Kanser tarama

1. JİNEKOLOJİK
KANSERLERDE TARAMA
Prof.Dr.Aydan Asyalı Biri
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

2. KANSER NEDİR?
 Vücudu oluşturan hücrelerin
kontrolsüz ve anormal şekilde
çoğalmaları sonucunda ortaya çıkan
hastalıktır
 Hücreler önce bulunduğu yerde
sınırsız bir çoğalır ve uzak yerlerde
yayaılma ve çoğalma yeteneği
(metastaz) gelişir
 Genlerdeki mutasyon denilen
değişikliklere bağlı kazanılmış işlev
bozukluğuyla oluşur
 Tüm doku ve organlarda kanser
oluşabilir

3. Ölüm nedenleri, 2006
Source: US Mortality Public Use Data Tape 2004, National Center for Health Statistics, Centers for Dis.Cont.& Prevention, 2006.
1. Heart Diseases 652,486 27.2
2. Cancer 553,888 23.1
3. Cerebrovascular diseases 150,074 6.3
4. Chronic lower respiratory diseases 121,987 5.1
5. Accidents (Unintentional injuries) 112,012 4.7
6. Diabetes mellitus 73,138 3.1
7. Alzheimer disease 65,965 2.8
8. Influenza & pneumonia 59,664 2.5
9. Nephritis 42,480 1.8
10. Septicemia 33,373 1.4
%

4. Kanserlere bağlı ölüm 2007
ONS=Other nervous system.
Source: American Cancer Society, 2007.
Erkek
289,550
Kadın
270,100
26% AK
15% Meme
10% Colon & rectum
6% Pancreas
6% Over
4% Leukemia
3% Non-Hodgkin
lymphoma
3% Uterine corpus
2% Brain/ONS
2% Liver & intrahepatic
bile duct
23% All other sites
Lung & bronchus 31%
Prostate 9%
Colon & rectum 9%
Pancreas 6%
Leukemia 4%
Liver & intrahepatic 4%
bile duct
Esophagus 4%
Urinary bladder 3%
Non-Hodgkin 3%
lymphoma
Kidney 3%
All other sites 24%

5. Kadınlarda sık görülen
kanserler
 1.Meme
 2.Kolon-rektum
 3.Akciğer kanseri
 4.Jinekolojik kanserler

6. Kadınlarda kanserden ölüm
oranları, 1930-2003
*Age-adjusted to the 2000 US standard population.
Source: US Mortality Public Use Data Tapes 1960-2003, US Mortality Volumes 1930-1959,
National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention, 2006.
0
20
40
60
80
100
1930
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
Lung & bronchus
Colon & rectum
Uterus
Stomach
Breast
Ovary
Pancreas
Rate Per 100,000

7. ORGANLAR VAKA SAYISI %
YILLIK YENİ VAKA
(Yüzbinde )
MEME 4307 25,42 12,87
YUMURTALIK-SERVİKS
1414 8,34 4,53
MİDE 903 5,32 2,70
CİLT
963 5,68 2,88
AKCİĞER 811 4,78 2,42
DİĞER 8552 50,46 27,44
TOPLAM 16950 100,5 50,66
TÜRKİYE’DE KADINLARDA SIK
GÖRÜLEN KANSERLER ,2001
(Sağlık Bakanlığı Verileri)

8. Türkiye’de Kadın Kanserleri
24%
9%
4%
6%
6%
5%
5%
7%
5%
29%
Meme Kolon Nörolojik Over AC
Lösemi Korpus Mide Serviks Diğer
Globocan 2002, IARC

9. Jinekolojik Kanserler
 Ülkemizde Jinekolojik kanserler:
 Tüm kanserlerin % 15,9 ‘ u
jinekolojik kanserlerdir
 Rahimağzı kanseri sıklığı % 3,9
 Rahim kanseri % 4
 Yumurtalık ve diğer kanserlerin
sıklığı ise % 6.1

10. Kanserde Erken Tanı
 Kanserin ideal tedavisi erken tanınmasına bağlıdır
 Bazı kanserler erken dönemde (premalign) tanınabilmekte ve uygun
tedavi ile gelişimi önlenmektedir
 Erken tanı ile %50 olan kür oranları %95’lere yükseltilebilir

11.  Normal hücrelerin kanser hücrelerine dönüşme
sürecine “karsinogenez” denir
 Karsinogeneze çevresel, bireysel genetik
faktörler ve sosyal alışkanlıklar neden
olmaktadır
 Karsinogenez bazı kanserlerde kısa, bazılarında
ise uzundur
 Uzun olanlarda erken tanı çok önemlidir
Kanserde Erken Tanı

