1. Neuroanatomie
Mark Reybrouck

2. Inleiding
 stelsels van het bewegingsapparaat:
 osteologie, arthrologie, myologie
 zenuwstelsel: neuroanatomie, soort
bovenbouw
 neuroanatomie  neurologie
 van structuur naar functie
 nieuwe inzichten: medische beeldvorming
 neuromotorische programmatie,
neuromotoriek

3. Inhoud
 begrip adaptatie (cf. sensorimotoriek)
 bouw en functie van het zenuwstelsel
 indeling van het zenuwstelsel
 detailbespreking

4. Adaptatie als uitgangspunt
 leven: aanpassing aan verandering in
omgeving
 functioneel: opname, verwerking, afgeven
van informatie
 anatomisch: receptoren, centrale
zenuwstelsel, effectoren
 causale reeks  regelkring
 belang van feedback

5. Functioneel en anatomisch

6. Bouw en functie van het
zenuwstelsel
 twee soorten weefsels:
 zenuwweefsel en steunweefsel (glia)
 zenuwcel of neuron
 geleidingsbanen en centra
 centrale zenuwstelsel
 perifere zenuwstelsel

7. Zenuwcel of neuron
 zenuwcel:
 kleinste eenheid van zenuwweefsel
 verwerking en geleiding van informatie
 verschillende elementen:
 cellichaam
 perikaryon
 dendrieten
 neuriet of axon
 mergschede (myeline)
 gliacellen

8. - kern
- perikaryon
- dendrieten
- axon of neuriet
- mergschede

9. Neuronen: classificatie
 neuron:
 prikkelbare cel: excitabiliteit
 receptie, integratie, transformatie, transmissie
 structurele classificatie:
 unipolair, bipolair en multipolair
 functionele classificatie:
 motorisch, sensibel en schakelneuron

11. Structurele classificatie
- unipolair (A)
- bipolair (B)
- multipolair (C)

12. Functionele classificatie
- motorisch of effectief neuron
- sensibel of receptief neuron
- T-cel, unipolair

13. Synaps
 verbinding tussern neuronen: synaps
 axon maakt contact met dendriet
 eindknopje of eindvoetje
 synaptische spleet
 impulsoverdracht: neurotransmitters
 eigenschappen

14. Synaps

15. Synaps: eindvoetjes

16. Synaps: eigenschappen
 convergentie en divergentie
 eenrichtingsverkeer
 prikkelingsdrempel
 poly-/monosynaptisch: vertraging
 subliminale impulsen: additie

17. Convergentie/divergentie

18. Geleidingsbanen en centra
 grijze en witte stof:
 grijs: opeenhoping van cellichamen en dendrieten
 wit: axonen met myeline
 geleidingsbanen door RM en hersenen:
opeenhoping van axonen
 centra: opeenhoping van cellichamen

19. Ruggenmerg: grijze en witte
stof
- grijze stof: letter H
- voorste en achterste hoorn
- witte stof omringt grijze stof
- ascenderende en
descenderende banen

20. Hersenen:
- grijze stof: cortex en kernen
- witte stof: axonen van
cellichamen

21. Zenuwen en zenuwvezels
 informatie van receptoren naar CZS
 impulsen van CZS naar effectoren
 doorseining via axonen
 classificatie:
 geleidingssnelheid
 doorsnede

22. Classificatie van zenuwvezels

23. Cerebrospinaal vocht
 in holten van de hersenen
 in centraal kanaal van RM
 tussen 2 vliezen van hersenen en RM:
 dura mater en arachnoidea
 subarachnoidale ruimte

24. Cerebrospinaal vocht (2)
 komt voor op twee plaatsen
 subarachnoidale ruimte:
 onder arachnoidea
 smalle ruimte met uitbreidingen: cisternen
 lumbale cistern, cauda equina
 ventriculair systeem:
 hersenkamers of ventrikels
 centraal kanaal in RM

25. Vliezen of meninges

26. Lumbale cisterne

27. Hersenkamers

28. Hersenkamers
 vier ventrikels:
 twee laterale ventrikels (grote hersenen)
 derde ventrikel (tussenhersenen)
 vierde ventrikel (hersenstam)
 verbinding tussen 3de en 4de: aquaeductus
cerebri of aquaeductus Silvii
 4de ventrikel gaat over in centrale kanaal
(RM)

29. Functie van cerebrospinaal
vocht
 mechanische buffer
 thermische buffer
 transportsysteem voor metabolieten

30. Indeling van het ZS
 dubbele indeling: anatomisch en functioneel
 anatomisch: centraal en perifeer
 gescheiden maar toch verbonden
 centraal: controlesysteem
 perifeer: verbindende schakel
 functioneel: animaal en autonoom
 animaal: informatie, spieren, cognitie
 autonoom: vegetatieve functies

31. Indeling van het zenuwstelsel

32. Centraal ZS
 zeer complexe structuur
 uitgebreide terminologie:
 namen
 plaatsbepaling
 functies
 relatief eenvoudige principes

33. Axiale organisatie van RM

34. Axiale organisatie
 rostraal-caudale as: van snavel naar staart
 dorsaal-ventrale as: van voor naar achter
 cephalische buiging: wijziging in oriëntatie

35. Anatomische verdeling
- grote hersenen
- tussenhersenen
- hersenstam
- ruggenmerg

36. Anatomische verdeling
- grote hersenen
- tussenhersenen
- hersenstam:
- medulla oblongata
- pons
- middenhersenen
- ruggenmerg

