Neth report

Ang gitling ay nasa pagitan ng salitang inuulit. Ito rin ay ginagamit sa pagitan ng panlapi at pangngalang pantangi. Ang gamit ng gitling o hyphen (-) 1. Naglalagay ng gitling kung ang salitang-ugat na nag-uumpisa sa patinig ay may unlapi na nagtatapos sa katinig: pag-asa pang-organisa pag-unlad o kung may impit na tunog sa pagitan ng dalawang pantig, na ang una ay nagtatapos sa katinig: dangdang-ay bag-as uk-ok 2. Ginigitlingan ang salitang inuulit. Sa pag-uulit, maaaring ganap na pag-uulit o buong salitang-ugat ang inuulit, at parsyal na pag-uulit o unang dalawang pantig lamang ng salitang-ugat ang inuulit: kani-kanila masayang-masaya taun-taon pero hindi ginigitlingan ang mga sumusunod dahil hindi tunay na salitang inuulit: sarisari paruparo alaala guniguni batubato 3. Ginigitlingan ang mga salitang tambalan. Sa tambalan, nalilikha ang pangatlong kahulugang hiwalay pa sa kahulugan ng bawat isang salitang bumubuo sa tambalan. abot-langit ningas-kugon bayad-pinsala bantay-salakay Ang ilang dating salitang tambalan ay itinuturing na ngayong iisang salita at isinusulat nang walang gitling: anakpawis abutkaya hanapbuhay bukambibig tauspuso habambuhay sawimpalad kisapmata kapuspalad punongkahoy salinlahi takipsilim lamanlupa dapithapon bungangkahoy 4. Para makatulong sa pagbasa ng mahahabang salita, ginigitlingan natin ang mga salitang may unlaping mala-, anti-, kontra-, neo-, ultra-, at maka- kung mahigit sa tatlong pantig ang salitang nilalapian: mala-proletaryado kontra-opensiba anti-imperyalista maka-mamamayan ultra-demokratiko kontra-rebolusyonaryo Pero hindi na natin ginigitlingan ang malapyudalismo at malakolonyalismo dahil ang mga salitang malapyudal at malakolonyal ay isinusulat natin nang walang gitling. 5. May gitling sa pagitan ng pangngalang pantangi at unlapi: maka-Ramos taga-Samar Sa pagitan ng isang numero at isang unlapi: alas-4:36 n.h. pang-1981 6. Hindi kailangan ng gitling sa mga pariralang ginagamit ang di, walang, bagong, muling at iba pa: di nagtagal walang duda bagong sibol muling tatag biglang yaman di inaasahang pagbabago sa loob ng di na halos mabilang na henerasyon PAGGAMIT NG GITLING(-)Ginagamit ang gitling (-) sa loob ng salita sa mga sumusunod na pagkakataon:A. Sa pag-ulit ng salitang-ugat o mahigit sa isang pantig ng salitang-ugat.Hal. araw-araw isa-isa apat-apatdala-dalawa sari-sarili kabi-kabilamasayang-masayaB. Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa patinig na kapag hindi ginitlingan ay magkakaroon ng ibang kahuluganHal: mag-alis nag-isa nag-ulatpang-ako mang-uto pag-alismay-ari tag-init pag-asaC. Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng dalawang salitang pinagsama.Hal: pamatay ng insekto - pamatay-insektokahoy sa gubat - kahoy-gubathumgit at kumulang - humigit-kumulanglakad at takbo - lakad-takbobahay na aliwan - bahay-aliwandalagang taga bukid - dalagang-bukidSubalit, kung sa pagsasama ng dalawang salita ay magbago ang kahulugan, hindi na gagamitan ng gitling ang pagitan nito.Hal. dalagangbukid (isda)buntunghiningaD. Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao, lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan, sagisag o simbolo. Ang tanging ngalan ay walang pagbabago sa ispelingHal: maka-Diyos maka-Rizal maka-Pilipinopa-Baguio taga-Luzon taga-Antiquemag-pal maka-Johnson mag-Spritemag-Corona mag-Ford mag-JapanE. Sa pag-uulit ng unang pantig ng tanging ngalang may unlapi, ang gitling ay nalilipat sa pagitan ng inulit na unang pantig ng tanging ngalan at ng buong tanging ngalanHal. mag-Johnson magjo-Johnsonmag-Corona magco-Coronamag-Ford magfo-Fordmag-Japan magja-Japanmag-Zonrox magzo-ZonroxF. Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa numero o pamilang.Hal: ika-3 n.h. ika-10 ng umaga ika-20 pahinaika-3 revisyon ika-9 na buwan ika-12 kabanataG. Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng fraction.Hal: isang-kapat (1/4)lima’t dalawang-kalima (5-2/5)tatlong-kanim (3/6)H. Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyido ng babae at ng kanyang bana o asawa.Hal. Gloria Macapagal-ArroyoConchita Ramos-CruzPerlita Orosa-BanzonI. Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang linya.Hal.Patuloy na nililinang at pinalalawak ang pag-gamit ng Filipino. Wastong Gamit: Tuldok, Pananong, Padamdam, Kuwit, Kudlit ,[object Object],Iba't Ibang Uri ng Pagbabagong Morpoponemiko 1. Asimilasyon - kapag ang kasunod na tunog ay alinman sa / d, l, r, s, t /, ang panlaping pang- ay nagiging pan-. Ito ay nagiging pam- naman kapag ang kasunod na tunog ay alinman sa / b, p /. Paalala: Nananatilinng pang- kapag ang kasunod na tunog ay mga katinig na / k, m, n, ng, w, y / o patinig ( a, e, I, o, u ). Nilalagyan ng gitling ( - ) kapag ang salitang ugat ay nagsisimula sa patinig. Halimbawa: Pang + lunas = panglunas - panlunas Pang = baon = pangbaon - pambaon Pang + kulay = pangkulay Pang + isahan = pang - isahan 2. Pagkakaltas - sa pagbabagong ito, may nawawalang ponema sa loob ng salita Halimbawa: Sunod + in = sunodin - sundin Takip + an = takipan - takpan Dala + han = dalahan - dalhan 3. Maypalit - may mga ponemang napapalitan o nagbabago sa pagbuo ng salita. Nagaganap ang pagpapalitan ng /r/ at /d/ kapag ang /d/ ay nasa pagitan ng dalawang patinig. Halimbawa : Ma + dami = madami - marami Bakod + bakudan - bakuran 4. Pagpapaikli ng salita - Pagpapaikli at pagpapabilis ng pagbigkas ng salita. Halimbawa : Hinatay ka = Tayka - teka Tayo na = Tayna - tena, tana Wikain mo = Ikamo - kamo Wika ko = ikako - kako Ang mga iba't-ibang uri ng bantas at mga gamit nito. Tuldok (.) - ginagamit sa katapusan ng pangungusap na paturol at pautos, sa mga salitang dinadaglat at pagkatapos ng mga tambilang at titik. Tandang Pananong (?) - ginagamit sa katapusan ng mga pangungusap na patanong at sa bahaging pag-aalinlangan at ito'y inilalagay sa panaklong. Tandang Padamdam (!) - ginagamit sa katapusan ng mga salita o pangungusap na pandamdam o nagpapahayag ng matindi o masidhing damdamin. Panipi (quot;
quot;
) - ginagamit sa mga tuwirang sinsabi ng nagsasalita at sa mga pamagat o pangalan ng mga paksa. Kudlit (') - ginagamit na pananda ng nawawalang letra o mga letra sa dalawa o mahigit pang salitang magkasunod. Kuwit (,) - ginagamit pagkatapos ng panawag at sa magkasunod na mga salita o parirala na nasa loob ng pangungusap. Tutuldok (:) - ginagamit matapos maipauna ang pagpapakilala sa mga sumusunod na paliwanag, halimbawa, katuturan, banggit o talaan. Tulduk-tuldok (...) - ginagamit kung may salita o mga salitang iniwawaglit sa pangungusap. Tuldukuwit (;) - ginagamit sa pagitan ng magkakaugnay na mga mahahalagang sangkap ng isang mahabang pangungusap. Karaniwang ginagamit pagkatapos ng mga sugnay na ang kasunod ay ang mga salitang kaya, samakatuwid, gayon din, gayon man, anupa't, bukod

Neth report

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à Neth report

Similaire à Neth report (20)

Neth report