12.  Tarama testleri ile erken tanı
yapılabilir
 Tarama; asemptomatik bir
populasyonda, belirli aralıklarla
sistematik olarak uygulanan medikal
bir prosedürdür
Kanserde Erken Tanı

13. Tarama
AMAÇ
Preklinik Evre
Erken Tanı
Sürvival
artışı
Konservatif
cerrahi

14. Tarama
 Jinekolojik kanserler yumurtalık (over)
kanseri hariç erken tanınabilme koşullarına
sahiptir
 Her muayenede görüntülenebilirler elle
doğrudan muayene ebilirler
 Tarama testlerinin belli zaman aralıklarında
yapılması hastalıkların daha erken dönemde
tanınmasına olanak sağladığı için önemlidir
 Bu zaman aralığı düşük riskli kadınlar için
yılda bir kez, yüksek riskli kadınlar (örn: çok
eşlilik) için daha sık örneğin 6 ayda bir kez
olmalıdır

15. Jinekolojik Kanserlerde
Tarama
 Serviks Kanseri (CxCa)3
 Endometrium Kanseri (ECa)1
 Over Kanseri (OCa)2
 Vulva Kanseri
 Vajina Kanseri
 Tuba Kanseri

16.  Rahimin en iç tarafındaki rahim boşluğunu da çevreleyen
tabakaya rahim iç zarı ya da endometrium denir
 Endometriumda görülen kansere endometrium veya rahim
kanseri denir
 Görülme sıklığı100 000 kadında 70-134 olgu olarak
bildirilmektedir
 Postmenopozal dönemde 1000 kadında senede 1-2 vaka
gibi yüksek oranlarda görülür
 Gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanserdir
 Ancak gelişmekte olan ülkelerde hala rahimağzı kanseri ilk
sıradadır
Endometrium(rahim) Kanseri

17. Risk Faktörleri
Risk faktörleri karşılanmamış östrojenle ilgilidir
 1-Erken menarş
 2-Doğum yapmayan kadınlar
 3-Geç menopoz
 4-Ailede endometrium kanseri
 5-Şişmanlık (9-23 kg fazla kilo ile risk 3 kat, 23 kg”dan
çok kilo ile risk 10 kat artmıştır)
 6-Hayvansal yağ kullanımı ile artar
 7-Tamoksifen tedavisi alanlarda risk artar

18.  Lezyonların erken bulgu verir (vajinal kanama)
 Pap smear’in etkin değildir
 TVUSG’nin premenopozal populasyonda anlamlı sonuç
vermez
 Spesifik tümör belirteçleri yoktur
Endometrium Kanserinde Tarama
Rutin Tarama önerilmez

19. Endometriyum Kanserinde Tarama
 1-Postmenopozal dönemdeki östrojen tedavisi alan kadınlar
 2-Postmenopozal dönemdeki şişman kadınlar
 3-Ailede endometrium, yumurtalık, meme kanseri hikayesi olanlar
 4-52 yaşından sonra menopoza girenler
 5-Premenopozal dönemde düzenli kanama olmayan hastalar
(polikistik over hastalığı,…)
Yüksek riske sahip kadınlarda tarama yapılmalıdır

20. Endometrium Kanserinde
Tarama ?
 Sitoloji
 TVUSG
 Ofis histereskopi
 Sonohisterografi
 Tümör belirteçleri

21. Over (Yumurtalık) Kanseri
 Overlerden histolojik olarak çeşitli kanserler gelişir
 En sık görülen yumurtalığın epitel dokusu kaynaklı
kanserleridir (100 000 kadında 11-15)
 50 yaş üzerinde sık görülürler
 En öldürücü jinekolojik kanserlerdir

22. Risk Faktörleri
 1-40 yaş üstünde olmak
 2-Beyaz ırktan olmak
 3-Hiç doğurmamış olmak
 4-Endometrium ve meme kanseri olmak
 5-Ailede over kanseri öyküsü

23. Over Kanserleri
 Epitelyal over kanserlerinde (EOC) yaşam
beklentisi
 Erken evrede %80-90
 İleri evrede %15-25
 Erken evrede tanı %25

24.  Asemptomatik kadınlarda bir erken EOC tesbiti için 10.000 rutin
muayene gereklidir
 Over kanserinde etkin bir kitlesel tarama yöntemi yoktur
Over Kanserleri Tarama
Rutin tarama önerilmez

25. Over Kanseri Tarama
 Tarama için bazı güncel öneriler mevcuttur:
 1-Ailesinde over kanseri olmayan kadınlarda yılda bir rektovajinal
pelvik muayene ve tam bir aile öyküsü alınması
2-Ailede over kanseri olan kadınlar yıllık rektovajinal muayene, CA-
125 ve transvajinal ultrason ile izlenmelidir
3-Birinci dereceden akrabalarından iki ya da daha fazla kişide over
kanseri olan hastalar %3 oranında ailesel over kanseri olma riski
taşırlar. Eğer varsa BRCA 1 testi bunları tanımaya yardım eder

