1. ‫>> ‪<< SEPEHR‬‬
‫‪Hormozgan University Physics Institute Magazine‬‬
‫در‬
‫اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق‬ ‫)ع(‬
‫ﻋﻠﻢ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎت‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻚ‬ ‫روح اﷲ رﺣﻴﻤﻲ‬
‫در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻤﻮاره اﻓﺮادي زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ در اﺑﻌﺎد و ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﺒﻮغ و ﻧﻮآوري ﺑﻮده اﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﻓــــﺮاد در دوران‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد و ﺣﺘﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي زﻳﺎدي ﭘﺲ از ﺑﺪرود ﺣﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎ و ﻗﺮون ﺑﻌــﺪ ﺗﻮﺳــــﻂ آﻳﻨـﺪﮔـﺎن ﻛﺸـﻒ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ ، ﺣﺎل در ﻣﻮرد ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﭘﺮداﺧﺘﻦ و ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺴﻠﻬﺎي آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﻌـﺪ از زﻧـﺪﮔـﻲ اﻳﺸــــﺎن ، ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ و ﻛﻢ رﻧﮓ ﺷﺪن دﻳﮕﺮ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ ي ﻧﺒﻮﻏﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ، اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد اﻓـــﺮادي ﻛﻪ در ﮔﺴﺘﺮه دﻳﻦ و‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻧﻤﻮدي ﻋﻴﻨﻲ ﺗﺮ ﺑﻴﺎﺑﺪ . ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﺋﻤﻪ ﻣﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ دﻳﻨﻲ ، اﺧــــﻼﻗﻲ و . . . در ﻋﻠــﻮم دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ داراي ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺟﺎﻟﺐ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ . در اﻳﻦ ﻣﻘـــﺎﻟﻪ ﺑﺮآﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ از ﻳﻜﻪ ﺗﺎز ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫ﹰ‬
‫، اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق )ع( در ﻋﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ . ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻴﺴـﺖ‬
‫ـ‬
‫و ﭘﻨﺞ ﺗﻦ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻀﻮ ﻣﺠﻤﻊ اﺳﺘﺮاﺳﺒﻮرگ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺴــﻴﺤﻲ و از اﺳـﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫـــﻬﺎي ﺑـﺰرگ اروﭘـﺎ و آﻣﺮﻳﻜـﺎ ) ﻧﻈـﻴﺮ‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺮوﻛﺴﻞ ، ﮔﺎن ، ﭘﺎرﻳﺲ ، ﻟﻴﻮن ، ﻟﻨﺪن ، رم ، ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ، ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ، ﺑﺎل ، ﻓﺮي ﺑﻮرگ و … ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.‬
‫و در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ واﺗﻴﻜﺎن ﻛﺘﺒﻲ اﺳﺖ ﻣﻜﺘﻮب ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫـــــﺰار‬ ‫اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدش زﻣﻴـﻦ‬
‫ـ‬
‫ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺮوﻳﺖ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺎن‬ ‫ﺑﻪ دور ﺧﻮدش ﭘﻲ ﺑﺮد :‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس ﻛﻪ در ﻗﺮن دوم ﻣﻴــــــــﻼدي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از زﻣﺎن ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ ﻣﻨﺠــﻢ‬
‫ﻣﻲ زﻳﺴﺘﻪ در ﻛﺘﺎب اﻟﻤﺠﺴﺘﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿــﻮع را ﻧﻮﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ و‬ ‫ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ٣٧٤١ .م ﻣﺘﻮﻟﺪ و در ﺳﺎل ٣٤٥١ .م ﺑﺪرود‬
