Abstract: Bu calisma uzun zaman once yazilmis olmasina ragmen bugun dahi onemini korumaktadir. Her seyden once geleneksel olmayan bir ulke finansmanini konu almaktadir. 1959 yilindan basliyarak OECD, bugunku ulke politikalarina yon vermek kaydiyla calisan IMF gibi kuruluslardan biri olmamasina karsin bir ulkeye yardim etmeyi denemistir. Bu finansmana karar verilirken, bu kurulusun yeterli olcude ekonomileri analiz edebilme gucune sahip olmadigi dusunulmektedir. Daha cok siyasal bir guduyle yapilan bu yardim, bugun IMF gibi kuruluslara yapilan ‘insansiz cozumler uretme’ elestirisine konu olmamistir. Bilindigi gibi IMF ve benzeri kuruluslar, ulkenin gelecekteki politikalarini yonlendirmek kosulu ile ulkeye ‘yardim’ yapmaktdirlar. Cogu kez, populist olmayan bu politikalar uluslar ve yoneticiler tarafindan sikca elestirilmektedir. Bu calisma, bu geleneksel olmayan finansmani ve sonuclarini incelemektedir. This working paper was written long ago. However, the study is a very interesting one even today as it displays an unusual debt refinancing and funding of a country through OECD. Today, more developed agencies like IMF are the prime leaders in any country debt restructuring cases. Nevertheless most of them are criticized because their solutions are so mathematical and often results in nonpopulist policies. The case under examination was an exception to this and OECD members were acting more politically to help out a member country rather than economical motives. The OECD normally didn’t have such detailed analysis capacity of economy and prescribe the policies. Thus, they put at work whatever knowledge they have. This study examines this case and the results of this funding.

1. OECD TURKIYE YARDIM KONSORSIYUMU 1962
(OECD FINANCIAL AID CONSORTIUM TO TURKEY 1962)
Dr Haluk F GURSEL
Abstract:
Bu calisma uzun zaman once yazilmis olmasina ragmen bugun dahi onemini korumaktadir. Her
seyden once geleneksel olmayan bir ulke finansmanini konu almaktadir. 1959 yilindan basliyarak OECD,
bugunku ulke politikalarina yon vermek kaydiyla calisan IMF gibi kuruluslardan biri olmamasina karsin bir
ulkeye yardim etmeyi denemistir. Bu finansmana karar verilirken, bu kurulusun yeterli olcude
ekonomileri analiz edebilme gucune sahip olmadigi dusunulmektedir. Daha cok siyasal bir guduyle
yapilan bu yardim, bugun IMF gibi kuruluslara yapilan ‘insansiz cozumler uretme’ elestirisine konu
olmamistir. Bilindigi gibi IMF ve benzeri kuruluslar, ulkenin gelecekteki politikalarini yonlendirmek kosulu
ile ulkeye ‘yardim’ yapmaktdirlar. Cogu kez, populist olmayan bu politikalar uluslar ve yoneticiler
tarafindan sikca elestirilmektedir.
Bu calisma, bu geleneksel olmayan finansmani ve sonuclarini incelemektedir.
This working paper was written long ago. However, the study is a very interesting one even
today as it displays an unusual debt refinancing and funding of a country through OECD. Today, more
developed agencies like IMF are the prime leaders in any country debt restructuring cases. Nevertheless
most of them are criticized because their solutions are so mathematical and often results in non-
populist policies.
The case under examination was an exception to this and OECD members were acting more
politically to help out a member country rather than economical motives. The OECD normally didn’t
have such detailed analysis capacity of economy and prescribe the policies. Thus, they put at work
whatever knowledge they have.
This study examines this case and the results of this funding.

2. '1'OBKlYE'YE YA1U)Ul KOBSOasiYUMlJ
Cir1§
cHUm : I
K1 l.mll. Kon orsiyumun Teorik 'to eller!
K181.M:2. Diger Konsorsiyumlar
10
_ Hindistan Kon orsiyumu
2°- Pak:Stan Konsorsiyumu
o ,.;
3 - Indus ulama Projesi
.,
4
0
_ Yunanistan Konsorsiyumu
DalUm: II
K1s1m;1. fUrkiye'ye Yard1m Konsorsiyumu
1
0
_ 1950-1960 D vlet bor~lar:Lna K1.sa Bir .Bak1§
2
0
_ Konsorsiyumun Kurulu§u
~- Konsorsiyumun G8¥@si
4°_ Kon orsiyumun Uyeleri
50
_ Konsorsiyumun 9a11.,ma 'farz1.
6°_ Kredilerin ge~itleri
K1.S1m:2. Keban 5endikas1
Balun III
K1s1m:l. Konsors~um Kredileri (1. be~ Y1.1)
1
0
_ Brinei Beg Ylll1k ~alk1nma Plan1n4a D1§ Fi-
.
nan&man A91g1
2
0
_ Konsorsiyum«an 'falep Edilen Irediler
30
_Konsorsiyum Taahhutleri
40
_ Anlaimalar1 Yap11an Krediler
5°_ Kredilerden ~nl. JYllar iyinde ullanmalar
60
_ Yardl.mlar1n Uyeler itibari.rle 1)ag111ml.ve lredi
§a.rtlar1
K181m:2. Konsorsiyum Kredileri (II. be Y11)
BalUm: IV D gerlendirme
Bibliyograty a

3. G :t B i
Birinci Beg Yl.ll1k ltalkuuna. flaml. dQneminin ba~ll'ldan Der! d1.1
yard~ ihtiyaol.mlZ ~k~efye Yard1. Konaorsiyumu kana11.yla kar 1. -
1anmaktaeil.r. Bu.e'tudde biz de 'Ou kOlllJ3U inoelemeye 9&1l.§-t1.k. K.oneorsiyum
nedir, nas1.1 kuru1mu tur,n 11 ig1emektedir, f~dalarl. n 1erdir,yo-
neltilebilecek tenkidler Va.%' .ndlr, yokea lUJo-kololl3altzmin SEmi oil' pz
g6rtintueUnden i ibarettlr ?
Bu sorulara, e1de edebl1d.i.elmiz belge1er 1. 181.nd8obilgl1er 1. -
§1. lJ1da bili 61 bir oevap bul ~a c;al1.,·hk.
llerdiglmiz cevap t :t. inkar bulunaeak 1.d.l.r, bilmiyoruz. Zira.
!:onsorsi.rUJn konusundaki dokiimanla.r1n hepsi a.ra.~t1.r1(nlarl.n istifade-
sine &91k degildir. Bu nadenle 'Oil'k1S11l elge1eri incelemek itnka.n1bu1a-
mad3.k. Ama inoeledigimiz 'belgelerden de azami istifadeyi sag1amrqa 9a11§-
t1k.
MakSa4l.ftlUi, daha b~.ka a;-avt1r1.c1.1ar1nou konu,ya e" ilmesini temin
ot k va onlar1 - ir90k nedenl 1'10- i1anih~e devam atme i mUmkUn01-
a.yan Konsorsiyum yard1.m1arl.na, en k1sa sUrede al ternatif aramcqa yonel t-
mektir.
Bu kuC;Wt C;&11.:j1tla. aneak bu yonden f'a-yda11. old~u orauda gorevi-
nl 1er1ne getil'mi§ ola.caktl.r.

4. l; d1
vucw.te gm:.1rlil1~J~1b.1 11,;1· 1f
U1
~$1_ ,It
lC~ tlwe 1'~~ 1~_Ui·:r.1 ~~Q ut..~~
of oJ... •

5. - -
:U.1r1zt
,oatlsmaJ. n',L~l,s&:£TUf UW;J,~;L.a.,L.U
'tP.lljri"p = I do
l' 1'iiMl' f kal-
-~1k
,,~ Birlc .
ha1~ olIlI1§ ~,ekl:mo::nik Q(ttzge:LEltri bo~'W:a;l§ AIVl'UlP1 W'Pol' ~w:u.~ Tf! en
nrdl.a:a bul;unu;V'n1"dn.." Btt~lbt"'Gblill ~~ 11
Uillcx'tmek' U i1"e 1~n1 948'an£~
Avn~pa EI,ancm:~1k 19birl-1 ,;. . ., (or -
gAniMt1Wlfor Dlro~aa EllKlmmc Coc~PQI~t6on~) tb:il-
111 U{ ).
21 tcll.!t.t §ekl1
te.a1rlt.W 1948ld
1"1 •
koownaiyonu '10ner.Gt~ " ,ol:,ctt IltCa
!iQ n olan J)1y1 ~§tur.

6. mtUer ~ ~v bafbca 1k1y.H 'gel! ' t.ed1r(,).
) Gel!'. ill.k9l~n fi ,U·.· § Ulk;cl. a ft, .wi __
fidld ~ ~el'1U'(1be a.~ ~ and:P17aieal
tmnst~ of $OUrces)4irk:i.etlerin;~ r $1 i ~n •.
S 1~bir1iJi~iltlcl..erW ~l~ge§itli "te§ekkfill.-iu ~
pol1Ukalar V$ldU~tlera.re.m.Tolg5s~ .nolelmri1f (KU.tonal
pol.-1cia aDd 1uWX'lJAUoual. J.iae~4V~ ~ lirlerin ~
h~n, a§~l..l ~elir11 iil.kel~n. dli-§iik gelirU u~~_'El'
sar,-.ve Vi bJ.IJ1 sa.llamsl;.'$~1U" alan ilJ.keler.i.n . ," 0011enck§
~~ au " 11 ..ild& kullan.~ ~eak wuwJ~t.W:~
te4b~1~ ,g~kted1r. '
;p. Ted.l.,r. .,' co , 1aM~$r~~ (~1d1r.
ll1r Ulke-~Umk i9in ge-roill ~ ri_e$1!rl.n £; ta.-
~ 1 . rU. bUe 'bn, er.i.§~ i ~ti kalkvua inBl.D-i). ulat-
~~~!k 19in takdtrde ov1$ gilQr,. 1
¥~~. V6~P1>l~ !O~ l~t ~~. ~ bu i~:I'
tll'1lll 19in gerekl1 '~ ithalatl. i ~ ~~
ruflar ,~' "," <Wa bile Gal ,arzulann.n §etU _ &F~ ,e di-
::'i-or~~ (1s'ti~'m'i' •• ) ulaiU z. Bl1 ~ , kar§Jlq~
1, d~ ~Zl.U1 19:Ut 'dl.§~ ib~ VU<l:r:r.
~. M.l.l.letl@~A 1t;~li.ii~ni_f).. ~
kaliCJll1aS:lln' dest.ekl~
'iyet ~1~,ltA gelm..§ "Ie- am. alanQa' ~ tdr f.
tU.cml~.s.7.

7. kalkltlfial11;ll ~,l~1n ~ ozel'kla'ulu lar ~,1da.na, pUril-
.sin! Rk.t1nd§t1l7. Bu."keJIonJlat'U;nfinw~ 9C tar:atl1 u.•••
1. (h$ JlU1tl.lateral appr~ oJ: d 10. lltfinanee) tall.fit].<
~l:u~a.i.:1 ip yui ~ OJ."~ iU·,.~
a} ~ kon:wt'si1UlJ,U (~d~or"l~)_
b) I:.1&nl.~ gl'Ubu (oollSUltaUve group) •.
-nth. {bila' n 5~il:1 ~a dil~.
''', ~ v~J~ e4en JlUl.e'tl~;. te~Un ta~
l,-i1'lden lG'~. ~o tWbr.
, ~ alan iilken1ll 1h~lu1 hu kan ,
ttri tedir-.
- BOyle- bir t)8lcaa1. 1U1a" a1. anjlm4a olduJ:;.-ttl gibs.. ~
.",pan w..laimink~~ kti. kullml~ v~y&!sat.l.. sibl b1r
t$blilmyl de Qr'ta~ankal~~tir.

8. - 5--
kUt'Ul.l'I.§l;.'ll":l.1la -. 11;p·.1Wl.1az'l. • zlevelin.
;I.~"""~!olifklup- 1 ( .
lo.tJda • 1
) t
Ulkelar1' * fiJ. U . lc:ur •••
ig:t.n b1r '. '1 ldfB.ii t~ m:' t adl1 kurol:tl~
,cJanA 89 . lo:ttdl. au kltibUn ~tba~lang:t.g
Ho .• ~We 101. atara. ~tu.l'ya.j' l,Q1ka"a-anaa. i.
taJ.y .LUk'b.l.la.f~"
1r kliip 4 Jant1n 19i1l -
• klUbii t bu ba§laogl.g
i U,eL
tngu
aDl~:a Us till ~ml AlllilllU'ai
•
oldul
80S kGnusu -:i."""""J,o&.. I-teJlG-
EU'lti 110 tiearet1.· t1-
nalllm el~~ak. gele~1n ibloJ''''''~i>4
klg ,. .~
~i1.r. lu . tl1
, a,arll.1a
. 11.f'1yeU~ kQll~;i.da,sY010l1
i usul~Ul.ken1n .. 1 ib
'l,.aC11U a..uI.c&l':.J.l. ti.llc&~ . in e. it 'le-rioo gore,
1957td 1 1.11 1lU.4o,~-- • wW'1JHiak.1 janUn be i1 1. 191 on
]. '1 ~ y{t 1 . '<:1 , l':JoS· ben-
.~ §tu. Brezilya lli .i. ve 19b4'
~t:h (Illi 1-1 1 oStdeb ip bir ·anJ.a§"'l'
iizenL
SOZ O:tlU&U 0 tu.
Ba kli.1pl~rkendUerine h s ve ,pekde tomu.. i1 1§.. -

9. - -
i
sorunlarl.Y'l .'§ 01 -
aakl. b rab r klilple .•' blr nevi fin.ans:JIlanllakani5MSl. Win &1
i§l rJir. Gaye. ~6~lli§ bor91 •.:Ll'l ;';de a1 iken.
ibUya~ "'"-I-'l.UH.