26. Over Kanserinde Tarama
 OCa’da sadece hedeflenmiş tarama önerilebilir
 50 yaş üzerindeki kadınlar
 Birinci veya ikinci dereceden akrabalarından en az
birisinde OCa olan 30 yaş üzerindeki kadınlar
 Herediter over kanseri olan 30 yaş üzerindeki kadınlar
Yüksek riske sahip kadınlarda tarama yapılmalıdır

27. Tarama Stratejileri
Risk faktörleri
Postmenopozal
Olgular
Familyal Over Kanserli
Olgular
Serum Tümör Marker’ları
(CA 125 tayini)
Genetik Testler
(BRCA tayini)
TVUSG

28. Tarama yöntemleri
 Tek tetkik
 TVUSG ile görüntüleme
 Serum tümör belirteçleri
 Tek belirteç
 Belirteç panelleri
 Genetik testler
 Ardışık tarama ???
 Kombine tarama ???

29. Serviks Kanseri
 Serviks, rahmin alt 1/3 kısmını oluşturan, vajinayı rahim boşluğuna
bağlayan 2-4cm’lik yapıdır
 Vajina yüzeyini döşeyen dokuyla serviksin iç yüzeyini döşeyen
dokunun kesiştiği transformasyon zonu (değişim bölgesi) adı verilen
yerde başlayan bir kanser türüdür.
 Serviks kanseri, kanser öncesi evrelerden geçerek gelişir

30. Serviks Kanseri
 Rahimağzı(serviks) kanseri ülkemiz dahil birçok
ülkede kadın genital organ kanserleri içinde en
sık görülen kanserdir
 Ancak gelişmiş ülkelerde tarama yöntemlerinin
etkili kullanımı sayesinde, serviks kanseri kadın
genital kanserleri arasında 3. sıraya düşmüştür
 Ortalama teşhis yaşı 52,2 olup en sık 50-59
yaşlar arasında

31. Source: J. Ferlay et al., International Agency for Research on Cancer, WHO, GLOBOCAN 2002 Database, 2004.
Note: Rates are age-standardized, meaning they permit international comparison in spite of varying age structures.
Dünyada Yıllık Yeni Serviks Kanseri Vakaları -2002

32. Risk faktörleri
1-Erken yaşta cinsel deneyim
2-Kadının çok eşli olması
3-Kadının partnerinin çok eşli olması
4-Sigara (iki kat artar)
5-Oral kontraseptif kullanımı??
6-Bağışıklık sisteminin zayıfladığı, böbrek nakli,
AIDS hastalarında herhangi bir kanser riski
artmıştır
7-Düşük sosyoekonomik düzey
8-Serviks ca cinsel yolla bulaşan bir hastalık

33. Serviks Yapısı

34. Serviks kanserinin etkeni
nedir?
 Etken ajan insan papilloma virüsüdür (HPV)
 HPV cinsel ilişki ile geçer
 Birçok HPV tipi vardır
 Düşük riskli tipler siğile neden olur
 Yüksek riskli tipler ise kanser
öncüsü lezyonlara ve kansere yol açar

35. Normal
Serviks
HPV
enfekte
serviks
Prekanser Kanser
Enfeksiyon
Klirens
Progresyon
Regresyon
İnvazyon
Persistans
(>1 yıl)
Hafif sitolojik anomaliler
ve/veya
serokonversiyon
Servikal Karsinogenezisin Doğal
Öyküsü

36. Serviks Kanseri Öncü Hücreleri (CIN)
 Kanser gelişmeden önce serviksde bulunan hücreler
kanser öncüsü hücreler oluştururlar (CIN)
 Yüzey doku içinde sınırlıdır. Yüzey doku içinde kan ve
lenf damarı bulunmadığından metastaz yapma olasılığı
yoktur.
 İyileştirilmediğinde yüzey dokuyu aşabilir

37. Yüzey dokudan derin dokuya yaygın kanser gelişim süreci
2yıl 9 yıl 3ay-2yıl
CIN-II/III
Yüksek Derceli
Kanser Öncüsü Hücre
CIN-I
Düşük Dereceli
Kanser Öncüsü Hücre
Normal KANSER

38. Tüm Dünyadaki HPV ile İlişkili Yıllık
Yeni Olgu Sayıları
500 bin servikal
kanser
10 milyon CIN
II-III
30 milyon CINI
30 milyon Genital Siğil

