SlideShare une entreprise Scribd logo

File 1

•Télécharger en tant que DOC, PDF•
•
G
guestd157c
TechnologieFormation
1  sur  36
‫ٿر جو تعارف‬ ‫آفتاب مٺن سمون‬ ‫ٿرد تھذيبد دتارديخد دجيد لحادظد د سادند پنھندجيد سڃداڻدپد دردکيد دٿود سائندسيدد نظرديديد دمطابدقد موجوددد‬ ‫د‬ ‫د سمندڊ د دھو،د دپوءِ د ڪنھدند قدردتد جيد شمشيدد دنظادمد دجيد‬ ‫ٿرد رديگستدادند رداجسٿدادند دڪنھدند زدمانديد‬ ‫ڦيرد گھيردجيد ڪرديدسمندڊد‌دختدمد دٿدي وڃديد تردود نڪتو.د سمندڊد‌دد جيد پيٽد مٿاند چڙددھ دڻد‌دددد جيد‬ ‫وارديد د‬ ‫د‬ ‫ڪرديد ٿرد نالود پيو.د ٿرد ي دآباديد دڪڏھدند ي،د تنھدند دبابتد دسند نٿود ٻڌائديد سگھدجيد بلڪدهد دڪن‬ ‫دٿد‬ ‫تارديخيد اھڃاڻدند ماند اندازدود دڪرديد سگھدجيد دٿود دتهد پرداڻديد دحساب د سادند ٿرد رديگسٿدادند پاڪدستدادند‬ ‫واردود دپاسو د پنجند تڪدند ي وردھائجيد دٿود دموھرداڻدو،د سامردوٽدي،دد پاردڪرد،د کاوڙد ڍٽ،د دياد ڪنٺود انھدند‬ ‫د‬ ‫‌‌‌‬ ‫د ‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫تيد داھديد نال دڪيئدند دپيا،د سيد اڃاند اديبدن،دد تارديخداندند د ‌ دد ل ءِد اختلفد آھدند باقيد رداجسٿدادند اندڊديا د‬ ‫د‬ ‫واردو،د ٿرد رداجستدادن د لفظد دجيد معنديد آھديد “ددراجائند دواردود ھند”دد يعنديد دبادشاھدند دجود ھند،د درداجستدادند‬ ‫ستدادند دوانگرد دتڪدند ي وردھائجيد دٿو،د دجيئدند دماردواڙد رداجستدادند دجود داڌد دڍٽد ي اچيد دٿو،د اڌد کاوڙد‬‫بهد رديگد‬ ‫ڪ ‌پاردڪرد وارديد پاسيد پردياند ردڃ کنڊرداتد آھدن، د سيد ٻڌائيدند دٿاد تهد ھتديد آباديد اھڙيد نمونديد ي،د‬ ‫دٿد‬ ‫جيئدند پاردڪرد د ي پارديد ننگرد بنددرد آھدي، د پارديد ننگرد بنددرد بابتد ڪتابد د جندتد دالسندڌ د ي مولئديد شيددادئديد‬ ‫د‬ ‫لکديد ٿود تهد دعيدسودي د پھردئيدند دپارديد ننگرد داوجد تيد دھو،د دھندند جيد دعقيددي د موجبد ستداپور د تيد جيڪديد‬ ‫ھد‬ ‫‌‌‌ ‌‌‌‬ ‫‌ دد ڪوردوند پانڊود وڙھيا،د اھديد ڪرددد ‌ دد ھئاد اھود بهد دچيود وڃديد ٿود دتهد ڪاردونجھر د دجبدلد‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫د‬ ‫پار د‬ ‫د‬ ‫لڙائديد‬ ‫تيد دنشادند آھدي، د داھود دنشادند اند دڪرديد ٿيود آھديد جود ڪردوند ياد پانڊدود ھڪڙيد جنگد وڙھندديد گوڏود‬ ‫کوڙيود ھو،د اھود نشادند داڄد تائيدند دموجوددد ي. د اھاد دمھاڀداردتد جيد جنگد ھئديد دمھاڀداردتد جيد دجنگد‬ ‫دآھد‬ ‫بقودلد دمولئديد شيددادئديد د تهد دعيدسودي د دپھردئيدند دصدديد تائيدند پارديد ننگرد بنددرد جود اوجد ردھيو،د دڪتابد د“ددپراڻو‬ ‫پاردڪر” د د م منگھداردادمد داوجھداد لددکديد ٿود تهد دھاڪڙديد جيد دھڪڙيد شاخ د دپاردڪرد د ي وھندديد ي، د‬ ‫ھئد‬ ‫د‬ ‫ا وڏاد ٻيل دھونداد ھئا،د جنھدند ي ھاٿديد دگھڻديد دتعداددد‬ ‫تڏھدند ھاڪڙديد جيد ڪناردند تيد ٿرد‬ ‫‌‌‌‬ ‫هود لکديد دٿود مھدادڀدادردت د دجيد جيڪاد لڙدادئدي د لڳديد دتنھدند ‌ دد جيڪديد هاٿديد دڪدم‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫دتهد‬ ‫ھونداد دھئا،د د‬ ‫ڦ ،آياد سيد ھاڪڙديد جيد ڪناردند تيد دٻيلند دماند دآنداد وياد ھئاد‬ ‫يعنديد دانھدند تسمي د د ٿ ‌ٿرد جھنگد‬ ‫‌‌‌‬ ‫ٻيلند د سادند دڀرديلد دھو،د دوائيدلڊد دلئيدفد دوڌيڪد ‌ دد آباديد گھٽد ي، د دڪتابد دجندتد السندڌ د د ‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫ھئد‬ ‫د‬ ‫٠٠٤١ سئدود ق.دمد دڏيکارديدلد ي، د تڏھدند ٿرد داھڙيد دحالد د ، ھو،د ھاڻد انھدند مھاڀاردتد دجود زدمانود‬ ‫دآھد‬ ‫د‬ ‫اھڃاڻدند ماند لددڳديد ٿود دتهد ٿرد دجيد دپنجند دتڪدند دماند دٽن تڪدند سامردوٽدي،دد دموھرداڻدو،د دپاردڪرد‬ ‫ڇاڪاڻد دتهد اھديد دٽئديد ٿرد جاد دتڪد ھاڪڙود دنديد د جيد ويجھداد دھئا،د دانھديءَدد آباديد ،پھردئيدند آبادد دھئاد‬ ‫جود دڪاردڻد ھاڪڙود نديد ي، د اينٿردوپولجديد جيد نظرديديد دموجبد دانساندند جيد دپھردئيدند دآباديد درديائدند‬ ‫دھئد‬ ‫ن نديدند جيد دڪناردند تيد ي، د دڇاڪاڻد ج و‌ د پاڻديد سولئديد سادند ملنددو د ھو،د پاڻديد دجلد جيودند آھدي، د‬ ‫د‬ ‫ھئد‬ ‫‌‌‌‬ ‫پرداڻديد دزدمانديد ‌ دد حضردتد سادن د جود خيالد ھوتهد پاڻديد دخداد دآھدي، د ڇود دجود ھرد شيءَدد جود دوجودد‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫اند‬ ‫د‬ ‫پاڻديد سادند ي. د انھديد پرداڻديد دمذھدبديد دنظرديديد دموجبد ماڻھود درديائدن،دد نديدند د د سمندڊدند جيد سِديواد‬ ‫د‬ ‫آھد‬ ‫ڪنداد ھئا.د اينٿردوپولجديد ساندند بابتد دعلدمد جود نالود آھديد تهد پھردئيدند آباديد دنديدند جيد ڪناردند تيد‬ ‫اند‬ ‫ي، د ائيدند ٿرد دجيد دآباديد بهد پھردئيدند ھاڪڙديد جيد ويجھدود دنظرد اچيد ي.د ٿرد دجاد ٽدي تڪد‬ ‫دٿد‬ ‫ھئد‬ ‫‌‌‌ ‌‌‌‬ ‫موھرداڻدو،د سامردوٽديد د ‌ دد پاردڪرد پھردئيدند آبادد ٿيا،د باقيد دکاودڙ د ‌ دد ڍٽد ھنددد آبادد ٿياد لڳديد ‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫‌‌‌‌‌‌ٿود‬ ‫‌دڪڏ‬ ‫د د‬ ‫د‬ ‫د دسموردود رداجستدادن د ي آباديد جيد شردوعاتد تڏدھدن د کاند آھدي،ددجڏدھدن د کاند‬ ‫تهد ڍٽد و کاو ڙ‌ د ماردواڙد‬
‫کونجججج جي ابتدا، اججججاجججججج ڻتججججه انسان جي زندگي لءِ پايجججج ضروري آيجججج، باقي راجستان جي اتر اورججججج واري پاسي نيئ ڙججججي‬ ‫ڀ‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڇڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھڪڙ‬ ‫ندي نالي يججججججججججججج ندي ونججججدي ئججججي، يججججج سگيجججج ان ندي جي نججججججاري تي اجججججج آبادي جججججي پر ااجججج ندي مستقل وججججججنه‬ ‫ڻ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڊھ‬ ‫‌جججبيججج جي ميججججني وجججنججججدي ئججججي. ااجججج ندي اووججججيهين صدي جي آخري‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫يجججججئي،وساججججججري ھ ج ھ ي م ڪ‬ ‫تائين ئججججي، اجججج چججججيو ڃجججج وججججج ته نيئر جي ندي رويجججججج اتي پوکي، زراعت ئججججججي ڃجججج يججججج، باقي اندازو آيجججج سو انيجججج‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ وي ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫وي ٿ‬ ‫ھڻ‬ ‫ھ‬ ‫ي ڪ ُججججن ‌‌‌‬ ‫ت جييججججج ڀج ڄجججج،‬ ‫نھ‬ ‫ج ‌ راترا آيجججج، ان قصي‬ ‫ج ‌‌‌‬ ‫ھ‬ ‫‌ ڪ‬ ‫ج ڪ‬ ‫ج جھ ا‬ ‫ج ھ ج‬ ‫مر‬ ‫ججدنجومذبججججيقصواججججججنجيرججججججشن‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھ ڳ ھ‬ ‫ڪ ھ ھ‬ ‫ھھھ‬ ‫کجججو جججججو ذرجججججج آيجججج، تججججي انيججججءَ اجججججل جججججو مقصد ته نججججدو مذبجججج پراوجججج مذبجججج‬ ‫ج جھ ج‬ ‫اججججججنوججججاجججچيلآنجججج،ان ھن ڙج‬ ‫ڪ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ڪ ھ ڪ ج ھ ج ڙ ج ھ ‌‌‌‬ ‫‌ ھڪڙ ‌ج ڪ‌‌‌ ج ‌ کو ھ ججججج وذرججججج ج آيجج. ‌ اجججججنوججججوجج آيجججج‬ ‫ھ جڙ‬ ‫ج ج ‌ ج‬ ‫ج ٿڳ‬ ‫ي ھ‌‬ ‫انوججج‬ ‫ي‌جججيججججججججججججج‬ ‫رجججججسانلاجججججپوآ‬ ‫ور توججججنوجججج اججججججنجي. کو ھوج ڙھھججو، بنا تان پجکججججي اورجججججيو موري ما َ اججججججنجي رججججججشن مرججججاج ماججججاجججججرت جنگ جو‬ ‫ھڀ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ء ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ ججججججيج‬ ‫وھ ڻ‬ ‫ا ھ ‌‌‌‬ ‫مججججلي آنجججج،‬ ‫د و ‌جججکو ھ‬ ‫‌‬ ‫م و ئ ‌ نج ‌ و‬ ‫ج جھ ي ب‬ ‫ڙ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ت ڻ ذ‬ ‫ھھڀڌ جڪ ج‬ ‫سنبجججلهججججججدنياجيپرايج ج‬ ‫جياجججججج پنج زججججار سال پرايجججج تذججججيب اجججججججئي ڃجججج يججججج بهرحال ااجججج مننجججججي موضوع کان اجججججرجججج آيجججج. کونجججج جا يججججججئي‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٻھ ھ‬ ‫ھ ھ‬ ‫ٻڌ وي ٿ‬ ‫ڻ ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ء‬ ‫ٺھ ھ ا‬ ‫ھ ھ ڪڙ‬ ‫ڳھھ ٽ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ن ھ‬ ‫ھ ھ‬ ‫نمونا ملياآنجججج ،ايججج ج پرججججيا جييجججججج پرايجججج آجججاجججججيججججج وقت جا آنجججج، ايجججج لنججججججججج سان يجججججججججل آنجججج، ُن کان پو ِ‬ ‫يڙ‬ ‫،ھ‬ ‫ٺھ‬ ‫ڏ ڪڻ‌‬ ‫ن ڙھ‬ ‫اھ جڪ ھ ک ھ‬ ‫‌ڙ ء‬ ‫واويججج َ وار کو،ججج جييجججججج يجججج ٺجججججو جججججي تري تائي چايججججججج ي اججاج‌جججججججججججي نموني يجججججججججل آهن جننجججج ک ماروايجججءَ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ڪ‬ ‫جڙ‬ ‫ج ھ‬ ‫يڙ‬ ‫ا نھ‬ ‫سا ن ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫پايججججاججججريو، ُ واويجججءَ ج کونججج جوذرججججج ماروايجججءَ گيتن مجججلي‬ ‫ج‌ ھ‬ ‫ايججججججج نموني‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫وجججججلٻ ‌‌‌‌ ن‌‬ ‫واويجججءي‌ججج‌ “ ھ ‌ڙ‌‬ ‫َ“چونداآ‬ ‫‌‬ ‫ڙ ء‬ ‫ھ‬ ‫ٻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڙ ء‬ ‫ڙھ‬ ‫ھ‬ ‫ھڪڙ‬ ‫ٿ‬ ‫وججججج. جيئن وججججججججججججج گيت آيجججج ته “ديمي ري ديمي، چيججججججج تون واويججج َ. ماري للجججي مومل اجججججئي“، اننجججج واويججج َ جي‬ ‫ڙ‬ ‫ڏ ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ ڳ ٺ ڃ‬ ‫ڪ ڳ ٺ‬ ‫ھ‬ ‫کونجججج پويان نجججججج وجججججنججججج جا نال پئجي ويا جييجججججج وججججج اجججججاججججن تائين اننجججج کوهن جي نالن سان سججججن اججججج. واويجججءَ جي‬ ‫ٺ‬ ‫ڪ‬ ‫ج ڳج ڙ‬ ‫ج و ھ و. ج ھ‬ ‫ج ٿ ج ڪھھ ج ھ ج ڌ ج ج‬ ‫ڃ‬ ‫ج ج ھ ج ج جٿر ج ھ ج جھ ج‬ ‫ودآنججججمننجججججي و‬ ‫ڳ ھ ٻڌ‬ ‫ڏڙ‬ ‫ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ٺ‬ ‫ٿ‬ ‫پرججججج سان يجججججججججل کو زججججبون حالت مجججوجود آيجججج، ونجججججج کان اجججججل نجججججججججججدا پيا اچون ته اسان “سمان“ ) سمون‬ ‫ڪڙ‬ ‫‪è‬آباد‬ ‫ھ‬ ‫ڻ ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھھھ‬ ‫ڳ‬ ‫ھڪ ڙ ٺ‬ ‫ڪ‬ ‫( ،‬ ‫ذا ت جييجججججج نجججج وق رججججججووججج وججججج آجججججججباد آيججججون، اننجججج جا ابااجججج انيججججءَ کو جججججي سانگي “ رججججججووججج“‬ ‫ت‬ ‫يجججججا. رججججججويججج جو پراوجججج نالو “رججججججووجججوجججج“ آيجججج، جيوجججججج هايجججج رججججججووججج جي نالي سان سيجججو ڃجججج وججججج.‬ ‫ڏ وي ٿ‬ ‫ڻ ڪ ڙ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ ڙ ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ ڪ ڙ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ھ ڪھ ڙ‬ ‫ٿ ڳ ڳ ٿ‬ ‫ڻ ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ھ‬ ‫انيججججءَ پجججرججججج جا کو اججججيترا پرااجججج وججججججنه اججججج لنججججج، ليججججج وججججج ته ايجججج لججججججوججججنججج يا ميرن جي دور جا آنجججج. پرججججج جي‬ ‫کونجججج کانسوا ِ يجججججون به تاريخي عمارتون آنجججج، جيئن “ وجججججججججج اوجججج کجاو ڙ آجججججيجججج،جيوجججججج پراوجججج تاريخي شرجججج آيجججج،ُتي‬ ‫ھ ھ ا‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ ھھھ‬ ‫ڳڊ “ ڙ‬ ‫ھ‬ ‫ء ٻ‬ ‫ھ‬ ‫يجججججج عمارتون ا ڄججججه موجود آنجججج. يججججججججججججج لججججججججج وججججججيججججج آيجججج، چون اججججج ته اوجججج گاندي جو ““ججججججججج يعني داججججججن وجججج‬ ‫ڪ ھ‬ ‫ھٽ‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ ھڪڙ ڀڳ ڪ ٺ ھ‬ ‫ب‬ ‫ڪ‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌جججيجججججو وججججججججججججج مند رآيجججج جيوجججججج تما ونجج پرجججججن سان يججججججججج آيجججج، اهو اھ تججججائي بيلججججج مجججوجو آيجججج. مندر‬ ‫ھ‌‌‬ ‫د‬ ‫ڄ‬ ‫نٺ‬ ‫ٺ لھ‬ ‫مڏ جٿ‬ ‫،ڪ‬ ‫ھ‬ ‫‌‌‌‌ٻ ھڪڙ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ڪ‬ ‫نھ‬ ‫مڙ‬ ‫جھ‬ ‫ج ‌ مرگنجججج ج ُدجججر ديس کا پننجججججي نجججججج خاص‬ ‫و‬ ‫‌ ‌‌‌ ج‬ ‫ٿ‬ ‫و ر ھن‬ ‫م‬ ‫ج ھڃ ج ڻ ج‬ ‫ج‬ ‫ه رھ ج‬ ‫ت‬ ‫ھ‬ ‫نججججماناندازوآيجججج‬ ‫‌‌‌‬ ‫ت ڙ ٿ ج ھ، ڪ‬ ‫خا ھ‬ ‫ص امججججي جيججج يججججتننججججرججججججي اهو شاعرن‬ ‫ٿ‌‌‬ ‫اچي. ادبي کيتر رججججججج جي‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌ يڍ‬ ‫‌ججسانيجججو‬ ‫خوبينکيسي ن‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌‌‌ڻرججججيجججج آيجججج، جيئن لو دججججججاستانآنجججج جننجججج کي سن ڌججججي سرتاج شاعر شا لججججطيف سميت‬ ‫ھ‬ ‫،ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫‌جججاديبن جو دلچسپ موضوع پ ھ و ھ‬ ‫‌‬ ‫ي ڪ ‌‌‌‬ ‫ڌ‌‌ جججج فناججججججرن‬ ‫ڪ‬ ‫ھ وھ‬ ‫‌ج ٻ ٻ‬ ‫‌ اجججججوججججج سججججان ُجاگر يجججججج آيجججج سجججن‬ ‫ا‬ ‫ج‌ ج‬ ‫‌‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫‌‬ ‫ڙڏ‌‌‬ ‫سندنشاعريوجججيجججچاھ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ا ر‬ ‫‌ د‬ ‫‌‬ ‫.ج‬ ‫ج ‌ڪ ج‬ ‫ٿ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ر ٿج‬ ‫ج و ھ ا م ھڻر‬ ‫.‬ ‫ط ڻ‌‌ ڳ ي‬ ‫ن‬ ‫علقرکناججججججن‌ججججججحبالو‬ ‫را ِ يجججاج مومل راوجججج، ليلن چنيسر، ايجججج سومرن جي دور جا لو ڪ ،جي ساک رکند ڙعجججمر مارئي، سور ٺ رججججج جي ل ڄ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ء ڏ‬ ‫م‬ ‫ٿھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڙ‬ ‫ٿ يٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ ج ڙ‬ ‫ي‬ ‫ھ‬ ‫داستا آنجججج باقي رججججج ج ماروايجج جياجججججج اصل رججججج جي وجججججل آيجججج، ماروايججج رججججججج کي ُر درديس به چوندا‬ ‫ن‬ ‫ڙھھ ٻ‬ ‫ٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ ڙ‬ ‫ھ‬ ‫ڍٽڪڪھ‬ ‫پجججاررججججججي وجججججليو ماروايججج وجججججلي جون شاخون آهن. تنهنرججججججي ادبي کيتر مجججاروايججج وجججججلي‬ ‫ن‬ ‫آهن،اجججيجججججججججج‬ ‫ٿ‬ ‫ڏ‬ ‫ويججج اهميت رکي يججججج‬
‫‌ ‌‌ ‌‌ ‌‌ ‌‬ ‫سن ڌ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌ججيئن‬ ‫ن گ‬ ‫جيھ ‌ ر.‬ ‫ف‬ ‫ص ھڻو‬‫‌‬ ‫ج‌ ت‬ ‫آ ‌ي. ج ‌ ج ٻ‌ ج‬ ‫ٺھٿڄٿڙ‬ ‫جججگوججججججججموادموجود‬ ‫جڙ ‌‬ ‫ن ڙ ‌‌‌ھ ندن جي پويتر شخصيت اجججججئي ميرانآيجججج جياججججج ماروايججج‬ ‫،ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٻ‬ ‫ھ‬ ‫فڻ‬ ‫لطي آيجججج، تئي ماروايججج‌ججججججججججج‬ ‫جو شاع لکيوجججج‬ ‫ر‬ ‫ھ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ‬ ‫ھ‬ ‫هڏ‬ ‫ٻ‬ ‫وجججججلي ج ويججج شاعر آيجججج. تججججججاب سنيججج غزل ‌جججپروفيسر ارجن شاد لکي وججججج ته“ شا جججججو بيت علم عروض مطابق نه‬ ‫ي‬ ‫ٻ ‌‌‌ ‌‌‌‬ ‫ٿ‌‬ ‫ج ‌ ُ ڙدجججرديس رججججج جي وجججججلي‬ ‫م‬ ‫ي ھ ر . ‌ ھ ج ج ‌‌‌‬ ‫ڪ‬ ‫لٺ‬ ‫‌‌‬ ‫ج‬ ‫‌ جج ‌ج‬ ‫ج ج‬ ‫ورآج ڪڊٺھھ ل م ڙ‬ ‫ججججيججججااججججم‬ ‫ماروايججج پر اننجججج منڙججي خوبين وججججندي به رججججج پسمانده ‌جي سان مشوججججر آيجججج، باقي رججججج جو پايجججج کونجججج مان صاف ملي‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ج‬ ‫ھ‬ ‫ڙ‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌ ‌ججججج يججججججميلججججج وججججججاججججرن کان پا صججججججاف اجججلل پججججا جججججججي رحمت سان برسات ج پايجججج تي‬ ‫يڻ‬ ‫ھ‌‌ ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ ن ڪ ڪ جڦ‬ ‫ي‬ ‫وججججج،کاوجججبهنج‌ ج ‌ ج ج‬ ‫ٿڌ‌‬ ‫ھ‬ ‫ڏ ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ ٻ ھ ھ‬ ‫ٿ ٿ ٿ‬ ‫ئجججججي وججججج. رججججج جو خاص کاوججج اججججججرجججج آيجججج، کنئور جيوجججججج تمام طاقتور آيجججج. يججججنئر وججججججئلي جي به ويججج امججججيت آيجججج،‬ ‫نھ‬ ‫ھ‬ ‫. پر نجججج جديد دور جو سوججججليتون نه‬ ‫ھ‬ ‫رج‬ ‫ه ‌‬ ‫ھ‌‌‌ ‌‬ ‫‌ ‌اوجججج ب سامرويججججج جي پاسي ٿججج آ جججيججج. ايجججج قدرتي نعمتون ته ‌جججآنجججج‬ ‫‌‌ ر ھ‬ ‫‌ ج ‌‬ ‫ٽ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ ڻ‌‌ ٺ ج ھ ‌ . ڻ ‌‬ ‫‌‬ ‫ئجججج‌ججججج ڻ ‌ برابر آهن يجججججو ته يججججججججج پايجججج انسان ج امجججج جي ضرورت آهي جنهن جي به ٿججج ‌جججااججج آجججججيجججج. پيئ‌ججججججو‬ ‫ج‬ ‫رج‬ ‫يڻ‬ ‫ٺ وھ‬ ‫ٻ‬ ‫ھ‬ ‫.اونهو هج رججججججججججي کو مججججان ويججج شججججججالي سان يجججججججججو ڃجججج وججججج ٠٤ ُر پايجججج‬ ‫ڻ‬ ‫پ‬ ‫ڪڍ وي ٿ‬ ‫ڏ ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڻ ڪ‬ ‫اختلف“ تي ايجججججاسي ويه ڪ“‬ ‫ڀ‬ ‫ڏٺ‬ ‫اکين وججججججج احوال ......................................................................................................... پرديپ‬ ‫ڪ‬ ‫مججججججار‬