37. Voornaamste divisies

39. Het ruggenmerg (medulla
spinalis)
 meest caudaal deel van CZS
 ontvangt informatie van lichaam en periferie
 schakelplaats voor motorische commando’s
 motorische en sensorische kernen
 afferente en efferente banen
 systeem van sensorimotorische circuits
(automatisch)

40. De hersenstam (truncus
cerebri)
 rostrale uitbreiding van RM
 draagt de kleine hersenen
 anatomisch: verzamelnaam voor drie
structuren:
 verlengde merg
 brug van Varol
 middenhersenen
 functioneel: doorgaande verbindingen
 oorsprong van zenuwen en centra

41. Het verlengde merg (medulla
oblongata)
 directe rostrale uitbreiding van RM
 organisatie analoog aan RM:
 grijze en witte stof
 voorzijde: piramidebanen (motorisch)
 piramidekruising: kruising van motoriek
 kernen en functionele centra: ademcentrum,
hoestcentrum, braakcentrum,
vasomotorcentrum

46. Brug van Varol (NK)

47. Middenhersenen(mesencepha
lon) (NK)
 zeer kleine structuur
 oorsprong van hersenstelen
 schakelstation

48. Hersenstam

49. Algemene kenmerken van de
hersenstam
 motorische en sensorische kernen:
 niet verbonden met ledematen en romp
 verbonden met hoofd en nek: huid, skeletspieren,
bloedvaten en klieren
 ook verbonden met ingewanden
 bemiddelende structuren (horen, tastzin),
stijgende en dalende banen
 reticulaire formatie

50. De reticulaire formatie
 netvormige structuur (reticulair)
 verspreid over hele herstenstam
 anatomisch erg complex, vertakt
 functioneel:
 algemene activatie, alertheid
 modificatie van spinale reflexen
 filter voor binnenkomende impulsen (> 100 miljoen
per seconde)

51. Reticulaire formatie

52. Tussenhersenen
(diencephalon)
 voortzetting van middenhersenen
 twee structuren: thalamus en hypothalamus
 thalamus:
 symmetrisch en gepaard
 doorschakeling van informatie naar hersenschors
 impulsen vanuit hersenschors (+ en -)
 hypothalamus:
 controle van autonome ZS
 hormonale secretie van hypofyse

53. Thalami dorsales

54. Coronale snede

55. Grote hersenen
(telencephalon)
 twee hersenhelften: cerebrale hemisferen
 verbonden door hersenbalk: corpus callosum
 hersenschors of cortex
 basale ganglia

56. Basale ganglia
 grijze kerncomplexen (ganglia)
 in de diepte van de hemisferen (basaal)
 lensvormige kern: nucleus lentiformis
 putamen
 globus pallidus
 staartvormige kern: nucleus caudatus

57. Basale ganglia

58. Basale ganglia

60. Coronale snede

61. Capsula interna
 band van vezels
 tussen lensvormige kern en staartkern
 gestreept karakter: corpus striatum
 onderste deel: twee hersenstelen of
pedunculi cerebri

64. Pyramidebanen

65. Basale ganglia
 zeer complexe terminologie
 corpus striatum:
 nucleus caudatus
 putamen
 nucleus lentiformis:
 putamen
 globus pallidus
 andere kernen

66. Kleine hersenen (cerebellum)
 niet in serie met RM, wel parallel
 structuur analoog aan grote hersenen:
 twee hemisferen
 grijze en witte stof
 aan weerszijden drie stelen: kleine
hersenstelen of pedunculi cerebelli
 functie: coördineren van houding en
beweging

67. Cerebellum

68. Cerebellum

69. Het ruggenmerg
 medulla spinalis
 gelegen binnen wervelkanaal
 lange streng met uittredende vezels
 longitudinale en segmentale organisatie

70. Longitudinale organisatie
 van achterhoofdsgat tot L2
 ascensus van RM
 massief  losse vezels: cauda equina
 streng met 2 spoelvormige verbredingen
 cervicaal, thoracaal en lumbaal gedeelte
 specifieke opbouw

73. Grijze stof
 voorhoorn: motoneuronen
 achterhoorn: sensibele banen,
schakelneuronen
 zijhoorn: oorsprong autonome vezels

75. Witte stof
 myelinehoudende vezels
 stijgende banen:
 gevoelskwaliteiten
 achterste streng en voorzijstreng
 dalende banen:
 motorische banen
 naar voorhoorncellen
 piramide- en extrapiramidale banen

78. Piramidebaan
 rechtstreekse verbinding van hersenschors
naar motoneuron
 kruising in onderste deel van verlengde merg
 verloopt via zijstreng naar beneden
 einde t.h.v. cervicale en lumbosacrale merg
 onrechtsreekse verbinding met motoneuron:
schakelneuron

79. Piramide- (L) en
extrapiramidale (R) banen

80. Extrapiramidale baan
 afdalende banen uit hersenstam
 einde t.h.v. cervicale en lumbosacrale RM
 polysynaptisch: verbindingen vanuit basale
ganglia en hersenschors

81. Segmentaire organisatie
 zenuwvezels: tussen 2 wervels
 quasi-segmentaire opbouw
 wortels van ruggemergzenuwen:
 voorwortel: motorisch
 achterwortel: sensibel
 voor- en achterwortel  spinale zenuw
 ganglia:
 cellichamen van sensibele vezels
 gelegen buiten CZS

82. Witte stof

84. Segmentaire organisatie (2)
 voorwortel: 6000 efferente vezels
(cellichamen)
 achterwortel: 12000 afferente vezels
 verbinding: 350000 cellen
 netwerk van interneuronen
 verband tussen longitudinale en segmentaire
organisatie