39. HPV bulaşan kadınlar kanser
mi olacaklar?
 HAYIR
 Çoğunluğunda HPV temizlenir
 Sadece HPV’nin persiste kaldığı kadınlar,
servikal kanser riski altındadır

40. Serviks Kanserinde Tarama
 Konvansiyonel servikal sitoloji
 Sıvı bazlı sitoloji
 (ThinPrep, CytoRich, AutocytePrep, Cytoscreen,Papspin)
 AutoPap sistemleri (Papnet, Autopap, Autocyte Screen)
 HPV testleri
 Vizüel inspeksiyon (VIA,VILI)
 Servikografi
 Servikal fluoresan spektroskopi
 Multispektral dijital kolposkopi
Sankaranarayanan R, Int J Gynaecol Obstet. 2005
Milbourne A, Gynecol Oncol. 2005
McNeeley SG, Am J Obstet Gynecol, 2003

41. Tarama insidans ve mortaliteyi
azaltır
 Düzenli tarama yapılan grupta
İnsidans:7.1/100.000
Mortalite:2.3/100.000
 Daha az tarama yapılan grupta
İnsidans:15.3/100.000
Mortalite 3.5/100.000
 Tarama sayesinde preinvazif kanserlerin insidansında
bir artış gözlenmiştir
1971’de 10/100.000
1995’te 80/100.000
American Cancer Society, 2001
Quinn M, BMJ,1999

42. Pap Test nedir ?
 Serviks üzerinden ve kanalından toplanan hücreler bir
cama yayılır, tespit edilir ve özel boya ile boyanarak
hücrelerde anormallik olup olmadığı araştırılır
 Kanser öncüsü lezyonlarla ilgili (AGUS, ASCUS, ASC-H,
LGSIL, HGSIL) hücresel anormallikler kanser oluşmadan
önce tedavi edilebilir
 Erken evre kanser teşhis edilir ve tam olarak tedavisi
mümkündür

43. Ayre® Spatülü

44. Endoservikal Fırça

45. Cervex-Brush®

46. Sıvı-Bazlı Sitoloji
 Daha temiz ve debrissiz bir görüntü sağlar
 Yetersiz sitoloji sıklığını azaltır
 Sitolojik testin sensitivitesini artırır
 Pahalı ekipman ve donanımlı personel gerektirir
 Düşük grade’li lezyon tanısında artış önemli dezavantajıdır
 Küresel olarak bu teknolojiye ulaşım sınırlıdır

47. Conventional Liquid-Based

48. HPV testleri
 HC-II
On üç high-risk HPV tipi için spesifik prob vardır.
(16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, ve 68).
Nonradyoaktif alkalin fosfataz reaksiyonu ile sandeviç hibriditizasyon
temelinde modifiye ELISA tekniğidir.
 HPV oligonucleotide microarray
On beş yüksek riskli ve 7 düşük riskli olmak üzere 22 tip spesifik
prob içerir.Modifiye PCR teknolojisi kullanılır.
(16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,66,68,69—
6,11,34,40,42,43,44)
NASBA (Nucleic Acid Sequence Based Amplification): hrHPV mRNA
16,18,31,33,45 tipleri için tek ürün.(Persistence)
.
Kim CJ, Gynecol Oncol , 2003

49. VIA,VILI, VIAM
 Düşük gelirli toplumlarda servikal prekanseröz
lezyonların saptanmasında sitolojiye alternatif olarak
kullanılabilecek etkili, pratik ve ucuz yöntemler
araştırılmaktadır.
 Bu toplumlarda sitoloji bazlı tarama programları için
gereken altyapı sorunlarının aşılması hedefinden
doğmuştur.

50. VIA,VILI, VIAM
 Doktor dışındaki tıbbi personele (genellikle
hemşirelere) kısa süreli (örneğin; 2 haftalık)
bir eğitim programı uygulanır.
 Bu eğitim tecrübeli hekimler eşliğinde teorik
ve pratik olarak yapılır.

51. DVI Sınıflaması
DVI* Görünüm
Pozitif Lökoplaki alanları
Polip
Ülser
Aseto-white alanlar
Ekzofitik görünüm
Deforme eski yırtıklar
Negatif Düz, pembe, üniform
Aseto-white değişim olmaksızın ektropion
*DVI: Direkt vizüel inspeksiyon
El-Shalakany A, J Low Genit Tract Dis, 2004

52. VIA,VILI, VIAM
 Elde edilen bulgulara göre hastalar 4
kategoriden birine ayrılır.
 1. Test pozitif
 2. Test negatif
 3. Kanser (?)
 4. Belirsiz (şüpheli)
 Test negatif dışındaki kadınlara ileri
araştırmalar uygulanır.