‫ڻ ڪ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڌھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫عمروجججججج “ججججججج سن رجججيسورس سينرججججج “ جيوجججججج سامي فائونيجججشن جو منصوبو آهي،اهو هايجججج نججججججهن جي لءِ‬ ‫ڪ‬ ‫ڀھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ٺ‬ ‫ڙھھ‬ ‫عجججلئقائي تاريخ سهي کجججججججان ويججججج مشاعرن اجججيجججججاسي ويهنجججججج تائين‬ ‫اڇ ُ ن‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ڳ‬ ‫ججججججهارتيامعموناهيرهيو،وججج ج‬ ‫.ڄھجججيجججججج رها ڻپجججججججا بججججه ه اججججججهيججج ئي اجججججججججج‬ ‫ڪٿ‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫ڪ ڻھھ‬ ‫سجججاري آهنو ا ھ‬ ‫ي‬ ‫ا ڪ ر‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫غلپنهنجيمججججججالس‬ ‫عججمروجججججج ھجججججي نهايت ئ ساجججج ڻمجججججججايجججججيجججج شاعر مير محمد “ بادل “ جي شعري‬ ‫يٽ ڄ ٺھھ ڻ‬ ‫ڪھ ج‬ ‫ن‬ ‫جججججيججججيجججنداسين، ج ڪ ن ڇه ڙ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ٽ‬ ‫ڌ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڀ‬ ‫مجموعي “ اختلف “ تي ايجججججاسي ويه جججججججياجججججج ١١ سجججمبر ٩٠٠٢ع تي سن رجججيسورس سينرججججج مجججنعقد ئججججججي‬ ‫ويئي،ُن جو جججججججهه جائزو ووجججججن اججججج، عمروجججججج ٽجججججنهن جو نالو سايجججججو پر سندس سونهن ُجيججج چيجججججج آهي، نه ته وجججججج‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ا ڙ‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ ج‬ ‫ٺ ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ا‬ ‫گجججونجندا هئا ته “ اسان جيئن به جيئي لججججج وجججججج جهان ....!!“ججج سچ ته ڻھھ‬ ‫جيئ‬ ‫ھ‬ ‫ڪڀھ ڪ‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫وهوجتيروزاهيآوازنججج‬ ‫جو اجججنهن جيوجججججج عمروجججججج ٽجججججاسين کي ايندو هو، اهو دنيا کان نرالو هو. هر طرف سرها جججججا هاججججج ُ، جن اهي جنسار اججججججج،‬ ‫ڏٺ‬ ‫ڳء‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ و‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫نجججججججججججدا وتن، هجججججججججن هجججججججججن رها ڻکججججججججج وجججراپا اوريندا رهيا آهيون. سو هي پروگرام‬ ‫ڏ ڏھھ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪڏ‬ ‫ڪھھڏ‬ ‫ي‬ ‫اهيابججججهانهيءَ ن ڄ ش‬ ‫سائين مير حسن آريسر جي رهنمائي سج ڌھھرجججيسورس سينرججججج پاران ريجججججو ويو، ُن يجججنهن صبح سوير اسان کي اجججججججيائين ته‬ ‫ٻڌ‬ ‫ا ڏ‬ ‫ٿ‬ ‫ٽ‬ ‫ججن‬ ‫وجججيجججججج علمي رها ڻضجججججججلعي جا سمورا علمي ، ادبي ماهججججو مدعو آهن،اوهان پنهنجي تياري کي ممججججججل رججججججي‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڻھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ا ڄ‬ ‫ٿ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫ڳھھ‬ ‫ٺ‬ ‫ووججججج. اسان هونئين ئي تياري لجججلججججج هئاسين، شام يجججججندي ئي دوستن جي اچ جججججو سلسلو شروع يججججج ويو، وقفي وقفي‬ ‫.‬ ‫سا ن ڪجججججا نامور اديب شاعر، اساججججججلر، عالم سج ڙھھاجججيندا ويا. پروگرام باقائده چار ويججججج شام شروع يججججججو‬ ‫ڪ‬ ‫ڳ‬ ‫ججگه‬ ‫ٽ‬ ‫ڪ‬ ‫عمروجججججج ج‬ ‫ويو، س ڀجججججان پهرين آيل مهمانن کي سن ڌرجججيسورس سينرججججج جي انچارج سردار يجججججو آجياوجججج نجججو. ُن موقعي تي سن ڌ‬ ‫ڻ ڏ ا‬ ‫ڀ‬ ‫ٽ‬ ‫ک‬ ‫يجججججججند ھسجججرگرمين بابت آگاهي پ ڙجججججججي. ُن بع ايجججججاسي ويه جججججججي ابتدا اجججديب‬ ‫ڀ‬ ‫ڪ‬ ‫د ڏ‬ ‫نڻ ا‬ ‫ٿھ‬ ‫ل‬ ‫سينرجججججپارانمست ق ٽ ب‬‫ريسورس‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫لياق جويجججججو اجججججلهائيندي چيو ته بادل جي شاعري جنهن حجججسنايججججججون نججججججهن حد تائين آهن پر فني وججججججتاهيون‬ ‫ت‬ ‫ٺ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫ڪ‬ ‫اججججججفي آهن، ُن کان پو ِ سيف ال پلي،حاجي ساند ججججلل وججججججري ويچار ونيجججندي چيو ته انسان قديم دور کان ويججججج‬ ‫ڪڍ ٿ ء‬ ‫ڻھھھ‬ ‫خجججوشي وارين حالتن هجججر حساس ماهججججو پنهنجي جدا دانهن يججججججججج وججججج پو ِ اها‬ ‫ه ڇغ م‬ ‫ھ‬ ‫نواججججججججيوآهي،وجججج ڳھ ت‬ ‫،جج پر گهرو اثر رکندي آهي. پروگرام قجججومپرستاوجججججا ڻتجججججججاريخدان جي‬ ‫ڳھھھ ھ‬ ‫شاعريهججججييانث ر‬ ‫ي‬ ‫ش ر‬ ‫مٿھھ ع ا‬ ‫ر‬ ‫ه ش اڀ ع‬ ‫ڳ‬ ‫ب‬ ‫ي ن‬ ‫ن ئ‬ ‫ڀو‬ ‫نگنهجججلييججججج،ه‬ ‫نجججيون تشبيهون نجججوان خيال آهن،‬ ‫ر ي‬ ‫ا ٿع‬ ‫ڪ‬ ‫ش‬ ‫ڏڍڏھل ھ ج ي‬ ‫ججججءَتياختلفرکناججججج،باد‬ ‫ڪ‬ ‫ڪھھ‬ ‫هونئين به چيو ويندو آهي ته“ روي“ “جججوججججججي“ جي پنهنجي دنيا هوندي آهي، وججججججي جو خيال جتي پهچندو آهي، ُتي روي‬ ‫ا‬ ‫ڏھھ‬ ‫ڪھ ج ھ ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ججججي اججججج وياجججججپجججج آهي، ُن تي پنهنجا احساس شاعري جي روپ نججججججا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫د.‬ ‫دڪ ه‬ ‫وڻ‬ ‫نججججججآهيبادلموج‬ ‫آهن، ساسجججج فني اختلفن جي باوجود به هن جي گهيججججن خوبين کي ساراهي سگهجي وججججج ڇجججج ته فن سک کججججان پو ِ ئي ملندو‬ ‫ء‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ و‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٻڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫آهي، برصغير جي مشهور وججججججي اججججججليداس رججججججججججار هو پر ُن باوجود بهترين شاعر به هو، هن چيو ته برصغير جي سموري‬ ‫ا‬ ‫ڄ‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڀ‬ ‫تاريخ اختلفن سان رجججججي پيئي آهي.ُن موقعي تي تججججججاب جي ليک مججججججير محمد “بادل “ اجججججلهائيندي چيو ته ا دججججوستن جي‬ ‫ا‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڻھھ‬ ‫حجججرف آخر ته اچيجججج ناهي،مون جييجججججج جججججججهه لکيو آهي‬ ‫ن ڇي ا‬ ‫ه د ڪ‬ ‫ت‬ ‫محسوسپيورججججججيانو ج ٻج ڌ ج‬ ‫ٽجججج ج ٿجججج جياجججججج سنيجججن جي سچن جذبن اججُمجججن جي ڃجججج‬ ‫تاي‬ ‫ڌھھ‬ ‫ج‬ ‫جٺ ڪ‬ ‫ڌ‬ ‫هجججججي واري نسل جي اصلياي ويي‬ ‫اهومنهنجي‬ ‫ٽ ٿ‬ ‫ڳ‬ ‫ٻ‬ ‫ڌ‬ ‫ڀ‬ ‫ڏ‬ ‫ڻھھ‬ ‫ٽ‬ ‫پييججججج ا جُيججججل آهي، مون جهجججن هوش سناجججججليو ته اجججرين وجججججلين سان لاجججججپيل شعري صنفون بنهه گه يجججججججججنديون پئي‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ي ڪ دڙو‬ ‫ر‬ ‫جو ڳ ا‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج ڌھھ و ن‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج ج‬ ‫ج‬ ‫ل‬ ‫ين‬ ‫وپراپئيلاججججج،ائينجي. ئ‬ ‫ٻھھ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڳڳھ‬ ‫وججججججججيرا کجججججي مستقل اداري جو بنياد نجججو، لطيف جي اها ه اججججججوپري اجججججججهريان آيل‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫شاههلطيفپنهنجي‬ ‫رججججججيت سان شعوري بغاوت هئي، اشرافن وجڏھھگجججهرانجججج ته سندس سعيي کي قبول نه يججججججوپر اسان جي عام ماهججججن‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫جج‬ ‫ڪ‬ ‫ُن جي سچي س ڏکجججي دل سان قبوليو ا جُن جي حفاظت لءِ سندرا يججججججج بيهي رهيا، ائين اسان واري هجججججي َ به‬ ‫ٽ ء‬ ‫ٻھھڌ‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫پجججنهنجو ڻمججججلهايو پجججوءِ نجججججج نثري‬ ‫ڪھھ‬ ‫پا ھ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ڏ‬ ‫جڪ‬ ‫ج‬ ‫جڻ‬ ‫ج‬ ‫يبچائوججججاريتحريسججججججترواريهجججاي ٻ‬ ‫صورت ،ججج يجججججج نظم اجججهي ونگار وهندا رهيا، اهو ئي سبب آهي جو ا سججججنيججج شاعري پنهنجي رنگ نجججگ سان ال ڳ‬ ‫ڍ‬ ‫ڄھھ ڌ‬ ‫ڪھ‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ٺ‬ ‫بييججججج آهي، اسان و تجججججه فني لحاظ کان اهو ئي جواب آهي “ اکران دي وچ جو ايجججا، عشق چايججج مور نه چهجججيا “. ُن کان‬ ‫ا‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڌ‬ ‫ٻھھ‬ ‫نجججثري نظم اجججججججيا حجججاضرين کان خوب داد حاصل يججججججو،‬ ‫ل‬ ‫ي ت ٽ، ڙغ ز‬ ‫ب‬ ‫،‬ ‫لپنهنجيشاعريمانيجججججوججج‬
‫ي‬‫ي ي نامياري شاعر ي ي ويچار ونڊيندي چيو ته سنڌي ٻول‬ ‫آس زمين‬ ‫آخر ر صدارت ڪندڙ سنڌي ٻول ج‬ ‫ش سان سنڌي شاعر اُڀ‬‫يءَ نوجوان ل ي روپ ه هڪ هڙو سگهارو شاعر نسري نروار ٿيو آ ي، جنهن ي ڪوش‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫باد ج‬ ‫ه‬ ‫ي، ي،‬ ‫وائ‬ ‫ي رنگ ي پرڀاٽ ي اُڀريو آ ي، س شاعري س م سڄو ل جو آ ي و روح ڪاف‬ ‫ه‬ ‫غز‬ ‫جس‬ ‫ه سند‬ ‫ٿ‬ ‫رت‬ ‫ت‬ ‫ٽيڙو ر نثري ظمن ي ل آ ي، ل ي شاعري گهڻ ي ي جو هڃاڻ ل آ ي. هن وڌيڪ چيائين ته‬ ‫بڻي ه‬ ‫ا‬ ‫رخ تبديل‬ ‫ت ٻڌ ه باد ج‬ ‫ن‬ ‫ي اوتارن‬‫ل شاعري جيڪا هاڻ‬‫ي شاعري ت ي ي سان رشتو ڳنڍيندي سنڌي ڪلسيڪ‬ ‫ثقافت ورث‬ ‫ل پنهنج‬‫باد‬ ‫ي گ ي جو روپ ڏنوآ ي‬ ‫ه‬ ‫زندگ‬ ‫.آسڻن تائين محدود ي ي آ ي، اُن ي جدت ، ي، شگفتگ‬ ‫تازگ‬ ‫ک‬ ‫ٿ ويئ ه‬ ‫ي سائين مير حسن آريسر ي هيو هو، آخر ي ل مهمانن جا ٿورا‬ ‫آي‬ ‫هلئ ر‬ ‫ڇهن ڪلڪن واري ي هاڻ ي ڪاروائ‬ ‫ج‬ ‫انه ر‬ ‫ل ب به‬‫ي به شنئوق ل جاري رکيو پيا اچون، مستقب‬ ‫شغ‬ ‫مڃيندي هو پڻ ش گذار ڪيائين ته اسان ي جيان هاڻ‬ ‫اڳ‬ ‫گو‬ ‫ا‬ ‫ها ڪرت جاري هندي، هان جو ساٿ هوندو ته ها لٽ ٻرندي هندي، ساٿ هلندو ر ي ، لٽ ٻرندي ر ي‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫او‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي ي نامياري شاعر ي ي ، زبير‬ ‫آس زمين‬ ‫ي ڌ سنڌي ٻول ج‬‫م ٿيو. هن ي گڏجاڻ‬ ‫علم‬ ‫جهڙن اياز يسٽن سان اختتا‬ ‫ج‬ ‫م ش شيخ، ارباب نيڪ محمد،‬ ‫سومرو، م مص ي کوسو، مير حسن آريسر، ل ڪوري، م ي شا ي، ڪري بخ‬ ‫هاڻ‬ ‫غل نب‬ ‫جل‬ ‫طف‬ ‫غل‬ ‫ش‬‫ا ددبخ‬ ‫لياقت جوڻيجو، ي ساند، ا ي، ل ڪنڀر، خالد ڪنڀر، جمن درندر، سردار ڀيو، ممتاز آريسر،‬ ‫سيف ددپل خلي‬ ‫حاج‬ ‫آريسر، عمران ڪنڀر، س ٿري، ي محمد مهر، خير محمد رونجهو، عبدالجبار ڪنڀر ف ظ مهراڻ‬ ‫حاف‬ ‫ول‬ ‫اليا‬ ‫ي‬‫.سميت ي ي شاعرن ، اديبنسگهڙن وڏي ڪ شرڪت ڪئ‬ ‫انگ‬ ‫ضلع ج‬ ‫ي ن م ي غريب م‬ ‫عوا‬ ‫طبقات ظا‬ ‫نصير جوڻيجو‬ ‫هن خوشحال ڌرتي جو اڪثر هيٺيون طبقوغربت جي ڌٻڻ ٿ ڦاٿل رهندو پيو اچي، جڏهن ته‬ ‫ر هاري و مزدور طبقو شامل آهي، جڏهن ت‬ ‫ل تبديلي جا آثار ڏورانهان به نظر ڪو نه پيا اچن. انهي‬ ‫گهڻائي ه آهن ه اهي ڪارخانن هلئڻ جا ڪارڻ، اهي ئي زراعت جي واڌاري جا باعث هر م‬ ‫سندن مقدر بڻيل آهي، جيڪي جوان ٿي ڪي زمين جو سينو سينگارڻ و مصروف ته ڪي آلودگي، دز‬ ‫دونهين جو بک بڻيل رهندا پيا اچن، پر اهي ئي اٻال لٽاجن جا ليڙون، جن جون ونيون ستيون پر‬ ‫ڏکن ل ڏولن جي ور چڙهيل جن کي ڪا به بنيادي سهوليت ميسر ناهي. سرمائيدارن جي نظر ه ه‬ ‫قابل نٿا سمجهيا وڃن، جڏهن ته سياسي طرح انهن جي ووٽن جي ذريعي موچاريون مسندون ماڻين‬ ‫ڪرڻ وارو ڪير به ڪونهي..! باقي ڳالهين جا ڳهير گهڻا ج پنهنجي مفاد خاطر انهن ڳالهين جي‬ ‫ڙ سادڙا ماڻهو انهن جي فريب س ڦاسي پوندا آهن. جڏهن‬ ‫ساوا باغ ڏيکاري وڃن ٿاجو اهي اٻوجهه‬ ‫ر سرمائيدارن جو هڪڙو روپ آهي، ائين سمجهو اهي هڪڙي سڪي جا ٻه پاسا آهن. انهي‬ ‫جاگيردارن‬ ‫به تبديل ٿيندا رهيا آهن، ويس بدلبا رهيا آهن، مڙيئي پنهنجي نظام کي بچائڻ جا جتن ڪندا آيا‬ ‫ٿ ڦاٿل غريب جيڪي گهڻن ئي آسرن و اکيون اڙايو ا ُميدن جي سهاري جي رهيا آهن. سرمائيدار‬ ‫.هر شعبي تي کين پوئتي رکڻ جي جاکوڙ ه آه‬
‫ج‬ ‫ل‬ ‫م .. ج‬ ‫ٿ‬ ‫ج ڇجڪ‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج جڌ ج‬ ‫ج نڳ‬ ‫جڪ ج ٻ ا‬ ‫ج س‬ ‫رجيجججوجاججججيجججججندجوج؟ججا‬ ‫ٺ‬ ‫ڄ ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫وج ڏ‬ ‫سججدجاجئجينج جيجججرجيجججججججج مجاجججججئجين ج رجهججندجيج پجيئيجج اجچججيجج سجججججججوجججج نجظججاجمجج ئجيجج اجنجهن ج سججرجمجاجئجيدجاجرجن ج جججوج اجججججهججيلجج‬ ‫ڌڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ٺ ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫آجهججيجج . جججنهن ج اججججججمجيرج طججبقججيجج جججاج مجفججاجدج مجحجفججوجظجج آجهججن ج ، بجاجقججيجج هججييجججججن ج طججبقججيجج جججيجج اجتجججججيجج وج جججججججججيجج‬ ‫ڪرجججججججيج يجججججججوج آجهججيجج، تجهج‬ ‫ڇڏ‬ ‫رجسججتن ج کجيجج سججرجمجاجئجيدجاجرج اججججججمجيرج طججبقججيجج پجنهنججيجج رجاجججججئجن ج سججاجن ج هججرج شججعججبيجج بججججججندج ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ججيئن ج سججندجن ج زجنجدجگجيجج اجججججججججججج بجهج تجبدجيجلجيجج نجهج اجچججيجج سججگجهيجج اججججججُن ج سججاجن جڏ گج سججججرجمجاجئجيدجاجرج طججبقججيجج جججيجج اجوجثجرج‬ ‫ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪھھ‬ ‫يجججججندجيج رجهججيجج تجنهنرجججججججيج هججييجججججن ج طججبقججيجج جججيجج رجاجهججن ج نججججججججججججاجججج وجاججججيجاج پجياج ڃججججج تجهج جججيئن ج اجهججيجج اجتجججججيجج‬ ‫ڳ‬ ‫وجن‬ ‫ڪ ھھھ ڊ ڇ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٺ‬ ‫،ٿ‬ ‫ڃ‬ ‫ٿ‬ ‫ڌڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫ڌڻ‬ ‫وج جججججججججيجج هججمج نجججججهج رجججججججيج سججگجهن ج نجهج رجوجججججج اجيجترجوج پجرج اجتجججججيجج وج جججججججججيجج قججوجتج بجهج خججتمجج يجججججج وجيججججج جججنهن ج‬ ‫رجججججججيج وجيجججرجيجججججججج نجظججاجمجج کجيجج هججيجججججج يججج ڻجججججاجرجاج سججندجن ج پجگجهرج جججيجج پجوجرجهججئيجج تجيجج مجوججججوجن ج مجاجيجججججندجاج رجهججن ج اججججج‬ ‫ٿ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ ڏ و‬ ‫ڏ ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻبجاجججججئج ڻ‬ ‫جججهجججججن ج تجهج اجنجصجاجف ج جججيجج تجقججاجضجاج اجهججاج آجهججيجج تجهج هججييجججججن ج طججبقججيجج ججيجج هججاجرجيج مجججججججزجدجوجرج کجيجج خججوجشججحجاجلجج ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڏ‬ ‫ٺ‬ ‫گجهرججججيجج، جججن ج جججيجج مجحجنتج پججججججگجهرج جججيجج پجوجرجهججئيجج سججاجن ج اجمجيرج طججبقججوج مجلجيھججججججج اجرجتجقججاج خجججججججوجشججحجاجلجيجج سججاجن ج‬ ‫ڪ جھ‬ ‫وجاجيجججججلجج آجهججيجج، اجهججوج ڏجججججن ج يجججججج سججگجهندجوج جج ڏجججججن ج فججرجسججوجدجه ج نجظججاجمجج جججيجج جججاجءجِ تجيجج اجثجرجاجئجتيجج نجظججاجمجج کجيجج اجپجناجيجوج‬ ‫جه‬ ‫ٿ‬ ‫تجه‬ ‫ڳ‬ ‫ڃ‬ ‫ڌ‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڏھھھ‬ ‫وجيجندجوج اججججججنجهن ج جججيجج گجهرجج کجيجج يجججنهوجن ج يجججنهن ج اجهججمجج سججمجججه ججججججوج رججججحجاجن ج وجنجججدجوج پجيوج وجيججججج، تجهج هججيججءجِ‬ ‫غجلجطججج سججياجسججيجج نجظججاجمجج سججرجمجاجئجيدجاجرج ججججججججاجگجيرجدجاجرج هججمجيشججهج غجرجيجبن ج جججيجج حججقججن ج تجيجج قججاجبجضجج رجهججيوج آجهججيجج، غجرجيجبج‬ ‫توج يججججججئجن ج وجسجرجيجا ج وجججلياج يجججنهجن ج اجچڻھججججججا ج‬ ‫ج‬ ‫ڏ‬ ‫ڍ‬ ‫ڪ‬ ‫ناشاد نصرال سمون‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ م ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڻ‬ ‫سارويججججن جا سحر،ُداسين جا پهر هجججيلججججججين جا قهر سمييججججج سانوري پرين جي مهيججججججل ُرنجججججج جهيججج سرد موسم‬ ‫ا‬ ‫ه يججججججججججرو وري سن وجججطن جي وجود ماجججججن وار وکير شججججروع يججججججو آهي، سن ڌججججنهن کي ُنياوي جنت چئجي ته وجججججج واججج ُ‬ ‫ڪ ڌء‬ ‫د‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫ڌ‬ ‫ڪ ڀ‬ ‫نهيجججججندو. ُن اتهاس ج ايجججند ڏتجججهذيبن جي وارث ، آر مجججججججوسيقي جي رجججتي تي جييجججججج موسمون رنگ يججججججن‬ ‫ڇڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌھھ‬ ‫ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ٿ‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫.‬ ‫ڪ‬ ‫پ‬ ‫ا‬ ‫ڪ ڪ ٿ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ٿ‬ ‫يجججججون مجججهاججججججر جي وساججججججر نجججججج يجججججون، ُن جي ُراسرار پهلوئن کي اهي احساس روح ئي محسوس رججججججي سگهن‬ ‫وجججججججايو منلججج بدلج جججججو فطري آر ڻجججججريعي مطالعو نجججججج اججججج.سرد ُت شاعرن اججججججت‬ ‫ڏھھ‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫ٽ ٿ‬ ‫ذ‬ ‫ھ‬ ‫ڊھ‬ ‫ج‬ ‫ججججييججججججم ٿ ج ج ڻ ج‬ ‫ُندمج ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫يجججججججن جي محبوب ُت آهي، سن ڌرججججججتي جي سر مو ڙشجججاعر شاهه لطيف، اياز ، بخاري، ايوب کوسي کان ويججججج اشرف پلي،‬ ‫ٺ‬ ‫ڌ‬ ‫ر‬ ‫ڌڻ‬ ‫اجججججرو امرايجججج، ساگر خاصخيلي يجججججججن جي خيالن تي سرد ُت ، پرين جي خماريل اکين جي اله ڙنجججهارن جيئن‬ ‫ر‬ ‫ٻھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڀ‬ ‫ڙھھنجججظم لکجندا رهيا آهن‬ ‫ڙ‬ ‫ھڪ‬ ‫ڊھ‬ ‫“ججج سجججمبر تو بن هججججججوججج “ جهاججج جذبن جي بدن ججججهير وجهند‬ ‫ا‬ ‫ليجججججآه ٿي‬ ‫.‬ ‫ڪيھججججججججفيتن‬ ‫خجججارجي احساسن جھھھھ‬ ‫ل ي‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ان ڄ ج‬ ‫ڌ‬ ‫نهنجيشاعرياجججنس‬ ‫جا عسجججججج ائين چيجججججا آهن، جيئن ُججججججناجججججراجججججج ه ٿجججججيججججج َ جي گهيجججل وججججججري دلي تي نقش چيجججججندا آهن. ُن اججججججئناتي ،‬ ‫ا ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڙ ڪ‬ ‫ڪ ڀ ڪ م ٽ ء‬ ‫ٽ‬ ‫ڪ‬
