquez.
Dúas datas básicas:
• En 1863 publícase Cantares gallegos de Rosalía de
Castro.
• 1880. Neste ano publicáronse Follas novas de Rosalía
de Castro e Aires da miña terra de Curros Enríquez.
13.
14. CARACTERÍSTICAS DO REXURDIMENTO
• A reivindicación do carácter diferenciado de Galiza. Os
intelectuais interésanse polas raíces do país: a súa historia, as
súas tradicións, a súa lingua.
• En 1856 participaron no chamado “Banquete de Conxo”, acto
de confraternización entre obreiros e estudantes.
• Publicouse máis poesía que prosa ou teatro. En prosa
destacou Marcial Valladares e en teatro Francisco Maria de la
Iglesia.
• Importancia de publicacións periódicas como O Tío Marcos
da Portela e de coleccións como a Biblioteca Gallega.
• Aparecen as primeiras gramáticas, dicionarios e estudos
sobre lingua, literatura e historia de Galiza.