55. Sitoloji ve alternatif testler
 Sitoloji(%) HPV (%) VIA(%) VIAM(%) VILI
 Sensitivite 57.4 62.0 59.7 64.9 75.4
 Spesifite 98.6 93.5 88.4 86.3 84.3
Shastri SS, Bull World Health Organ. 2005

56. Servikografi
 Sitolojiye alternatif bir başka yöntemdir.
 Önce servikse %5’lik asetik asit uygulanır, daha sonra
serviksin fotoğrafı çekilir. Kamera yüksek yoğunlukta ışık
kaynağına ve bir flaşa sahiptir.
 Çekilen filmler deneyimli hekimler tarafından
değerlendirilir.
 Bir saatlik bir sürede yaklaşık 160 hasta
değerlendirilebilir.
 Kitlesel taramalar için uygun bir yöntem olabilir.

57. Kombine Tarama Testleri
(Sitoloji + HPV-DNA)
 Yüksek riskli HPV-DNA ve sitolojik testlerin kombine kullanımı, 30
yaş ve üzeri kadınlarda kabul edilmiştir (FDA, 2003)
 ACS ve ACOG her iki komponentin negatif olduğu kadınlarda, tarama
aralıklarının 3 yıldan az olmamasını önermiştir
 Neden 30 yaş ve üzeri
30 yaş altında HPV prevalansı en yüksek noktadadır. 30
yaş üzerinde HPV pozitifliği, persistan hastalık ve servikal
hastalıkla koraledir
 Neden 3 yıldan uzun tarama aralığı
Kombine testin en önemli etkinlik parametresi negatif
prediktif değeridir. Testin negatifliğinde 3 yılda serviks Ca
gelişme riski çok zayıftır

58. Tarama nasıl yapılmalıdır
 1-İlk vajinal ilişkiden üç yıl sonra tarama
başlamalıdır
 HPV ile karşılaşmadan sonraki 3-5 yıl içinde önemli
servikal lezyon oluşmamaktadır
 Bu zaman aralığında oluşacak lezyonların çoğunluğu
spontan geriler
 Genç yaşta HPV klirensi hızlıdır
 Daha erken tarama, çoğunluğu gerileyip kaybolacak
lezyonlar için gereksiz müdahalelere yol açar

59.  2-En geç 21 yaşında başlamalıdır
 Serviks Ca insidansı
 15-19 yaş  0/100.000
 20-24 yaş  1.7/100.000
 21 yaşına kadar kadınların büyük
çoğunluğunun vajinal ilişkileri olabileceği
varsayılmıştır
Tarama nasıl yapılmalıdır

60.  3- 30 yaşına kadar 1-2 yılda bir kez test
 Bu yaşta HSIL oranı yüksektir
 CIN 2-3’ün kür oranları yüksek (%90-97), rekürrens oranları
düşüktür
 ACOG yıllık, USPSTF 3 yıllık aralarla tarama önerirken,
ACS sıvı-bazlı sitoloji ile 2 yılda bir tarama
yapılabileceğini bildirmektedir
 Sıvı-bazlı sitolojinin sensitivitesi yüksektir
 Ancak yüksek oranda düşük-dereceli lezyon tanısı konmaktadır
Kulasingam, 2002; Soslow, 2002
Kartman, 2002; ACOG, 2003
ACS, 2002; USPSTF, 2003
Tarama nasıl yapılmalıdır

61.  4- 30 yaşından sonra 2-3 yılda bir test (
ACOG ve ACS)
 Koşullar
 Önceden düzenli tarama
 3 ardışık Pap test negatif
 DES öyküsü yok
 İmmünkompromize değil
 CIN 2-3 hikayesi yok
 USPSTF ise 3 yılda bir tarama
önermektedir
 3 yıldan sık aralarla taramanın yararını
gösteren kanıt yoktur
Soslow, 2002; ACOG, 2003;
ACS, 2002; USPSTF, 2003
Tarama nasıl yapılmalıdır

62. Neden sürekli Pap test
tekrarlanmalıdır ?
 Pap test mükemmel değildir
 Anormallikler son testten sonra oluşabilir
 Anormalliklerin oluşması ve saptanabilmesi birçok
yılı alabilir
 Yeni cinsel partner varsa risk de değişmiştir

63. TARAMAYA NE ZAMAN SON
VERİLMELİDİR?
 İyi taranmış, düşük riskli kadınlarda
 65 (USPSTF, 2003) veya
 70 (ACS, 2002) yaşında tarama
sonlandırılmalıdır
 Üst yaş sınırı saptamak için medikal
kanıtlar çelişkili ve yetersizdir (ACOG,
2003)