‫ﻧﻴﺰ ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻛﺮﻳﺴﺘﻒ ﻛﻠﻤﺐ و ﻣﺎژﻻن ﻛﺮوﻳﺖ زﻣﻴﻦ را ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺣﻴﺎت ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﻛﺮوﻳﺖ زﻣﻴﻦ ﭘﻲ ﺑﺮدﻧﺪ در ﺻﻮرﺗـــﻲ ﻛــﻪ در‬
‫از ﻛﭙﺮﻧﻴﻚ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﻴﺪه ﺑﻮد ، اﻣــﺎ ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد ﺑﺸـﺮ از‬ ‫ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺗﻤﺎم داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺪور اﺳﺖ‬

2. ‫ﺗﻜﻮﻳﻦ اﺗﻢ ﮔﺮدﻳﺪه و اﺗﻢ ﻫﻢ ﻣــﺎده را ﺑﻮﺟـﻮد آورده اﺳـﺖ و‬ ‫ﮔﺮدش زﻣﻴﻦ ﺑﻪ دور ﺧﻮد اﻃﻼع ﻧﺪاﺷﺖ و ﺣﺮﻛﺖ ﭼﺮﺧﺸــﻲ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮاد ) ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ( دﻳﺪه ﻣــﻲ ﺷـﻮد ﻧﺎﺷـﻲ از‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺑﻄﻮر ﻣﺤﺴﻮس اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪ ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﻗﺪم ﺑــﻪ‬
‫ﺗﻔﺎوت در ﺗﻌــﺪاد اﻟﻜﺘﺮوﻧـﻬﺎ و ﭘﺮوﺗﻮﻧـﻬﺎي درون اﺗـﻢ ﻋﻨـﺎﺻﺮ‬ ‫ﻛﺮه ﻣﺎه ﮔﺬاﺷﺖ و از آﻧﺠﺎ ﺣﺮﻛﺖ زﻣﻴـﻦ ﺑـﻪ دور ﺧـﻮدش را‬
‫ـ‬
‫اﺳﺖ .‬ ‫ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻛـﺮد ، ﻻزم ﺑـﻪ ذﻛـﺮ اﺳـــﺖ ﻛــﻪ اﻳــﻦ ﻣﻮﺿــﻮع را‬
‫دراﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ، ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻮﺿﻮع دو ﻗﻄﺐ ﻣﺘﻀــﺎد‬ ‫داﻧﺸـﻤﻨﺪان ﺑـﺰرﮔـﻲ ﭼـﻮن ﮔﺎﻟﻴﻠـــﻪ ، ﻛــﻮﭘﺮﻧﻴــﻚ ، ﻛﭙﻠــﺮ ،‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻗﺒــﻞ از وي ﺑـﺎ ﺻﺮاﺣـﺖ و ﺑـﺪون‬ ‫ﺗﻴﻜﻮﺑﺮاﻫـﻪ و . . . ﻧـــﻴﺰ در ﻧﻴﺎﻓﺘــﻪ ﺑﻮدﻧــﺪ وﻟــﻲ اﻣــﺎم ﺟﻌﻔــﺮ‬
‫ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ اﻣﺎم ﺻـﺎدق ) ع ( و‬
‫ـ‬ ‫ﺻﺎدق ) ع ( در دوازده ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺑﻴﺎن داﺷﺖ ﻛــﻪ زﻣﻴـﻦ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ وي آﻣﺪﻧﺪ دو ﻗﻄﺐ ﻣﺘﻀﺎد را در ﺷــﻤﺎر آﻧﭽـﻪ‬ ‫اﻃـﺮاف ﺧـﻮدش ﻣـﻲ ﮔـﺮدد و ﺗﻮاﻟـﻲ روز و ﺷـــﺐ و اﻳﻨﻜــﻪ‬
‫ﻗﺪﻣﺎ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ ، ﻃﺒﻖ اﻳــﻦ اﺻـﻞ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﭼـﻴﺰ ﺑـﺎ ﺿـﺪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻫﻤﻮاره ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﺮه زﻣﻴﻦ روﺷﻦ و ﻧﻴﻢ دﻳﮕــﺮ ﺗـﺎرﻳﻚ اﺳـﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ . ﻧﻜﺘﻪ ﻗــﺎﺑﻞ ﺗـﺄﻣﻞ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺟﻬﺎن از ﻳﻚ ﺟﺮﺛﻮﻣﻪ ﺑﻮﺟﻮد ـﺪ و آن ﺟﺮﺛﻮﻣـﻪ‬
‫آﻣـ‬
‫ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻗﺮون ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ، ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي ﻛﻪ‬
‫داراي دو ﻗﻄﺐ ﻣﺘﻀﺎد ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ذره ﮔﺮدﻳـﺪ و‬
‫ﻧﺎم ﭼﻨــﺪ ﺗـﻦ از آﻧـﻬﺎ ﺑـﺮده ﺷـﺪ ، ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﻗﺴـﻤﺘﻲ از ﻗﻮاﻧﻴـﻦ‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﺎده ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ ، ﻣﺎده ﺗﻨﻮع ـﺪا ﻛـﺮد و‬
‫ﭘﻴـ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻧﺠﻮﻣﻲ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫ـ‬
‫ﺗﻨﻮع ﻣﺎده ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﻲ ـﺎ زﻳـﺎدي ذرات آﻧـﻬﺎ‬
‫ﻳـ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﻪ دور ﺧﻮدش ﭘـــــﻲ ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﭼـــﮕﻮﻧﻪ اﻣﺎم ﺟﻌـــﻔﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .‬