‫ڻ‬ ‫ڪ ڻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ ڌڻ‬ ‫ڪھھ‬ ‫زمان مجججاججججججن جي محدوديت کان بالتر اجججت يججججججج جي شاعرايجججج شعور تي جهجججن سياري ُت جي سورج جا رججججججاجججج جهراجججج‬ ‫ر‬ ‫بنجي چميججججججا آهن، تهجججن دل جي ت ڙمجججان نججججججهن وجججججاري جي ويججججججل وني َ جي جوان حسرتن درد رجججججي دانهن ئججججججي آهي‬ ‫ڪ‬ ‫ڀ‬ ‫ء‬ ‫ڇڙ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫وجڇھھججججيججج جا ورلپ شاعري جو آلپ بنجي ُر سامونيججج جي تخليق جو روپ اجججري ويا آهن. شاهه لطيف سرد مند کي اندر‬ ‫ڌ‬ ‫ڊ‬ ‫س‬ ‫ججو ڙ‬ ‫.ا ڌنجججججججججد ڙرججُت محسوس يججججججو آهي‬ ‫ڪ‬ ‫ج‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ ڳڀ ڪ‬ ‫،سر لوهييجججا يجججججججججا، سججججججر نسريا‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڍ‬ ‫ڪ‬ ‫تو يججججججئن وسريا، وجججليا يجججنهن اچ جججججا‬ ‫ڀ ھ لجججججئي،‬ ‫حجججرف حرف اجججنسانيت ،ھھھھ‬ ‫ق‬ ‫و ر‬ ‫ق‬ ‫و ر‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫هلطيفجيرساليجن ه‬ ‫ڪ‬ ‫سچائي بيبايجججججج، حسن آشنائي، احساس شناسي، فرججججججي بلندي، مزاحمت ، محبتن جي مسيحائي ججججذبن جي وفا‬ ‫،‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ج جڪ‬ ‫ج‬ ‫ڊھھ ج ج‬ ‫ج‬ ‫ي و‬ ‫نڪ ج‬ ‫ڀ‬ ‫ا س.‬ ‫لججججججئي،ُداسي،احس‬ ‫ا‬ ‫اجججججهل آرزوئن جي آرن جي ترجماني تجڙھھججند ڙجججُدائيجي جنجهويجججل روح جي درد اجججججججججج ليججججج وججججج. مون جهجججن به‬ ‫ڏ‬ ‫ڪٿ ڳ ٿ‬ ‫ڙ‬ ‫ج‬ ‫ججپج‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪ ڪ ڙ س‬ ‫ٿ ڪٺ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪھھ‬ ‫لطيف جي نوحن جي صدا اجججججججججرونجهر جي شاججججججري هاجججججن ُججججججلججججج مورن جي ُججججججو جججججججهوججج“ ُر سامونيججج“ نينجججج کي‬ ‫وضو يجججئي ڙجججيو آهي. اندر جي آيجججگام مان ه اججججججاججججري هريجججج جهيججج دانهن وجججنجججدي چپن جي نججججججيججج تائين ايندي ايندي‬ ‫ڪڌ‬ ‫ڊ ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ ڃ‬ ‫ڌ‬ ‫ڏ په‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳھھ ڏ‬ ‫ٽ‬ ‫ڙ‬ ‫. دموجججججيججج وئي آهي آجججئون درد امرت کي يجججججتو يجججئي پيئ جججججي وججججججشش نججججججدو رهيو آهيان‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫ٿ ٿ ا‬ ‫ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ڏ‬ ‫جهجججن سر ُ جي سايجججل ونجججج ، گلن، مرجهايل منظرن تي سياري جي ُت جي آمد ئجججججي يججججج، ُتر ائين اکپجججايون نججججججدو اوئون‬ ‫ر‬ ‫ء‬ ‫يجججندو اچي وججججج تجججججججه اجججججج پريماجججججج پنهنجو پهريون پيار ناجججججئ لججججءِ پرين يججج پيرين پن ڌاجججيندي هجي، جهجججن راتين کي‬ ‫ڏ‬ ‫ڏ‬ ‫ڀ ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ ڄڻ ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڃھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڊھج ھ‬ ‫چججججججانجيججججججون چ وجججججججهن، ستارن جي سنسار اجججکيون واججججئجي‬ ‫مو‬ ‫رجججات صدي پاسي‬ ‫ج‬ ‫ڏڻڃ ڌ‬ ‫اجججنوپججججئجيونججج ھ‬ ‫ونجججج تهجججن اگر نججججججهن من فجججراق جو مچ رجججججيل هجي، جيون زهر جي ججججججججججهوججج يججججج ڃجججج وججججج. لطيف سائين ُر‬ ‫س‬ ‫ڍڪ ڙ ٿ وي ٿ‬ ‫ٻھھ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫،ڃ‬ ‫ڻڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ا‬ ‫ء‬ ‫ڌھھ‬ ‫ڊڪ ھ‬ ‫سامونيجججججججيوجججججج درد رجججومانس جي مرججج خوشبو َ اوتي آهي، ُن جي مه مججججججحبتن جو معراج ما کججججججججان‬ ‫پو ِ ملند ڙپ جُلصراط جهيججج درد فراق کي دل تي کيجججج هلند ڙئجججي محسوس رججججججي سگهي وججججج...! ه پججججججاسي احساسن جي آوي‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ج‬ ‫ء‬ ‫ڀ‬ ‫ٿڪ‬ ‫ٿس ڻ ڳ‬ ‫ا ڙ‬ ‫ُکائيند سجججرد ُت آهي. ُتر رججججج تي مندائتي مينهن جيئن پ لججججيججججج وججججج. دل هر پل پرين جي اجججججرججججججن جي حسرتن پجججئي‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫تپڙججي ته يججججج پاسي لناجججججج“سريلناجججججج“ اجججنهن سون جي واپار تي ويند ڙوججججججججارو و لججججججج ِ سنرجججججي پوي وججججج، تازو تازو‬ ‫ٿ‬ ‫ڃڻ ء ڀ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ‬ ‫ج‬ ‫ڇججججوججج ترار جي گها ُ جهوججج آهي. ئجججججي پاسي وري نججججججهن سنيججج وجججججاري جو ور يا محبوب جيوجججججج سال ا وجججججاپار سانگي‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ‬ ‫ء ڙ‬ ‫وو ڙ‬ ‫ٿ ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٽ‬ ‫ٽڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫سريلناجججججج ) لناجججججج ( ويل آهي، سرد ُت جي مو تجججججججججائين نه مويجججججو آهي، وجججججاري جون اکيون راهن جا پرججججج بجججججي ويون‬ ‫ر‬ ‫آهن، سمن کجججي اکا يجججئي يجججئي به نه يجججججججججج آيو پر وجججججارو نه مويجججججو آهي، ڇججججيججج وجججججاري جي اکين جي اوجانججججج جا‬ ‫ڳ‬ ‫ڻ‬ ‫وو ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڏ‬ ‫ڊ‬ ‫ڀٽڪ‬ ‫ڪھھ ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ ٿ‬ ‫ڇ‬ ‫اڏ‬ ‫.آکيرا ُاجججئي يججججججا آهن، روح ر يججججججججج ويو آهي حجججسرتون رول هججججججريججججن جيان يججججججججججججججج رهيون آهن‬ ‫ء ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫،وجججججاري جي ما ُ، وجججججارو نه پليئين‬ ‫ڀ‬ ‫ڻ ٿ‬ ‫ٻ‬ ‫) آيو اجججججرنهن ماه، پ وججججججججج سفر سنرجججججي. ) شاهه لطيف‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج جٽج‬ ‫ڪ‬ ‫ن ج ڄي ڻ م ڳ ي‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ڻھھ ف‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫م ص‬ ‫ج‬ ‫ججججديآهي،جييججج ج ٺ ج‬ ‫ٽ‬ ‫ڏ‬ ‫ٺ ٿ‬ ‫ڀٽڪ‬ ‫ٻ‬ ‫دججججججي ويا يا زماني جي نفسانفسي پويان نجججججججججججججججدي ما يججججججججج ويا هئا. سرد ُت جي برفيلي هوائن جا هويجججل جهواججججج ماضي‬ ‫ر‬ ‫جي ُن مهنججججججد ڙوجججججججج يججججججج ويندا آهن، جتي هن جي پشمي ميندي رتن پيرن جا نشان رجججتي ااججججن سناجججججلي رکيا هوندا‬ ‫ڀ‬ ‫ڃ‬ ‫ڌ‬ ‫ڳ ٺ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ا‬ ‫ججججتي جي هوائن جي سرگرم هجججن جي يججججرن جي رمججج تي رقص نججججججد ڙرجججايجججججججججون يججججججل هونديون جتي سرمئي شام جو هر‬ ‫ڇڙ‬ ‫ڳڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ‬ ‫ڇھھھ‬ ‫م ڪڻ‬ ‫ڪڙ ٽ ڪ‬ ‫ڇھھڏ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫هڏ ا‬ ‫ُداس لمح جهجججن ب گهوجججج ُداس يجججججندو هوندو، هن فضا يجججججججججل هيججججججججج هججججج مججججججاحول کي ُر تججججججججججي مجبور‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫رججججججي يججججججو هوندو..! اهو وججججج ٺجججججنهن جي شامن تي هر وقت هن جي ادائن جي اجرنجججججج جون ُاجججرون هيون، ُتي منظر‬ ‫ا‬ ‫اڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڳ ج‬ ‫ڪ ڇڏ‬ ‫منظر هيلججججججو يججججج ملججججججي جي ما بججججججججججي ويو هوندو. بهرحال سارويججججن جي اجججججرجججججج مان پا اججججججججججئي جهجججن سن ڌججججي سرد‬ ‫ڏ‬ ‫ڻ ڇڏ‬ ‫ڀڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ٺ ڻ‬ ‫ڪ ٿ ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ا‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ڏھ‬ ‫ُت سجججنواريل شامن کي سجججان وججججج،اکين هجججن جي اکين جو اهو تصور ُتري پئي وججججج. هن جون اکيون جييجججججج‬ ‫ر‬ ‫ڄڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٻھھڻ ڻھھ‬ ‫ڏ‬ ‫تججججججججججججججججر جججججو شاعراوجججج خيال نه اجججج غججججزل‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ه ن ،‬ ‫و نڪ آ ڪ‬ ‫ي‬ ‫ججججنجهرکانبهگه ڪ ر ڙ‬ ‫ڇ‬ ‫ن ٽه‬ ‫ڙھھ‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ج گ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ٿ‬ ‫ا ه يڌ‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫نکي ُراسراريتا جُداسي‬ ‫ج‬ ‫پ‬
‫يججججججججج يجججججج يججججج جو حساس روح فطرت حسنايجججججج سان ه هججججججج ئجججججججي محو گفتگو يججججج ڃجججج وججججج.سرد ُت جي اها‬ ‫ر‬ ‫ٿ وي ٿ‬ ‫ٿ ٿھھ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫يٿ‬ ‫ڍڪ ڇ ڏ‬ ‫شام جنهنج جي پاري نگر جي پدميجججج پويترتا ُرنججججججد ڙهججججي يججججج، جهجججن اتهاس جي ه عججججججظيم اهاجججج اججججججججججرونجهر تي‬ ‫ڃڻڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ٿ‬ ‫م ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج ج ڙڻ ج ڳ ج ٿ ج.ڦٽ‬ ‫ڪ‬ ‫جڄھھڻ ج‬ ‫ج‬ ‫ل‬ ‫ڳ‬ ‫ر ج ٿي ٺ‬ ‫لجججججججيجججججيججججججججججج ڪ ل ڻس‬ ‫ج‬ ‫ڏڪ‬ ‫ڏھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڏ‬ ‫ٻھ‬ ‫اجججججججريل يجججئو “جججسوجججنت“ ل ِ لکيل آخري الودائي سنججججججججج‬ ‫ء‬ ‫د ر‬ ‫ج ي م نڻ‬ ‫برتجانيسججججار ڙ ن گ ڳ ا‬ ‫ا ف ر‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ج ي‬ ‫ن‬ ‫ُ‬ ‫ڪ‬ ‫تاريختجججهذيبجورکوالو ڀ دڳ ي س ڳآ..! ٿه ي ٿ ، ا ڌ‬ ‫ڻ‬ ‫ڀٽ ڀ ڪ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ڪھ‬ ‫اججججججججج آبادي سجججرسبزي نه يججججج هجي پوءِ به نججججججججج رججججج نججججججهن عاشق جيان انتظار‬ ‫ُ ت‬ ‫تويجججججوهن ڻ ر‬ ‫ڇ ٿ ٿھھ‬ ‫ڏ‬ ‫گ‬ ‫ر‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ٺھھ‬ ‫بجججيقرار بيلججججج پرين جي رخسارن جهنججج رتن روهينججج کي سرد ُت گلبي ُلن سان جنجهي يجججججج يججججج رججججججج جو خطوسرد‬ ‫. ُت ا جُتر اوثن تي لنجججد ڙرجججوهينججج جي گلنججج جي يجججک سبب نئين نججججججوار جيئن پيو لنجججججدو آهي‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ڏھھ‬ ‫ج‬ ‫ر‬
‫ڻ‬ ‫معلم ل ِ ماهر هج ضججججروري آهي‬ ‫ء‬ ‫پونجراج سوهججججج ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ڪ‬ ‫نججججججهن به قوم جي خوشحالي جو دارو مدار تعليم تي هوندو آهي، تعليم بهتر هوندي ته اسان جو مستقبل به روشن‬ ‫ڻ‬ ‫ڪھھڏ‬ ‫ٿ‬ ‫يجججججندو ججججيهجججججججججن اسان جي تعليم خراب هوندي ته يقينن اسان جو آئيندو به اونداهو هئ لججججزمي امر آهي.انهيءَ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڳ‬ ‫اجججججلهه کان يججججججر به اناججججججر رججججججي نه سگهندوته اسان جي تعليم جو معيار يجججنهون يجججنهن ِججججججري رهيو آهي، تعليم جي‬ ‫ڻ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫معيارِججججججر جججججا يججججججئي سبب آهن، انهن سببن هججج سججججججبب ُستاد جي صحيح پيشورانه تربيت نه هئ آججججهي،‬ ‫ا‬ ‫نجججه جذبو ا جُتساهه رهيو آهي نه وري صحيح نجججگ سان اجججججرن کي پهجججائ ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ٻ‬ ‫ڍھھھ‬ ‫ج‬ ‫ڪ ن‬ ‫ڻ‬ ‫ت ا د‬ ‫بيتنههئرججججججججججيُس‬ ‫ا‬ ‫ٿ‬ ‫وججججج اچي.‬ ‫ئڙڻڙھھڻڻھھڻ ھ،ججججججج کائ لججججءِ صرف ه وجججججججئي‬ ‫ٿ ڌ‬ ‫ڻھھ‬ ‫کجججججججارائ‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫پهجججپجججججججهجججائاجججججججيتروفرقآهيجيترو‬ ‫ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ويهوجججج پوندو آهي، پر کارائ لججججءِ گهوجججج جججججججهه سوچوجججج پوندو آهي ته يججججججترن مهمانن کي ماني کارائي سگهجي وججججج،‬ ‫هجججججججججيڙججون شيون موجود آهن هجججججججججيجججون شيون موجود ناهن؟ مطلب‬ ‫ڪھھ ڙ‬ ‫ڪھ ھ‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫؟ ڪگ ه‬ ‫ڻ‬ ‫ن‬ ‫اجججطعامتياررججججججاججج ڙج ڪ آ ه‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڻھھ‬ ‫ڻ‬ ‫مڻ‬ ‫ته ماني کارائ لججججءِ تما گهوجججج سوچوجججج اجججونو رکوجججج پوندو آهي. سايججججج طرح پهججج لججججءِ پنو ايجججججان رکوجججج پوندو‬ ‫آهي پ پهجججائ لججججءِ جججججججهه ذهن رجججکوجججج پوندو آهي. اوجججججا ٽجججججنصوبابندي رججججججيجججج پوندي آهي ته هججججججيججج درجي جا‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫ڪ ڻ‬ ‫ڳ م‬ ‫ڻھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫ر‬ ‫ڻ‬ ‫اجججج‬ ‫اجججججريجججججججججتر ا ھججائاجججج آهن ؟ ڻججج پهجججائوجججج يجججججججججترو پهجججائوجججج آهي؟ پهجججائ سججججان هججججججاججج مقصد حاصل رجججججج‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ا جڇ ڻ ڪھھ‬ ‫ڙ‬ ‫ه پڙ‬ ‫ٻڪھ‬ ‫آهن؟ اهو به ذهن رجججکوجججج آهي ته هججججججيڙججون گه ٽججججيمت يا بناقيمت واريون امدادي شيون ) جنهن تي وجججججج خرچ نه اچي يا‬ ‫ڪ‬ ‫قج‬ ‫ڪ ج‬ ‫ڻھھ‬ ‫ٺھ‬ ‫دجججلچسپي ونججججج آجججساني سان سبق‬ ‫ئ ڙي‬ ‫ٻ‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ه ڪ جڻ‬ ‫پ(‬ ‫ن؟جنهنساناججج ڪ ج ج ٿ ر‬ ‫ڙ‬ ‫ُججج سکي سگهن‬ ‫سمجهي،پهجججي‬ ‫.‬ ‫استادن جي تربيت جي اهميت ضجججرورت‬ ‫تربيت کان سواء پهجججائ اججججونداهي لجٺھھججججج بججججججججرابر آهي، اججججاجججججج ڻتججججه جو ه تججججججربيت يافته استاد کي خبر‬ ‫ڪ‬ ‫ڇڪ‬ ‫جج ه ڻڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ڻ‬ ‫ِ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫هوندي آهي ته هججججججوججج مضمون يججججججئن پهجججائجي ؟ جيوجججججج مضمون پهجججائوجججج آهي، ُن مضمون جي سبق جي منصوبابندي‬ ‫ا‬ ‫ج يڻ‬ ‫ه ر‬ ‫جٿھھ ج ڻ‬ ‫ج‬ ‫جڪ ھ‬ ‫گ‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫خ ب‬ ‫سدجججاخليجججججبججججابتب ڪ ه‬ ‫ڪ‬ ‫اجججججرن جي ذهني صلحيتن قجججوت بابت به اجججج ڻهججججج ضججججروري آهي، استاد اجججججرن کي جنجهويججج سبق سيکار دججججوران‬ ‫ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ٻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڄھھ‬ ‫ٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڀھھ ٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪھ‬ ‫مجججمججججججل طور تي شامل رججججججي ، ته جيئن لججججججس سجججئجججججي اجججججر ه ئججججججي‬ ‫ل‬ ‫ڻڻھھ (‬ ‫)‬ ‫سکسجججججججيکاروججججاريعم‬ ‫ٽھھجججججاري اصول تي عمل رجججججج ضججججروري آهي، جيوجججججج استاد‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ڻ‬ ‫ڌ‬ ‫يجججان سان سبق سکي سجججمجهي سگهن، سمار و‬ ‫وقتپوري‬ ‫ج ٿي‬ ‫ه‬ ‫ج ل‬ ‫ج جڳ ج‬ ‫ج‬ ‫ر ي‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ه ٿو ق ت‬ ‫جججججئيسگهجي ڙ ت ڻ‬ ‫ڌ‬ ‫ڳھھ‬ ‫ڙھ‬ ‫.مقرر مقدار پجججهجججائي اجججتجججججي وججججي‬ ‫ڀھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫هججججججيججج هلت سان هلجي سجججنجججججي کي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ن س‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫استادکيخبرهونديآهيتهپنهنجنشا گ‬ ‫ه تججججججربيت يافته‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫اڌ ر ڏي ه ڪ‬ ‫ا ف و‬ ‫ص‬ ‫س ا نڀ ا ن‬ ‫ويجججانيججج،هرنججججججه ڪ ن‬ ‫نججججججهن کي به ائين نه محسوس يججججج يججججججج ته “استاد مون سان ناانصافي ئججججججي آهي“. پيپرن جي اسيسمين ٽججججججي، ماروججججججن‬ ‫ڪ‬ ‫ه‬ ‫ڪ‬ ‫ٿڻ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڇھھڏ ٻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڻڏ‬ ‫ڻڏ‬ ‫ڏ‬ ‫يجججيججججون هجن،انعا يمجوجججج هجي يا سز يجاجيجججج هجي، هر اجججججلهه اجججنصاف جو دامن نه يجججججج. اجججججرن جي نفسيات کي‬ ‫ج‬ ‫ٻ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫سمجهي، نججججججهن سان وجججججج مسئلو ئجججججي ته سمجهداري هجججمدردي سان حل رججججججي ، شاگردن کي پنهنجي چجججججن‬ ‫ٿھھ ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ ٻ‬ ‫وانگر سمجهي، ُستاد جي صحيح تربيت نه هئ رججججججججججي اجججججرن جي تعليم تجججربيت تي خراب اثر ئجججججي وججججج.‬ ‫ا‬ ‫ڃڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ا ڪ ڪ‬ ‫ڏ ء ڪ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫)١٠( غير تربيت يافته ُستاد کي پهجججائ جججججو اجججن ُ وجججججج نه هوندو آهي، ُن رججججججي لججججججس جي مججججججري م و کجججججججان‬ ‫ا‬
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1
File 1

