ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ Α ΡΑΨΩΔΙΑ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

2. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
• Τίτλος
Σύγκρουση Αχιλλέα-Αγαμέμνονα
• Δημιουργός
Ανδρονίκη Σαββέλη - Βασιλεία Χατζηβασιλείου
• Διδακτικό αντικείμενο
Αρχαία Ελληνικά κείμενα από μετάφραση
• Τάξη
Β΄ Γυμνασίου
• Διδακτική/Θεματική Ενότητα
Ομήρου Ιλιάδα, Α 102-248: «Η αντίδραση του Αγαμέμνονα. Η σύγκρουση
του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα. Η επέμβαση της Αθηνάς την κρίσιμη
στιγμή».
• Χρονική διάρκεια
4 διδακτικές ώρες

3. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥΧώρος
Φυσικός χώρος: αίθουσα διδασκαλίας,
εργαστήριο πληροφορικής.
Εικονικός χώρος: ιστολόγιο
Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
• Για τον μαθητή: Εξοικείωση με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο, την
πλοήγηση στο διαδίκτυο και τη δημιουργία πολυτροπικών κειμένων, τη
γνώση των βασικών βημάτων για τη δημιουργία της περίληψης
(σημειώσεις - τεχνικές πύκνωσης, συγγραφή περίληψης).
• Για τον δάσκαλο: Εξοικείωση με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο
διδασκαλίας, συνεργασία με τον καθηγητή πληροφορικής για τεχνική
βοήθεια και καθοδήγηση των μαθητών (εφόσον χρειαστεί), υπενθύμιση
τεχνικών πύκνωσης λόγου για τη συγγραφή της περίληψης ενός κειμένου.
• Υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου:
Προϋποτίθεται η ύπαρξη εργαστηρίου πληροφορικής με σύνδεση στο
διαδίκτυο και διαδραστικός πίνακας.

4. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Οι μαθητές καθοδηγούμενοι από τον διδάσκοντα και
λειτουργώντας συνεργατικά διαμορφώνουν την ταυτότητά τους ως
υπεύθυνοι πολίτες αναπτύσσοντας την κριτική τους ικανότητα και την
ενεργό συμμετοχή στην «ανακάλυψη» της γνώσης. Ασκούνται τόσο στην
κατανόηση όσο και στην παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου με
παραδοσιακούς και σύγχρονους τρόπους, αλλά και στην αξιοποίηση της
κίνησης και της φωνής για την ανάδειξη των συναισθημάτων
(δραματοποίηση).
Έρχονται σε επαφή με στοιχεία του ομηρικού πολιτισμού και τα
συσχετίζουν με τη σύγχρονη εποχή. Παρακολουθούν τη φιλονικία, αλλά
και βιώνουν πώς αυτή επιτυγχάνεται μέσω της δραματοποίησης
(αυξητική πορεία έντασης, κορύφωση, παρεμβάσεις). Έτσι,
επιτυγχάνονται παιδαγωγικοί στόχοι όπως η συνεργασία, η αυτενέργεια,
η βιωματικότητα και η ενσυναίσθηση. Κοινή συνισταμένη του σεναρίου
σε όλες τις φάσεις του είναι -εκτός από την ανάλυση που ορίζει το
Πρόγραμμα Σπουδών- να αναδειχτεί και η αισθητική απόλαυση που
προσφέρει το ομηρικό κείμενο.

5. ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ
Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα,
στάσεις ζωής
Επιδιώκεται οι μαθητές :
• Να καλλιεργήσουν την κριτική τους ικανότητα και να διακρίνουν το
επουσιώδες από το ουσιώδες, προκειμένου να προβούν στη συγγραφή
περίληψης.
• Να «συναισθανθούν» τους ήρωες και να «δουν» πώς εξελίσσεται μια
συνομιλία σε φιλονικία.
• Να προβληματιστούν για τη θεϊκή παρέμβαση στα ανθρώπινα τόσο
στην ομηρική όσο και στη σύγχρονη εποχή.
• Να εξετάσουν τις διαχρονικές αξίες της ιεραρχίας, της πειθαρχίας, της
τιμής, της εξουσίας και τον ρόλο που αυτές διαδραματίζουν στη ζωή και
στις σχέσεις των ανθρώπων.