‫ﺻﺎدق ) ع ( در ﻧﻘﻄـﻪ اي دور اﻓﺘـﺎده ﭼـﻮن ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﻛـــﻪ از‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺤﺴــﻮب ﻣـﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ اﻣـﺎ ﻧﻈﺮﻳـﺔ اﻣـﺎم ) ع (‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ آن روز دور ﺑﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻴــﺎﺑﺪ ؟‬
‫ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .‬ ‫آﻳﺎ اﻳﺸﺎن ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻳﺎﻓﺖ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻧﺠﻮﻣــﻲ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺔ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( در ﻣﻮرد اﺟﺴﺎم ﻛـﺪر‬
‫ـ‬ ‫اﻃﻼع داﺷﺖ و ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ و اﺛــﺮات آن را ﺑـﺮ روي اﺟﺴـﺎم‬
‫و ﺷﻔﺎف :‬ ‫ﻣﻲ داﻧﺴﺖ ؟ ﭼﻮن ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻣﺮد ﺑﺪون ﭘــﻲ ﺑـﺮدن ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( در ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺑﺮاز‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ) ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮﻛﺰ ، ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﮔﺮدش‬
‫ﻛﺮد ، ﻗــﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻛـﺪر ﺑـﻮدن اﺟﺴـﺎم و ﺷـﻔﺎف ﺑـﻮدن‬ ‫اﺟﺮام آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ دور ﺧﻮد ( ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔــﺮدش‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ .‬ ‫زﻣﻴﻦ در اﻃﺮاف ﺧﻮد ﭘﻲ ﺑﺒﺮد .‬
‫اﻣﺎم اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن داﺷﺖ : ﻫﺮ ﺟﺴــﻤﻲ ﻛـﻪ ﺟـﺎﻣﺪ و‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺟﻬﺎن از دﻳﺪ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( :‬
‫ﺟﺎذب ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺪر اﺳﺖ و ﻫﺮ ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺟــﺎﻣﺪ و داﻓـﻊ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( راﺟــﻊ ﺑـﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕـﻲ ﺷـﻜﻞ ﮔـﻴﺮي دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻛﻢ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ ﺷﻔﺎف ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ . از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛــﻪ ﺟـﺎذب‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮري ﻛــﻮﭼﻜـﺘﺮﻳﻦ ﺗﻔـﺎوﺗﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ؟ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ : ﺟﺎذب ﺣﺮارت . اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳــﺔ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳـﺔ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪن ﺟـﻬﺎن در اﻳـﻦ ﻋﺼـــﺮ ﻧــﺪارد و ﻳــﻚ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﺑــﻪ ﻗـﺪري‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﺪان اﻳﻦ دوره وﻗﺘﻲ ﺗﺌﻮري اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( را در ﻣﻮرد‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ آدﻣﻲ ﺣﻴﺮت ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ در‬
‫ـ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي دﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑــﻲ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻘﺖ آن ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻴﻤﻪ دوم ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ ﻣﻴﻼدي ﻣﺮدي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳــﺖ ﻳـﻚ ﭼﻨﻴـﻦ‬ ‫ﺗﺌﻮري ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻣﺮوزي ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺟﻬﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد ، اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺑﺪﻳﻊ را اﺑﺮاز ﻧﻤﺎﻳﺪ . اﻣﺮوزه ﻣــﺎ ﻣـﻲ داﻧﻴـﻢ ﻋﻠـﺖ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺻﺎدق ) ع ( ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ : ﺟﻬﺎن از ﻳﻚ ﺟﺮﺛﻮﻣﻪ ﺑﻮﺟــﻮد‬