Recommandé

Sindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque Memon
Sindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque MemonSindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque Memon
Sindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque MemonSollywood Production Publication research center New Saidabad Sindh
 
Encierro Voluntario: Vivir entre rejas
Encierro Voluntario: Vivir entre rejasEncierro Voluntario: Vivir entre rejas
Encierro Voluntario: Vivir entre rejasSofiita
 
Tariq
TariqTariq
Tariqschool
 
Perruqueria
PerruqueriaPerruqueria
Perruqueriaschool
 
ART PREHISTÒRIC
ART PREHISTÒRICART PREHISTÒRIC
ART PREHISTÒRICAssumpció Granero
 
EGIPTE. ARQUITECTURA.
EGIPTE. ARQUITECTURA.EGIPTE. ARQUITECTURA.
EGIPTE. ARQUITECTURA.Assumpció Granero
 
EGIPTE. INTRODUCCIÓ.
EGIPTE. INTRODUCCIÓ.EGIPTE. INTRODUCCIÓ.
EGIPTE. INTRODUCCIÓ.Assumpció Granero
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 

Recommandé

Sindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque Memon
Sindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque MemonSindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque Memon
Sindhi Screen Play Comedy (پير سائين) By: Abdul Razzaque MemonSollywood Production Publication research center New Saidabad Sindh
 
Encierro Voluntario: Vivir entre rejas
Encierro Voluntario: Vivir entre rejasEncierro Voluntario: Vivir entre rejas
Encierro Voluntario: Vivir entre rejasSofiita
 