6. Γνώσεις για τη γλώσσα
Επιδιώκεται οι μαθητές :
• Να ασκηθούν στην καταγραφή σημειώσεων από τον προφορικό λόγο και
στον μετασχηματισμό τους σε περίληψη.
• Να εντοπίσουν το «σχήμα του αδυνάτου» και την επίπτωσή του στον λόγο.
• Να εντοπίσουν τα γραμματικά πρόσωπα, τα επίθετα, τις προσφωνήσεις και
τα γραμματικά υποκείμενα των ρημάτων του κειμένου και να συσχετίσουν
τις επιλογές αυτές με την κορύφωση της έντασης.
• Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της γλώσσας του σώματος, των
κινήσεων και της φωνής στην έκφραση των συναισθημάτων κατά τη
διάρκεια της δραματοποίησης.
• Να βιώσουν την απόλαυση της ακουστικής πρόσληψης του επικού κειμένου.

7. Γραμματισμοί
Επιδιώκεται οι μαθητές :
• Να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα.
• Να καλλιεργήσουν την ικανότητα κατανόησης του προφορικού λόγου.
• Να χρησιμοποιήσουν κριτικά το διαδίκτυο και το λογισμικό παρουσίασης.
• Να καλλιεργήσουν την πρωτοβουλία, την αυτενέργεια και τη
δημιουργικότητά τους, κατασκευάζοντας κείμενα πολυτροπικά αλλά και
δραματοποιώντας το απόσπασμα.
• Να μάθουν να συνεργάζονται και να κατανέμουν ρόλους στις ομάδες τους.

8. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
• Ομαδοσυνεργατική
• Κειμενοκεντρική
• Επικοινωνιακή
• Ερμηνευτική
• Ανακαλυπτική
• Διερευνητική

9. ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση είναι συμβατή με τα Δ.Ε.Π.Π.Σ
και Α.Π.Σ για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, καθώς
στοχεύει:
• στην εκτίμηση της λογοτεχνικής αξίας ενός έργου της αρχαίας
ελληνικής γραμματείας που η ποιότητα της μετάφρασής του
διασώζει τους εκφραστικούς τρόπους του αρχαίου κειμένου και
συγχρόνως αποτελεί ένα νέο λογοτεχνικό κείμενο
• στην κατανόηση και αξιολόγηση του ιλιαδικού ήρωα και του
κόσμου – πολιτισμού της Ιλιάδας
• στη συνειδητοποίηση της μετάπλασης του τρωικού μύθου σε επικό
ποίημα με επίκεντρο την μηνιν του Αχιλλέως.

10. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ
• Οι ΤΠΕ βοηθούν τους μαθητές να εντοπίσουν
πληροφορίες από πολλαπλές πηγές, τις οποίες θα
επεξεργαστούν κριτικά και θα τις αξιοποιήσουν, για να
δημιουργήσουν δικό τους λόγο. Θα χρησιμοποιήσουν
λογισμικά, προκειμένου να αναπτύξουν τη δεξιότητα της
κατανόησης του προφορικού λόγου, της συγγραφής
σημειώσεων αλλά και της δημιουργίας παρουσιάσεων.
Χρησιμοποιούν, τέλος, τεχνικές βιντεοσκόπησης και
κάνουν παρατηρήσεις επ’ αυτής, ενώ αναπτύσσουν και
τη δεξιότητα της ακουστικής κατανόησης.

11. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
• Οι μισοί μαθητές (1η
-2η
-3η
ομάδα) αναλαμβάνοντας το ρόλο του
ρεπόρτερ (με σύγχρονα μέσα) στην εποχή του Ομήρου θα
διερευνήσουν μια συγκεκριμένη πτυχή της σύγκρουσης Αχιλλέα –
Αγαμέμνονα. Τα συμπεράσματά τους θα συμπεριληφθούν στο
περιοδικό της εποχής «Μήνις» και συγκεκριμένα στο αφιέρωμα με
τίτλο «Παρακολουθώντας το ξέσπασμα του θυμού του Αχιλλέα».
Στην προκειμένη περίπτωση Το περιοδικό - όπου θα γίνονται οι
αναρτήσεις –θα είναι το ιστολόγιο της τάξης τους.
• Οι άλλοι μισοί μαθητές (4η
-5η
-6η
ομάδα) αναλαμβάνοντας το ρόλο
του σύγχρονου ρεπόρτερ θα διερευνήσουν το συγκεκριμένο
επεισόδιο με μια πιο σύγχρονη ματιά. Τα συμπεράσματά τους θα
συμπεριληφθούν σε μια σχολική εκδήλωση για τον Όμηρο με θέμα:
«Συμπληρώνοντας τον αρχαίο Όμηρο…».
• Στο τέλος οι ομάδες θα ανταλλάξουν πληροφορίες ώστε να
αλληλοσυμπληρωθούν συμμετέχοντας σε μια ημερίδα με τίτλο «Οι
αρχαίοι ρεπόρτερ συναντούν τους σύγχρονους για χάρη του
Ομήρου»