~.• ~nki her aJ.,•••~ ••.••l. lilken1n bOl"<;lu i11.lte Ue iki aill. aru:~
1 a.lary '., al aagl.Ol. Z& tu.nda
aU t 31 e g eek n 01 81 g reki10r -
Dola,rul.Yl ldiip alae luu1 bir ayae~ n bir birlik
all iUr.
b)
1
l.-tl' onsorsiyU.UL .•••.••· id co "'orti ):
11.11geldlg~ 11 tan' bi%'· diye biltulsosu
geldi.. lldnci b6f 71.lll.k plaMl;i;1 lqgula.nJlas~ &
i th t ytizQe ;n arttU.§t1.. DTaa i..rq;ca'
e ' <U17or' l'ica.-gelir rinin
re l.j1 Po - lyar
"1 t1. 19;811 1. gold~.&.~ i
~ 1 51 a&viy i
bir z ure.;t01 a. 1958t
eel
geli§1I1i, iilkcler B1.nd,1at•..·ult 1. 111:ti-
. ClJ"la Rind tant b:I:
) g idil •{ d J ldi
1s1n tYJ71e bir lcQnaorsl,.un kuruldU. J.9'· t
de 1 "''-.CD rieve. 1 i i 116 igin bir y dl.l1 onsor-
8J yefnin planl1 kalb.~:t.finans

10. ~1~ib.41. ~ ,u ~~~ 19ia de·bO,.l~ h1r k~N.1ltW p~
~ 1~ tllW 00 illke·aln ~l •• d- i.h~4r$C1~ bU<p1~ ~lA .••.
.~~ W.tIUli.iQb.y.tI)~la t.e~bbiia !,..,.~k~~ pl"~!ltkls§$_nft-~ it
e} ~l.~_ ~plsJ."'l. (Q1;>n&lltat1ve~~ps} :
l3Wmn.bqlu el.tit'l)$:li~U1~ ~tl$r tftplidUlu lA1ufU ~ •••
~lt&sl C ~~ta:tiVf;:Go-.:tt~ ol~~sJ.th CauawU$)'dir.· lo-
Lo:abo'Plan:t $l~~~:S1. g~~~klill§ta1len~ll~~ ~. ~7 V~
~1..0401i~_,.~ ;ilk~l$ri.aJN1S~ ~~~~ web! ..,
b~l. k&'§ll~ •.~ k41~l. ~la8J d;titJfs..k~ ~tm ,,'~a-
timk~ iU1c~hu:iufi.fif#l"~ to~_ 1m ~~1 ~;Ul n.
;a _v1¥~~. y.Uk_l~k 19111.Cb.frar~ kQmt~ ~1Uet~a~1 i
1'ib1rl~inl~l~tlr. liiiiekill fugil~~t~ Qllti~l1li a.lt1~
(~1"1~"IHi~l~~. !*i#.at ~earal7<i,,,, ~$-vey.tli Iel~ Jib!
~1 Ulk.1 kap~u Col~ pl;~ k~S&2J~gtiUpi§ JapOU1&*l1
w ABlIJ,.'1 lfi!r~ al~~ v~ fj~Daiu·ialt~tO.lsA,.&~ Ulkelwin ~al-
Jwlf'•• ~t~ hi;a~t1~rio~*ltit~. Ell &r. ~~_ k~tt'tl'd.
.hfw· .ru w,lanu.J~ ~~ mkWuu. '1:ptoo. V~ ~li§~ ~-
l~Jlt:~U' (51••
~uor4t.ml1U'l1l ~r1k te.:ue.xrLmKua_ 1~1_~_n ~~.
d1!~ ko~a1~(t"1. !ncel&~~ ~~'bUi;d,.a ••
_!"It] ,I :f'z·-tr~"
(,) Bttkc>n~ bak. Tb~ CDIOBf) .Plan,. Eleventh A~ _p.or~ of ~
~tat;1VEt ~ttee~ :t.o.ndD6tl~J'!1$ Ultii' ~in.g of l:~tlOtic ~
·~Q'pMntt il:)l;"ld ~oJlodeSUrV(tl-l9b, j nuri I., ~ !ork"p. 1,14.

11. A. J. ~ J. <.Ii • 4
"
DiG R IOBsoaatIU.LAB
1°....:ai.rotS.iW "··,,.aiSi ' ( tI.~ C'Ji ff.'dw)
.:' 11 t; ) <hr.
lLtndis
un 1r ~ milTOll $.:1.111,-
..wi tek. gloM nU.~'1r~
~ sonraki 3'11lA~ e ~ b011e U· . . 1M1,m.•
"Ie eyl 4'1'.:rin i~tirak1 11 Hindis . ~orsi)'UJlU Z&IlAn
DoiU bloku iUk! 1 -

12. ,
'1'A131.0 : I
UIND1STANtA lARDrM KONSORSi'l1.JMU Ulf01tCU JJE~ YILL.IIC ltALIHIOlA PLANI
j'INANSMAn: tn'l'iIACI V4 TM1ia~. nuLtJNANOrE JWr«L~n:'Pt.llm VE ltJRU-
LU~LAR (nak~lar milyon dolar)
.r
. aaahft~ie- 1961/62 1962/6) 1963/64 1964/65 1~65/66 ~ Yl.lldt
~hra No.en Ke ~cr;lwn.- ,,- r ,. ,
t Avusturya - " 1 1 .5 18
2 Be1ejika - 10' I 0 - 4 24
3 lanada 26 33 )0,5 41 41 17315
4 FraJlll!u~ 15 4' ao 20 20 120
5 i'. Almatl3a 225 1)9 99,; 95 86 644.5
,, 6 Xtalya - 53 4.5 36 36 170
7 japou.;ya 50 55 65 60 60 290
8 Rollanda. - 11 11 ' 11 11 44
, 9 iugl1tere 182 84 84 84 84 S18
10 A.B.D. 545 435 43; 43; 435 2 285
11 I.:BAD velDA 250 200 245 245 245 1 185
,
t,
•
croPt 1 295 1 028 5 4121 052 10271070
ICayJllakt The Finanoing or l/Jcc)llomio :oeve1,opmotl"tWO'rld. Jl::oonomi¢Surve'y". 1965,
Part:I. New York, 1966,p. 132. IBRD') Mi11etlerare.sl. imar va Ka.ll¢l.nma
B.,ucaal.nl. IDA 13e Ml11'tlerarul. kalkll.nma ~e.okila:tullr )faU. .111 da 1
n1a~da. bA§l1.1&n b1:r y.l111k. bir d6neJDi. ga&ter1.;Yo1".
~
it~
~
8:Vb
i~..,
~~
a t ~
i a~
m
t:W'. ,....
,I:)
.",
~.~ M
•••
';• c..
t
In,
f
C- ee
: •jolt i4
•••
"E *c.+
~.. 1.1.
I •
ij
Q
f~
I. ,
f;
•••
'!t(f

13. TABLe : 2
PAKISTAN YARDIM KONSORSIYU~U lKi~CI BB~ YILLIK KALKlNUA PLAliI DI~ FINANS~AN tR-
TrYACI VE 'rAAllldlTlIE BtJLUNAN OYE ·~.bMLJi:;lQi;T'It. KURUl/U~LAH tRa.kamlt'Ll'milyon dola.r)
fhra. No.. 'raahhu::t ed.Qll u.lke1er 1960/611961 /62 1262/ 63 1963L 64 1965L66 ,5 Il11;k
}; Be19ika. - - - 10 - 10
2 Kanads.
.3 Frans
4 Fed$r~ Alma~a
5 ttalya
6 Japon,ya
7 Hollanda
8 ingilteie
9 Amerika. Birle§1k Devletleri
1 0 IBID ve IDA
20 18
10
20
15
55
25
-28
350
13'
19
10
40
10
30
9
22
213
80
24 101
-38 25
10 45
.)8 196
10 20
30 12;
4 13
22 114
213 1 056
80 369
20 20
OPLAM 431 .2 048
.2
130
20
150
77
625
-
443
K~nak : The financing of Economic Development, World Economic Survel,1965, Part: I,
United Nations. :NewYork,1966.p. 132. llBII, Milletl,erarasu. {mar va Kalklntni4 '1anka.a]., IDA 1111-
letlerara.sl. Kalk1nma Teykilat1, Mali Yll 1 temmuzdan ba~lamaktad1r.
229 320

14. -1 -
mndia~ Kg ttralyum. il~ her her 1<)6J..,hatiirtu:uld' lwrUl.mu§t1l1".
KlU'Ulilp ~ ~e polit.ik btr sebllbet tm lilpl.erin n5~
Bindisbntl.e.tit, tiklvi faklsunta ku~.1~ ~ lrendner.1n1
kur~ arZUtllWA ba,lanahUil". Galesi Pllki~~·l.n tkinei oo§ Tllllk
k ~ pl {19W-1965}destekleM:kUr.. 4 $)0 11yon ~ tutttzlt.ld*l
p1 dl.~ lc.3.lVlkl~ iht1742 g09w Xlkl.ftl. 2,0 . ~ $ kM~4
liiti;G:r kQu~$lJUlll.arm s.k~dne pu14:tan kQMors~J Dti~
k1!l4:L t;41l.'arl.~n orpnlse $dihd~tir.. Ule11er1~l 1k&~" uadA. ~~J
.Fl4el'<U Al"ahJ'~, ttd.7a,.JapotJ;l't., JIolluda. t gil~;'~J A.B.D. 110 .m1.m
(Dtb17~ J3an1cl:llJ IDl (p.llleilei'aras1. Kalkl.nll& '1'e§k11atl.) 4u·.
Uk ,1ll1().rdA~k ba~~u.1.()l~an f'aklS, "1 kouor~i.J'lUlU 'a. .1nin
bU1Ukd5te~1"3. (fitr.' ;0 clvarudJ1..) ~Jtul~b11l!ir;:t1r••
I
¥akl.s.tM yardl.:«ikolleflrs'ill.Unul'l.Ul 19661"1ll.lla k~l!".;r J'8.1"'ltl.S1. 1aNWI1J~
w d("uyltt:n tabIr:>: IIta gOster!ln1§"!r.
3°_ INDUS ~ mOJESi ( Irldus l<l&ter PrcJ et~
Bi11ndigi gibi. l1indi$t.M; Vel' PAk1.~n Sl.tll.rla:rl. M"Ml.. bulu -
ns.na ;ngin Indus YMul i:£~i. bu 1k1 ll1ke at'48l.nt"l is' ~~ll.k.
kocwau 0'1 !)' la1~tir. ~a Ba:akaGl.e~rj lk btr 1 Jile 11e Ind'tls
problelline 'Ilk w~§tuUllil.hilleh1§ va ~sle e bir ~Qzim
lu. buhu'lM..SllU "lilt ;t.u-.•
&l1 a.nla~~ ${)nra IndUe Su1 !;;i., ~ :Rmu {IndUb water De-
velop fit~} 1lIds. ~~ b.b- Eon ws1$'ed11mgtir,., 13u. fan ~
~, Ugi Vel'lU"dl.tt1Ue:"tdlletlora:r~1 alAnd . .M'V1 iahS,~ fA
~:tr..nUkld §ah~iyeti hcdz hir' ~~~kkUl hidire.gt!1~1~· ~~l·

15. -1-2-
_ 84111 ba§la1U~W•.
~'~ s(1lJ'lJ!a Projea;LJOO A~mD'~a.l1.,ilOO4-. - • -.- AId~_
lka- B1i"1~~1klngtlere,
l~~dlr.
Kendi _eketle~in1 de Y< 11giu:~'1d!rd1g1 1;1n R~
D Plksst~ cia prt.)lqe ~1tl v~inile ~ ebunu g;·rg~kl&~~
~~raU~
Indus Sll~~ ~~j~6it ~ BAt:aJl. g1b! dUn,agap:lt'lda .v te-
~b~ 1;Wr., ~jeor~ b1r he~apU $4..6 Jd.l.ytmt b!Uit
ol_k~. Ii- 'W:ttl ~. S I'U ~ 48Z-u,oo ill. Bh-l -
jitr1.hl--:-A, ,tMNltit cd.t~ bulu.u~. ~l ee dqeJ' ldl •••
lstlar~ kensorsi: _ elduiu g1hi~htloj d4J.
.brika bu,uk his '1. lir.
4sluvl • ·~fJ. iJ!a gibi ba ~ bSJ:'-ko 1.".oitcl-
~ 4 l.d1r•• ~ kuntl.u§ ve gal~ 1t1barl1eyanbA ktUl •••
~.,:tJ'l ~k~d.1l.' .• Bu Md.efll'0 dlJ lmnso~siy~ u-.m&i
-1J.l" .-
Bi.•. ~ ".~ ~je~~ b&11ehir mue:U~av4$l. ko~
lJaU.~ get1r1l.msi ~ o~ - d:u-•.
40. IU v ANlWN&OBS~
~'62 ., . QEeD~:esi ig1nde ~. d=. ~
~ pflli blr nedtm g!' I!ii~. Eat-1Xiil.-. . itl! ~ .•
l.ardn.C~ .~ ibr~t b1rbh~ - 9 1ld t.:.lJ. ~
lltr1~i edL;>digA
• zUk ~~ ,. 19in b1l 1ld.Qc1 ~
Nlugo~§l~. . ~tsl pi - ~ Wr tb.t
i~t . ~l./b.ntk000fl$"S1JUU. ge i 19m ~ oI.a.nUt 1__
1~'U ge~{1t1r.

16. · 19504,le1'o g&:11no'$"e dek OwuhlU'i.ret I1Ukiimeti 'Oil" bOl'gla.nma
:pQlitJ.kasl. giitmami~ti. Fakat 1950f
lM' Tfirk'iye.nin devamll. yfU'-
tb.m aldl.~). "l.11ar olmUftl,lr. Musut iart1arl.n bir arara. geli§1tle
'bu dev-rede ~ok liberal hir ithalat politikaal. izlenmi,til". 1949
yll).ndan 178 1130n dGlarllk bir reSery a.evrall.lWl. va Kor· har-
&i ticaret hadler1ni ~ki¥e'nift lehine Qlarak de~i~tirmi.,til'.
hilhasea rikairl&fik Devi tl~rinden 41, ;rardl.m satlan.l.f-
tl.l"•. 1951 den onr& aD yardl.mlarl. dah.a.gok hibs Qla.rak: verilmi§-
tire
1953'd~n soU'a. iyi. vart1ar cl . i~me¥~bai1alnl.tl.r. Ekile: -
Mliral' zinin somma varl1ml.~ olmu1 ve enfl&S3'on bu dUl'UJrt.a mu-
easir olttrtl~tur. Ihraca;t once aza1inl.§ 80nl"a seviyesini munaf'aza. et-
mi,§tir.