64. TARAMAYA NE ZAMAN SON
VERİLMELİDİR?
 Yaşlı kadınlarda tarama veya son verme şu
parametrelere göre olmalıdır
 Geçmişte düzenli tarama olup olmaması
 Genel sağlık durumu
 Cinsel yaşantısı
 Kanser endişesi
 CIN veya serviks Ca öyküsü
 Yalancı-pozitif test sonuçlarına bağlı gereksiz girişimler

65. KANSERDEN KORUNMA
 BİRİNCİL KORUNMA
Kanser yapıcı maddelerden korunma
 İKİNCİL KORUNMA
Erken tanı ve etkin tedavi yöntemleri uygulama
Kanserde erken tanı ve tedavi alanlarında son
yıllarda büyük gelişmeler yaşanmıştır

66. BİRİNCİL KORUNMA
 Sigara içiminin önlenmesi(% 30)
 Dengeli ve doğru beslenme(%35)
 Güneş ışınlarından korunma (11:00-15:00)
 Alkol alımının kısıtlanması (% 3)
 Mesleki temasta önlemler (kurşun, benzen, asbest vb,% 4)
 Çevre temizliğine önem verme
 Elektromanyetik alanlardan uzak durma
 Düzenli egzersiz yapma
 Genel temizlik kurallarına uyma
 Enfeksiyonlar(% 10)
 Katkı maddeleridir(% 1)
Kanser yapıcı etkileri bilinen maddelerden uzak durma

67. SEBEPLERİ

68. Beslenme & Kanser
Amerikan Kanser Derneğinin önerileri
 İdeal bir kiloyu koruyun
 Çok yönlü beslenin
 Günlük diyette sebze ve meyveler bulundurun
 Yüksek fiber içerikli yiyeceklerle beslenin
 Günlük diyetteki yağ miktarını azaltın
 Alkol alımını azaltın
 Tuzlanarak, tütsülenerek ve nitritlerle korunarak
saklanan yiyeceklerden uzak durun

69.  Ayrıca virüsler, parazitler,
solucanların, sürekli tahriş ve
yaralanmaların, röntgen
ışınlarının, küf ve mantarların ve
çevresel faktörlerin kansere neden
oldukları tespit edilmiştir.

70.  Kanser enstitülerinden yapılan
açıklamalara göre bu hastalık ile
besinler arasında doğrudan bağlantı
var. Her gün 5 öğün sebze ve meyve
yersek kanser riskini büyük ölçüde
azaltabiliriz. Meyve sebze ve tahıl
ürünleri yiyip, hareketli olmayı
başarırsak, kansere yakalanma riski
%30-40 oranında azalıyor.

71.  Beslenme; kanser açısından en az
sigara içmemek kadar önem
taşımaktadır. Doğru beslenme;
bağırsak kanseri tehlikesini % 75
oranında azaltmaktadır.
 Meme kanseri tehlikesi %50 oranında
azalırken akciğer kanseri tehlikesi de
%30 oranında azalmaktadır.

72. İKİNCİL KORUNMA
KANSER TÜRÜ
RİSK
GRUBU
ERKEN TANI YÖNTEMİ SIKLIK
Meme
Kanseri
20 yaş ↑
Kadınlar
*Kendi Kendine Meme
Muayenesi
*Klinik Meme Muayenesi
*Mammografi
*20 yaştan sonra her ay
*20-39 yaş arası 3 yılda bir
40 yaşından sonra her yıl
*40 yaşından sonra her yıl
Serviks
Kanseri
Kadınlar Pap Smear (Servikal smeer)
İlk cinsel temastan 3 yıl
sonra her yıl
30 yaş ve üzerinde 3 normal
testi takiben 2-3 yılda bir
tarama
Kalın Barsak
Kanseri
50yaş↑
Kadın-erkek
Dışkıda gizli kan bakılması
Flexible sigmoidoskopi
Baryumlu barsak filmi
Kolonoskopi
*her yıl dışkıda gizli kan
*5 yılda bir sigmoidoskopi
*5 yılda bir baryumlu grafi
*10 yılda bir kolonoskopi
Prostat
Kanseri
50yaş↑
Erkek
Kanda PSA düzeyi
Makattan Muayene Yılda bir
Klinik belirtiler ortaya çıkmadan önce
çok erken dönemlerde kanserin tanınmasıdır

73. Endometriyum Kanserinden
Korunma
 1-Doğum kontrol hapları endometrium
kanser riskini azaltabilirler.
2-Uygun kilonun korunması
3-Tek başına östrojen kullanılmaması
4-Hiperplazi gibi öncü lezyonların
zamanında tespiti