12. Α΄ Φάση: η αφόρμηση
1η
ώρα
• Παρακολουθήστε το βίντεο της ΕΡΤ από την Βικιπαίδεια για τον
Άρη και την Έριδα ( λεπτό 1.01 έως 6.28) και στη συνέχεια
συζητήστε τα ακόλουθα ερωτήματα:
• Ποια η μυθολογική ερμηνεία για την προέλευση της φιλονικίας
και του πολέμου;
• Για ποιους λόγους και ανάμεσα σε ποιους γίνονται σήμερα οι
φιλονικίες και οι πόλεμοι;
• Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να αποφευχθούν;
• Μπορεί μια φιλονικία να εκδηλωθεί ή να επιδεινωθεί από την
παρέμβαση τρίτων π.χ , συμφέροντα τρίτων;
• Ποιο ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην παρουσίαση ενός γεγονότος; Το
παρουσιάζουν όπως ακριβώς συνέβη, το συμπληρώνουν, το
παραποιούν;
• Πόσο επηρεάζεται η κοινή γνώμη από τα ΜΜΕ;

13. Β΄ Φάση: το κείμενο
1η
ώρα (χρήση διαδραστικού πίνακα)
Κοινό Φύλλο Εργασίας:
«Παρακολουθώντας τη συνέλευση των Αχαιών»
• Ακούστε το ηχητικό αρχείο (από το 6.50 έως το 12.18) από τη
μετάφραση Καζαντζάκη – Κακριδή με αφηγητή τον Χάρη
Πολιτόπουλο .
• Παρακολουθήστε στο youtube το αντίστοιχο μαθητικό video
• ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ Α-2 Αχιλλέως μήνις ( Ο θυμός του Αχιλλέα ...
• και κρατήστε σημειώσεις απαντώντας στα ακόλουθα ερωτήματα:
 Ποια πρόσωπα συνομιλούν μεταξύ τους;
 Ποιο το θέμα της συζήτησής τους;
 Ποιος μιλά πρώτος και για ποιο θέμα;
 Τι του απαντά ο συνομιλητής του;
 Ποια είναι η στάση τους αρχικά και ποια στη συνέχεια;
 Τι είναι αυτό που τους κάνει να αλλάζουν στάση;

14. Κοινό Φύλλο Εργασίας (συνέχεια)
• Μπορείτε να έχετε ανοιχτά τα σχολικά σας εγχειρίδια στις σελίδες
25-27 ή να ανατρέχετε στο ψηφιακό σχολείο
http://digitalschool.minedu.gov.gr/
• Αφού απαντήσετε ομαδικά τις ερωτήσεις στο φύλλο εργασίας και ο
γραμματέας της ομάδας ανακοινώσει τις απαντήσεις στην
ολομέλεια, καθένας από εσάς ατομικά ας αξιοποιήσει τις
σημειώσεις που αφορούν πληροφορίες του κειμένου (και όχι
συναισθήματα ή δικές του κρίσεις) και ας συντάξει τη δική του
περίληψη απαντώντας στο ερώτημα: «Τι συμβαίνει στη συνέλευση
των Αχαιών;».