‫ﺑﻌﻀـﻲ از اﺟﺴـﺎم ﻛـﺪر و ﺑﻌﻀـﻲ ﺷـﻔﺎف ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ رﺳــﻨﺪ‬ ‫آﻣﺪ و آن ﺟﺮﺛﻮﻣﻪ داراي دو ﻗﻄﺐ ﻣﺘﻀﺎد ﺳـﺒﺐ ﭘﻴﺪاﻳـﺶ ذره‬
‫ﭼﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻠﻤﻲ ﺑــﻪ اﺛﺒـﺎت رﺳـﻴﺪه ) در ﻣـﻮرد‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ و آﻧﮕﺎه ﻣﺎده ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ ، ﻣﺎده ﺗﻨﻮع ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و ﺗﻨـﻮع‬
‫اﺟﺴﺎم ﺳﻴﺎه و ﺷﻔﺎف ( و اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ، ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻄــﺎﺑﻖ آﻧـﻬﺎ را‬ ‫ﻣﺎده ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﻲ ﻳﺎ زﻳﺎدي ذرات آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ . اﻳﻦ ﺗﺌﻮري‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ .‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺌﻮري اﻣﺮوزي راﺟﻊ ﺑﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺟﻬﺎن ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد ،‬
‫دو ﻗﻄﺐ ﻣﺘﻀﺎد ، اﻟﻜﺘﺮون و ﭘﺮوﺗﻮن درون اﺗﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ‬

3. ‫ﺗﺌﻮري ﻧﻮر را ﻛﻪ اﻣــﺎم ﺟﻌﻔـﺮ ﺻـﺎدق ) ع ( ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد ﺗﻜـﺮار‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮﺳﻲ ﻛﺮد و‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻣﻲ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ دورﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻧـﻮري را ﻛـﻪ از اﺟـﺮام‬
‫ـ‬ ‫آن ﻗﺎﻧﻮن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﻣﻮرد اﺟﺴﺎم رﺳﺎﻧﺎ و ﻋــﺎﻳﻖ اﺳـﺖ ، اﻳـﻦ‬
‫ﺳﻤﺎوي ﺑﺴﻮي ﭼﺸــﻢ ﻣـﻲ ﺗـﺎﺑﺪ ﺟﻤـﻊ آوري ﻣـﻲ ﻧﻤـﺎﻳﺪ و در‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻫﺮ ﺟﺴﻢ ﻛﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ از آن ﻋﺒــﻮر‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آﻧﭽﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻪ ﻫﺰار ﻗﺪﻣﻲ اﺳﺖ ﻃﻮري ﻧﺰدﻳﻚ ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ ) ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺎدي ﺣﺮارت ﺑﺎﺷﺪ ( و اﻣـﻮاج اﻟﻜﺘﺮوﻣـﺎﻧﻴﺘﻴﻚ از‬
‫ـ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺷﺼﺖ ﻗﺪﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﻪ‬ ‫آن ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﻴﺮه اﺳﺖ و درﺧﺸﻨﺪﮔـﻲ ﻧـﺪارد اﻣـﺎ اﺟﺴـﺎﻣﻲ‬
‫ـ‬
‫راﺳﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺌﻮري از ﻃﺮف اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻــﺎدق ) ع ( اﺑـﺮاز‬ ‫ﻛـﻪ ﺣـﺮارت ﺑـﻪ ﺧﻮﺑـﻲ از آﻧـﻬﺎ ﻋﺒـﻮر ﻧﻤـــﻲ ﻛﻨــﺪ و اﻣــﻮاج‬
‫ﻧﻤـﻲ ﺷـﺪ آﻳـﺎ ﻓﻼﻣـﺎﻧﺪي ) ﻟﻴﭙﺮﺷـﻲ ( و ﮔﺎﻟﻴﻠـﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﺴــﺘﻨﺪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻣـﺎﻧﻴﺘﻴﻚ را ﻋﺒـﻮر ﻧﻤـــﻲ دﻫﻨــﺪ ﻋــﺎﻳﻖ ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﻨﺪ و‬
‫دورﺑﻴـﻦ ﻓﻠﻜـﻲ ﺑﺴـﺎزﻧﺪ و ﮔﺎﻟﻴﻠـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺸـﺎﻫﺪات ﺧـﻮد ﻧﻈﺮﻳـــﺔ‬ ‫درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ دارﻧﺪ .‬
‫ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ و ﻛﭙﻠﺮ را ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﮔﺮدش اﺟﺮام دﻧﻴﺎي ﺧﻮرﺷــﻴﺪي‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻛﻠﻲ اﻣﺎم ﺟﻌﻔــﺮ ﺻـﺎدق ) ع ( در ﻣـﻮرد ﺗـﻴﺮه ﺑـﻮدن ﻳـﺎ‬