74. Over kanserinden
Korunma???
 Yumurtalık kanseri riskini azaltan faktörler:
1-Doğum yapmış olmak
2-Doğum kontrol hapı kullanmak.
Kullanım süresince her yıl risk %11 azalır. Doğum kontrol
hapları kesildikten sonra da bu koruyucu etki 10 yıl sürer.
Bu etki yaş, ilk kullanma yaşı, doğurganlık ile değişmez.
3- Emzirenlerde emzirme süresi ile doğru orantılı olarak
risk azalır.
4- Tüp ligasyonu
5- Histerektomi (ameliyatla rahimin çıkarılması)
6- Yeşil sebzeler, karbonhidrattan zengin diet, havuç, A
ve C vitamini tüketimi riski azaltır.

75. Serviks Kanserinden korunma
 Cinsel yoldan geçen enfeksiyonlardan
korunma
 Doğru beslenme
 Sigara
 HPV Aşısı

76.  Servikal kanserlerin tamamına yakınının altta
yatan nedeni yüksek riskli HPV
 Tip 16 ve 18 servikal kanserlerin yaklaşık olarak
% 70’ inden sorumlu iken kalan % 30’luk
orandan diğer tiplerin sorumlu olduğu kabul
edilmektedir
 HPV 16 tüm dünya genelinde en yaygın yüksek
riskli tip olmakla birlikte diger tiplerin dağılımı
ülkeden ülkeye değişim göstermektedir.

77. HPV Aşı neden gerekli?
 HPV ile serviks kanseri ve öncül lezyonlarının birlikteliği
 Mevcut tarama testleri ve koruma stratejilerinin yetersiz olması
 HPV enfeksiyonlarının cinsel geçişli olması
 HPV tipinin ve konakçı immün yanıtının persistans-klirens ve
invazyonda etkili olduğunun bilinmesi

78. HPV Aşıları
 Serviks kanserinin HPV ile ilişkisi, onunla savaşta en
zayıf noktasını oluşturabilir
 HPV enfeksiyonundan korunmak için profilaktik
aşılar, HPV tümör antijenlerini hedefleyen terapötik
aşılar şu anda klinik deneme aşamasındadır

79. KORUNMA:AŞILAR
 Serviks kanseri oluşumuna yol açtığı gösterilen bazı yüksek riskli
HPV tiplerine karşı aşı geliştirmiştir.
 HPV aşıları koruyucu ve tedavi edici olmak üzere iki çeşittir.
 Koruyucu aşılar
 Bu aşıların amacı enfesiyöz virionları taklit edebilen virus benzeri
partiküller (HPV-VLP) ile bireyin karşılaşması sonucu antikor
gelişimini sağlamaktır
 Şu an bivalan (HPV 16-18,Cervarix, GlaxoSmithKline) ve
quadrivalan (HPV 6,11,16,18 Gardasil, Merck) ve monovalan (HPV
16) olmak üzere 3 çeşit koruyucu HPV aşısı faz 3 çalışmalarını
tamamlamış ve 8 Haziran 2006’da FDA tarafından onaylanmıştır.

80.  HPV’ den korunma da aşıların yeni olarak kullanıma sunulması,
birtakım yeni soruları da beraberinde gündeme getirmektedir.
 1-Aşıdan maksimum korucu etkiyi elde etmek için uygun aşılama
zamanının ne olduğudur.
 Kızların cinsel hayata başlamadan önce aşılanması gerekmektedir.
Uygun dönem olarak puberte seçilebilir.
 2-Erkeklerin HPV bulaşında ve yayılımında vektör olarak
davranmaları, erkeklerin aşılanmasının daha uygun olup olmadığıdır
 Aşıların erkekler üzerindeki koruyuculuğu ve immün yanıtı kesin
olarak bilinmemektedir
 3-Aşıların uzun dönem etkilerinin ne olduğudur
 Uzun dönem koruyucu etkilerinin 5 yıl olduğu düşünülmektedir.
Rapel dozların gerekli olup olmayacağı henüz bilinmemektedir.
Kanserin uzun dönemde geliştiği düşünülürse, aşının kanser önleyici
etkisinin anlaşılabilmesi için bu süreden daha uzun bir süre
gerekmektedir.