15. Γ΄ φάση
Διαφορετικά φύλλα εργασίας
2η και 3η
ώρα
Ρεπόρτερ του παρελθόντος
με βαθιά πίστη στους θεούς (1)Επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες για να δημιουργήσετε ένα
πολυτροπικό κείμενο συνδυάζοντας κείμενο, ήχο, εικόνες (movie maker) με
θέμα: «Οι θεοί παρόντες στη σύγκρουση;» Γράψτε τα συμπεράσματά σας στο
περιοδικό Μήνις.
• ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ
• Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση (Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο)
Τα ζητήματα που πρέπει να πραγματευτείτε είναι τα εξής:
• Σε ποιους θεούς γίνεται αναφορά στο κείμενο;
• Ποια επίθετα τους αποδίδονται και γιατί;

16. Ρεπόρτερ του παρελθόντος
με βαθιά πίστη στους θεούς (2)
• Ποια αντίληψη του ομηρικού ανθρώπου για τους θεούς αναδεικνύει
αυτή η αναφορά;
• Θα συμπεριφέρονταν διαφορετικά οι ήρωες αν ήξεραν ότι δεν
έχουν τη στήριξη των θεών;
• Θα άλλαζε κάτι στο κείμενο αν ο Όμηρος ήταν άθεος;
• Θα άλλαζε κάτι στον τρόπο που αντιλαμβάνεστε το κείμενο, αν και
οι ίδιοι ήσασταν άθεοι;

17. Ρεπόρτερ του παρελθόντος
με φιλολογικές ανησυχίες
• Αφού επισκεφθείτε τη σελίδα του Ελληνικού πολιτισμού
Ελληνικός Πολιτισμός και απαντήστε τις παρακάτω ερωτήσεις,
αποδώσετε σχηματικά τις απαντήσεις σας με ένα εννοιολογικό
χάρτη στην εφαρμογή popplet και δημοσιεύστε τον στο περιοδικό
Μήνις :
• Τι είναι το «Σχήμα αδυνάτου»; Σε ποιο σημείο υπάρχει στο κείμενο;
Προσπαθήστε να το αναδιηγηθείτε με δικά σας λόγια.
• Γιατί το χρησιμοποιεί ο ήρωας;
• Μπορείτε να δώσετε και άλλα παραδείγματα χρήσης αυτού του
σχήματος από λογοτεχνικά κείμενα;
• Τι θέλουμε να δείξουμε με την επιλογή αυτού του τρόπου έκφρασης;
• Η γνώση του σχήματος του αδυνάτου από την πλευρά του ακροατή
φωτίζει περισσότερο τη σκηνή αυτή ή όχι;

18. Ρεπόρτερ του παρελθόντος
με έφεση στην ψυχολογία
Δημιουργήστε δύο συννεφόλεξα με επίθετα που να χαρακτηρίζουν
τον Αχιλλέα και τον Αγαμέμνονα και προσθέστε τα κάτω από
άρθρο σας για τη συναισθηματική κατάσταση των δύο ηρώων στο
περιοδικό «Μήνις» με τον τίτλο: «Ψυχολογικά πορτρέτα» .
Λάβετε προηγουμένως υπόψη σας τα εξής:
• Πώς χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Όμηρος κάθε ήρωα;
• Πώς χαρακτηρίζει ο ένας τον άλλο;
• Θα αντιδρούσε με τον ίδιο τρόπο ο Αχιλλέας αν δεν ήταν γιος
θεάς;
• Θα αντιδρούσε διαφορετικά ο Αγαμέμνονας αν δεν ήταν
αρχιστράτηγος και βασιλιάς της πιο πλούσιας ελληνικής πόλης;

19. Ρεπόρτερ του παρόντος
με καλλιτεχνικές ανησυχίες
Αφού επισκεφτείτε τη ιστοσελίδα ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ (Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο), δημιουργήστε ένα κόμικ για την φιλονικία του
Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα στο storyboard that και ένα κολάζ
στην εφαρμογή photovisi με θέμα τη σύγκρουση των δυο ηρώων.
Προσπαθήστε να εντάξετε και στις δυο δημιουργίες σας σχετικούς
στίχους του κειμένου.
Λάβετε υπόψη σας ότι τα συμπεράσματά σας θα συμπεριληφθούν
σε μια σχολική εκδήλωση για τον Όμηρο με θέμα:
«Συμπληρώνοντας τον αρχαίο Όμηρο…».