‫ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ؟‬ ‫درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ اﺟﺴﺎم ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺎذب ﺑﻮدن اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻛﻤﻲ‬
‫ﻧﻜﺘﺔ ﺟﺎﻟﺐ در اﻳﻦ ﺗﺌﻮري اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻـﺎدق ) ع ( اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ـ‬ ‫دﻗﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻧﻈﺮﻳﺔ اﻣﺎم ﺑﺮ‬
‫ﻛﻪ او ﻣﻲ ﮔﻔﺖ ﻧﻮر از ﻃﺮف اﺷﻴﺎء ﺑﻪ ﺳﻮي ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻲ آﻳــﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از دﻳــﺪﮔـﺎه ﻛﻠـﻲ ﺗﻔـﺎوﺗﻲ ﺑـﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕـﺮ‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از او ﻣــﻲ ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ روﺷـﻨﺎﻳﻲ از ﻃـﺮف‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ .‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي اﺷﻴﺎء ﻣﻲ رود .‬ ‫ﺗﺌﻮري ﻧﻮر از ﻧﻈﺮ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( :‬
‫اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( در ﻣﻮرد ﺳــﺮﻋﺖ و ﺣﺮﻛـﺖ ﻧـﻮر ﻫـﻢ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺪاﻳﻊ ﻋﻠﻤﻲ اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( ﻧﻈﺮﻳﺔ او راﺟﻊ ﺑــﻪ ﻧـﻮر‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ اي اﺑﺮاز ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ او ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟــﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ، او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮر از ﻃﺮف اﺷــﻴﺎء ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ ﻣـﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ . او ﮔﻔﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻲ آﻳــﺪ‬ ‫ﻣﻲ رﺳﺪ و از ﻧﻮري ﻛﻪ از ﻃﺮف ﻫــﺮ ﺷـﻴﺌﻲ ﺑﺴـﻮي ﭼﺸـﻢ ﻣـﺎ‬
‫ﻓﻮري اﺳﺖ و از اﻧﻮاع ﺣﺮﻛﺎت اﺳﺖ ، وي ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﮔﻔـﺖ :‬ ‫ﻣﻲ آﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻣــﺎ ﻣـﻲ ﺗـﺎﺑﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤﻴـﻦ‬
‫ﻧﻮر ﻗﻮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧــﺪ اﺟﺴـﺎم ﺳـﻨﮕﻴﻦ را ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ درآورد و‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻣﺎ اﺷﻴﺎء دور را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ و اﮔــﺮ ﺗﻤـﺎم ﻧـﻮري‬
‫ﻧﻮري ﻛﻪ در ﻛﻮه ﺳﻴﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻲ آﺷــﻜﺎر ﮔﺮدﻳـﺪ از ﻧﻮرﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺟﺴﻢ دور ﺑﻪ ﺳﻮي ﭼﺸﻢ ﻣﻲ آﻳﺪ ، ﺑﻪ دﻳــﺪه ﺑﺮﺳـﺪ‬
‫ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻣﺸـﻴﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺗﻌﻠـﻖ ﻣـﻲ ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻮه را ﺑــﻪ‬ ‫ﻣﺎ آن را ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ، ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان وﺳــﻴﻠﻪ اي‬
‫ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲ آورد . ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻜــﺮ ﻛﻨﻴـﻢ ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ آن ﺗﻤﺎم ﻧﻮري را ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺷــﻴﻲء دور‬
‫ﻧﻈﺮﻳـﻪ ، اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ) ع ( اﺳـﺎس ﺗﺌـﻮري ﻟـﻴﺰر را ﭘﻴﺸـﮕﻮﻳﻲ‬