Tariq
TariqTariq
Tariqschool
 
Perruqueria
PerruqueriaPerruqueria
Perruqueriaschool
 
ART PREHISTÒRIC
ART PREHISTÒRICART PREHISTÒRIC
ART PREHISTÒRICAssumpció Granero
 
EGIPTE. ARQUITECTURA.
EGIPTE. ARQUITECTURA.EGIPTE. ARQUITECTURA.
EGIPTE. ARQUITECTURA.Assumpció Granero
 
EGIPTE. INTRODUCCIÓ.
EGIPTE. INTRODUCCIÓ.EGIPTE. INTRODUCCIÓ.
EGIPTE. INTRODUCCIÓ.Assumpció Granero
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Technologies
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data ScienceChristy Abraham Joy
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 

Contenu connexe

En vedette

Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 

En vedette (20)

Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 

File 1

  • 1. ‫ٿر جو تعارف‬ ‫آفتاب مٺن سمون‬ ‫ٿرد تھذيبد دتارديخد دجيد لحادظد د سادند پنھندجيد سڃداڻدپد دردکيد دٿود سائندسيدد نظرديديد دمطابدقد موجوددد‬ ‫د‬ ‫د سمندڊ د دھو،د دپوءِ د ڪنھدند قدردتد جيد شمشيدد دنظادمد دجيد‬ ‫ٿرد رديگستدادند رداجسٿدادند دڪنھدند زدمانديد‬ ‫ڦيرد گھيردجيد ڪرديدسمندڊد‌دختدمد دٿدي وڃديد تردود نڪتو.د سمندڊد‌دد جيد پيٽد مٿاند چڙددھ دڻد‌دددد جيد‬ ‫وارديد د‬ ‫د‬ ‫ڪرديد ٿرد نالود پيو.د ٿرد ي دآباديد دڪڏھدند ي،د تنھدند دبابتد دسند نٿود ٻڌائديد سگھدجيد بلڪدهد دڪن‬ ‫دٿد‬ ‫تارديخيد اھڃاڻدند ماند اندازدود دڪرديد سگھدجيد دٿود دتهد پرداڻديد دحساب د سادند ٿرد رديگسٿدادند پاڪدستدادند‬ ‫واردود دپاسو د پنجند تڪدند ي وردھائجيد دٿود دموھرداڻدو،د سامردوٽدي،دد پاردڪرد،د کاوڙد ڍٽ،د دياد ڪنٺود انھدند‬ ‫د‬ ‫‌‌‌‬ ‫د ‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫تيد داھديد نال دڪيئدند دپيا،د سيد اڃاند اديبدن،دد تارديخداندند د ‌ دد ل ءِد اختلفد آھدند باقيد رداجسٿدادند اندڊديا د‬ ‫د‬ ‫واردو،د ٿرد رداجستدادن د لفظد دجيد معنديد آھديد “ددراجائند دواردود ھند”دد يعنديد دبادشاھدند دجود ھند،د درداجستدادند‬ ‫ستدادند دوانگرد دتڪدند ي وردھائجيد دٿو،د دجيئدند دماردواڙد رداجستدادند دجود داڌد دڍٽد ي اچيد دٿو،د اڌد کاوڙد‬‫بهد رديگد‬ ‫ڪ ‌پاردڪرد وارديد پاسيد پردياند ردڃ کنڊرداتد آھدن، د سيد ٻڌائيدند دٿاد تهد ھتديد آباديد اھڙيد نمونديد ي،د‬ ‫دٿد‬ ‫جيئدند پاردڪرد د ي پارديد ننگرد بنددرد آھدي، د پارديد ننگرد بنددرد بابتد ڪتابد د جندتد دالسندڌ د ي مولئديد شيددادئديد‬ ‫د‬ ‫لکديد ٿود تهد دعيدسودي د پھردئيدند دپارديد ننگرد داوجد تيد دھو،د دھندند جيد دعقيددي د موجبد ستداپور د تيد جيڪديد‬ ‫ھد‬ ‫‌‌‌ ‌‌‌‬ ‫‌ دد ڪوردوند پانڊود وڙھيا،د اھديد ڪرددد ‌ دد ھئاد اھود بهد دچيود وڃديد ٿود دتهد ڪاردونجھر د دجبدلد‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫د‬ ‫پار د‬ ‫د‬ ‫لڙائديد‬ ‫تيد دنشادند آھدي، د داھود دنشادند اند دڪرديد ٿيود آھديد جود ڪردوند ياد پانڊدود ھڪڙيد جنگد وڙھندديد گوڏود‬ ‫کوڙيود ھو،د اھود نشادند داڄد تائيدند دموجوددد ي. د اھاد دمھاڀداردتد جيد جنگد ھئديد دمھاڀداردتد جيد دجنگد‬ ‫دآھد‬ ‫بقودلد دمولئديد شيددادئديد د تهد دعيدسودي د دپھردئيدند دصدديد تائيدند پارديد ننگرد بنددرد جود اوجد ردھيو،د دڪتابد د“ددپراڻو‬ ‫پاردڪر” د د م منگھداردادمد داوجھداد لددکديد ٿود تهد دھاڪڙديد جيد دھڪڙيد شاخ د دپاردڪرد د ي وھندديد ي، د‬ ‫ھئد‬ ‫د‬ ‫ا وڏاد ٻيل دھونداد ھئا،د جنھدند ي ھاٿديد دگھڻديد دتعداددد‬ ‫تڏھدند ھاڪڙديد جيد ڪناردند تيد ٿرد‬ ‫‌‌‌‬ ‫هود لکديد دٿود مھدادڀدادردت د دجيد جيڪاد لڙدادئدي د لڳديد دتنھدند ‌ دد جيڪديد هاٿديد دڪدم‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫دتهد‬ ‫ھونداد دھئا،د د‬ ‫ڦ ،آياد سيد ھاڪڙديد جيد ڪناردند تيد دٻيلند دماند دآنداد وياد ھئاد‬ ‫يعنديد دانھدند تسمي د د ٿ ‌ٿرد جھنگد‬ ‫‌‌‌‬ ‫ٻيلند د سادند دڀرديلد دھو،د دوائيدلڊد دلئيدفد دوڌيڪد ‌ دد آباديد گھٽد ي، د دڪتابد دجندتد السندڌ د د ‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫ھئد‬ ‫د‬ ‫٠٠٤١ سئدود ق.دمد دڏيکارديدلد ي، د تڏھدند ٿرد داھڙيد دحالد د ، ھو،د ھاڻد انھدند مھاڀاردتد دجود زدمانود‬ ‫دآھد‬ ‫د‬ ‫اھڃاڻدند ماند لددڳديد ٿود دتهد ٿرد دجيد دپنجند دتڪدند دماند دٽن تڪدند سامردوٽدي،دد دموھرداڻدو،د دپاردڪرد‬ ‫ڇاڪاڻد دتهد اھديد دٽئديد ٿرد جاد دتڪد ھاڪڙود دنديد د جيد ويجھداد دھئا،د دانھديءَدد آباديد ،پھردئيدند آبادد دھئاد‬ ‫جود دڪاردڻد ھاڪڙود نديد ي، د اينٿردوپولجديد جيد نظرديديد دموجبد دانساندند جيد دپھردئيدند دآباديد درديائدند‬ ‫دھئد‬ ‫ن نديدند جيد دڪناردند تيد ي، د دڇاڪاڻد ج و‌ د پاڻديد سولئديد سادند ملنددو د ھو،د پاڻديد دجلد جيودند آھدي، د‬ ‫د‬ ‫ھئد‬ ‫‌‌‌‬ ‫پرداڻديد دزدمانديد ‌ دد حضردتد سادن د جود خيالد ھوتهد پاڻديد دخداد دآھدي، د ڇود دجود ھرد شيءَدد جود دوجودد‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫اند‬ ‫د‬ ‫پاڻديد سادند ي. د انھديد پرداڻديد دمذھدبديد دنظرديديد دموجبد ماڻھود درديائدن،دد نديدند د د سمندڊدند جيد سِديواد‬ ‫د‬ ‫آھد‬ ‫ڪنداد ھئا.د اينٿردوپولجديد ساندند بابتد دعلدمد جود نالود آھديد تهد پھردئيدند آباديد دنديدند جيد ڪناردند تيد‬ ‫اند‬ ‫ي، د ائيدند ٿرد دجيد دآباديد بهد پھردئيدند ھاڪڙديد جيد ويجھدود دنظرد اچيد ي.د ٿرد دجاد ٽدي تڪد‬ ‫دٿد‬ ‫ھئد‬ ‫‌‌‌ ‌‌‌‬ ‫موھرداڻدو،د سامردوٽديد د ‌ دد پاردڪرد پھردئيدند آبادد ٿيا،د باقيد دکاودڙ د ‌ دد ڍٽد ھنددد آبادد ٿياد لڳديد ‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫‌‌‌‌‌‌ٿود‬ ‫‌دڪڏ‬ ‫د د‬ ‫د‬ ‫د دسموردود رداجستدادن د ي آباديد جيد شردوعاتد تڏدھدن د کاند آھدي،ددجڏدھدن د کاند‬ ‫تهد ڍٽد و کاو ڙ‌ د ماردواڙد‬
  • 2. ‫کونجججج جي ابتدا، اججججاجججججج ڻتججججه انسان جي زندگي لءِ پايجججج ضروري آيجججج، باقي راجستان جي اتر اورججججج واري پاسي نيئ ڙججججي‬ ‫ڀ‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڇڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھڪڙ‬ ‫ندي نالي يججججججججججججج ندي ونججججدي ئججججي، يججججج سگيجججج ان ندي جي نججججججاري تي اجججججج آبادي جججججي پر ااجججج ندي مستقل وججججججنه‬ ‫ڻ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڊھ‬ ‫‌جججبيججج جي ميججججني وجججنججججدي ئججججي. ااجججج ندي اووججججيهين صدي جي آخري‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫يجججججئي،وساججججججري ھ ج ھ ي م ڪ‬ ‫تائين ئججججي، اجججج چججججيو ڃجججج وججججج ته نيئر جي ندي رويجججججج اتي پوکي، زراعت ئججججججي ڃجججج يججججج، باقي اندازو آيجججج سو انيجججج‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ وي ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫وي ٿ‬ ‫ھڻ‬ ‫ھ‬ ‫ي ڪ ُججججن ‌‌‌‬ ‫ت جييججججج ڀج ڄجججج،‬ ‫نھ‬ ‫ج ‌ راترا آيجججج، ان قصي‬ ‫ج ‌‌‌‬ ‫ھ‬ ‫‌ ڪ‬ ‫ج ڪ‬ ‫ج جھ ا‬ ‫ج ھ ج‬ ‫مر‬ ‫ججدنجومذبججججيقصواججججججنجيرججججججشن‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھ ڳ ھ‬ ‫ڪ ھ ھ‬ ‫ھھھ‬ ‫کجججو جججججو ذرجججججج آيجججج، تججججي انيججججءَ اجججججل جججججو مقصد ته نججججدو مذبجججج پراوجججج مذبجججج‬ ‫ج جھ ج‬ ‫اججججججنوججججاجججچيلآنجججج،ان ھن ڙج‬ ‫ڪ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ڪ ھ ڪ ج ھ ج ڙ ج ھ ‌‌‌‬ ‫‌ ھڪڙ ‌ج ڪ‌‌‌ ج ‌ کو ھ ججججج وذرججججج ج آيجج. ‌ اجججججنوججججوجج آيجججج‬ ‫ھ جڙ‬ ‫ج ج ‌ ج‬ ‫ج ٿڳ‬ ‫ي ھ‌‬ ‫انوججج‬ ‫ي‌جججيججججججججججججج‬ ‫رجججججسانلاجججججپوآ‬ ‫ور توججججنوجججج اججججججنجي. کو ھوج ڙھھججو، بنا تان پجکججججي اورجججججيو موري ما َ اججججججنجي رججججججشن مرججججاج ماججججاجججججرت جنگ جو‬ ‫ھڀ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ء ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ ججججججيج‬ ‫وھ ڻ‬ ‫ا ھ ‌‌‌‬ ‫مججججلي آنجججج،‬ ‫د و ‌جججکو ھ‬ ‫‌‬ ‫م و ئ ‌ نج ‌ و‬ ‫ج جھ ي ب‬ ‫ڙ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ت ڻ ذ‬ ‫ھھڀڌ جڪ ج‬ ‫سنبجججلهججججججدنياجيپرايج ج‬ ‫جياجججججج پنج زججججار سال پرايجججج تذججججيب اجججججججئي ڃجججج يججججج بهرحال ااجججج مننجججججي موضوع کان اجججججرجججج آيجججج. کونجججج جا يججججججئي‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٻھ ھ‬ ‫ھ ھ‬ ‫ٻڌ وي ٿ‬ ‫ڻ ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ء‬ ‫ٺھ ھ ا‬ ‫ھ ھ ڪڙ‬ ‫ڳھھ ٽ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ن ھ‬ ‫ھ ھ‬ ‫نمونا ملياآنجججج ،ايججج ج پرججججيا جييجججججج پرايجججج آجججاجججججيججججج وقت جا آنجججج، ايجججج لنججججججججج سان يجججججججججل آنجججج، ُن کان پو ِ‬ ‫يڙ‬ ‫،ھ‬ ‫ٺھ‬ ‫ڏ ڪڻ‌‬ ‫ن ڙھ‬ ‫اھ جڪ ھ ک ھ‬ ‫‌ڙ ء‬ ‫واويججج َ وار کو،ججج جييجججججج يجججج ٺجججججو جججججي تري تائي چايججججججج ي اججاج‌جججججججججججي نموني يجججججججججل آهن جننجججج ک ماروايجججءَ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ڪ‬ ‫جڙ‬ ‫ج ھ‬ ‫يڙ‬ ‫ا نھ‬ ‫سا ن ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫پايججججاججججريو، ُ واويجججءَ ج کونججج جوذرججججج ماروايجججءَ گيتن مجججلي‬ ‫ج‌ ھ‬ ‫ايججججججج نموني‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫وجججججلٻ ‌‌‌‌ ن‌‬ ‫واويجججءي‌ججج‌ “ ھ ‌ڙ‌‬ ‫َ“چونداآ‬ ‫‌‬ ‫ڙ ء‬ ‫ھ‬ ‫ٻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڙ ء‬ ‫ڙھ‬ ‫ھ‬ ‫ھڪڙ‬ ‫ٿ‬ ‫وججججج. جيئن وججججججججججججج گيت آيجججج ته “ديمي ري ديمي، چيججججججج تون واويججج َ. ماري للجججي مومل اجججججئي“، اننجججج واويججج َ جي‬ ‫ڙ‬ ‫ڏ ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ ڳ ٺ ڃ‬ ‫ڪ ڳ ٺ‬ ‫ھ‬ ‫کونجججج پويان نجججججج وجججججنججججج جا نال پئجي ويا جييجججججج وججججج اجججججاججججن تائين اننجججج کوهن جي نالن سان سججججن اججججج. واويجججءَ جي‬ ‫ٺ‬ ‫ڪ‬ ‫ج ڳج ڙ‬ ‫ج و ھ و. ج ھ‬ ‫ج ٿ ج ڪھھ ج ھ ج ڌ ج ج‬ ‫ڃ‬ ‫ج ج ھ ج ج جٿر ج ھ ج جھ ج‬ ‫ودآنججججمننجججججي و‬ ‫ڳ ھ ٻڌ‬ ‫ڏڙ‬ ‫ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ٺ‬ ‫ٿ‬ ‫پرججججج سان يجججججججججل کو زججججبون حالت مجججوجود آيجججج، ونجججججج کان اجججججل نجججججججججججدا پيا اچون ته اسان “سمان“ ) سمون‬ ‫ڪڙ‬ ‫‪è‬آباد‬ ‫ھ‬ ‫ڻ ھ‬ ‫ھ‬ ‫ھھھ‬ ‫ڳ‬ ‫ھڪ ڙ ٺ‬ ‫ڪ‬ ‫( ،‬ ‫ذا ت جييجججججج نجججج وق رججججججووججج وججججج آجججججججباد آيججججون، اننجججج جا ابااجججج انيججججءَ کو جججججي سانگي “ رججججججووججج“‬ ‫ت‬ ‫يجججججا. رججججججويججج جو پراوجججج نالو “رججججججووجججوجججج“ آيجججج، جيوجججججج هايجججج رججججججووججج جي نالي سان سيجججو ڃجججج وججججج.‬ ‫ڏ وي ٿ‬ ‫ڻ ڪ ڙ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ ڙ ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ ڪ ڙ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ھ ڪھ ڙ‬ ‫ٿ ڳ ڳ ٿ‬ ‫ڻ ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ھ‬ ‫انيججججءَ پجججرججججج جا کو اججججيترا پرااجججج وججججججنه اججججج لنججججج، ليججججج وججججج ته ايجججج لججججججوججججنججج يا ميرن جي دور جا آنجججج. پرججججج جي‬ ‫کونجججج کانسوا ِ يجججججون به تاريخي عمارتون آنجججج، جيئن “ وجججججججججج اوجججج کجاو ڙ آجججججيجججج،جيوجججججج پراوجججج تاريخي شرجججج آيجججج،ُتي‬ ‫ھ ھ ا‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ ھھھ‬ ‫ڳڊ “ ڙ‬ ‫ھ‬ ‫ء ٻ‬ ‫ھ‬ ‫يجججججج عمارتون ا ڄججججه موجود آنجججج. يججججججججججججج لججججججججج وججججججيججججج آيجججج، چون اججججج ته اوجججج گاندي جو ““ججججججججج يعني داججججججن وجججج‬ ‫ڪ ھ‬ ‫ھٽ‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ ھڪڙ ڀڳ ڪ ٺ ھ‬ ‫ب‬ ‫ڪ‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌جججيجججججو وججججججججججججج مند رآيجججج جيوجججججج تما ونجج پرجججججن سان يججججججججج آيجججج، اهو اھ تججججائي بيلججججج مجججوجو آيجججج. مندر‬ ‫ھ‌‌‬ ‫د‬ ‫ڄ‬ ‫نٺ‬ ‫ٺ لھ‬ ‫مڏ جٿ‬ ‫،ڪ‬ ‫ھ‬ ‫‌‌‌‌ٻ ھڪڙ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ڪ‬ ‫نھ‬ ‫مڙ‬ ‫جھ‬ ‫ج ‌ مرگنجججج ج ُدجججر ديس کا پننجججججي نجججججج خاص‬ ‫و‬ ‫‌ ‌‌‌ ج‬ ‫ٿ‬ ‫و ر ھن‬ ‫م‬ ‫ج ھڃ ج ڻ ج‬ ‫ج‬ ‫ه رھ ج‬ ‫ت‬ ‫ھ‬ ‫نججججماناندازوآيجججج‬ ‫‌‌‌‬ ‫ت ڙ ٿ ج ھ، ڪ‬ ‫خا ھ‬ ‫ص امججججي جيججج يججججتننججججرججججججي اهو شاعرن‬ ‫ٿ‌‌‬ ‫اچي. ادبي کيتر رججججججج جي‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌ يڍ‬ ‫‌ججسانيجججو‬ ‫خوبينکيسي ن‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌‌‌ڻرججججيجججج آيجججج، جيئن لو دججججججاستانآنجججج جننجججج کي سن ڌججججي سرتاج شاعر شا لججججطيف سميت‬ ‫ھ‬ ‫،ھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫‌جججاديبن جو دلچسپ موضوع پ ھ و ھ‬ ‫‌‬ ‫ي ڪ ‌‌‌‬ ‫ڌ‌‌ جججج فناججججججرن‬ ‫ڪ‬ ‫ھ وھ‬ ‫‌ج ٻ ٻ‬ ‫‌ اجججججوججججج سججججان ُجاگر يجججججج آيجججج سجججن‬ ‫ا‬ ‫ج‌ ج‬ ‫‌‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫‌‬ ‫ڙڏ‌‌‬ ‫سندنشاعريوجججيجججچاھ‬ ‫‌‌‌‬ ‫ا ر‬ ‫‌ د‬ ‫‌‬ ‫.ج‬ ‫ج ‌ڪ ج‬ ‫ٿ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ر ٿج‬ ‫ج و ھ ا م ھڻر‬ ‫.‬ ‫ط ڻ‌‌ ڳ ي‬ ‫ن‬ ‫علقرکناججججججن‌ججججججحبالو‬ ‫را ِ يجججاج مومل راوجججج، ليلن چنيسر، ايجججج سومرن جي دور جا لو ڪ ،جي ساک رکند ڙعجججمر مارئي، سور ٺ رججججج جي ل ڄ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ء ڏ‬ ‫م‬ ‫ٿھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڙ‬ ‫ٿ يٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ ج ڙ‬ ‫ي‬ ‫ھ‬ ‫داستا آنجججج باقي رججججج ج ماروايجج جياجججججج اصل رججججج جي وجججججل آيجججج، ماروايججج رججججججج کي ُر درديس به چوندا‬ ‫ن‬ ‫ڙھھ ٻ‬ ‫ٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ ڙ‬ ‫ھ‬ ‫ڍٽڪڪھ‬ ‫پجججاررججججججي وجججججليو ماروايججج وجججججلي جون شاخون آهن. تنهنرججججججي ادبي کيتر مجججاروايججج وجججججلي‬ ‫ن‬ ‫آهن،اجججيجججججججججج‬ ‫ٿ‬ ‫ڏ‬ ‫ويججج اهميت رکي يججججج‬