Neticede 'fUrk1,y6 carl. i tnalatl va sersaaJ's ma.1la.r1. ithalat
g&1"e~ii9in d1t .rard).ma muhtav hale gelmiftil". 'lilrk hijkUmeti han-
gi ~art1at ne §ekilde ve hangi kaynaktan olursa ol.a'Wl Hav· Ui
'yardl.m alabilmek i91n butiln politik basklSUll. kullanmaya. ba§laml.~-
tu-. llu arada 1952 11.1;ullia.~ dl, yarthmmuzakerelerini yapan b:-
ti adi I,birligi V~ Kalk:uUDa f&~kl1at1»&vIet e.ka.nh.~lndan&1111-
ml.~f D~,i1er1 Bakanlgl.nAbagl· litlr, 1954t
de .R. Zorlut~1
D1i.1,leri lUWtaa'l. Qlu,u.n4an s.oura.. bu bakanll.k rarlcl.l.m ta1eplerinin
(1) .au kl (un ha.~nrla.mnul.nda "OVerseas Development Ins." 191n ha.-
zl.lanan "A Pld~ tor Dev~jop.ellt" i&imlieserae 1'tirkiye i1e
Ugli boltimdeD (hae. H~.ra~1.1rmaCl.Job White) .

17. - 14 -
f'ormul~e tUlmeaindeki. inis.iya.it1 nEJr gUn bil'az dah tula va y t.-
k1 hUJiutlarlrtl. a~a,r;~ele a,1f.lU§t1l'.
•
-rurkiye 'yi. ci.d.di '.i' Jtilde 1ktisadi di iplin dav.Jt ellen i
k:et!dit,or tMD Ollll.l1§tu:o • .beak i~ i,ler1ne milriahale ettii;i gerekge-
8131. nankwu.l1 Dum :lJel.egaayon 8.ikanl.Dr. Lief'tindk memle-keti
urk aav~t etUlmilltit'.Ilanka &ski taahbiltlarini ii"a. devam &tmi.~
encak yeni taahhiltlel~re girmemi~tir.
Diger kred.~tarler de tehlike i,aretlerilll. garmekle heJ"a.'ber
bu hadlseyi Il~a.bsi;y;atlel:'llJes~le8iII olarak va.el.tla.mh.rln.J;.§l~dU".
Daha hati! birsesle 3&'11an oil' :u;yarmahilahare AE,lerlka.t
dan gel 1,11'. ':rediye ftluvazenes~ probl mini ha.l.ledeoek to.dbirlerin
slralandl.g'1 rapor i~ i.§-lerine iliU al ¥llwl., rapor redcledilmi~h
fakat tabii Amarika T~l.ml.nl kes eai§tir.
'later Tard~ ya memleketler, TUrklyet
nin takibetti.
gi enflae30ni t poli tik83 1. tasvi'bet eJIli§ler, ane bunu yardJ.m1a.-
r1n1 keS~OQk vahamette gormemi~l rdir•
.r ka.n yar<illlu.naa. agl.r baaan hUUB eadl.k ir mtit't-etikin
mubafazasl. idi... Bu ihtiY49 1'irkiy 'nin iktisadi sahad.a.ki tutl.l.Bm
i1e 11gili «eg11dir. Avru.pa.yard.:uu.nda (ki daba siyade ihl"acat kre-
GJ.leri feklini alml~'b) iee ~u-J.l.k untJuru atlanevi lhr~ piYaGwu-
Ill. eld.e tutabilmekt.i.
~kiye })u sure'tle bil' yand.a.n geni& Ame:r-ikan yard1rnlarl.
all.1or, di 'er yaadan da Avrupa! bQ,yiik. 019-u4 Jcredili i thalat
T9.pqordu.
1956-1958 aras).Ma erik- .Y&.l"dl.lIl Tiirkiy" tnin dl.i bo1'9
od~mele~inegidiyordu.
RUk1metartJ.k kontrolii t, n kaybetmi~ti. 1955'den 1959t
kadar topta.n e~Ta fiatlarl. .ndekai yllda vasat! % 18 bir artl.f
goserii" 1915 aonunda. bUtiin al tl.nlar rehnedi,lmiiti. U-teakipt9

18. - I; -
Y1.1da.rezerv m1ktarl. 20 mil.ron dolardaft yuka.rl. ~lkmath.. 1~55- 19SU
devr&sined i tbal hacmi % 37 Ol"Ml.nde. azaldJ.. 1956'dan 1t10aren iee
s-abit fiat1 1a milli gslir bit kaldl..
Buhran 1958-4 SOD haddin1 buldu. au Yl.lda. 5denec k d1i
oor~la.nJl y ltunu 311 ilyon dolar idl.. Ekonomigiin1Wc wdbirlerle
81"akt durabiliyordu. 1m gel1 eleri talcip eden kreditorler ~«,te-
l" k bir h ttl hareket tahibiue karar verdiler. Epll'nun 1ni$iyati.f'1
i1 nisanda ORECger96vesinde mUzakere1er ba.§ladl. Konl1~mala.r e11u"
Ie kadar sUrdi!. :Bunu1959 ~l.81.nda sona eren i1' konferans izledi~
Tilrkiye bu arada bil> "1'1 stabil zas.ron t()dbirleri etir-
die Batl. de. stabiliz 6.10» poli tika6l.nl. 223 minon 401arla de: teck-
1 di. ~rl.ca 400 m11yon do1arl1k bir bor~ de konsolide edilmi~ti.
1960 iht11ali sonras1nda ~konom1yi planl a a" 111m! 01'-
t~a ~l.ktl.. iktiaadi I§birIi'i f §kilatl. Ualiye Bakanl1.61.nabailan-
dl.. Yeni kurulan oir te~kil t olan Planl daire f&ise idari me-
ka.nizmanln d.l.§1nd n~ e1 anlar getir1lmi§ ve bunlar yeni bir «u-
sen kurmak i9in 9a11§m~a b ~lam1§lard1r. Dana evvel 'i,ti§&ri yet-
kilore'sahip olan D vlet Planlama Te§kilatlna 19671
de ~ikarllan bir
kanunla. icrai gorevler de verilmi§tir.
Te kilat1n bai1n& iee mU~avir olarak Tinberen atanml§tl.
Prof. Tinbergentin garev1 gerek realit
idi. Filhakika Tinbergen ~ndere reji inin son zantanlarl.nda. an-
gaje ~.dilm.1§·tir. Devlet Planlama fJe§kilatl. keecliiorlerle direkt te-
mas imka~ll.nda.n mWll"umd.u. Yard1tll konusws.da temaslar l'apan lia.zine"de
bir reol" ani"zasyona gidilll1iyo.rdu. A91k9"1 Ankara.'da pek il$ b§i
ftyardim diplomasisiRnin (aid Diplomacy) lusumuna kani iii.
Konsorsiy fikri giirUltiisllz oil" ieldide ort3.jy& :tl.ldl.
BunuAmerikall.lar ya.r<ilm kiilfetini payla,§tDak, Tilrkler is yardlln
iktarJ.nlu art.ul. 19in i&tiyorlardl.. Anee.k her ikisinin de tutu.

19. - 16 -
u farkl. id • K1S en son hadiseler, ki m n de .e1'1ka'n11'1 end..el'es
r ji in olan ba,glul. ve 'Ynl~zamand. Amerikaf
n1B yeni rejim1n sol
t . .yUlleri kar§l.sJ.D.d ne yapac '- ne. ellUz kat' v rme· i olmaal.
ve bUh s. a Dev1et . 1anl. Teikilat1nJ.n devlet s ktol'Unu 'tercih
e ill iyiizfuldenA.,B.D.il l'iirkiye'n1n Unasebtleri aasas bir Ji
evreTe girmi§ti.
onscrsiyum naml.na 11k tee ebbu Tt1rki¥e'don eldive Nato
nezdinde yapl.ldl..
2 - KG.LiSORSIYUMU KUR LU§U :
at.o iktisadi yard.l.m yapacak urumda olma.d:tg1ndan t.- lap
GEeD'y intlkal ettir.l.ldi. ziran-t ~ 1962tde Paris'de OECD
•iktisadi t 'birligi va Xalkl.nma Te§kilat:t' .erkezinde topl 'hlar
Y~11m1 v 0 tarihle1'de h&Z1rlanmakta alan Birinoi »e§ Y1111k Kal~
k1n.maPlanl ,nUl dl.§ finana an:lD1saglamak maksa •...d:LYla1'iirkiye'ye
yard~mkonso1'siyumunun kurul~as1 kararla§t1rl.l 1.§t1r.
Ane kQnaOrDi~un kurulmas1 UZlUl sa.fhalar sonun 8lfunt;!.
kUn old. . ce OEeD genel sekreteri v' .kon&ey ba§kan1 Kristensen
Tarkiye 'ye ggidi Ve Ankara' da ilgili baka.nll.klaria." J)evlet Plan ••.
lama Teykilutl. ilgilileriyle gorUgroeler yaptl..
u temaslar sl.ras~nd cenel sek1'eter ~lrkiy fnin11 ih-
tiyacl.nJ.n lusa. vadeli kl"edil oimayl.p, aJ<ul bir gcli§1I pi IU
n1n tatbikini milmkun k11-oak uzun vadeli ve tediye §aI'tl 1. hafi!
krediler oldu fikri kabul ettirilmi VI; planl.n dl.s finanamanl.n1n
ama9, Lanan Dakanlar kurulundan ve T '!lin on ¥l.ndan geqirilmesi
fJJ.rasl.nda ~ finan wan 1~in te§kilatlanmak v•.•1963 b §1nda. tatbi-
k ta ha~nr hale gel eit v - Inuttefiklerimizi planl. l.zJ.n makul ve eid-
di he a.plara da¥andl.gUla ve taha.kkukunun anoak dl. yardl.lll.l miimkiln

20. •
- 11 -
o14uiJ;ma. Qlllar:t 11maetmek 1d1. Planl.Jtl1.3 uaerind.e milsbet intiba-
lar ~din.:n Irlstel'UJen lIe heT(tttmiz kana.ll.l'la. ar$.b,ks~z dovam: aden
t~Rl'ulW;" sonueu 10 n18;B.n tarihind:sa X:~hse3de ~ vad.e11 mesetleleri-
ftUzin t~~kila.t oJl'ganl~l.nD silr"atle ine~lenerek bu kQl1uda16 temmu-
Ala kad.a:r 'Direr' rapo1" vf.nUlm$s1ni~__ kara:ra b~la.ml. ~'h,:r.Jm-
1;euibenm0sel:e ~~kilatl.A Ekonomi ve Geli,m~ r.omitesiaa6 m:iinaka.,a.
e(111miv vil'tn,iQlUzakerele.;re 'Pl.tmlama T.,kilatln1n uzmalllaruu.ll. doe.
hulund:uJ~u'Oil:' heyetiftl1z ka.tl.tnll;~tU'·" Acl). ge.~.n komite tonseye mis••.
• tt b1r r&po1' ~UJ.tAu§tU!'"
GEe}; Bak&nlartonse.Yit/l8Jl':m=:1"i~2 ta.rihln.de !f'flirkl-
76 "n111 u.zun vadel! ka.lkl,..nmapl"~blemlerini 9.azfim:li7~esk b.i1'9a11i-
mA grubutt fA Werking Pa.rty on the Lo.ng-'hrm hv'elo)lnen.t Problems
of Turkey) k'U'Ulmasl.nakar-a:r veriitltir(2).
W 9a11l§faa grUbWl'l.1:n .11.7.1,962 tarihli toplant:un.nda, ~l"-
kiT"fain ekOllom1k kalkl._asl.ndakidl.~ tinansmfm ih1tl.yac.n1 ka.l'§l.-
lamak maksadl.yl.a, Jl'ar,b,mda. bulunacak devletle:rin i~tiralti i16 ~rlc
kQWlOrs1yUlnu~lnn.t~tur.
Ke>nsOftiY"W'D'U kuran kons'e¥ ka.rul.. iQrelerin l.Qt1raltlu-i»in
eiwsi vemiktar1 hakkl.nda bir tahdi t koymaib.. 130716'06 UyardU'ltt ta,...
r1f'1 i<;ine ihraoat~l kr~dil$rl bile i.thal ~{iUl$i, oldu.
'i'akbi 86r~li ~ t'l'furldye balc1f>il.lld.U ';f'el"ine gli'Ur11mesi
l:GMOrsiYlllm ii¥61~illH. ltJfftl;ii:tipftU;i~i m.iikelt.tiytltlert va ~-
kiye 'n).n dl.f yardl.$ ihti;aol. ha.kk.lnda. kati t.elSbi tli!l' 3apllmw.n~rh ••
iu. t'Qtum iea~'t.lidir ..•lU.t6kim Tnrkiye'n1n ;y~m iht1ya-
0111lll. milttarl. anla.§1.1d1gl.nda, on l.onsorSllumd.a. tole: t.esiri 1'3P&1, •

21. T 18-
ii'eler rakamlarl. tartl.pta konusu yaparak bil'tu.n 8uliyeti 'l'tirkler
iiserine at aga 9all,lU.§1ard.lr. Bu durum pe,inen bilinseyd1 muhte:me'-
len bi..r 90k ilye iitirak etmi,yeceklerdi(l}. BunlUlla be~aber b1-.riok
u,yonin iljtiraki de sembolik kalml. 'br.. lhmu c1alla ileride .gw&cegiz..
31.7.19b2'deraGmen kuruman koneQr$i~un b&§1na »r. Ge¢rg
lU.,Pbm s'G9iltltiit1. • .F~t KOZllu>rsi,yu,m fadi3'fte b&§ll.yacail.Birada.
Dr. llipken anidan vtd'a.1. etti. Y.eril1e memlketilaizi daha i;11 talUyan
n davalaru1tl. 'v'wuf 'hir Z&t clan Dr Ii.K. van liiongoldt-Relboldt
1J
getirildi •. lara aela'eterlilP-ne ie. (ex :cutlve secretary .of the con-
sorti . ) "alter F. 5tettn6:r . tand1.