‫ـ‬ ‫ﻣﻲ آﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺗﺎﺑﺎﻧﻴﺪ در ﺻﺤﺮا ﺷﺘﺮي را ﻛﻪ در ﻓﺎﺻﻠــﺔ ﺳـﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ ، اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪة ﻣﺎ آﻧﭽﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( راﺟــﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺰار ذرع ﻣﻲ ﭼﺮد در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺷﺼﺖ ذرﻋﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺣﺮﻛـﺖ و ﺳـﺮﻋﺖ ﻧـﻮر و اﻳﻨﻜـﻪ ﻧـﻮر از اﺷـﻴﺎء ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ ﻣـــﺎ‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺑﺎر آن را ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد .‬
‫ﻣﻲ ﺗﺎﺑﺪ ﮔﻔﺖ ، اﻫﻤﻴﺘــﺶ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﺗﺌـﻮري ﻟـﻴﺰر ﺑﻄـﻮر ﺳـﺎده‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺌﻮري ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ ﺷﺎﮔﺮدان اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( ﺑﻪ اﻃﺮاف‬
‫اﺳﺖ . ﭼﻮن از زﻣﺎن ﻗﺪﻳﻢ در ﺑﻴﻦ اﻗﻮام ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺮ اﻳــﻦ‬ ‫رﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ در ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺻﻠﻴﺒــﻲ ﺗﻤـﺎس ﺑﻴـﻦ ﺷـﺮق و‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺟﺴﺎم را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآورد وﻟﻲ آﻧﭽــﻪ‬ ‫اروﭘﺎ زﻳﺎد ﺷﺪ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﺎﻟﻬﺎ در داﻧﺸــﮕﺎﻫﻬﺎي‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ، ﺣﺮﻛــﺖ و ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻧـﻮر و‬ ‫اروﭘﺎ ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﺪ ، ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳــﺒﺐ اﺧـﺘﺮاع اوﻟﻴـﻦ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻮر از اﺷﻴﺎء ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣـﺎ ﻣـﻲ ﺗـﺎﺑﺪ ﮔﻔـﺖ ، ﻣﺨﺼـﻮص‬ ‫دورﺑﻴﻦ در ﺳﺎل ٨٠٦١ ﻣﻴﻼدي ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻼﻣﺎﻧﺪي ﮔﺮدﻳﺪ و اﻳﻦ‬
‫اوﺳﺖ و ﻗﺒﻞ از او در ﺟﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ .‬ ‫دورﺑﻴـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ اي ﺷـﺪ ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠـﺔ ﻣﻌـﺮوف ﺑﺘﻮاﻧـــﺪ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺔ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( در ﻣﻮرد ﺳﺘﺎرﮔــﺎن و‬ ‫دورﺑﻴﻦ ﻓﻠﻜﻲ ﺧﻮد را ﺑﺴﺎزد و ﺑﺎ آن اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﻋﻠــﻢ ﻧﺠـﻮم و‬
‫ﻛﻬﻜﺸﺎن ﻫﺎ ، اﻧﻮاع و اﺟﺰاي آﻧﻬﺎ :‬ ‫ﻛﻴـﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺑﻮﺟـﻮد آورد . ﺑـﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴـﻢ وﻗﺘـﻲ از ﮔﺎﻟﻴﻠـﻪ‬
‫در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺒﺤﺜﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻣــﺎم ﺟﻌﻔـﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دورﺑﻴﻦ او اﺟﺮام آﺳــﻤﺎﻧﻲ را‬
‫ﺻﺎدق ) ع ( راﺟﻊ ﺑﻪ آن اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻜــﺮده ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻌﻀـﻲ از‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣــﻲ ﻛﻨـﺪ و ﺑـﺎ آن ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﻛﻮﻫـﻬﺎي ﻣـﺎه را دﻳـﺪ ،‬

4. ‫) ‪ . ( Vi = H× Ri‬ﺟــﺎﻟﺐ اﺳـﺖ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن را اﻣـﺎم‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ او ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ در ﻋﻠﻮم اﻣﺮوز ﻫــﻢ‬
‫ﺻﺎدق ) ع ( ﺑـﻪ ﺧﻮﺑـﻲ ﺗﻮﺿﻴـﺢ داده اﺳـﺖ ، وي ﺑﻴـﺎن داﺷـﺘﻪ‬