  • 3. ‫‌ ‌‌ ‌‌ ‌‌ ‌‬ ‫سن ڌ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌ججيئن‬ ‫ن گ‬ ‫جيھ ‌ ر.‬ ‫ف‬ ‫ص ھڻو‬‫‌‬ ‫ج‌ ت‬ ‫آ ‌ي. ج ‌ ج ٻ‌ ج‬ ‫ٺھٿڄٿڙ‬ ‫جججگوججججججججموادموجود‬ ‫جڙ ‌‬ ‫ن ڙ ‌‌‌ھ ندن جي پويتر شخصيت اجججججئي ميرانآيجججج جياججججج ماروايججج‬ ‫،ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ٻ‬ ‫ھ‬ ‫فڻ‬ ‫لطي آيجججج، تئي ماروايججج‌ججججججججججج‬ ‫جو شاع لکيوجججج‬ ‫ر‬ ‫ھ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ‬ ‫ھ‬ ‫هڏ‬ ‫ٻ‬ ‫وجججججلي ج ويججج شاعر آيجججج. تججججججاب سنيججج غزل ‌جججپروفيسر ارجن شاد لکي وججججج ته“ شا جججججو بيت علم عروض مطابق نه‬ ‫ي‬ ‫ٻ ‌‌‌ ‌‌‌‬ ‫ٿ‌‬ ‫ج ‌ ُ ڙدجججرديس رججججج جي وجججججلي‬ ‫م‬ ‫ي ھ ر . ‌ ھ ج ج ‌‌‌‬ ‫ڪ‬ ‫لٺ‬ ‫‌‌‬ ‫ج‬ ‫‌ جج ‌ج‬ ‫ج ج‬ ‫ورآج ڪڊٺھھ ل م ڙ‬ ‫ججججيججججااججججم‬ ‫ماروايججج پر اننجججج منڙججي خوبين وججججندي به رججججج پسمانده ‌جي سان مشوججججر آيجججج، باقي رججججج جو پايجججج کونجججج مان صاف ملي‬ ‫ھ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ‬ ‫ج‬ ‫ھ‬ ‫ڙ‬ ‫‌‌‌‬ ‫‌ ‌ججججج يججججججميلججججج وججججججاججججرن کان پا صججججججاف اجججلل پججججا جججججججي رحمت سان برسات ج پايجججج تي‬ ‫يڻ‬ ‫ھ‌‌ ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ ن ڪ ڪ جڦ‬ ‫ي‬ ‫وججججج،کاوجججبهنج‌ ج ‌ ج ج‬ ‫ٿڌ‌‬ ‫ھ‬ ‫ڏ ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ ٻ ھ ھ‬ ‫ٿ ٿ ٿ‬ ‫ئجججججي وججججج. رججججج جو خاص کاوججج اججججججرجججج آيجججج، کنئور جيوجججججج تمام طاقتور آيجججج. يججججنئر وججججججئلي جي به ويججج امججججيت آيجججج،‬ ‫نھ‬ ‫ھ‬ ‫. پر نجججج جديد دور جو سوججججليتون نه‬ ‫ھ‬ ‫رج‬ ‫ه ‌‬ ‫ھ‌‌‌ ‌‬ ‫‌ ‌اوجججج ب سامرويججججج جي پاسي ٿججج آ جججيججج. ايجججج قدرتي نعمتون ته ‌جججآنجججج‬ ‫‌‌ ر ھ‬ ‫‌ ج ‌‬ ‫ٽ‬ ‫ٿ‬ ‫ھ ڻ‌‌ ٺ ج ھ ‌ . ڻ ‌‬ ‫‌‬ ‫ئجججج‌ججججج ڻ ‌ برابر آهن يجججججو ته يججججججججج پايجججج انسان ج امجججج جي ضرورت آهي جنهن جي به ٿججج ‌جججااججج آجججججيجججج. پيئ‌ججججججو‬ ‫ج‬ ‫رج‬ ‫يڻ‬ ‫ٺ وھ‬ ‫ٻ‬ ‫ھ‬ ‫.اونهو هج رججججججججججي کو مججججان ويججج شججججججالي سان يجججججججججو ڃجججج وججججج ٠٤ ُر پايجججج‬ ‫ڻ‬ ‫پ‬ ‫ڪڍ وي ٿ‬ ‫ڏ ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڻ ڪ‬ ‫اختلف“ تي ايجججججاسي ويه ڪ“‬ ‫ڀ‬ ‫ڏٺ‬ ‫اکين وججججججج احوال ......................................................................................................... پرديپ‬ ‫ڪ‬ ‫مججججججار‬
  • 4. ‫ڻ ڪ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڌھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫عمروجججججج “ججججججج سن رجججيسورس سينرججججج “ جيوجججججج سامي فائونيجججشن جو منصوبو آهي،اهو هايجججج نججججججهن جي لءِ‬ ‫ڪ‬ ‫ڀھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ٺ‬ ‫ڙھھ‬ ‫عجججلئقائي تاريخ سهي کجججججججان ويججججج مشاعرن اجججيجججججاسي ويهنجججججج تائين‬ ‫اڇ ُ ن‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ڳ‬ ‫ججججججهارتيامعموناهيرهيو،وججج ج‬ ‫.ڄھجججيجججججج رها ڻپجججججججا بججججه ه اججججججهيججج ئي اجججججججججج‬ ‫ڪٿ‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫ڪ ڻھھ‬ ‫سجججاري آهنو ا ھ‬ ‫ي‬ ‫ا ڪ ر‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫غلپنهنجيمججججججالس‬ ‫عججمروجججججج ھجججججي نهايت ئ ساجججج ڻمجججججججايجججججيجججج شاعر مير محمد “ بادل “ جي شعري‬ ‫يٽ ڄ ٺھھ ڻ‬ ‫ڪھ ج‬ ‫ن‬ ‫جججججيججججيجججنداسين، ج ڪ ن ڇه ڙ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ٽ‬ ‫ڌ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڀ‬ ‫مجموعي “ اختلف “ تي ايجججججاسي ويه جججججججياجججججج ١١ سجججمبر ٩٠٠٢ع تي سن رجججيسورس سينرججججج مجججنعقد ئججججججي‬ ‫ويئي،ُن جو جججججججهه جائزو ووجججججن اججججج، عمروجججججج ٽجججججنهن جو نالو سايجججججو پر سندس سونهن ُجيججج چيجججججج آهي، نه ته وجججججج‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ا ڙ‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ ج‬ ‫ٺ ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ا‬ ‫گجججونجندا هئا ته “ اسان جيئن به جيئي لججججج وجججججج جهان ....!!“ججج سچ ته ڻھھ‬ ‫جيئ‬ ‫ھ‬ ‫ڪڀھ ڪ‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫وهوجتيروزاهيآوازنججج‬ ‫جو اجججنهن جيوجججججج عمروجججججج ٽجججججاسين کي ايندو هو، اهو دنيا کان نرالو هو. هر طرف سرها جججججا هاججججج ُ، جن اهي جنسار اججججججج،‬ ‫ڏٺ‬ ‫ڳء‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ و‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫نجججججججججججدا وتن، هجججججججججن هجججججججججن رها ڻکججججججججج وجججراپا اوريندا رهيا آهيون. سو هي پروگرام‬ ‫ڏ ڏھھ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪڏ‬ ‫ڪھھڏ‬ ‫ي‬ ‫اهيابججججهانهيءَ ن ڄ ش‬ ‫سائين مير حسن آريسر جي رهنمائي سج ڌھھرجججيسورس سينرججججج پاران ريجججججو ويو، ُن يجججنهن صبح سوير اسان کي اجججججججيائين ته‬ ‫ٻڌ‬ ‫ا ڏ‬ ‫ٿ‬ ‫ٽ‬ ‫ججن‬ ‫وجججيجججججج علمي رها ڻضجججججججلعي جا سمورا علمي ، ادبي ماهججججو مدعو آهن،اوهان پنهنجي تياري کي ممججججججل رججججججي‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڻھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ا ڄ‬ ‫ٿ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫ڳھھ‬ ‫ٺ‬ ‫ووججججج. اسان هونئين ئي تياري لجججلججججج هئاسين، شام يجججججندي ئي دوستن جي اچ جججججو سلسلو شروع يججججج ويو، وقفي وقفي‬ ‫.‬ ‫سا ن ڪجججججا نامور اديب شاعر، اساججججججلر، عالم سج ڙھھاجججيندا ويا. پروگرام باقائده چار ويججججج شام شروع يججججججو‬ ‫ڪ‬ ‫ڳ‬ ‫ججگه‬ ‫ٽ‬ ‫ڪ‬ ‫عمروجججججج ج‬ ‫ويو، س ڀجججججان پهرين آيل مهمانن کي سن ڌرجججيسورس سينرججججج جي انچارج سردار يجججججو آجياوجججج نجججو. ُن موقعي تي سن ڌ‬ ‫ڻ ڏ ا‬ ‫ڀ‬ ‫ٽ‬ ‫ک‬ ‫يجججججججند ھسجججرگرمين بابت آگاهي پ ڙجججججججي. ُن بع ايجججججاسي ويه جججججججي ابتدا اجججديب‬ ‫ڀ‬ ‫ڪ‬ ‫د ڏ‬ ‫نڻ ا‬ ‫ٿھ‬ ‫ل‬ ‫سينرجججججپارانمست ق ٽ ب‬‫ريسورس‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫لياق جويجججججو اجججججلهائيندي چيو ته بادل جي شاعري جنهن حجججسنايججججججون نججججججهن حد تائين آهن پر فني وججججججتاهيون‬ ‫ت‬ ‫ٺ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫ڪ‬ ‫اججججججفي آهن، ُن کان پو ِ سيف ال پلي،حاجي ساند ججججلل وججججججري ويچار ونيجججندي چيو ته انسان قديم دور کان ويججججج‬ ‫ڪڍ ٿ ء‬ ‫ڻھھھ‬ ‫خجججوشي وارين حالتن هجججر حساس ماهججججو پنهنجي جدا دانهن يججججججججج وججججج پو ِ اها‬ ‫ه ڇغ م‬ ‫ھ‬ ‫نواججججججججيوآهي،وجججج ڳھ ت‬ ‫،جج پر گهرو اثر رکندي آهي. پروگرام قجججومپرستاوجججججا ڻتجججججججاريخدان جي‬ ‫ڳھھھ ھ‬ ‫شاعريهججججييانث ر‬ ‫ي‬ ‫ش ر‬ ‫مٿھھ ع ا‬ ‫ر‬ ‫ه ش اڀ ع‬ ‫ڳ‬ ‫ب‬ ‫ي ن‬ ‫ن ئ‬ ‫ڀو‬ ‫نگنهجججلييججججج،ه‬ ‫نجججيون تشبيهون نجججوان خيال آهن،‬ ‫ر ي‬ ‫ا ٿع‬ ‫ڪ‬ ‫ش‬ ‫ڏڍڏھل ھ ج ي‬ ‫ججججءَتياختلفرکناججججج،باد‬ ‫ڪ‬ ‫ڪھھ‬ ‫هونئين به چيو ويندو آهي ته“ روي“ “جججوججججججي“ جي پنهنجي دنيا هوندي آهي، وججججججي جو خيال جتي پهچندو آهي، ُتي روي‬ ‫ا‬ ‫ڏھھ‬ ‫ڪھ ج ھ ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ججججي اججججج وياجججججپجججج آهي، ُن تي پنهنجا احساس شاعري جي روپ نججججججا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫د.‬ ‫دڪ ه‬ ‫وڻ‬ ‫نججججججآهيبادلموج‬ ‫آهن، ساسجججج فني اختلفن جي باوجود به هن جي گهيججججن خوبين کي ساراهي سگهجي وججججج ڇجججج ته فن سک کججججان پو ِ ئي ملندو‬ ‫ء‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ و‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٻڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫آهي، برصغير جي مشهور وججججججي اججججججليداس رججججججججججار هو پر ُن باوجود بهترين شاعر به هو، هن چيو ته برصغير جي سموري‬ ‫ا‬ ‫ڄ‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڀ‬ ‫تاريخ اختلفن سان رجججججي پيئي آهي.ُن موقعي تي تججججججاب جي ليک مججججججير محمد “بادل “ اجججججلهائيندي چيو ته ا دججججوستن جي‬ ‫ا‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڻھھ‬ ‫حجججرف آخر ته اچيجججج ناهي،مون جييجججججج جججججججهه لکيو آهي‬ ‫ن ڇي ا‬ ‫ه د ڪ‬ ‫ت‬ ‫محسوسپيورججججججيانو ج ٻج ڌ ج‬ ‫ٽجججج ج ٿجججج جياجججججج سنيجججن جي سچن جذبن اججُمجججن جي ڃجججج‬ ‫تاي‬ ‫ڌھھ‬ ‫ج‬ ‫جٺ ڪ‬ ‫ڌ‬ ‫هجججججي واري نسل جي اصلياي ويي‬ ‫اهومنهنجي‬ ‫ٽ ٿ‬ ‫ڳ‬ ‫ٻ‬ ‫ڌ‬ ‫ڀ‬ ‫ڏ‬ ‫ڻھھ‬ ‫ٽ‬ ‫پييججججج ا جُيججججل آهي، مون جهجججن هوش سناجججججليو ته اجججرين وجججججلين سان لاجججججپيل شعري صنفون بنهه گه يجججججججججنديون پئي‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ي ڪ دڙو‬ ‫ر‬ ‫جو ڳ ا‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج ڌھھ و ن‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج ج‬ ‫ج‬ ‫ل‬ ‫ين‬ ‫وپراپئيلاججججج،ائينجي. ئ‬ ‫ٻھھ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڳڳھ‬ ‫وججججججججيرا کجججججي مستقل اداري جو بنياد نجججو، لطيف جي اها ه اججججججوپري اجججججججهريان آيل‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫شاههلطيفپنهنجي‬ ‫رججججججيت سان شعوري بغاوت هئي، اشرافن وجڏھھگجججهرانجججج ته سندس سعيي کي قبول نه يججججججوپر اسان جي عام ماهججججن‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫جج‬ ‫ڪ‬ ‫ُن جي سچي س ڏکجججي دل سان قبوليو ا جُن جي حفاظت لءِ سندرا يججججججج بيهي رهيا، ائين اسان واري هجججججي َ به‬ ‫ٽ ء‬ ‫ٻھھڌ‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫پجججنهنجو ڻمججججلهايو پجججوءِ نجججججج نثري‬ ‫ڪھھ‬ ‫پا ھ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ڏ‬ ‫جڪ‬ ‫ج‬ ‫جڻ‬ ‫ج‬ ‫يبچائوججججاريتحريسججججججترواريهجججاي ٻ‬ ‫صورت ،ججج يجججججج نظم اجججهي ونگار وهندا رهيا، اهو ئي سبب آهي جو ا سججججنيججج شاعري پنهنجي رنگ نجججگ سان ال ڳ‬ ‫ڍ‬ ‫ڄھھ ڌ‬ ‫ڪھ‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ٺ‬ ‫بييججججج آهي، اسان و تجججججه فني لحاظ کان اهو ئي جواب آهي “ اکران دي وچ جو ايجججا، عشق چايججج مور نه چهجججيا “. ُن کان‬ ‫ا‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڌ‬ ‫ٻھھ‬ ‫نجججثري نظم اجججججججيا حجججاضرين کان خوب داد حاصل يججججججو،‬ ‫ل‬ ‫ي ت ٽ، ڙغ ز‬ ‫ب‬ ‫،‬ ‫لپنهنجيشاعريمانيجججججوججج‬