:Boylece konaor iytUllun id. ai, ~C1) kadr08u.nd 'bulumuyan
iki fahsa vcril if o14u.
ObCD TUrkl.ye. ile ilgili dlgerf li.retlerini kottS0l"8i;r11m
merkezi etra%4nd ~enkleqtirmek Uze~e, herhangi bir organi&a8yona
giJ'medi. Teknik yarda vo ekonomik a.ra§t.1.l:'maoltiuk.la.rl yGl'de kal<il.-
lar ve dalr.eler a.raslMa.ki rek&bet ~d,en hu .taaliyetlel' hirl>ir n-
denha.bel'$iz y:iinltiilmeJ'e bafi1a.n(il. au d~um t.etkilat.ltt X()nsG:l"si3~
m.ifuim ell' ep-erasY€JD. ••.•••• XizRx ollWak ~ etmedlgi iat.1oau1
vel"maltedil"(4) •
Konsor8iyum te§kllatl.fla ~. lince, devletleri'n lronool'si3'UJll
191.n OZ 1 temaieileri .1oktur. 0 ODnesdllltt.ki da1mi tema.1cil.tui
(koasey delegeleri) ~nl ~Q$anda konaorsiyumda delegedirler.
Luzum h11 olun.ca 1;oplam •.lu-. 1;1.1' Onceki topla.ntlda ute-
&kip toplantl.ll.l.n n zaman .rap l1aca ~1. kararl~tlrl1l.1·. Ayrl.ca 'l'iir-
kiye de topla.nnnlXl .vapllmasl.nlt-uep edeeil!l'. Devletlerle clan
miinaaebetlerinde OEon sekreterya.rundan iDtifade edtlir.
If. kilaUD .karar alma yetkiBi yoktur. 5a.d.eee ua-~~leket-
(3) Ad]. gegen l'apo~.
(4) Ml g.~e:a r~or ••

22. - 19 -
1e1'1 bir ar~a betirir.§kilat1n bu iekilde organiae edilme-
sin~n sebeh1 devletlel"in yardlm konuaunda. son soz hak1.a.rl.ndan
.f'eragat etmek 1stemeYi~1 r~dir e Yam .iter devlet .rapac '1. yar-
d1..ml.ikili anla.§malarla v€ taki.p ettii!* siyui,. iktisad1 ve
askert gqelerine uyguh olarak vermek i$te<iiginden kons.orsi.yu-
mun kendileruu
Nitekim bu. kanaat konsol's1yumWl lcu.rul~u sU'<l;Sl.n
Ol'ta.ya 9l.km1§t Hollanda ill! taratll anla.,ma tesini savwimu§tur~
jju. tas itiba.r gormemif ve konGOrsi3l11f!kurulJau~tur. Ancak bugiln-
ldi tatb.~ka.t konsorsiyum faali¥ tinden z1yade .ikili anla.§ alaJ'
§eklindedir. Zira liye III mleketlerle yapilan ikili yardl.m an-
Ii tart-lar birb1rinden 90k fark-
11:br(5).
30'_ KOBSoRstruHUN 'GAY at :
• lipke-a bu konuda. §unlarl. Boylii,yordtH
flMemlebtiniade tatbikine b&i§lanan stabilizatjjfonprogra-
nu.muvaffak olWi va OU suretle plan ic;-inde ,sl.h,b.atll bil" kal-
k;ulma. i9ineeml.n hazl.rla.nma. bulunm tadl.r. t.l'Urki3e'de kalka;h-
ma 19121yetsl"i kadar insangiicU ve ta'bii ka"ynak vardl:r.Ane. k
Tiirk:i.Y6 tnin bu kalk:uuna.yl, yalnl.z kendi g~retleri'yle 'ta.ha...~-
kuk et.tirm.esi mumkUnde&11dir. Bu, Ba:h-b. dost iUkeler tara~
tl.ndarl kabul edil_i Oil' vakl.ad1r. Igte bu maks.a 11a, me 01e-
71 ele alan OEeD (lkt~saai l§bi.rli.ti;1ve ICalkuuDa '1'etjkila't1)
tarf1ndan ba§ka.n'- o14~wn ken ors1yUlll kurulmt1. bulunmaktadl.r".
Kensoreiy-umun uieorik g..:<¥eleriniu fU nckta.lar etratl.nda.
topla.raak kabildir:
(5) ,I1%'1 Uman, XonsorsiyUlll Yard:unlar4t Siyasal l3ilgiler FaldU-
tesi Dergi.lii, elite n,NO. 2, • 354-J55.

23. - 20-
1) 1h, yarthml..?rl. mikt~l.n1. vad.ele:ri)fa.i~l nui t
ademssiz de~Telerini, ge~i Qdem$ ,artln~~~t9sbit ~derek bun-
lar1 standart hale getirmek,
2) lh.~ yard1m2.aX' konusunda geiiltli moml -tetler tamsl1oi-
lori yeri.ue , 'Nfr'kiye"yi' t'lllk O1"ga,nla kar,:L ka.r9lya gGtln.n:ek,
bu SUl''f.!'f,lo tf;f.t-;lS ve m:U£akcreler1k'Olyla11'tlrlJ.lalt.
3} Cevitli ka.ynakl4U"dan gel~n ih~ }-archmlarl. t&k IBerke~ •••
de tcplmtak V~ b6ylece yardL'lllr:trda kcord.1na;$l'Qn· naglamak.
L:-, 4) Dl.~ )'~t4m kor.uaunda. 1!IUzakarelnl'i SiYbi bc.skl. Y(;, in-
ltUnced.e.n k~r'h.rlp tiahe. objektif esanlar•.••bef,la.'T>a.K,
Ancakbu ae~21ar1n gergekle~tigini iddi .etmck pek kol~
olma .;-.gerek •.••
4°_ rOHS01WIWldlJ'N Un::u"H1:
ilk .kur~ldu€Ulida ltord'orsiytma dcltuz Ba:hll. devle't tl)-e
ol~u9tl.i. Sonr~ 'B;elerondor-t taneye ;iikseldl. Sundan b~ka
9~~i-t1i lfiilletlecr~a&l. .kurtI~tl§lar ~ k()na(JrBi,.yult~a ~ildil" .•
butll ar J JJfuly a .Ba.nkwu. (ltudul ~~ ~4.; 4$9.va,ian Z<'iU"Cill' giSren
balgelerill lm~l. VU geri k.:;;.lml.~iUkelerin ka;ynaklaw1nl.U de-
~erlandiI'ilmeE,!i.ni tC,Vik ederek, vtlrimli lUUlQ'le.la y£l!.pl;l~
Bel'fJ!~e :ra.tl.rl.llllUr-l.~ kolayla~tl.~ f tH·. Bn a 15 y111l.k
'Oil"elir_ 19in % 5-7oranlllda de'..i§tim i'aizle1"le bor~ para Ve1'-
m~i.~ ya da. .,ert'tie:li~allti etm ktedir) I fi1illetl~ar~in. P~a.
POilU {INF, -. ttt'u.lt.~ ~1r;ac1t ~az.a konusunda milletleru-a.s1i
birlit;ini '~st~kletle..lt.ka.'llbi¥o konus'lluda. ilyelel" araSl-nda us-
lc.ljt.1<.l1. L:~·'l~.f~ 11'_ tsill~tlel'arasl. tica..:;'etin geli~-meBini en-
gft1leye1'l ;rababanGl. I..toviz k.or.ueundaki kl.Bl.'tlamalarl.h ~rtE.U~at
edilmesine YaJ:'{b.m.et.-!OOktir. Milletl$rarG.Sl. ticareti d~start-
l&taeJ>. amacl. ile fi¥e;lerin MviIJ:f& 4& al1a..n sata.bUir. tXl.~a
vailel!· krediler a.tJabi1ir-h Avrupa YatJ.nlllar ~1 (or•..

24. - 21 -
t.alt Pazar'l.n bir orgaludl.r. Yatl.l'll'n l¢edil>i veri!') J. Avpupa Pa-
ra allla.§fitaSl (ErlA), 11i.11etleraras1 Kalk:uuna. !e~kila;h (IDA,
Diinya BankaSl.n1D f1)yalidi.r. Rolii a.z ge-lil.i-.i§ iilkEti-ere onem-
1i kalkl.1una.projeler1nin finallU'tuuu iiin uygun §art11 bC%'9pa-
I
ra. v~'rmektir); illetleraraal. Fina.nsruan ~irketi -(Ii·C)dir.
dye. durumunun ej:ri 'l,ta.blo: J'de ·goriilmek'teair.
1'A1lLO~3.
TUIUd:YE }{O:NSCRSIYUMOlIDJ ~ .•LI~)flAl.MINA l{ATILA-
riLKELER VE
n.LA"'l'LERA:ItAS! KUIWLll LAR
Kurulurken kcr.'hlanlar (1962)
1- AIDerika B. Devlet1eri 11- Avua~llrya
2- Federa.l Almanya 1 96.4
3- lng.'lltare 12-·ISVl.9re
4- Fransa 13~ Norve9
5- Italya 14- Dani~ark
6-Itanada ·11etlerar 21 Kurulu§la.r
1- IBRD-DUnya Bankas1
2- UI1J'-Para Fon'U
'1- $e19~ka
8- Hollanda
1963
10- 1V69
3- E!.l3-Avrupa Yat. Bankasl.
4- EMA- Avrupa Para Anlaftna.Bl.
5- IDA- ill. Kallanma 11 §kila.tl..
6- IJrC- 111. F1naneman ~rk.
~nak: 1904 3111 Bil:tge Gerek~ sit 1363.Anka:rajs. 35.
, .
Aneak koneor.s1y'W4gene de d.iger devlet Vf:l kurulu~1&r1n
iwtira.kine a.91ktl..r. UygW'l. ,artl kredi Vl.l'en illke ve te-
eltkilllerj.n konsorsiyuma ka'hlmasl.lU te§vik etmeh. yariMo olur~
. Grneginjaponya gibi •••
5¢ - l{O!iSOiSIYUfriUN ~AU§IM TARa:
Kon.aoX"f.Jiy:wn ,yardualu1 Bof. Yllh.k Planlal"l.n "daha 2liyade
t.eerik birer bo.lge clmasl. ¥Uzund.en·f
, onla.r1D "ektarler i tibari

25. 13Hli ~il'Yl1.n );>t'GPa.ml.hazul~j',u ..p Yiikhk Planl~a. X~uluu-
d.•• gnl"u1U1UP. ~kanlal" Kurullnda QIu-.ylar'ld.l.kt;OW.$Ol1l'aReAlii U&Z.-"
t(t;d.~yaYl.Alanl.l'. lundaHtlQlU,· a ingili~{J~y~ 96Vl"ilttrek KOllso1'siyU:Al
UyeleJ"in~ dQ~l:hh.r. Progranu.nha~ilrl.Olnma.Slnd_ v.,ya . 90viri~indeki it
g~Qiktn.ler y~d,.mln geCikfll&sine $$bep olfiua.ktadl.r.
Bundan. tlOara propami. ino~ley&n K<>ll$Ol'siY'I.Al 3$tldliler1 Titr ••.
!d.ye·". g.lirler ve KElndilerine De:vlet Planama. t,t'eVkilu.h .• llerk~a
Dankatll. 'Ie litaliye Bak.nllia. ·~arafud.u. bilgi v~rilir.. Propilmciil.§ ~
,- .
.ftneSA'lAA ihtiY~Cl.lUn tertip licekli D.Udirilix- ..
*hl.lepleri ii111eyenl'ltd.geler DunlaX'l,ul;;JIl.'bul $dUe'bl1ir (raiso-
n.able) olduJtuflu beyan 6d.el'1$l'$~ m~.s,e:le yoldiur. Altai hcliUde O:ye1.,1'
mUhlfit i&terl<;lr. :au ~Ut'<• .sGAundla.fikirl(i:rini bUdirirler.
Bunda.n sonrlA t~b";' aafha.sl; gilir •. l).vlcttlor OEe:DAe_iudeki
tem~ilcil~d'ine l:rul'ol<i& V.tki v$ld.1"lel"'. 130yleee faiz., va4.e V1i dii;.r
,artl&1" 'oelli ()lmuf olur.
Anc~ bizijlj istedigiml. ile taahhUt edilen lni'ltarllU" ar~uu,nda
oi1" ta.rk olabilir .• 13uh&14e: ~a d1p~Qma.tik k•..n~lda.n d~vl$tlerle 'hi-
ma$a. gelid.liT veyakonsorsiyullI ba,§k<.uu.nUlseleyi .ollle!) i{ona67 toplant1-
sana ge1irD'. ourada bil' tavsi7e karal"l. ah.nf1la,sl,lu. 2a.Q3r.
Tubl:d.it s,athaslnda 1&b11 &t.rzul.anu. fley ya,r(hfllin hi be olmas1d:u'.
Amerikan v~ Alman Y&rQ.;unlarl.l:u.Jl P'aki$tan }Cc,lnsors1yumv.na yapt:dt' 1ft.-
1'1. tu.hhijtlel'in bb- k.Slll. '0-41"ekildedir.
l)aha liQnra ya.r~bnil.n nkalkl.nma 1a1"ci.U1l1 ) olabilmeai i~in ge1"ekli
~artlar .ra.n1r .. laniy..rfi1m atifii At fa.izli (~l) €:ibit Odtmesiz. dev-
reyi ibtilfa ed.en,uzun v_eli (m(!Uj.(tlA ;0 Y.1.1) kalklnma. kerdisl. 01 •••
:!llal~d1r·.
h.Qak bu g(1ne kad&irki tat'bikat Uy. Ulkelerin dalut. zl;rade '"'t.ica.-
1"1"hal'"eket ettik}.erihi Q~t.~a kQylttu,t.tU". FTansa ihr.aci1tt:r~d.isi ve-

26. -23 -
rirkell., It,alya da kentiisin4en ya.l>l.laoak itlul.latl.n a,yl'l. bir ithalat
imkanl. yara:hlaSl kqchyla kredl vermi§tir. Faiz hadler~ ytikstk f 0-
d meeis devr~ k~~ad1r.