‫ـ‬ ‫ﭘﻴﺸـﮕﺎم و ﭘﻴﺸـــﺘﺎز اﺳــﺖ . از دﻳﮕــﺮ ﻧﻈﺮﻳــﺎت اﻣــﺎم ﺟﻌﻔــﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﻳــﻚ ﺣـﺎل ﻧﻤـﻲ ﻣـﺎﻧﺪ و‬ ‫ﺻﺎدق ) ع ( ﻧﻈﺮﻳﺔ او راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺳﺘﺎرﮔــﺎن اﺳـﺖ ، او ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ وﺳﻌﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و زﻣﺎﻧﻲ از وﺳﻌﺖ آن ﻛﺎﺳــﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺷـﺐ در آﺳـﻤﺎن ﻣـﻲ ﺑﻴﻨﻴـﻢ ،‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﻲ ﮔﺮدد ، ﻫﺮ ﻳــﻚ از اﻳـﻦ اﻧﺒﺴـﺎط ﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻘﺪر ﻧﻮراﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در‬
‫اﻧﻘﺒﺎض ﻫﺎ دوره اي دارد ﻳﻌﻨﻲ در ﻳــﻚ دوره دﻧﻴﺎﻫـﺎ در ﺣـﺎل‬ ‫ﻗﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻲ ﻧﻮر اﺳــﺖ . آﻧﭽـﻪ ﺑـﺎﻳﺪ ﮔﻔـﺖ اﻳﻨﻜـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﹰ‬
‫اﻧﺒﺴﺎط و در دورة دﻳﮕﺮ در ﺣﺎل اﻧﻘﺒﺎض ﻫﺴــﺘﻨﺪ . اﻳـﻦ ﻧﻈﺮﻳـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﻣﺮوز ﺑﺴﻴﺎر واﺿﺢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ، اﻣﺎ در ﺑﻴــﺶ از دوازده‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻈﺮﻳﺎت دﻳﮕﺮ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ) ع ( ﺗـﺎ‬ ‫ﻗﺮن ﻗﺒﻞ ، ﺑﺴﻴﺎر دور از ذﻫﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﺎ اﻳـﻦ اواﺧـﺮ‬
‫ـ‬
‫ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪ در ﻧﻈﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻲ اﺳﺎس ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜــﻪ‬ ‫ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻣﻮﺿــﻮع ، ﻣﻀﺤـﻚ و ﻧـﺎﻣﻌﻘﻮل ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ رﺳـﻴﺪ ،‬
‫از ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪن دورﺑﻴـﻦ ﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺟـﺎﻟﺐ راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬
‫ـ‬
‫ﻧﺠﻮﻣـﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺪرت ﺑﻴﺸـﺘﺮي داﺷـﺘﻨﺪ ، اﻳـﻦ ﻧﻈﺮﻳـﻪ در ذﻫـــﻦ‬ ‫ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎور آﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ در ﺑﻴﺶ از‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻳﺎﻓﺖ و در آﻏﺎز ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﻴـﻼدي‬
‫ـ‬ ‫دوازده ﻗﺮن ﻗﺒﻞ و آن ﻫﻢ در ﻣﻜﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه‬
‫ـ‬
‫آﺑﻪ ﻟﻤﺘﺮ ﻛﻪ ﻛﺴﻮت روﺣﺎﻧﻲ ﻫﻢ در ﺑﺮداﺷﺖ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ .‬
‫در ﺑﻠﮋﻳﻚ ﺑﻮد ﺑــﺮاي اوﻟﻴـﻦ ﺑـﺎر در دوره ﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫وي ﮔﻔﺖ : دﻧﻴﺎ ﻣﻨﺤﺼــﺮ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ و دو ﺗـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ و دﻧﻴﺎﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﮔﺮدﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻋـﺪه اي از ﻛﻬﻜﺸـﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻧﻴــﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد وﺟﻮد دارد ، اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻫﺎي ﻣﺘﻌــﺪد ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ ﻧﻈﺮﻳـﺔ اﻣـﺎم‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻣﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را دﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﺎدق ) ع ( ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ، دﺳـﺘﻪ اي از آﻧـﻬﺎ‬
‫ـ‬