  • 5. ‫ي‬‫ي ي نامياري شاعر ي ي ويچار ونڊيندي چيو ته سنڌي ٻول‬ ‫آس زمين‬ ‫آخر ر صدارت ڪندڙ سنڌي ٻول ج‬ ‫ش سان سنڌي شاعر اُڀ‬‫يءَ نوجوان ل ي روپ ه هڪ هڙو سگهارو شاعر نسري نروار ٿيو آ ي، جنهن ي ڪوش‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫باد ج‬ ‫ه‬ ‫ي، ي،‬ ‫وائ‬ ‫ي رنگ ي پرڀاٽ ي اُڀريو آ ي، س شاعري س م سڄو ل جو آ ي و روح ڪاف‬ ‫ه‬ ‫غز‬ ‫جس‬ ‫ه سند‬ ‫ٿ‬ ‫رت‬ ‫ت‬ ‫ٽيڙو ر نثري ظمن ي ل آ ي، ل ي شاعري گهڻ ي ي جو هڃاڻ ل آ ي. هن وڌيڪ چيائين ته‬ ‫بڻي ه‬ ‫ا‬ ‫رخ تبديل‬ ‫ت ٻڌ ه باد ج‬ ‫ن‬ ‫ي اوتارن‬‫ل شاعري جيڪا هاڻ‬‫ي شاعري ت ي ي سان رشتو ڳنڍيندي سنڌي ڪلسيڪ‬ ‫ثقافت ورث‬ ‫ل پنهنج‬‫باد‬ ‫ي گ ي جو روپ ڏنوآ ي‬ ‫ه‬ ‫زندگ‬ ‫.آسڻن تائين محدود ي ي آ ي، اُن ي جدت ، ي، شگفتگ‬ ‫تازگ‬ ‫ک‬ ‫ٿ ويئ ه‬ ‫ي سائين مير حسن آريسر ي هيو هو، آخر ي ل مهمانن جا ٿورا‬ ‫آي‬ ‫هلئ ر‬ ‫ڇهن ڪلڪن واري ي هاڻ ي ڪاروائ‬ ‫ج‬ ‫انه ر‬ ‫ل ب به‬‫ي به شنئوق ل جاري رکيو پيا اچون، مستقب‬ ‫شغ‬ ‫مڃيندي هو پڻ ش گذار ڪيائين ته اسان ي جيان هاڻ‬ ‫اڳ‬ ‫گو‬ ‫ا‬ ‫ها ڪرت جاري هندي، هان جو ساٿ هوندو ته ها لٽ ٻرندي هندي، ساٿ هلندو ر ي ، لٽ ٻرندي ر ي‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫او‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي ي نامياري شاعر ي ي ، زبير‬ ‫آس زمين‬ ‫ي ڌ سنڌي ٻول ج‬‫م ٿيو. هن ي گڏجاڻ‬ ‫علم‬ ‫جهڙن اياز يسٽن سان اختتا‬ ‫ج‬ ‫م ش شيخ، ارباب نيڪ محمد،‬ ‫سومرو، م مص ي کوسو، مير حسن آريسر، ل ڪوري، م ي شا ي، ڪري بخ‬ ‫هاڻ‬ ‫غل نب‬ ‫جل‬ ‫طف‬ ‫غل‬ ‫ش‬‫ا ددبخ‬ ‫لياقت جوڻيجو، ي ساند، ا ي، ل ڪنڀر، خالد ڪنڀر، جمن درندر، سردار ڀيو، ممتاز آريسر،‬ ‫سيف ددپل خلي‬ ‫حاج‬ ‫آريسر، عمران ڪنڀر، س ٿري، ي محمد مهر، خير محمد رونجهو، عبدالجبار ڪنڀر ف ظ مهراڻ‬ ‫حاف‬ ‫ول‬ ‫اليا‬ ‫ي‬‫.سميت ي ي شاعرن ، اديبنسگهڙن وڏي ڪ شرڪت ڪئ‬ ‫انگ‬ ‫ضلع ج‬ ‫ي ن م ي غريب م‬ ‫عوا‬ ‫طبقات ظا‬ ‫نصير جوڻيجو‬ ‫هن خوشحال ڌرتي جو اڪثر هيٺيون طبقوغربت جي ڌٻڻ ٿ ڦاٿل رهندو پيو اچي، جڏهن ته‬ ‫ر هاري و مزدور طبقو شامل آهي، جڏهن ت‬ ‫ل تبديلي جا آثار ڏورانهان به نظر ڪو نه پيا اچن. انهي‬ ‫گهڻائي ه آهن ه اهي ڪارخانن هلئڻ جا ڪارڻ، اهي ئي زراعت جي واڌاري جا باعث هر م‬ ‫سندن مقدر بڻيل آهي، جيڪي جوان ٿي ڪي زمين جو سينو سينگارڻ و مصروف ته ڪي آلودگي، دز‬ ‫دونهين جو بک بڻيل رهندا پيا اچن، پر اهي ئي اٻال لٽاجن جا ليڙون، جن جون ونيون ستيون پر‬ ‫ڏکن ل ڏولن جي ور چڙهيل جن کي ڪا به بنيادي سهوليت ميسر ناهي. سرمائيدارن جي نظر ه ه‬ ‫قابل نٿا سمجهيا وڃن، جڏهن ته سياسي طرح انهن جي ووٽن جي ذريعي موچاريون مسندون ماڻين‬ ‫ڪرڻ وارو ڪير به ڪونهي..! باقي ڳالهين جا ڳهير گهڻا ج پنهنجي مفاد خاطر انهن ڳالهين جي‬ ‫ڙ سادڙا ماڻهو انهن جي فريب س ڦاسي پوندا آهن. جڏهن‬ ‫ساوا باغ ڏيکاري وڃن ٿاجو اهي اٻوجهه‬ ‫ر سرمائيدارن جو هڪڙو روپ آهي، ائين سمجهو اهي هڪڙي سڪي جا ٻه پاسا آهن. انهي‬ ‫جاگيردارن‬ ‫به تبديل ٿيندا رهيا آهن، ويس بدلبا رهيا آهن، مڙيئي پنهنجي نظام کي بچائڻ جا جتن ڪندا آيا‬ ‫ٿ ڦاٿل غريب جيڪي گهڻن ئي آسرن و اکيون اڙايو ا ُميدن جي سهاري جي رهيا آهن. سرمائيدار‬ ‫.هر شعبي تي کين پوئتي رکڻ جي جاکوڙ ه آه‬
  • 6. ‫ج‬ ‫ل‬ ‫م .. ج‬ ‫ٿ‬ ‫ج ڇجڪ‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج جڌ ج‬ ‫ج نڳ‬ ‫جڪ ج ٻ ا‬ ‫ج س‬ ‫رجيجججوجاججججيجججججندجوج؟ججا‬ ‫ٺ‬ ‫ڄ ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫وج ڏ‬ ‫سججدجاجئجينج جيجججرجيجججججججج مجاجججججئجين ج رجهججندجيج پجيئيجج اجچججيجج سجججججججوجججج نجظججاجمجج ئجيجج اجنجهن ج سججرجمجاجئجيدجاجرجن ج جججوج اجججججهججيلجج‬ ‫ڌڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ٺ ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫آجهججيجج . جججنهن ج اججججججمجيرج طججبقججيجج جججاج مجفججاجدج مجحجفججوجظجج آجهججن ج ، بجاجقججيجج هججييجججججن ج طججبقججيجج جججيجج اجتجججججيجج وج جججججججججيجج‬ ‫ڪرجججججججيج يجججججججوج آجهججيجج، تجهج‬ ‫ڇڏ‬ ‫رجسججتن ج کجيجج سججرجمجاجئجيدجاجرج اججججججمجيرج طججبقججيجج پجنهنججيجج رجاجججججئجن ج سججاجن ج هججرج شججعججبيجج بججججججندج ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ججيئن ج سججندجن ج زجنجدجگجيجج اجججججججججججج بجهج تجبدجيجلجيجج نجهج اجچججيجج سججگجهيجج اججججججُن ج سججاجن جڏ گج سججججرجمجاجئجيدجاجرج طججبقججيجج جججيجج اجوجثجرج‬ ‫ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڪھھ‬ ‫يجججججندجيج رجهججيجج تجنهنرجججججججيج هججييجججججن ج طججبقججيجج جججيجج رجاجهججن ج نججججججججججججاجججج وجاججججيجاج پجياج ڃججججج تجهج جججيئن ج اجهججيجج اجتجججججيجج‬ ‫ڳ‬ ‫وجن‬ ‫ڪ ھھھ ڊ ڇ‬ ‫ھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٺ‬ ‫،ٿ‬ ‫ڃ‬ ‫ٿ‬ ‫ڌڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫ڌڻ‬ ‫وج جججججججججيجج هججمج نجججججهج رجججججججيج سججگجهن ج نجهج رجوجججججج اجيجترجوج پجرج اجتجججججيجج وج جججججججججيجج قججوجتج بجهج خججتمجج يجججججج وجيججججج جججنهن ج‬ ‫رجججججججيج وجيجججرجيجججججججج نجظججاجمجج کجيجج هججيجججججج يججج ڻجججججاجرجاج سججندجن ج پجگجهرج جججيجج پجوجرجهججئيجج تجيجج مجوججججوجن ج مجاجيجججججندجاج رجهججن ج اججججج‬ ‫ٿ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ ڏ و‬ ‫ڏ ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻبجاجججججئج ڻ‬ ‫جججهجججججن ج تجهج اجنجصجاجف ج جججيجج تجقججاجضجاج اجهججاج آجهججيجج تجهج هججييجججججن ج طججبقججيجج ججيجج هججاجرجيج مجججججججزجدجوجرج کجيجج خججوجشججحجاجلجج ھھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڏ‬ ‫ٺ‬ ‫گجهرججججيجج، جججن ج جججيجج مجحجنتج پججججججگجهرج جججيجج پجوجرجهججئيجج سججاجن ج اجمجيرج طججبقججوج مجلجيھججججججج اجرجتجقججاج خجججججججوجشججحجاجلجيجج سججاجن ج‬ ‫ڪ جھ‬ ‫وجاجيجججججلجج آجهججيجج، اجهججوج ڏجججججن ج يجججججج سججگجهندجوج جج ڏجججججن ج فججرجسججوجدجه ج نجظججاجمجج جججيجج جججاجءجِ تجيجج اجثجرجاجئجتيجج نجظججاجمجج کجيجج اجپجناجيجوج‬ ‫جه‬ ‫ٿ‬ ‫تجه‬ ‫ڳ‬ ‫ڃ‬ ‫ڌ‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڏھھھ‬ ‫وجيجندجوج اججججججنجهن ج جججيجج گجهرجج کجيجج يجججنهوجن ج يجججنهن ج اجهججمجج سججمجججه ججججججوج رججججحجاجن ج وجنجججدجوج پجيوج وجيججججج، تجهج هججيججءجِ‬ ‫غجلجطججج سججياجسججيجج نجظججاجمجج سججرجمجاجئجيدجاجرج ججججججججاجگجيرجدجاجرج هججمجيشججهج غجرجيجبن ج جججيجج حججقججن ج تجيجج قججاجبجضجج رجهججيوج آجهججيجج، غجرجيجبج‬ ‫توج يججججججئجن ج وجسجرجيجا ج وجججلياج يجججنهجن ج اجچڻھججججججا ج‬ ‫ج‬ ‫ڏ‬ ‫ڍ‬ ‫ڪ‬ ‫ناشاد نصرال سمون‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ م ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڻ‬ ‫سارويججججن جا سحر،ُداسين جا پهر هجججيلججججججين جا قهر سمييججججج سانوري پرين جي مهيججججججل ُرنجججججج جهيججج سرد موسم‬ ‫ا‬ ‫ه يججججججججججرو وري سن وجججطن جي وجود ماجججججن وار وکير شججججروع يججججججو آهي، سن ڌججججنهن کي ُنياوي جنت چئجي ته وجججججج واججج ُ‬ ‫ڪ ڌء‬ ‫د‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫ڌ‬ ‫ڪ ڀ‬ ‫نهيجججججندو. ُن اتهاس ج ايجججند ڏتجججهذيبن جي وارث ، آر مجججججججوسيقي جي رجججتي تي جييجججججج موسمون رنگ يججججججن‬ ‫ڇڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌھھ‬ ‫ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ٿ‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫.‬ ‫ڪ‬ ‫پ‬ ‫ا‬ ‫ڪ ڪ ٿ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ٿ‬ ‫يجججججون مجججهاججججججر جي وساججججججر نجججججج يجججججون، ُن جي ُراسرار پهلوئن کي اهي احساس روح ئي محسوس رججججججي سگهن‬ ‫وجججججججايو منلججج بدلج جججججو فطري آر ڻجججججريعي مطالعو نجججججج اججججج.سرد ُت شاعرن اججججججت‬ ‫ڏھھ‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫ٽ ٿ‬ ‫ذ‬ ‫ھ‬ ‫ڊھ‬ ‫ج‬ ‫ججججييججججججم ٿ ج ج ڻ ج‬ ‫ُندمج ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫يجججججججن جي محبوب ُت آهي، سن ڌرججججججتي جي سر مو ڙشجججاعر شاهه لطيف، اياز ، بخاري، ايوب کوسي کان ويججججج اشرف پلي،‬ ‫ٺ‬ ‫ڌ‬ ‫ر‬ ‫ڌڻ‬ ‫اجججججرو امرايجججج، ساگر خاصخيلي يجججججججن جي خيالن تي سرد ُت ، پرين جي خماريل اکين جي اله ڙنجججهارن جيئن‬ ‫ر‬ ‫ٻھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڀ‬ ‫ڙھھنجججظم لکجندا رهيا آهن‬ ‫ڙ‬ ‫ھڪ‬ ‫ڊھ‬ ‫“ججج سجججمبر تو بن هججججججوججج “ جهاججج جذبن جي بدن ججججهير وجهند‬ ‫ا‬ ‫ليجججججآه ٿي‬ ‫.‬ ‫ڪيھججججججججفيتن‬ ‫خجججارجي احساسن جھھھھ‬ ‫ل ي‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ان ڄ ج‬ ‫ڌ‬ ‫نهنجيشاعرياجججنس‬ ‫جا عسجججججج ائين چيجججججا آهن، جيئن ُججججججناجججججراجججججج ه ٿجججججيججججج َ جي گهيجججل وججججججري دلي تي نقش چيجججججندا آهن. ُن اججججججئناتي ،‬ ‫ا ڪ‬ ‫ٽ‬ ‫ڙ ڪ‬ ‫ڪ ڀ ڪ م ٽ ء‬ ‫ٽ‬ ‫ڪ‬
  • 7. ‫ڻ‬ ‫ڪ ڻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ ڌڻ‬ ‫ڪھھ‬ ‫زمان مجججاججججججن جي محدوديت کان بالتر اجججت يججججججج جي شاعرايجججج شعور تي جهجججن سياري ُت جي سورج جا رججججججاجججج جهراجججج‬ ‫ر‬ ‫بنجي چميججججججا آهن، تهجججن دل جي ت ڙمجججان نججججججهن وجججججاري جي ويججججججل وني َ جي جوان حسرتن درد رجججججي دانهن ئججججججي آهي‬ ‫ڪ‬ ‫ڀ‬ ‫ء‬ ‫ڇڙ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫وجڇھھججججيججج جا ورلپ شاعري جو آلپ بنجي ُر سامونيججج جي تخليق جو روپ اجججري ويا آهن. شاهه لطيف سرد مند کي اندر‬ ‫ڌ‬ ‫ڊ‬ ‫س‬ ‫ججو ڙ‬ ‫.ا ڌنجججججججججد ڙرججُت محسوس يججججججو آهي‬ ‫ڪ‬ ‫ج‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ ڳڀ ڪ‬ ‫،سر لوهييجججا يجججججججججا، سججججججر نسريا‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ‬ ‫ڍ‬ ‫ڪ‬ ‫تو يججججججئن وسريا، وجججليا يجججنهن اچ جججججا‬ ‫ڀ ھ لجججججئي،‬ ‫حجججرف حرف اجججنسانيت ،ھھھھ‬ ‫ق‬ ‫و ر‬ ‫ق‬ ‫و ر‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫هلطيفجيرساليجن ه‬ ‫ڪ‬ ‫سچائي بيبايجججججج، حسن آشنائي، احساس شناسي، فرججججججي بلندي، مزاحمت ، محبتن جي مسيحائي ججججذبن جي وفا‬ ‫،‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ج جڪ‬ ‫ج‬ ‫ڊھھ ج ج‬ ‫ج‬ ‫ي و‬ ‫نڪ ج‬ ‫ڀ‬ ‫ا س.