Ote-yandan. taahhi.itl rin tamamefl kullanlldlgl faraziyeBinde b1-
la, % 66 '11k 'Oil" kl.Slm d1'1 bO%'9 Odemelerin gid r , FlU! ku11.anAla-
lar dikkate al1.01rsam.eaela 1964 tde ku11anl1an kr4ldi "yekunu 122,6
milyondolar, Y11 sonunli.a d k odiyecegimiz dl.'f '001'9&91e1 140 mil-
yon dola.rd1T. Yani 17,4 mil;ron uolar mikt&l' aldl~hml.~ (il"~ bor9ta.n
f zla aden i~ti1'. Bunlara aqa€l.da daba g ni~ olatak ye1" vea.e giz.
Taahhi1t s.a.fha~l1ndan 80n1"& anla,manl.n iouse-laMlasl. gerekir. 13oy-
Ieee her iiye lUke lIe ay-1"1 ay1"1 anl&94lalar ya}l111.r ve bu anla~malar
yasama o1"ganl.nca tu&d.ik edUeree yUrUrlUff& g1rtr.
Anl~nu&lar genellikle Yl111k olmakta(i1r. BUllunl. beraber isve9'
Ie oldu"u gi~i be~ Y1111.k kredlanlaflmalarl. da. yapllmaktadl.I".
Anla§ma yapl.lthktan 'sonra anlallllna. m.iktar1. Kadar mebla« 1'.0 •
Xerkez Bankasl hesabl.na 0 memleltetin rkez :Bank &l1na :1&1.t1r1.111".
Doylece d1flarl.daki aktifleri.miz artar. Ar't1k Tiirkiy_ bunlarl. kulla-
nabilir.
KamusektorU program kredilerinden kotalar jQluyla ya.rarlanlr.
Her b:tisadi Devlet '!!e,ekkU.lu ihti.ya011l1 J.1aliye Bak ll.gl.na bildiI"ir?
Maliy Eakan11g1 k.otaiar1 has1I"laI"ken bunlarl. dikkate allr. Sonra
IktisuiD viet l}Ie,ekldilleri.nin ih1>iya01.10lan fon .Berkes Banka.s1nd..a
Devlet Yat1r:a.m Bankaa). aQ1Aa a911anhes ba yat1Tl11I". Banka da kota-
ya dahil 1htlya91ar111 finansmaal.nda. bu fottdan yaz-ralanl.r.
Proje kredilerin gel"nee , IlJT'ler yapacaklarl. yatl.1'J.mlarl.n
muhammenbed I.tni heaapladl.ktan sonra bunlarl Utal eye 9uU1rlar •
Ihalelerde gene.lli Ie tten diitWc' fiat" eilafoU ul'8'ula.n1r. Bu uulUn
mah~ur t yabanol. firmalarln fia;h iUgWt goaterip. kredi ial'tlarull,

27. - 24-
ag4rlait~r alar~dlr. Bu mahzur projelerin "pewin degern hcsaplar1-
lun lapl.lmatil 1161 onlene'eilir •
Proje kl'edilerinde bir takl.iI aksamalar va.l"dlr. Bunl~r bilha4aaa
bil.a.ier.al lI.nla'lII~llltl gmZUl 110 ihale aafhaslndaoilmiiiktadU' ••
~s.l s ktor iae proj& krdil rinden yararlanamaz. Oz.1 a ktor
projeleri IBlUPttin bir fUyaliolan IF<:(KilletleraraSl F1nansaman
Kurumunca) Yf<'ya hazl. ,artlarla I'BRDtarafl.,ndan fin.mse edilir.
Ba,9l1ea i.i9 tip kredi t frile ed.ebiliriz.
I. Program kredilel'i(program credits) : Bunlar belli bir 1'1.11n
finansroan a91~lnl kaparoak i9in kullanll1l". Bir n 1 finansm~ k~-
llagl.dl.:r. TUrk uygul~mas1nda kotalar1nfinansm:ullllna kullan111.r. 13u.n-
lar proje,y b ~li dcgildir. Am01 ulk nin oari odeme ihtiyaglarln1
kal"j 11alJlil.kt U" ••
II. Proje Kredileri (project credits): Bunlar b41irl1 yatl.l"l.m
pro j 1crini.."l kurul ul}u vey tevsi inin fgne.namQ.nl igin) yogi tl i Y.11-
larayay11an miktar V~ ,artlar1 belli kredi ttirleridir.
Son YJ.llard Konso1'£iyumyarolmla.rl. g.nellikle proje kl"edU ri-
ne kaymaktadl.r.
III. Dorg tecili (debt postponem nt or 6ebt roll-ov r) ve 1'e11-
nan$lman (refinancing):
nor~ teeili vadc$i eg1en borc~ Odenmesinin il~riki Ylllara bl-
rakllmaal.d.:lr.Durada. erenellikle yeni faiz haddi ilk f.Q.izhaddindn
dU,Uk olmaktadlr. B8ylce bu oper&syon belli bir 1J.ldaki tedije b1-
lan90suuun yukUnu hafiflet~i~ olmaktwdlr.
n6f1nansmana gelince. burada bor9 vadeeinde Od~nir. Anoat hemen
aYUl miktarda ~en1 bir kr di vcrilir. Butip kredi de teaiye bilanQo-

28. - 25 -
Bunnu bir Yl11lk yUkllnu hatirle~1r.
lukar'lda baYl.ld program v proje kredilerini do kendi i91erin,
te bir ~rlma tabl tutabiliriz :
~ Bagl1 olmqan krodiler (untied aredi o) I
Bu ti.p kr~d.ileri.nkullaU11maal.nda bi9bir tahdit yoktur. Bu kre-
di He aI'rmlana mal arsulanan memletetten itha11'1 ed.ilebilir. Ancak
OU tip kredi az olarak verilmektedir.
bb) Bagl1 kretii (tied. credits) ;
Bu kred.i &near.; krediyi vereen ulkeden yap11aoak i~halatta kulla-
nllabilir • .au tur kre Her genellikle elveri~li olmayan ~edilerdir.
Rem pai1all.ih,rlar t he-Ill de arzulanan mall.ll ar15ulan.n Ulkeden .8oh.n -
maellll engellerl~r.
co} Ihracat Kredileri :
Burada ihracat yaplldlktan (yardl alana gar ith lat) liIonra-
yarchm veren tilke kelldi t&oirin8 ihr&9 bedelini oder. Yardl.M alan
'lIke d.••0 ltadar bOl"glanl.r. En 1veriljlili.z kred.1 ge~idid..i.r.It"Tan,,a
ve 1t31ya biz.e bu 9f:Uiit kredi &glltut.adlrlar.
7°- KEBARSDl>IUSI (I.ban Syndicate) :
Bilindi~ ~ibi Bir1nci De9 Yl111k Kalk2nmA Plnnln~n en b~Uk
projcsi Dogu Anadolu'dakl Kehan bara.j1Yd.1.. Bu pl'ojenin finan~'u
l<}ln Diinya. Bankas:ulln gQ)$etimtnde Keban Sendik"$J., adlJ. bir kurulu,
meydana.g 'Hrilmi~tir • Uyeler Kon$or iyum il;r lorinin t'tynl,Ch"r.
327 Jl1i1yon dola:rll.k toplam maliytrtten 135 ;rilyon dol.a.rl. AI'J), Al-
manya. F~an ~T ±t~a, !~upa YatlrlID~an aGl v DUny& Banka8~nca
fJAilaDrut]'t:t.r.
Bu kradilerd~ ortalama vade 25 ~l, adem 8i~ dcvre 1 Yll, faiz
baddi is~ % 1 aMp ~artlu olshlk~a mtisaitsaYl1rnakt4dl.r.

29. B 0 L 6 1M: III
lCI S I. I. lCOBSOBSiYUI UEl>iLDi (I. :BEi tIL)
lUriAoi h§ Yl.lll.k Kalkl.ama. Planl.Ada &ran_tie kalk:ulIa& JUS1
,alu.• 'bat).n. 1'1111.&-'3y9 olarak 'te8bi:t e4Um1, (1) ve bu hl.'cl.n
a~1a.mt!&a1 19iA gel'ekli £inuaua &911'1 h ,aplan.m:&.,tlr.1U.l'1ncl Plu-
1.o.1n yartil"tl ih'jiYfCl.
cia projelerd.etl si7ade tM.3.71tlubilan90aunun 8.91.g1oliJ,l"ak Oila.:U"1.-
m.8i 011"41plomat1lt hataolm:ugul".- llCSyleceKonaoraiyulIl ~eleri 1firk
ekoAomisi.nia a~1il.'U kapatmakla mUkeller olma,bklarl.al atiyliyebilmii-
lerd.il". Dur1.lll! 196;'o.el1 80ara 4tizel-&Um!f. (ouors1yum u"eleritlin
lta.rf1111Aaflaba 90k projeyle 91.kllabi.lmigt1r. Zaten i(i)DSQrsiyum U-
yeleri ae 98,1-&11~la.rlatproJcler istfili,ler ve kreuileri pro.1.
kredU eri». kqcb.rm1flulibr •.
.&failedaki tabl04a I. Be, ll.lb.k Plan ti1l8A8Manl.nda.k1 aglltluol.tl
Y111ara ~111.,1.1 VfI. GSDfye oranla.rl.Al taldp __ biliriz.
TABLO, 4 - CARt ODEd .A9llir 196,3-1961 ve GSBK'¥e OURLAII
(1961 fia'tlarl>Y1a ml1yu TL)
I!Uyon dolal' ol&rak
asm·ye orMl !!'pfigl:·~o~iil
1962
1963
1964
1965
1966
1961
2.1
2.3
2.;
-
4.1
3.4
).2
2.8
255
217
244
24.
233
242
215
254
2M
2842.1
1253 1211

30. ---------- --------------------~,----~--~----.--------~--~-----
- 27 -
Tab1o(la.ngtsrill4iigU poi. ortal a &,11<: 252 mil.l'ondolar olau,-
tv. Y1111kprogramlarda rak lara oil' k1amU1l.n farkl1 OlUfjUDun
n.deni Plan rak larU111l 1961sabi t f'latl&r1yla" 31Ul.k progr ra-
kamlu1Aa cari tiat1ara Sre olmaa1 V$ d19 ticaret &91v1 l1e b 111
3atlt'lm projeler1nin yar tt1·1 dalgalanmal&rd1r.
2°_ KONSORSIYUMDAN TALEP EDiL KREDILER:
ltoll8orsiyumdan 'talep ettigi is ke.U.rift doktimii §o)Fledir 'J,
TABLO s 5
KOsoaetru All 'fALEP EDiLEN KREDltJm ("'ilyon
dolar olara.k )
"f111 Pr ~am Proje Kredisi ~pl
1963 250 250
1964 215 35 250
1965 234 20 254
1966 221 275 496
1967 193 100 293
.~
WOPLA)I 1 113 430 1 54)
Kqnak: .al13e Bakanl1g1 Konaoraiyum ~ub.lili
Tablonun ino.lenme.lnden anla~11abilecegi gibi ilk- Y111ar a
program kr i1 rlncie )Fog-unl~a.nkr i ta.l.plerisonraki 7111ard.a
proj. kredll.rine kqlD1l}t1r. bunun 8bebi Kon oraiyum rqelerinin
projc kreciilerini t.reih .tme sgili 1nde 01 &1&1'1(111' (2).
30_ KONSORStJUI TAAHBOTLERi:
---~-.----~~~(1) Bu rakala OEC]) ii3elerinin te bit ettigi hedefte-n ~ 0.6 fa.eladu-.
:Bunun manaal 'PUrk1l' 'n1n t1 AvrupaJiay t II vi)Fe in. 90k e9
ul. acag1a.1r.
(2) 1968 Bu'tge 'l'asar181D ait Gar k9 • s. 43.

31. TAB L 0 c 6
KOBSORStlUM TA1HHUTLERI
(m11YQn dlaro ve mutlak rakam ol&1'ak)
PROORAM K R E 1> :t L E R 1 DagJ.IJ.9J. Proje !Cred11er1 Genel 'rolularJ.
TILLAR Ta1ep 'f a a h h i1 t 1 e r mikar1arl Ta1ep TaahhUt1er Ta1ep ~aahhi1t1er
__ ~ .J:,rQ~"", ~no_ro'l'ec_._TOJ)lam -
1963 250 160.77 26.40 187.17 - 36.81 250 223.98
1964 21; 148.65 24.,8 173.23 35 106.96 250 280.19
1965 234 116.18 9583 212.61 20 160.00 254 372.61
1966 221 109.01 66.22 175.23 275 141.94 496 311.17
1961 193 125.65 41.11 112.76 100 111.60 293 344.36
Toplam 1113 660.86 260.14 921.00 430 611.31 1543 1538.)1
Program kredi8i fark -192 Proje kredl1erl tark ~ 187.)1 Genel tark - 4.69
KATrlAI : Mally. BakanlJ.(t1 Koaaoraiyum ~ubeBi 0

32. - 29 -
'rABLO : 1
'f.wnIt}TLEld YUZllE DAGILl ~LARI
Yl.llar kredileri OPLAH
1963 11 13 84 16 100
1964 55 5 60 40 100
196; 30 a8 58 42 100
1966 34 22 56 44 ,100
1961 3 14 50 50 100
Kay : aliye .Ba.kanll.1 KOMor iyUIB §u· esi.
6 ve 1 n all. tablo1arl.ll iD~elenme8inden talep ve taah -
'hUtler aras1nda anlam11 bir» bagl l.k k anJ.D gU9 old u neiice iDe
v l1makt~sa da gen IIi Ie t leplerimizin kabul edi1digi aonuouna v~
r11.akt ' 1r. Taahhlltler iginde proje kr dilerinin ~tiifinda izlene -
bilmektedir.
40_AJLA~MALAlU YAPlLAN KREDILER :
Diliruii'i gi;bi taallhi.itsafhas1ndan sonra anla§ma yap11ma. saf'ha.sl. ~
gelmektedir. 1961 Yl.ILna kadar Y p11an anla§malar v. bunlar1n taabllut-
ler1e ili~kileri §ijyledirc
'fABLO:8
IYE'TE Y lISORSiYUMU ~ ~i.VLSI -n' YAPIL
(Kilyon ~ olarak)
r¥ t. IJ.'OPL
aer.