‫ﺗﺪرﻳـﺞ از ﻳﻜﺪﻳﮕـﺮ دور ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ اﻃـــﺮاف ﭘﺮاﻛﻨــﺪه‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ اﻛﺒﺮ اﺳﺖ و دﺳﺘﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻋﺎﻟﻢ اﺻﻐﺮ . از ﺷﻤﺎره ﻋﻮاﻟﻢ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ، اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﻗــﺎﻧﻮن ﻫـﺎﺑﻞ ﺑﻄـﻮر رﺳـﻤﻲ اﺛﺒـﺎت‬ ‫اﻛـﺒﺮ و اﺻﻐـﺮ از وي ﺳـﺆال ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺟـﻮاب داد ﻛـــﻪ ﺟــﺰ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ .‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎرة آﻧـﻬﺎ ﺧـﺒﺮ ﻧـﺪارد و ﺑـﺎ ﻫﻴـﭻ ﻋـﺪد‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬ ‫ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺷﻤﺎرة ﻋﻮاﻟﻢ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد . ﻋﻠﻢ اﻣﺮوزي اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﺗﻨــﻬﺎ ﭼﻨـﺪ ﻧﻈﺮﻳـﻪ از ﻧﻈﺮﻳـﺎت اﺣﻴـﺎﮔـﺮ دﻳـﻦ ﺣﻀـﺮت‬ ‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫــﺮ ﻗـﺪر ﻛـﻪ ﻧﺠـﻮم ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻣـﻲ ﻧﻤـﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ) ص ( در ﻋﻠﻢ ﻓـﻴﺰﻳﻚ ﺑـﻮد اﻣـﺎ ﺑـﺎﻳﺪ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ اﻣـﺎم‬
‫ـ‬ ‫ﻣﻨﺠﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻓــﻬﻤﻨﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎرة ﻛﻬﻜﺸـﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺟـﻬﺎن‬
‫ﺻﺎدق ) ع ( در ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻠﻮم دﻳﮕــﺮ ﻧـﻴﺰ داراي ﻧﻈﺮﻳـﺎت و‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻴﺶ از آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛــﻪ ﺗﺼـﻮر ﻣـﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ ، ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺎن آﻧـﻬﺎ ﻣﺠـﺎﻟﻲ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد دﻧﻴﺎﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼــﻚ‬
‫ﻣﻲ ﻃﻠﺒﺪ . ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ زﻣــﺎﻧﻲ و ﻣﻜـﺎﻧﻲ اﻣـﺎم ) ع (‬ ‫) ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻬﺎ ( ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ) ع ( ﮔﻔﺖ و اﻇـﻬﺎر‬
‫ـ‬
‫آﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﺪﻳﻊ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﺷــﻲ از ﻧﺒـﻮغ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ از ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارد .‬
‫داﻧﺴﺖ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻳﻌﻨــﻲ ﻳـﻚ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺒﻴﺮ و ﻋﺎﻟﻢ ﺻﻐﻴﺮ از ﻟﺤﺎظ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﻓﺮد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ داراي اﺳﺘﻌﺪاد و ﻧﺒﻮﻏــﻲ ﺑـﺰرگ اﻣـﺎ در ﺑﻴـﺶ از‬ ‫ﺻﺎدق ) ع ( در ﺣﺠﻢ آن اﺳــﺖ ﻧـﻪ در ﺟـﺮم آن ، و اﻳـﻦ ﻫـﻢ‬
‫دوازده ﻗﺮن ﻗﺒﻞ و در ﺟﺰﻳﺮه اﻟﻌﺮب ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ و ﻧﺒــﺎﻳﺪ داراي‬ ‫ﻧﻈﺮﻳـﻪ اي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻢ ﻓـﻴﺰﻳﻚ آن را ﺑـﻪ ﺧﻮﺑـﻲ ﺗﺼﺪﻳــﻖ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼــﻴﺰي وﺟـﻮد دارد‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .‬
‫آﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪي ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧﻲ اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺔ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻــﺎدق ) ع ( راﺟـﻊ ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫ﺳﻴﺎرات و ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻬﺎ :‬
‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎم ﻛﻬﻜﺸﺎﻧﻬﺎ ﺑــﺎ ﺳـﺮﻋﺘﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠـﺔ آﻧـﻬﺎ از ﻣﻜـﺎن ﻣـــﺎ در زﻣﻴــﻦ از ﻣــﺎ دور ﻣــﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‬