‬ ‫لججججججئي،ُداسي،احس‬ ‫ا‬ ‫اجججججهل آرزوئن جي آرن جي ترجماني تجڙھھججند ڙجججُدائيجي جنجهويجججل روح جي درد اجججججججججج ليججججج وججججج. مون جهجججن به‬ ‫ڏ‬ ‫ڪٿ ڳ ٿ‬ ‫ڙ‬ ‫ج‬ ‫ججپج‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڊ‬ ‫ڪ ڪ ڙ س‬ ‫ٿ ڪٺ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪھھ‬ ‫لطيف جي نوحن جي صدا اجججججججججرونجهر جي شاججججججري هاجججججن ُججججججلججججج مورن جي ُججججججو جججججججهوججج“ ُر سامونيججج“ نينجججج کي‬ ‫وضو يجججئي ڙجججيو آهي. اندر جي آيجججگام مان ه اججججججاججججري هريجججج جهيججج دانهن وجججنجججدي چپن جي نججججججيججج تائين ايندي ايندي‬ ‫ڪڌ‬ ‫ڊ ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ ڃ‬ ‫ڌ‬ ‫ڏ په‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳھھ ڏ‬ ‫ٽ‬ ‫ڙ‬ ‫. دموجججججيججج وئي آهي آجججئون درد امرت کي يجججججتو يجججئي پيئ جججججي وججججججشش نججججججدو رهيو آهيان‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫ٿ ٿ ا‬ ‫ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ڏ‬ ‫جهجججن سر ُ جي سايجججل ونجججج ، گلن، مرجهايل منظرن تي سياري جي ُت جي آمد ئجججججي يججججج، ُتر ائين اکپجججايون نججججججدو اوئون‬ ‫ر‬ ‫ء‬ ‫يجججندو اچي وججججج تجججججججه اجججججج پريماجججججج پنهنجو پهريون پيار ناجججججئ لججججءِ پرين يججج پيرين پن ڌاجججيندي هجي، جهجججن راتين کي‬ ‫ڏ‬ ‫ڏ‬ ‫ڀ ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ ڄڻ ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڃھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڊھج ھ‬ ‫چججججججانجيججججججون چ وجججججججهن، ستارن جي سنسار اجججکيون واججججئجي‬ ‫مو‬ ‫رجججات صدي پاسي‬ ‫ج‬ ‫ڏڻڃ ڌ‬ ‫اجججنوپججججئجيونججج ھ‬ ‫ونجججج تهجججن اگر نججججججهن من فجججراق جو مچ رجججججيل هجي، جيون زهر جي ججججججججججهوججج يججججج ڃجججج وججججج. لطيف سائين ُر‬ ‫س‬ ‫ڍڪ ڙ ٿ وي ٿ‬ ‫ٻھھ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫،ڃ‬ ‫ڻڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ا‬ ‫ء‬ ‫ڌھھ‬ ‫ڊڪ ھ‬ ‫سامونيجججججججيوجججججج درد رجججومانس جي مرججج خوشبو َ اوتي آهي، ُن جي مه مججججججحبتن جو معراج ما کججججججججان‬ ‫پو ِ ملند ڙپ جُلصراط جهيججج درد فراق کي دل تي کيجججج هلند ڙئجججي محسوس رججججججي سگهي وججججج...! ه پججججججاسي احساسن جي آوي‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ج‬ ‫ء‬ ‫ڀ‬ ‫ٿڪ‬ ‫ٿس ڻ ڳ‬ ‫ا ڙ‬ ‫ُکائيند سجججرد ُت آهي. ُتر رججججج تي مندائتي مينهن جيئن پ لججججيججججج وججججج. دل هر پل پرين جي اجججججرججججججن جي حسرتن پجججئي‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫تپڙججي ته يججججج پاسي لناجججججج“سريلناجججججج“ اجججنهن سون جي واپار تي ويند ڙوججججججججارو و لججججججج ِ سنرجججججي پوي وججججج، تازو تازو‬ ‫ٿ‬ ‫ڃڻ ء ڀ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ‬ ‫ج‬ ‫ڇججججوججج ترار جي گها ُ جهوججج آهي. ئجججججي پاسي وري نججججججهن سنيججج وجججججاري جو ور يا محبوب جيوجججججج سال ا وجججججاپار سانگي‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ‬ ‫ء ڙ‬ ‫وو ڙ‬ ‫ٿ ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٽ‬ ‫ٽڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫سريلناجججججج ) لناجججججج ( ويل آهي، سرد ُت جي مو تجججججججججائين نه مويجججججو آهي، وجججججاري جون اکيون راهن جا پرججججج بجججججي ويون‬ ‫ر‬ ‫آهن، سمن کجججي اکا يجججئي يجججئي به نه يجججججججججج آيو پر وجججججارو نه مويجججججو آهي، ڇججججيججج وجججججاري جي اکين جي اوجانججججج جا‬ ‫ڳ‬ ‫ڻ‬ ‫وو ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڏ‬ ‫ڊ‬ ‫ڀٽڪ‬ ‫ڪھھ ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڏ ٿ‬ ‫ڇ‬ ‫اڏ‬ ‫.آکيرا ُاجججئي يججججججا آهن، روح ر يججججججججج ويو آهي حجججسرتون رول هججججججريججججن جيان يججججججججججججججج رهيون آهن‬ ‫ء ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫،وجججججاري جي ما ُ، وجججججارو نه پليئين‬ ‫ڀ‬ ‫ڻ ٿ‬ ‫ٻ‬ ‫) آيو اجججججرنهن ماه، پ وججججججججج سفر سنرجججججي. ) شاهه لطيف‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج جٽج‬ ‫ڪ‬ ‫ن ج ڄي ڻ م ڳ ي‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ڻھھ ف‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫م ص‬ ‫ج‬ ‫ججججديآهي،جييججج ج ٺ ج‬ ‫ٽ‬ ‫ڏ‬ ‫ٺ ٿ‬ ‫ڀٽڪ‬ ‫ٻ‬ ‫دججججججي ويا يا زماني جي نفسانفسي پويان نجججججججججججججججدي ما يججججججججج ويا هئا. سرد ُت جي برفيلي هوائن جا هويجججل جهواججججج ماضي‬ ‫ر‬ ‫جي ُن مهنججججججد ڙوجججججججج يججججججج ويندا آهن، جتي هن جي پشمي ميندي رتن پيرن جا نشان رجججتي ااججججن سناجججججلي رکيا هوندا‬ ‫ڀ‬ ‫ڃ‬ ‫ڌ‬ ‫ڳ ٺ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ا‬ ‫ججججتي جي هوائن جي سرگرم هجججن جي يججججرن جي رمججج تي رقص نججججججد ڙرجججايجججججججججون يججججججل هونديون جتي سرمئي شام جو هر‬ ‫ڇڙ‬ ‫ڳڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڌ‬ ‫ڇھھھ‬ ‫م ڪڻ‬ ‫ڪڙ ٽ ڪ‬ ‫ڇھھڏ‬ ‫ڻ‬ ‫ٿ‬ ‫هڏ ا‬ ‫ُداس لمح جهجججن ب گهوجججج ُداس يجججججندو هوندو، هن فضا يجججججججججل هيججججججججج هججججج مججججججاحول کي ُر تججججججججججي مجبور‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫رججججججي يججججججو هوندو..! اهو وججججج ٺجججججنهن جي شامن تي هر وقت هن جي ادائن جي اجرنجججججج جون ُاجججرون هيون، ُتي منظر‬ ‫ا‬ ‫اڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڳ ج‬ ‫ڪ ڇڏ‬ ‫منظر هيلججججججو يججججج ملججججججي جي ما بججججججججججي ويو هوندو. بهرحال سارويججججن جي اجججججرجججججج مان پا اججججججججججئي جهجججن سن ڌججججي سرد‬ ‫ڏ‬ ‫ڻ ڇڏ‬ ‫ڀڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ٺ ڻ‬ ‫ڪ ٿ ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ا‬ ‫ھ‬ ‫ٿ‬ ‫ڏھ‬ ‫ُت سجججنواريل شامن کي سجججان وججججج،اکين هجججن جي اکين جو اهو تصور ُتري پئي وججججج. هن جون اکيون جييجججججج‬ ‫ر‬ ‫ڄڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ٻھھڻ ڻھھ‬ ‫ڏ‬ ‫تججججججججججججججججر جججججو شاعراوجججج خيال نه اجججج غججججزل‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ه ن ،‬ ‫و نڪ آ ڪ‬ ‫ي‬ ‫ججججنجهرکانبهگه ڪ ر ڙ‬ ‫ڇ‬ ‫ن ٽه‬ ‫ڙھھ‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ج گ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ٿ‬ ‫ا ه يڌ‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫نکي ُراسراريتا جُداسي‬ ‫ج‬ ‫پ‬
  • 8. ‫يججججججججج يجججججج يججججج جو حساس روح فطرت حسنايجججججج سان ه هججججججج ئجججججججي محو گفتگو يججججج ڃجججج وججججج.سرد ُت جي اها‬ ‫ر‬ ‫ٿ وي ٿ‬ ‫ٿ ٿھھ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫يٿ‬ ‫ڍڪ ڇ ڏ‬ ‫شام جنهنج جي پاري نگر جي پدميجججج پويترتا ُرنججججججد ڙهججججي يججججج، جهجججن اتهاس جي ه عججججججظيم اهاجججج اججججججججججرونجهر تي‬ ‫ڃڻڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ٿ‬ ‫م ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ج ج ڙڻ ج ڳ ج ٿ ج.ڦٽ‬ ‫ڪ‬ ‫جڄھھڻ ج‬ ‫ج‬ ‫ل‬ ‫ڳ‬ ‫ر ج ٿي ٺ‬ ‫لجججججججيجججججيججججججججججج ڪ ل ڻس‬ ‫ج‬ ‫ڏڪ‬ ‫ڏھھ‬ ‫ھ‬ ‫ڏ‬ ‫ٻھ‬ ‫اجججججججريل يجججئو “جججسوجججنت“ ل ِ لکيل آخري الودائي سنججججججججج‬ ‫ء‬ ‫د ر‬ ‫ج ي م نڻ‬ ‫برتجانيسججججار ڙ ن گ ڳ ا‬ ‫ا ف ر‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ج ي‬ ‫ن‬ ‫ُ‬ ‫ڪ‬ ‫تاريختجججهذيبجورکوالو ڀ دڳ ي س ڳآ..! ٿه ي ٿ ، ا ڌ‬ ‫ڻ‬ ‫ڀٽ ڀ ڪ‬ ‫ٿھھ‬ ‫ڪھ‬ ‫اججججججججج آبادي سجججرسبزي نه يججججج هجي پوءِ به نججججججججج رججججج نججججججهن عاشق جيان انتظار‬ ‫ُ ت‬ ‫تويجججججوهن ڻ ر‬ ‫ڇ ٿ ٿھھ‬ ‫ڏ‬ ‫گ‬ ‫ر‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ٺھھ‬ ‫بجججيقرار بيلججججج پرين جي رخسارن جهنججج رتن روهينججج کي سرد ُت گلبي ُلن سان جنجهي يجججججج يججججج رججججججج جو خطوسرد‬ ‫. ُت ا جُتر اوثن تي لنجججد ڙرجججوهينججج جي گلنججج جي يجججک سبب نئين نججججججوار جيئن پيو لنجججججدو آهي‬ ‫ڳ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڙ‬ ‫ڙ‬ ‫ڏھھ‬ ‫ج‬ ‫ر‬
  • 9. ‫ڻ‬ ‫معلم ل ِ ماهر هج ضججججروري آهي‬ ‫ء‬ ‫پونجراج سوهججججج ڙ‬ ‫ٽ‬ ‫ڪ‬ ‫نججججججهن به قوم جي خوشحالي جو دارو مدار تعليم تي هوندو آهي، تعليم بهتر هوندي ته اسان جو مستقبل به روشن‬ ‫ڻ‬ ‫ڪھھڏ‬ ‫ٿ‬ ‫يجججججندو ججججيهجججججججججن اسان جي تعليم خراب هوندي ته يقينن اسان جو آئيندو به اونداهو هئ لججججزمي امر آهي.انهيءَ‬ ‫ڪ‬ ‫ڏ‬ ‫ڏ‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ڳ‬ ‫اجججججلهه کان يججججججر به اناججججججر رججججججي نه سگهندوته اسان جي تعليم جو معيار يجججنهون يجججنهن ِججججججري رهيو آهي، تعليم جي‬ ‫ڻ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ ڪ‬ ‫معيارِججججججر جججججا يججججججئي سبب آهن، انهن سببن هججج سججججججبب ُستاد جي صحيح پيشورانه تربيت نه هئ آججججهي،‬ ‫ا‬ ‫نجججه جذبو ا جُتساهه رهيو آهي نه وري صحيح نجججگ سان اجججججرن کي پهجججائ ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ٻ‬ ‫ڍھھھ‬ ‫ج‬ ‫ڪ ن‬ ‫ڻ‬ ‫ت ا د‬ ‫بيتنههئرججججججججججيُس‬ ‫ا‬ ‫ٿ‬ ‫وججججج اچي.‬ ‫ئڙڻڙھھڻڻھھڻ ھ،ججججججج کائ لججججءِ صرف ه وجججججججئي‬ ‫ٿ ڌ‬ ‫ڻھھ‬ ‫کجججججججارائ‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫پهجججپجججججججهجججائاجججججججيتروفرقآهيجيترو‬ ‫ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڻ‬ ‫ويهوجججج پوندو آهي، پر کارائ لججججءِ گهوجججج جججججججهه سوچوجججج پوندو آهي ته يججججججترن مهمانن کي ماني کارائي سگهجي وججججج،‬ ‫هجججججججججيڙججون شيون موجود آهن هجججججججججيجججون شيون موجود ناهن؟ مطلب‬ ‫ڪھھ ڙ‬ ‫ڪھ ھ‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫؟ ڪگ ه‬ ‫ڻ‬ ‫ن‬ ‫اجججطعامتياررججججججاججج ڙج ڪ آ ه‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڻھھ‬ ‫ڻ‬ ‫مڻ‬ ‫ته ماني کارائ لججججءِ تما گهوجججج سوچوجججج اجججونو رکوجججج پوندو آهي. سايججججج طرح پهججج لججججءِ پنو ايجججججان رکوجججج پوندو‬ ‫آهي پ پهجججائ لججججءِ جججججججهه ذهن رجججکوجججج پوندو آهي. اوجججججا ٽجججججنصوبابندي رججججججيجججج پوندي آهي ته هججججججيججج درجي جا‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫ڪ ڻ‬ ‫ڳ م‬ ‫ڻھھ‬ ‫ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫ر‬ ‫ڻ‬ ‫اجججج‬ ‫اجججججريجججججججججتر ا ھججائاجججج آهن ؟ ڻججج پهجججائوجججج يجججججججججترو پهجججائوجججج آهي؟ پهجججائ سججججان هججججججاججج مقصد حاصل رجججججج‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ا جڇ ڻ ڪھھ‬ ‫ڙ‬ ‫ه پڙ‬ ‫ٻڪھ‬ ‫آهن؟ اهو به ذهن رجججکوجججج آهي ته هججججججيڙججون گه ٽججججيمت يا بناقيمت واريون امدادي شيون ) جنهن تي وجججججج خرچ نه اچي يا‬ ‫ڪ‬ ‫قج‬ ‫ڪ ج‬ ‫ڻھھ‬ ‫ٺھ‬ ‫دجججلچسپي ونججججج آجججساني سان سبق‬ ‫ئ ڙي‬ ‫ٻ‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ج‬ ‫ه ڪ جڻ‬ ‫پ(‬ ‫ن؟جنهنساناججج ڪ ج ج ٿ ر‬ ‫ڙ‬ ‫ُججج سکي سگهن‬ ‫سمجهي،پهجججي‬ ‫.‬ ‫استادن جي تربيت جي اهميت ضجججرورت‬ ‫تربيت کان سواء پهجججائ اججججونداهي لجٺھھججججج بججججججججرابر آهي، اججججاجججججج ڻتججججه جو ه تججججججربيت يافته استاد کي خبر‬ ‫ڪ‬ ‫ڇڪ‬ ‫جج ه ڻڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ڻ‬ ‫ِ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ڙ‬ ‫هوندي آهي ته هججججججوججج مضمون يججججججئن پهجججائجي ؟ جيوجججججج مضمون پهجججائوجججج آهي، ُن مضمون جي سبق جي منصوبابندي‬ ‫ا‬ ‫ج يڻ‬ ‫ه ر‬ ‫جٿھھ ج ڻ‬ ‫ج‬ ‫جڪ ھ‬ ‫گ‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫خ ب‬ ‫سدجججاخليجججججبججججابتب ڪ ه‬ ‫ڪ‬ ‫اجججججرن جي ذهني صلحيتن قجججوت بابت به اجججج ڻهججججج ضججججروري آهي، استاد اجججججرن کي جنجهويججج سبق سيکار دججججوران‬ ‫ڻ‬ ‫ڙ‬ ‫ٻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڄھھ‬ ‫ٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ڀھھ ٻ‬ ‫ڪ‬ ‫ھ‬ ‫ڪھ‬ ‫مجججمججججججل طور تي شامل رججججججي ، ته جيئن لججججججس سجججئجججججي اجججججر ه ئججججججي‬ ‫ل‬ ‫ڻڻھھ (‬ ‫)‬ ‫سکسجججججججيکاروججججاريعم‬ ‫ٽھھجججججاري اصول تي عمل رجججججج ضججججروري آهي، جيوجججججج استاد‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ڻ‬ ‫ڌ‬ ‫يجججان سان سبق سکي سجججمجهي سگهن، سمار و‬ ‫وقتپوري‬ ‫ج ٿي‬ ‫ه‬ ‫ج ل‬ ‫ج جڳ ج‬ ‫ج‬ ‫ر ي‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ه ٿو ق ت‬ ‫جججججئيسگهجي ڙ ت ڻ‬ ‫ڌ‬ ‫ڳھھ‬ ‫ڙھ‬ ‫.مقرر مقدار پجججهجججائي اجججتجججججي وججججي‬ ‫ڀھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ڙ‬ ‫هججججججيججج هلت سان هلجي سجججنجججججي کي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ن س‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫استادکيخبرهونديآهيتهپنهنجنشا گ‬ ‫ه تججججججربيت يافته‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫اڌ ر ڏي ه ڪ‬ ‫ا ف و‬ ‫ص‬ ‫س ا نڀ ا ن‬ ‫ويجججانيججج،هرنججججججه ڪ ن‬ ‫نججججججهن کي به ائين نه محسوس يججججج يججججججج ته “استاد مون سان ناانصافي ئججججججي آهي“. پيپرن جي اسيسمين ٽججججججي، ماروججججججن‬ ‫ڪ‬ ‫ه‬ ‫ڪ‬ ‫ٿڻ ڏ‬ ‫ڪ‬ ‫ڇھھڏ ٻ‬ ‫ڻ‬ ‫ڳ‬ ‫ڻڏ‬ ‫ڻڏ‬ ‫ڏ‬ ‫يجججيججججون هجن،انعا يمجوجججج هجي يا سز يجاجيجججج هجي، هر اجججججلهه اجججنصاف جو دامن نه يجججججج. اجججججرن جي نفسيات کي‬ ‫ج‬ ‫ٻ‬ ‫ڪھھ‬ ‫ڪ‬ ‫ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫سمجهي، نججججججهن سان وجججججج مسئلو ئجججججي ته سمجهداري هجججمدردي سان حل رججججججي ، شاگردن کي پنهنجي چجججججن‬ ‫ٿھھ ٿ‬ ‫ڪ‬ ‫ڻ ٻ‬ ‫وانگر سمجهي، ُستاد جي صحيح تربيت نه هئ رججججججججججي اجججججرن جي تعليم تجججربيت تي خراب اثر ئجججججي وججججج.‬ ‫ا‬ ‫ڃڻ‬ ‫ڪ‬ ‫ا ڪ ڪ‬ ‫ڏ ء ڪ‬ ‫ڙ ڻ‬ ‫)١٠( غير تربيت يافته ُستاد کي پهجججائ جججججو اجججن ُ وجججججج نه هوندو آهي، ُن رججججججي لججججججس جي مججججججري م و کجججججججان‬ ‫ا‬