Y111ar Progr proje
Kredilel'i
Toplam T'aahhUt
.iktar1
1963
1964
1965
1966
1967
151 64 3008 2640
149 41 106 11 35 55
118 95 41 40 184 88
100 91 204 04 21 05
8; 00 30 36
208 12
291 13
351 23
326 06
117 36
(klsmen)
223 90
280 19
312 61
344 36
344 36
Top1 608 03 418 59 2f7 88 1 294 450 1 538 31

33. -30-
Genellikle taahhhUtlerin al t1nda. kalma.larl.D.8 ragmen ya-
p11an anlA§mal~ % 84 oranlnda gergeklefmivtir.
jo _ KREDlLERDE AYNI TILLAR iCiNnE KULLABMALAR
An.la~mayap11dl tan. sOlU'a. kullanmalar yapl.hI'.
alarl..n . tar va oranlar1 a.~~l.da(ilr :
kullan-
T LO: 9
xO'SORSIYUM KftEDiLERIBDE XULLABMALAR
Yl.llar Ikili An. gore Y11 igind
TtJf1'AB ~"Ull 11an
208 1 1526
291 7 123 9
351 2 169 7 169 7
3260 136 7
Dbvir Fli1! Kull?
oranl.
)'963
1964
1965
1966
1967
401
37 5
40 2
f.,733
~424
. 48 .3
~419
Kagnak : &113 :Baka.nll.{.1lonaorsiyum §ub ai ~
Garw.d··~d1 gibi krecUl rin kul1anu,1 biraz iuViik kalmak a-
dl.r. Bnnun ebebi krs i1 rin velli1m indek:i gecikm dir. 1966
progr l.nda bu konuda ~boi1 ~ k P
dl.lerin ~vu.rulur" denil iftir(3).
iizere IMF VIe kre-
kl..sa vadeli kredilerin
zurlud:ur.
6°_ YAUDI.MLARIN OYELER lTI!8ARiYLE DA~ILIMlVE ~Dl :,}AR'I'LARI
(3) 1966 ProgrwD1, • 638.

34. - 51 -
Bu giine it ark1 tatb1kata ak11arak ii¥ 1eri 4 boliim a-
3U'mak 1 1. va.rdJ.1':
1- erika M1r1o§ik Devletl r1t
2- Al anya ve Ingiltere,
}- Frans'. Italya vo Kanad gilli ekonomik pre tijl 1'i yii-
zi.nden onsor,siyuma giren Ulke1er. Bu .gru a dabil tUke1er az
iktazoda va 11'~art11kredi vl;l'mekted..u'ler. b'ransa v: ita1'ya.
verdikleri kredilerin kendi m,mleketlerinden yap11acak 11avc
bir itha1at imkanl. ha.z1r1amasl. 1. aksi halde hi9 kullanl.lmam. 1.-
m derpi~ ettiler.
4- KU9Wt iUkele1': Bunlarln taahhiit1eri de ku~iilt 01d.u• .Bu-
n~n ornegi LUk emburg'dur. 196~ taahhiidu 0.1 milyon # va orta
vadeli ihr cat kredi idir. Daha. ziyade tlgirmi§ 01 ale 191n g1r-
dikleri"1ntibalnl v r ekted1rler.
tJlkelera gore pl'ogram f'inansmanlar1n1n doku.mil 8.9 ..ada
Tablo: 10,11.12,13,14 'de gosterilmi§tir.
K1'edi,le.1'in ~artlaM.na ge1ince ::
'.Pablo: 1;
IRED! ~ARTLARI IT1BARIYLE lCBNSORSiru OYELERitma SIRASI
A Gruau me 1eketler
Keoan Sendikas1 standard §artlarlna iiygun ( 3faiz. 2; 311 va-
de, 7 71.1 odemaaiz devre) veya dab. iisait §artlarla kredi Ye-
ran Ulkeler :
SIR! FllZ % VADE OD' i iz DEVRE
It, ingi1t r 0 25 2 Y1.1
2. A.B.D. 1 - 2:.; 40 10 u
3. isvc9 2: 20 5
,.
4. Al.maDya 3 25 7 "

35. -32-
25
13., Gl"llbU illitele,r
leba Sendikul. Sta..rtdard §~laruldan daba agl.1" fakat azami
~artlarlJ!l3 'tTgull (~ 4 fUiz, 15 Yl.1 va.c:l.e.5 31.1 lideme8izdevre)
vey&. daha mtisai t §a:rtlarla kredi Yeien memleketler :
6. Anstl.l:l7a ,3 20 1 fl.l
1. :B61~ika 3 20 5 ••
8. liorv~ :3 17 1 ••
9· bnMs. 3., 20 5 it
10. j:svi~re 3.75 22 7 If
11. IiMimarka 4 20 6 n
c. Gurubu iilkeler
Kaban Seadikasl. §,artlarl.ndan dahe. agl.r ~artla.rla. kredi veren
memleketler :
12. Italy&. 4 15 3 fl.l
1). LUksoburg 4 4 10 ••
14. Fr:a.nsa. 5·35 13 2 r.
'l'UrkiY. lye y&l"chm kOD.8oraiy'WRuaracl.ll.gl.Y1& saglanan
krediler1nortalama. tart1arl. iS6, '1'aQlo; 16tdagosterilmi§tir.
Plana go~ is.. "kalkl.Dma krediaiDi~" t&rifi tiSy1&d.ir :
n 1 :111 04eme~d.saUre, 2; YJ.l vade, % 3 f&ia haddi n • ll¥ ciuruni-
da. ,koJUJorei.rwn kredilerinin tpla.n i&terlerine ucreun ~artlar
taql.dl.gl. sonuouna. va.r11a.bilir.

36. 1963 1112. Progr_ J.i'1nanStu&n1 ('.f.lablo 110)14113011 ¢ olarak
UlkelerTaabhUtl",r Im$alanan ulail" Kullana.mlar Ku11anma trop.
~_b.~ii fee. vJLR&f~.T~_KHdi Tee. !opleun 1~_~96,4u.~19j5__ .l96j. _
1. Avuaturya 0.90 - -~~--- 0.9'0 0.90=-- ~--O.90~.-~-QQ.3-=---~~-- - 0.0)
2. Be1~1.ka 1.60 - 1.60 1.60 - 1.60 •. - - - •.
1. 18l1Gda - - - - - - - - -. - •••
4. D&r1imarka - - - - - - - - - - -
5. Fr~a 19•.13 - 19.13 - - _. - - .•.• ••.
6. A1m~a 28.60 11..40 40.00 28.60 l-1.40 - ,8.09 - -
7. ItaJ,.r81 10.00 - 10.00 10.00.... 10••00 10.00 •..
8. LUke.mbul'g.... - - - ••.. - --
9. Hollanda 1.74'" 1.14 1.74 - 1.74 0.76 ••.
10.~ot'VCt9 - - .••. - - ••• ••.
11.1svew •.. - - - - .•• -
12.1s"19re ••. - •.• - - - •.•
13.tngiltol'e 10.80 - 10.80 10.80 - 10.80 10.66 -
14.ADI 63.00 ..•. 63.00 6).00- 6).00 43.00-
1!hIMA. 35.00 15.00 50.00 3.5.00 1,.00 50.00 ;0.001-
16.IBRD/ID4/1lPC -. - - - .•. ••. --
17. Ell! - - - - - - ••.• .
:}8.09
10.00
- -0.78
- -- -•... ....
-
•.. -
10.66
43.00
50.00
-
•..
- ..•
!OPLAM 170.77 26.40 197.17 151.6426.40 178.04 ~152=-'6 ~ "- - 152.50
.-.--,---~-.--. 4" d t if • I
nTNAKa nEVLllilJl i'l..ULAlU TEiKiLATI t FIIAIfSIAI §UBEBt

37. 19641111 Program 'inansman1 (Ta010:11) Mi)7on ; olarak
nIkolaI' taahhiltle.. Imzalanan an. Kull&llltniar lulla.nma 'rope
_~...~._~.~Ir.•.41'r'Q~•.YQJJ.Q. _~QP.~.. _~~t-,U_T~QL_~ ..~Qlllfi!.l!L... 1963__19~41.96.5.. ...196.6__ ~
1. AVUliltl!V7~ 1.00 0.10 . ~ 1•.10 1.00 0.47 1.41 0.87 0••06.. - 0.93
2. Be1g1ka2.,f.O - 2.40 - - - 1.40 - - - 1.40
3. ltan&4-a. .•.• •••••. ~ •••••• - ••
4•. l>u1markaO.51 - 0.;1. 2.03;-.. 2.03 - ••. - - -
5. Fra.ns& 5.07" 5.07 14.20 1.19 1)~9 6.89'" ... •.. 6.89
6. AlmU¥a 24.85 12.15 31.00 24.8512.15 :n.OO 1.,1 28.74 - - )0.65
7. italya 2••40 ..~ .40 - .•• - - - - - -
8. L~.e.mburg0.10 _. 0••10 O.IO.. 0.10 - - - - -
9. !io11anda 2.;3 - 2.53 - -- 0.96...... .•. 0.96
lq.~orve9 0.4.9- <:1.49 0.49 - 0.49 - ..• - ..•
11. Isv8i- - - - - - .• - -
12. lsVifre i.50 - 2.50- - .... _.. - ....
13. tnsil'iel"e 16.80 2.31 19.17 16.80 11.14 28.14 ~&.14D.U Us., -14. A i·l) 70.00 - 70.00 70.00 - 70.00 20.00 64~64 - -
15.m J1 A .20.00 10.00 30.00 20.00 laO.OO ,)0.00 ~ se.oo .~
.16. Imm/XDA/IFC- - - - •• .•.. -
.17. BIB - - •... - - -
.•
10.63
84.64
20.00
... -.•. - -. • f ,_ I··... e. .' r. - ¥.. , ,
CSBLAM 148.65 24.62 113.21 149.47 35.55 182.02 32.17 12~h93 - - 156.10
J & , 'j I, I, I •
KAllAlt DEVLEri'PLANtANA TElJldLA'1'It F.tIANSIAN iUBES!.

38. 1965 1113. ProgramJ. b'inanslIlul 'fablo: 12 {milyon ¢ol<.U'ak}
Ulkeler 'l'aahhUt1-er lR1salanan an. Xullarl1tnlar lullahma Topl.
11'04 . ?;ech ve t8.TI4?1, kat&! Tle_, tOil. 1,63 1~64 1265 1266J b , , . 3 . _ , 1- - t j • 1 •••••••
1. Avusturya 1.00 0.11
2. 13elc;lka 0.60 0.78
3.. Xanada - -
4. ])anima.rka 0.51 -
5. hansa ..•. 4.64
6. Alm~a. 12.31t9.98~
7.1tal,& 7.00 ).00
8. LLUksemburg - -
9. Hollanda 1.99
10. Norv_9 0.42 0.10
1l.feve'
12. isv19re 1.62 0.,6
1). in,iiLtere 11.20 1.73
14. AJ3l) 75.80 4.20
15. EM.&. .••• 50.00
16. Ian:O!I'O/Il)A. ••.
17. El1$ -
"£ _.r ] _ _ ." J n _ F ,_ ••••• )
TOPLAM.l;L2.;8 101.10213.68 118.95 1$4.88 303.83 61.61 32.56 169.16 - 208.93
'r-
e· I ) - l' .,1:.1,. ,- 5 i f ( ~ : <
-••
~.11
1.)8
0.51
4.64
42.35
10.00
-l.,a
0·59
1.00' -
2.40 2.58
-
1.00
4..98
12.31 12.:n
12.37 86.01 98.)8
1.00 9.00 16.00
..•..
-4.52 -
0.49 0.10
- -
4.52
0.59
-4,.73
2!;'52
85.74
50.00 ,
-...
KAYNAI(: IllnE~ PtAIU.•Al4A,.EiKi!JA-n. FlliANSlU.N ~uIES1.
2.18 4.17 0.;6
18.93 11.20 14•.)2
50.0o. 75.80 9.94
50.00 - 50.00
•.. ... .•..
..•.
-
1.00 0.30
0.06 2.40 0.39
- 1.30
~.85
"- .•..
0.45 -
6.55- - 0.29
9.98 38.91 -
0.45
6.84
48.89
•••
- - --.... 2.,2 -
0.49 0•.59 ••••
- 2..5
1.08
-- 1.74 -
8.62 U.•84 -
5~36 61.44 ....
- 50.00 ••.
1.14
20.46
72.80
50.00
....
..••
- -••••
-
J

39. 1966 1111 Program1 Finan$man1 lfablo: 1) (m11yctlR ~ olarak)
01ke'1ell' Taahhtltler tmaalananan.. luJ.lwumlan JCullan,ma.Topl •
. J{red1 Teq.v~ rtj. ''lopl.. ked1 1.'eo. ~oRl. 126l 126:4" 19..§.2.. . .1.2,66 ~_. ._
1, Avustu17a 1.00 0.11 1.111.00. - 1.00 - .•. 0.80 0.11 0.91
2, 13elgika 0.10 0.18 0.48 .1.30 - 1.30 0.06 - 0.99 0+18 1.83
3. lanada .• - - - - - ...•. - - -
4.Danira~ak 0.51 - 0.5)..... - - - 0.06 0.29
5. Uransa 7.29 4.27 11.56 - - - 1.20 3.34 4~35 3.15
0'. Almall¥tl 10.00 29.1' 43-51 10.00'" 10.00 .•.. 0.19 2.21 36.26
1. i'talya 7.00 3.00 10.007.00 _ 7.00 - - 9.38
8. L'ilksemburg'" - -.... - - --
9. .Hollanda 2.00 - 2.00 - - - - <t:j2 1.02
10. Norve9 0.49 0.10 0.59 0.49 0.10 0.59 .... 0.49-
11. 1sveq. -.- . - - - - ..-
, . . 1
12. :tavi~re 1.62 0.49 2.11 9.78 0.95 3.73 •• 0.78 1.94 T
1). In~11'taile 8.40 1.28 15.68 8.40' - 6.40 - 0.096.99 13.25
14.AiD 7-0.002.85 12.8; 70.00- 70.00· - - 12.22 62.33
15. EM1. - 20.00 20.00 - 20.00 . 20.00 - -- 20.00
16'. IBRD/IDA/U"C - - - - - -
17. Ell) ••... "'"
0••15
12-34
39.26
9.38
-
&.59
1.'4
1.08
..•
2.72
20.26
74.55
20.00
... "": .-
- •• - -i 'I Iii.