20. Ρεπόρτερ του παρόντος
επικοινωνιολόγοι
Αναλαμβάνοντας το ρόλο του απλού Αχαιού στρατιώτη να κάνετε ένα
διάλογο με τους φίλους σας στο fakebook με θέμα: «Ποια απήχηση είχε
η σύγκρουση στους Αχαιούς; Πώς το κοινό βίωσε το επεισόδιο;»
Στην απάντησή σας να λάβετε υπόψη τα εξής:
• Ποια επικοινωνιακά λάθη έκαναν και οι δύο ήρωες με αποτέλεσμα τη
ρήξη;
• Τι θα τους συμβουλεύατε για να διαχειριστούν το θυμό τους;
• Τι θα συμβουλεύατε τον Αχιλλέα, αν τον συμπαθούσατε περισσότερο;
• Πώς θα παρουσιάζατε τον Αγαμέμνονα στους φίλους σας για να τους
στρέψετε εναντίον του;
• Λάβετε υπόψη σας ότι τα σχόλιά σας θα συμπεριληφθούν σε μια
σχολική εκδήλωση για τον Όμηρο με θέμα: «Συμπληρώνοντας τον
αρχαίο Όμηρο…».

21. Ρεπόρτερ του παρόντος-
πολιτικοί
Αν μεταφέραμε τη σκηνή στο σήμερα, ποιοι χαρακτήρες- ρόλοι
κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν να ενσαρκώσουν τους ρόλους
του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα είτε από την πολιτική σκηνή
είτε σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής. Δημιουργήστε τα προφίλ
τους στο voki.
• Λάβετε υπόψη σας ότι τα συμπεράσματά σας θα συμπεριληφθούν
σε μια σχολική εκδήλωση για τον Όμηρο με θέμα:
«Συμπληρώνοντας τον αρχαίο Όμηρο…».

22. Δ΄ φάση : Βοηθοί του Ομήρου
Υποθέστε ότι καλείστε να «συμπληρώσετε τον Όμηρο»
προσθέτοντας μια ενότητα (περίπου 20 στίχων) μετά το στίχο 188 με
πλαγιότιτλο: «Ένας τολμηρός Αχαιός αντιδρά …».
Την ενότητα να τη γράψετε συνεργατικά στο wiki.
Βοηθητικές ερωτήσεις:
• Ποιο το κίνητρο της ανάμειξής του;
• Με ποιον ήρωα θα συντασσόταν;
• Ποια συναισθήματα – εντυπώσεις από τη σύγκρουση θα μετέφερε;
• Ποια η προσδοκία του από τους πρωταγωνιστές της φιλονικίας;

23. Στόχος σας είναι να δραματοποιήσετε και να βιντεοσκοπήσετε τη
σκηνή της φιλονικίας του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα (στ. 102-188),
καθώς και τη σκηνή που προσθέσατε.
Κάθε ομάδα πρέπει να επιλέξει έναν εκπρόσωπο - πρωταγωνιστή
(Αχιλλέας – Αγαμέμνονας – Αχαιός) και έναν σκηνοθέτη και τα
υπόλοιπα μέλη καλούνται να βοηθήσουν τους ηθοποιούς να
υποδυθούν τον ρόλο τους.
Πρέπει να βρείτε και έναν εθελοντή για να βιντεοσκοπήσει το
δρώμενο.
Δ΄ φάση : το τελικό προιόν
Κοινό Φύλλο Εργασίας: Δραματοποίηση,
βιντεοσκόπηση (4η ώρα)

24. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
• Κείμενα
Κείμενα σχολικών εγχειριδίων
Ομηρικά Έπη: «Ιλιάδα» Β΄ Γυμνασίου, Α 102-188 , σελ. 25-27
Υποστηρικτικό/εκπαιδευτικό υλικό
Όμηρος, «Ιλιάδα» ραψωδία Α (απόσπασμα), μετάφραση: Ν. Καζαντζάκης - Ι. Θ.
Κακριδής, αφήγηση: X. Πολιτόπουλος [πηγή:YouTube].
Ψηφιακό σχολείο http://digitalschool.minedu.gov.gr/ .
• Φωτογραφίες/ Εικόνες
«Η Ιλιάδα και η Μυκηναϊκή εποχή»
Ελληνικός Πολιτισμός
• Ιστοσελίδες
Βικιπαίδεια
Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα
Ελληνικός Πολιτισμός
ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ
Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση (Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο)

25. ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ

26. ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ

27. ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ

28. ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ

29. Ευχαριστούμε για την προσοχή σας