81.  4-Aşılanan olguların servikal kanser pap-smear ile tarama
programlarına aynen devam etmesi gerekir ve bu aşıların
diğer cinsel yoldan bulaşan hastalıklara karşı (ör. HIV…)
koruyuculuğunun olmadığı hastalara belirtilmelidir
 5-Aşının gebelik üzerine etkisinin olup olmadığıdır. Aşı
bugüne kadar çok az sayıda gebeye yapılmış olup bu
olgularda konjenital anomali ve gebelik komplikasyon
sıklığı artmamıştır. Fakat yeterli olgu sayısı olmadığı için
aşının gebelik üzerine etkisi kesin olarak bilinmemektedir
 6-Aşının maliyeti, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki
aşı program farklılıkları, kim tarafından uygulanması
(jinekolog, pediatrist, aile hekimi…), etkinliğinin nasıl
gösterileceği diğer soru başlıklarını oluşturmaktadır ve
bunların cevapları henüz netlik kazanmamıştır

82. korunma
 Toplumun HPV açısından bilgilendirilmesi, seksüel davranışların
erken yaşlarda sağlıklı bir şekilde öğretilmesi çok önemlidir
 Servikal kanserlerden ölümü azaltmak için HPV tanısı,
tiplendirilmesi ve aşılanma dahil tüm gelişmelere rağmen pap-
smear taraması hala en önemli basamaktır
 Smear testi ile servikal kanser için öncü olabilecek lezyonların
tanınması kansere ilerlemeden yakalanmasına olanak verdiği için
servikal kanser sıklığını önemli ölçüde azaltmıştır

83. HPV Enfeksiyonun Moleküler Patogenezi
Moleküler patogenez konusundaki bilgi birikimi, HPV aşılarının
viral hedeflerini anlamamıza olanak sağlamıştır
 Profilaktik aşılarla oluşturulacak L1 antikorları virüsün
hücreye bağlanmasını ve girmesini engeller
 E6 ve E7 proteinlerine karşı oluşturulacak hücre-aracılı immün
cevap, enfekte hücrelerin temizlenmesini, rezidüel kanser
hücrelerinin eradikasyonunu sağlayarak terapötik aşı
fonksiyonu yapacaktır

84. Profilaktik Aşı
 Virüsün bazal epitel hücrelerine tutunmasını ve girmesini
engelleyici antikorların oluşması için kişilerin HPV virüs
benzeri partiküllerle (VLP) immünizasyonu prensibine dayanır
 Majör kapsit proteinlerinin (L1) tek başına overekspresyonu
veya minör kapsit proteini (L2) ile birlikte ekspresyonu ile elde
edilir

85. HPV – VLP
 Viral DNA içermez
 Onkojenik değildir
 Saftır
 Mantarlar, bakuloviruslar, vaksinya virüsleri
dahil değişik ekspresyon sistemleri kullanılarak
üretilebilirler

86. VLP’e Karşı İmmün Yanıtlar
 Çeşitli faz I ve II klinik çalışmalar yapılmıştır
 İyi tolere edilirler
 Yüksek titrede (doğal enfeksiyonun 50 katı
antikor oluşturur)
 Artmış T hücre yanıtı (p<0.001)
 Sitokinlerde (IL-5, IF) artış (p<0.001)

88. Lancet Oncol, 2005

89. HPV AŞISI
 Aşının etkinliğini saptamada 16–26 yaş arası toplam 20.541 kadın
değerlendirmeye alınmıştır.
 Çalışmaya katılan hastalar daha sonra beş yıla kadar uzayan
sürelerle izlenmiştir.
 Aşının içerdiği bir veya daha fazla HPV tipiyle önceden infekte olmuş
kadınlarda, aşının yalnızca önceden karşılaşılmayan diğer HPV
tiplerinin neden olduğu klinik hastalığa karşı koruma sağladığı;
ancak daha önce karşılaşılan tiplerin yol açtığı hastalıkların gidişatını
değiştirmediği görülmüştür.
 Tüm çalışmalarda, aşı genel olarak iyi tolere edilmiştir.

90. HPV AŞISI
 Birleşik Devletler Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi
tarafından 9-26 yaşları arasındaki kız çocuğu ve kadınlar için
tavsiye edilmiştir.
 Aşı 2006 yılının sonuna kadar dünya çapında 49 ülkeden ruhsat
almış olup, bu yıl bu listeye daha çok ülkenin katılması
beklenmektedir.
 Aşı, tüm serviks kanserlerinin yaklaşık %70’inden sorumlu olan
HPV tipleri 16 ve 18 enfeksiyonlarına karşı %100 korunma
sağlamaktadır. Aynı zamanda genital siğillere yol açan HPV tipleri
6 ve 11’e karşı da korumaktadır

91. Dünya Sağlık Örgütü Bülteni
Şubat 2007
Aşılar serviks kanseri vakalarının sadece
yaklaşık %70’ini önleyeceği ve serviks kanseri
yıllık yeni vaka sayısında bir azalma bağlamında
aşılamanın tam faydasını görebilmemiz için on
yıllar olmasa da yıllar gerekeceği için tarama ve
tedavi hizmetleri hala gerekli olacaklardır.