(1) 19671111 191ndir.
KAYNU: DEVLET PL.AlfLAMA "~§ICtl..A'rI. f'iNANSMU eU..B~i•.

40. Ulkeler
1967 1'1.11.progrSlnl. finanalnarll rrablo:14 (mil.;,on ¢ole.rak)
'1' A A H R 0 l' L Jt B IJ4ZALANAN AlILA§MALAR
~eoil Toplam Frog. froje 'ecil Topl~-'-------'-----~--~--~~~--~.'--.--~-'----------- .. ~. ---.---------.- - ~. . -_.,
--I. Avuaturya 1.00
2. Be19ika 0.70
3. lCanada.
4. Danimarka 0.5
5. irahBa 7.2'
6. Al~~a 10.00
7. ltalya 7.00
8. I"Ukaemburg-
9. Kollanda ,~
10. 10"e9
Ll.~Iave9
12. Isvi.9re
13. ingi1ter
14. ADD
15. UA
16. UlRD/IFC/I
17. EIa
--22.26
8.29
.6.25
8.00'
.•.
.•.
-1.16 .•..
7.00 -5.00 77.40
25.00
... 14.00
.•. 35.00
~----...-..--~~.'----- ------- - ......•
0.10 - 1.10 1.'00 - - 1.00
0.78 1.48 0.70 - - 0.70
- 22.26 - 22.26 - 22.26
- 0.50 - - - -
4.26 19.84 7.29 8.29 - 15.58
8.25 44.50 10.00 6.25 - 16.25
l.OO 18.00 7.00 8.00- 15QOO
- 3.00
-
0.16
7.37
2.89
1.62
14.37 7~OO
145.29 65.00 50.00
25.00 25.00- -14.00 - 1·95
35.00 - 27.42-
'l'oj..1~
•• , •••.• __ •••• fi'M ••••••••• -•• ,._ •••••••••••••••••••••• _...,.,..."..... ...._·,.iDpf ••••••••• ~. _ ••••• It __ it •••••• ,•• It ••••••••••••••••••••• ; •.• ," -M ., • __ r ""
-125.65 171.60 47·11 344.36 250.58125.99 124.59
.•••• ...- •••• ~---- •••••••••.••••••••- ••.•.••••-- ••••• --... •••••••.••••••.•••- ••••••••••••••-.-.- ••••• -- ••••--.....- ••••••--------- •••••••-- •••••'-.- ••.- •••••••.- ••••••""""--- ••••••.••••~ •••••••••.••. - --_'_ I
Ka.rnak I 1968 1111- Eutc;o OOl'skgesi.s. 45.
J

41. - 37-'
'PABLO:16
rrtJmtln·U YARDUI &OBSORSiYUMO AlUCILIIIlLA SA:•.•.~.•.UJoaUW!I!. KJ:m»iLERiB
~.w: (Ortalama)
Yallar V.ad~.•i (klemes1a Dcivrs hill haddi
,atu:riy) (Eace ptriOd) . (intere t rat~) %
1963 21.7 5.5 2·7
1,64 25.1 1.7 2.0
1965 27·9 1.8 2.§
1966 28.7 7.2 2.7
l.,-nak : Teras of FiAan-cial Conditions of Aid to Turkey. ovem'Del',
18. 1966, Par1.8, p. 4.
nSI : 2 iLEBi (II. ~ tIL)
lonao;siyumdan al1nacak kred.iler nel" ¥e" ne z ana. kadar <lev
edecektir? au SOJ"W'lun cevaol.nl. geM Plan veri¥or. f118&'11'1&:1'1 barn. •••
beree oklqa11t1l :
•• firkl.;' tain USlUlvadel1 acl. plan11 kalkl.nma 19' r1ulnde arzu
edilen nitelikte ekon. ik gelipey1 devamettirirk@, 'ftirk ekonomii-
a1 dl., yardualara. !hotlY 9 d.~aoak biZ' yap1¥a ve pee kavu,'turm.akt1r.
1968-1912 Y'l.llarl. J:.,.. bu. Ula.Qa varm kOAUSunda kri~ik bir danelfln1-
telig1n1 kaza.nmaktad1r.. TUrk topl va ekonom1a1nin. elillde bulunm ka.Y-
nakla1"l.ll etkin ltl1l1a.Ju 1. i1 1ldnci ,Yl.ll1.k Plan donemini isleY$-n
ilk Yl.llarda, gerek 6deMler deJlge i ay1gl.n1n kapanmaal.., gere & i~
tasarrutlu1.n s.Ur 'U. al"'b.ruma8l.. SOflUCund. Ttirk ekOB isinin k.a.lkUl-
In diai JU,"1 -v tmle d1, ye.rd1 lar iht11'69 dU3ma.kSl.S111 luab.bir
€$~ivmQ3i d~vam etti1"fn68i miimkttn go¥'iUmek1e4ir.. ikitJ.ci. Be§ 'f1111.k Plu
doneminden t:loJn"aiC; ~ arrufiar gel' kli .oldu8u eviy~y.• eri.§-ehilecek
ve- d1f M.emal&r den 1nde durum, dUn,ya. par ,ve kricu piyasa.s1uaa, ea-
ri fa.ie ve M me ,aFtlul. i1e })ol'9 ala..bilir hip giice kavufturabl,leeek-

42. - 38-
iiir •• 1kinci Be; Yl.lll.k: Planl.n hed.o! Vo _Ar Politlkalarl., fij,rk~konomi-
$'ini dl." ademeler d.engesi ve taaarruflarlon Jllzlaartl.nlllalll.yanlerinden .
'bu arnac& .YaltlEt.§tu·ma.kiizere du~lenmi tir. Ikine! Y1.1ll.k Plan don -
mini a§m«k iiaere 1'iipl.1a.n projekaiyonlar, 1972'71 ist.,en ilk 3'l.llarda
d&va.m eden proje kredilerinden78pl.laoak. ademelerin !lUrk ekono iainin
19Uncfl Be, I'lU1k Planl.ll ortalarl.Ha. kadar ihti3'&9 du,ya.caiP. kalkuuna kre-
dileria1 kar§l.lama¥G. yeterli olecagl.nl. ve 19'5 Yl.luuian i tibaren ille't-
1eraraeu piyasadanor91anm suretiJ'le ge1.iplesini dev8iIll &1t1801160&-
iini gQstermektedir.
Bunulabera'b~u·, TUrkekenolli81,nin 1915 Ylll.ndan a<mra.cl1.~3a.t'i.l1m-
lara iAti.Yay d.lJVlliYacak: 1>11'eUc.ekavupaauun toel ,ari1, nine! §
Y1111.k Planda bnglrtUen d1f .rar41.mla.rlf1 eks1kslz aal'lanmasl.dlr. 1968 -
1912 ¥111an i9l.n $Grul'llu gOriilen dl.,:raanswm iht17acl. ~gun §vtla.r
ve miktarlard& aait1an &4$ takdirde Plarnn u.rt.im, ihracat, i thalet
ika.meai ve yatl.1'lm1ar gibikri tilt hedefIeri»· ulaifJ'k.~ 01 a.Yacak
'IN bfl dt11"Ufftu Nl'k ekollOllfiainia d1, ,ya.rd.lmlQ'A bagll.lli.J, 11. 11g111 he-
d.et1n1975 111Uldan eonrqa e~tel nmei ~l.J'l11.m.aaolaca.k'hr.
Ikinoi ,Y1111k Plan.daMlliinde 'lUrk ekonotdsinin dl.§ DOl'i1a.nma
1htiya.c1 heu.nisb t • hem de mu,'tlak deier olwak azalacaktll'. N1tekim,
1968 ,Yillnda iht1.Y&.9.dU3Ulan dl., yard. miktarl rezerv artl.§lan. 19in
gereJdi m1ktar h:ari9 241 mil.Tofl -. clan 1912 1'111.11da.229 mill~ll ¢ta • grq-
rl.Safi lIli111 _11· ~lnUki p8q1. 1 e fflll cWnemde yiWle 2.t4'dan rUz@
l,7lye dii§m ted1r. qnea dl., 't arrut1ar c1a 1968 Yl1uda as 'lu.n 1'iiz-
. d& 1.9tnda.n &972Yl1umda ;iizde 1.1t.lne dilveeekUr.(4).
lk1noi plan buozlarin ~ekle§fne8i 191n bUl t6m 1 ilkeleJ'de
getirmiftir •• Bunlar ba~11ca :
l ••~Wtiln ihrS,9imkalla.rl1111l d&gerlendirUQl8si J
2- Dana ~aldarlm.n 1kin kWlanun..
3- Dahaz~ade kal~a kredilerin~n tereihi,
4- 'Iabanol. .1ifJt~eden yal"arlanmakl& beraber - )ir ek finans.maa
unsuu ol-.rak- i9telti. tUlte'ttm eii;i11m1ni U"hrane. 6Y'. iain veri1 1-

43. - 39-
fjitJiDil.".
5-. itnlilt dalgal alar1 bel'tarat etme:ki~ia. d,:hri. r6s.erv -
le.J!"1 yaks.el tileeektir.
6- DJ.~'ticart kadlePinill l~himiz$ ~evrimesine~al.1'1lu tu·.
cte l'a.udan Ode 161' deageai projek 1.Yonlar1 illc&lend.itinde, yar-
dUB ihtiya.c1JnD kapatal 1.n4a basl. kalemlilr ollGmli 1'01 03'Jlavraoaktu- •.
ikioo1 Oe§ Y1111k Pltlft dane,milide ithal·at, 780 flU.lJtoh j'dan 1. 115
il,yon _'a .Yfiltselecelttir. BUlIUA t.opl. mik'tar1nU MV;rude. tJ; 42,2 (01'-
tal 7.4 oldtii--una ifarat tme1icllr. ithalat,l.llau ,y6kaek oranda ar-
tl.V1nda l{. iiU'lm ve h addd. ithalat1 t-erclh 4.1e06"11'.
thraoat& gelince,. 1961lUe 510 milTon <tolar elaAihraca1uuS1ft 1972'
.720 milyon dolara 9Uar.l.lmaa1 QnsIr-UlaneJtt.edi1'. Be, ¥11da ~ 41_2 alan
u art.1f Y11daf.; 7.2 ~ tit" ki, ihray mal1arUt1zl.D. eeleneu 1 aUar
olarak kalmas1 ve yen1 pUarlQ"1.B bul1Ul~a.a1 halind.pek pr.ve1d&§e -
mes. ArIa. komposi8jYQft d.giv'tirilir., rem. pua,rlar l.luluna-bilir:a& havao ,art-
laruun gene etkipin e kal skia berab l' hettef ~&kle§&b11j.r. Sovyetler
'rlii i i1e yap11an ;tear t anla 1 bu Tol ~11an one i 11' ad1m-
<br.
Odemeler l>ilan9osunda volt. ,ytiksek orenda. anmaal 'bekl neB b1l" kal-
Ie de Qturism ve seyahat gellrleri-dlr. 1967t
de -6 milTon dolar clan
denge 1912t
de 70 11yo.n dolv olacald·ar k1bu l' 1 300,0. bir artl.v.de -
mektir. It:l.rat ~tmeli k1 u h~defin serseklal}tir11mesi bii¥itk 2 a 1e-
temekte4ir.
1'91 lirleri d~ 1968-1972 davr iade 130 milYQu dolardan 110
milyon dclara 91kacaktlr. Topl 30,8 ft Yl.lll.k. 5,' 01 bu ar'h.,
1ae. parM.l.D 19 va tb§ deier1n1n i:stikrarlnln kOruma.al ha.linde va dipr
....•

44. - 40 -
te bir1erl sela 1~9i dovizl rine dah fezl pri - gerc;ekl vtirile-
bilir gOrUlm ~tedir.
BOylece 1968-1912 devresinde 244 1130n do1ardan 295 ilyO%1¢fa
c;J.kan u§ finans an gere~'it 1971'el n onra 279,259, ••• o1arak azalacak
v 1974-1975 7111ar1nda. TUrk konom1s1t'hcyAt1yetelJkavu abilecektir.
heak bunun i91n, ode eler denggsi projeksiyonlarl.nda a-yd1klarl.-
l.zd811bagka b1r diger ouerol1 art da. "yarduDl..ndey: 1.11.g&n du·. Bii-
yUk o19Udekredi v ren Ulkelerin iktieadi konjonktijr1erindek1 dalgalan-
malar yardl. a etki etmenlelidir. :au ha.rek tiere misal olarak gec;enT1.1
AlmaJl3a.fdakiiktisadi bunallJ1U. lng11tere'n1n ademeg1<;1iikleridoltql.sl..Y-
la yap'h devaliiasyonu, AlID'nin dl.§ yard1 program1ar1n1 kl. arUl1
go terebiliriz.
T' hi» yardlJll1ar1n adece "all.nl.p kullazll.lm 1n yet ea. lthala.-
tl.n komposi87onu one 11d1r.
Bunlar Ian ilirs6 1974-1975 Y1.1la41ndanitibaren TUrk kono-
isl banker kredi1iri i1 h t~etini dav ettirebi1ecek hale ge1ecek
ve Vi dilik yap11an hesaplara gore 1967'yekadar a1l.nan kr di1erin ana
para va faiz ode ileri 2014 Y111arl.nakadar dev edecektlr.
1967-1972 odem1er dengeai projeksiyonlar1 t b10: 15tde verilml§-
tirtsabit : 41):

45. Tablo I 17
oDEr.1ELER DENGEst PROjEICSIYONLAR1 < MILYON DOLAR oJ.,AJ.W( ) 8tot:
XALE)1LER 1267 1268. 1269 1910 1271 1972 5 lllb.kXl111k ~
••
1?Cari tV. -184 -197 -216 -235 -224 -226 22.8 4.2
A.)Ti'c.D. -270 -295 -325
I.ith. -780 -835 -900
2.ihr. 510 540 515
B)G6runm. 66 83 94
1.Faiz Od.-43 -49 -51
2.Turizm -6 0 5 22
3.Xdr tr. -20 -23
4.i,~.Gel. 130 140
5·Diter 5 15
C)Nato.ott sh.20 15
IIoSerm. Har. 164 191
1.Bor9 Ode.-105 -102
2.0z. Y.Seo 35 40
3.Bedelsizlth. 10 12
-360 -3f' -395 46.3
-975 -1040 -1115( 42.9
615 665 120 41.2
115 141 159 140••9
••.55 -61 -66 53.5
50 10 1300.0
-35 -40 100.0
165 175 30.8
22 25 500.0
10 10 50.0
224 226 22.8
-94 -78 74.3
51 55 57.1
18 20 100.0
279 259 -601
.-30 ....)0
..•.
--
-27
150
11
15
216
-101
43
14
4 .Dli Fi. G.regi
(I:I1/1)-(l1/2.11/3) 244 217 290
I,II.Rezerv Barek..... -30 -30
IV. Ilsa vadeli ih.
ve ith. kred. - -
V. Net hata ve nok.- -
-31
160
19
10
235
-93
41
16
29.5
-30
-
H
•••••
•
~fKJ}
to<
~
•••••
~
E••l'Il
•
14.9
5·5
0
JJ
•
4.2
-
9·5
1409
•••

46. - 42-
() L tl : I V
KOBSORSiYUl D' ER1 DiRiLMESi V' SOlWCLAR
Xl.SlJD:1- Konsorsiyumun 'l'Urkiy. ic;in Faydall. yonleri:
ftirkiye'ye yard1 konsorsiyumunu degerlendirmek gerektiginde
§upheats baz1 01 lu yanlerinden bahset ek imka.n1varcil.r:
1
0
_ Dl. ya.rd.1rDJ.nbelli alc;ilde dilzen al'h.na all.nma 1:
onsorsiy ¥1111k dl.§ finan an iht~ae1n1 belli oir dijzen
alt1na a 9a11§ml.'hr. Dalla evve1 1D, kraditl ithalat ve % 6.,
veya 1 faisli ihracat kredileri (supplies or di t? ile kargl.lanan
finane an &91klar1n1n bu yolla k&r§1Iancas1nda b~ geei eler OlT
dugunu da kabul etmek gerekir.
2
0
_ D1§yard). larda. bellii oranlarda bir koordinasyon sagla.Ml1§.
tOm tinansman ihtiyac:Ln1U bir arada goru§Ulmesi s wlanm1vt1r.
)0_ Kredi artlar1n1n iyi1evmesi: Kredilerin odemesiz devre,
faiz VS. vartlarl.nda onceki kredilere va normal piyasslara gore u-
euzlamalar 01multur. Ancak ucus kredi vermiyen ba.~a Ulkeler de var-
d1r. ote yandan bazl Ulkelerin verdi i bag11 kredil.r verdikleri
kr di1erin uouzlutunu ortadan kaldl.r'~~jTz ni tel'kte olm ' tadJ.ro
Ornegin 0 mal dinJ'a. piyasalarllma nazaran 0 memlekett. ~ 25 daha
pahall i8e % J uous kredl verra sinirin anla.m1kalmama.kt l.r.
4°- Kredi ola.na.klarl. art 1.§t1r. heak bu da fula gozde bil.¥u-
toleo it bir avantaj degildir. 14 Ulke ve 6 mi1letlerarasJ. kuru -
1u§un verdikleri yardl.mlallda evv 1a. g§z ttikleri veT kendi nf'a-
a.tleridir. Zaten dabs. ba§ka tG.r1iisu beklenemez Bazl. kuC;i.iktilkelerin
(orne in 0.1 ilyon dolar uyard:un" veren LUksemburg)konsorsiyumda
dabs. ziyade s~1Yl. kabartmak. oy hakk1l'la e,iahipolmak, kont.rol hak-
k1naahip' o1mak.... gibi yarell dandaha baVA g8relerle orada
bulundugunu dU9Unebiliriz.

47. - 43 -
5°_ Dol~ls1y1a Konsorsiyumun en bUyUk yararl finansman ~lg1-
nUl kapat.l1mas111daki rolli olmu§tur. Bu nedenle 13u nedenle Konsorsi-
yumun deVantl ve yeni il3'elerinkatl1ma,larl zaruriuiir. Aneak Konsor-
siyumun bazl.yon1erini de gozden ga~irmek wartt1r.
Klslm: 2 KOWSORStYU~A YtiNELTiLEN TENKIDLER •.
lonsorsiyum. ~all§malarlnn tenkid edilecek yonieri ~oktur. ;oy-
le ki:
1°_ Konsorsiyumun OECD ~er~evesinde kurulma81:
Konsorsiyum e~ r Diinya Bankasl himaTesinde olarak kurulsaydl
daba etkin olabilirdi. O·teyandan OEOD i<;inde hir organ olarak da-
hi kurulmaml§tl.r.Dol~ls1yla ijyelerini yardlma zorllyamamaktadlr.
2
0
- Konsorsiyumun <;all§ma tarZl:
Konso1'siyum olduk<;a v lr 9a11§makta ve .taj:ept miizakere, taah-
hilt, ikili anla§roa, odema Jut%Uxsafhalarl gibi a§amala.r 90k za-
an almaktad11'. Buu hald' baaan ,&i1'Yll1.n kradis! ertesi Y11a bi-
le kalmaktadl.r·.
ote yandan Konsorsiyumun Tiirkiye'den istedigi .il~iler yogun
hir bu.rokratik <;all§mayl.ge1'ektirmektedir. Bu hal onlenmeli ve di-
gel'milletlerarael kurulu§larln aIde ettikleri neticelerden yarar-
1a.nlilJllal1dlF •
3 3
0
_KOfisorsiyum-Dl§ Bor<;lar Ili,kisi:
Planll. donemden evvel yapl1an bor~la.nmala.rJ.nanapara v,~faiz
odemeleri va planl~ diSnemde a.llnan baZ1 k1Sa. ve orta. vadeli kBe-
dilerin .6denmesi devam etmekte ve saglanan kredilerin ~ 65 ka.da.r1
buralara gitme~tedir.
Ifablo:18 dl.§yard3.m- bor<; odeme ili§kisini gostermektedir.
TablonUl incelenmesinden anla'11aca.g~ gihi, 1961 t ye kadar
yard1mlar odenecek miktarlar1.11altl.nda ka.lm1§t~r. Bu hal 1965'den
sonra tecil ve rofinansmanlarxaa anem verilmesini gerektirmi,tiF.
K1.sacasl.yapl.lan Yal"d1m yetersizdir.

48. - 44-
Tablo: 18
D1 YARD1·- BOR~ OD lLi~Kis1(mily. ¢01.)
TILLAR FAlz D13 BOR~
'l'op1am.
FiiLi KOIS?
ired1si
1962
1963
1964
1965
1966
1961
97.3
121.1
101.0
187.,0
123.5
101.0
29.3
33.8
30.0
a8.0
31.2
28.1
126.6
161.5
131.0
215·0
154.7
129.1
152.6
123-9
169.7
136.7
Kqnak:: S,~'!'uncal', 'Nrkiy-e tye, Yard1m 1{onsorsilyumu
4
0
,. IJtF va EMAgibi kuru! uwlar1nmillet1eraras1 likidi te
sorunlar1n1qomUmlemek gqesiy1e k;urulduklan gozden 1ra.k tutulma-
mald1r. Do1lY1sJ.yla zaman zaman onem1i meb1aglara ul'~~~:t~i~1n
kredi1eri yerine kullan11masJ..yoluna gidilmemelidir.Tablo: 10.11,
12,13,14 bu tip kredi1eri gostermektedir.
o . ( )5 - Ihracat krec:tileri export guarantee kalk1nma. kredileri
o1arak du§llnUlmemelidir.
6°- Da.ha lick program kredisi almqa 9a11~mal1d1r. vtinkil billl-
lar1n kullanul1 'l'i1rkiye &91SUdandaha yararlJ. olmak:tathr. Ancak
bunlar1D bag11 olmasJ. mi1~e·nera.ras1 rekabetten yararlanm3iJ"1 on1&-
mekted1r. §u halde tereihan bag11 olmqan program kredisi almak ge-
rekmektadir.
o -
7 - Proje kredilerinde hangi Ulkenin hang! projeyi finanse
ad ceg-in1 beklemek TUlrkiye i9in f8¥da.l1. olmamakta.dr. ~inki bazan
finanse edeoek bulunmamakta, bazan da yUksek fiatla finanse e -
dilmektedir.
Bunun 191n proje milletleraras1 ihaleye ~1kar111.p "fia.t
va kredi It ~artlar1 YOniinden rtpe~in degerlt heaaplal'J. yapJ.lmal1 ve
en uygun olana iha1eedi1melidir.

49. - 45 T
8°_ Konsor:siyumtoplant11arl.nda Ionsorsiyumun ye'tki 81n:l.r1
a§11mamal1,Y1111kprogram1n gerektirdigi i9 reformlar, plan hedef-
1eri , tercihleri, 91karl.lacak kanunlar VB. soz konusu edilmemeli-
dire Zamanzamanyap11an toplan't1larda Plan hedeflerine eri§ilemi-
yecegi, plana "ambi'tious" oldugu soylenmektedaro Bun1ar 'tart1~l.l-
ma.ma.l1d1r.
o
9 - Ozel sekt6rden Qzel sektore yardUla. iltifat edilmemeli-
dire Bazl. Konsol'siyumwel ri "t.eiirkiyefn:in ihtiya9larl.lU tamamen
karl11.1amaklamiikellef olmad1klarl.nl.tl
soylemekte, "5zel sektorden
ozel sektore yabancl. sermqe" tavsiye e'tmektedirler •. Dfinyanl.nher
yerinde bilinir ki yabancl sermaye XX "kAT"gayesiyle gelir ve klr
ma1'j1yilksek, istihdam va ekonominin iiretim gilcilnii art1rma va8l.fla-
1'1 dii~iik alana yat1rlln yapar. Ote yandan bu sermayenin yurt 191
"
"iiketim egilimini artl.rma tehlikasi de vard11'. Bununla beraber iyi
bir kontrol He belli oz-andayabanc1 serm<:yekalk1nmaya yardl.fllC1
olabilir. Nitekim Kalk:mmaPlan]. bu hususu dikkate alIU1§tlr.
10
0
_ Konsorsiyum Tiirkiye'nin belli oranda bir diviz rezer-
vi saglamaBlna yardl.m etme11, onu '*has"taa.dam"olara.k In.rakmamal1-
d1r. Anoakbu konuda mtittefiklorimmzin bu ana dek pek olumlu dav-
randlklar1n1 soylemek miimkiindegildir.
11°_ Konsorsiyum faaliyetleri kapa11 kap2lar ard1nda cereyan
etm$ktedir. Hiikiimetinbelli zamanlarda fa.aliye"t)er hakkl.nda.daba
detayll, bi1giler vermes]. bekl8llir.
12() - J{onsorsiyU8yard1mlarl. miirnkiln oldugu ka.dar aynl. §a.rt-
larla verilmelidir. Bunun 19in ""tip mukavelen bir an evvel haz1r-
la.nma11du-.
13
0
_Kredi ~art1arl. dabs. iisai"t hale g&tirilIll&lidir.
14°_ KonsorsiyumunDUyun-uUmumi11&Ili§kisi :
.Bilindigigibi, Di.iyu-uUJaumiOsmanll.. bor9larlnl1I1 ida.resi i1e
ilgili bif' kurulu§ idi. Bor91ar1n muntazamodenmesi i9in "tuz, tii-

50. - 46-
tUn, 1~kit av ve damga resimleri i1e ipek 0 Uru gibi" u gelir-
lerinin IDARESi 11 me§gul ol~ordu.
Konsor iy~ bu yonden Dil,yun-u U . 'ye bens t 1'e i an l'0k-
tur. Zira K~nsorsiyum. ~t i~i vergilerin hi9 birinin n tarh~,
ne tahakkuku, ne de tahsili l1e 11g11enmes. ate yandan l(oneorsi.¥u-
mun'l'iirki)e"nbsnali t,ilt'Jl'riD i§lerinde yetkilidegildir. Niha.yet
Kon orsiyum, d1~ f'inane an a.~~glJl1 ka.r§11 ak 1~in kurul U§ bir Ifa_
r Cl. kurulu§n gortinUmUndedir.
J(1Sa.casl.t kalk~nmaml..sa. yararll. oldugu nisbette Jlonsor i¥Umdan
yararlanmall. ve mUmkUnGlan en k1sa z nda Konsorsiyum kredileri-
nin all. asl.~ sona ermesi G lanmall.dl.r.

51. BIBL1:YOGiAFYA
- Dfttge Gerek~eleri, 1963,1964,1965,19 6,1967,1968 •
•.•irinei Bei Y1111.k Kalk1nma. Plam..
- 1963.1964,1965,1966,1967,1968 Program1ar1.
- Ikinci Be~ Yl111k Kalk~nmaP1anl.
- Buri tiMAN, Konsorsiyurn Yardlm1a.rJ., SDFD, C. XX, No.
2.8S. )59-311.
- Besim OS~NEL, Ka1k1nmanl.n Neres1ndcyiz? I Ankara,
1966, SSe 133-148.
- Baran Tuncer, Ni1et1erarasl. Iktisadi YardJ.m1ar va Kal-
klnma esa1e1erit Ankara, 1963.
- MemduhTA~A,»eviet Bor~larJ., Iatanbul,> 1965.
- Dr. Selahattin TWCER,Nrldye'sa YardJ.m Konsorsiyumu.
Iktisat ve ~~iY'e Dergisi, C. X f 0831:6. SSe 280-290.
- Dr. Se1ahattin TUNOn, 'I'iirkiye'ye Yardl.m Konsorsiyumu,
iktisadi Ara~tl.rma.Iar Tesisi ,No. 15. 1967,lstanbul.
- a.liye Bakan11g1 Konsorsiyum §ubesinden temin edilen
istatist1k vo diger mal'Umat.