Πρόκειται για μια κοινή προσπάθεια εκπαιδευτικών-μαθητών/τριών της σχολικής μας κοινότητας. Σκοπός της να προβάλλει τα ενδιαφέροντα, τις ανησυχίες και τις ανάγκες μας στην τοπική μας κοινότητα. Παράλληλα φιλοδοξούμε να αποτελέσει ένα χώρο εποικοδομητικού διαλόγου γύρω από ποικίλα θέματα.

1. 1
Αλήζπρεο Πέλεο
Μαζεηηθή θαη ΢ρνιηθή εθεκεξίδα
Ηαλνπάξηνο -Μάξηηνο 2021
11ν θαη 21ν
Γεκνηηθφ ΢ρνιείν Δπφζκνπ
11dimevo@school.gr
21dimevo@school.gr

2. 2
ΘΔΜΑΣΑ:
Lockdown ζ.5
 Σα ζπλαηζζήκαηά
καο ζηελ θαξαληίλα
 Ζκεξνιόγην
ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΓΗΑΣΡΟΦΖ
ζ. 16-18
 Γηαηξνθή
 Σαμίδη ζηελ
«Οδνληνρώξα»
ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ζ.13-14
 Αλαθύθισζε
 Ζ ξύπαλζε ηνπ αέξα
ΚΖΠΟΤΡΗΚΔ΢ ΢ΤΜΒΟΤ-
ΛΔ΢ ζ.13
Η΢ΣΟΡΗΚΑ ζ.6-12
 Ζ έλαξμε ηνπ Απειεπζε-
ξσηηθνύ Αγώλα ζηελ Κε-
ληξηθή Μαθεδνλία
 Ο Αγώλαο ζηε Μαθεδνλί-
α 1821 , Απόςεηο
 Ζκεξνιόγην ελόο Δπαλα-
ζηάηε
 Νηθόιανο Καζνκνύιεο
 « Δλζπκήκαηα ηνπ Αγώ-
λα»
 Ζ Δπαλάζηαζε ζηε Νά-
νπζα θαη ηε Βέξνηα
 Ζκεξνιόγην ελόο ελόο
λαπηηθνύ ηνπ Αγώλα
ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΔΠΗ΢ΣΖ-
ΜΖ ζ.15
 «Ο Αζηξνιάβνο»
 «Σν Μεράλεκα»
 Μόξθσζε ή Παξακόξ-
θσζε
 Δαξηλή Ηζεκεξία ζ.2
 Ο Δξκήο ζ.4
 Σα καγηθά καμηιάξηα ζ.4
 Νεζίδα Βηβιηνζήθεο ζ.3
Καλωσόρισμα του δεύτερου φύλλου της σχολικής εφημερίδας μας
Το δεύτερο φύλλο της εφημερίδας των σχολείων μας δημοσιεύεται μέσα στις ιδιαίτερες
συνθήκες της καραντίνας. Ωστόσο οφείλει να μην απουσιάζει για πολύ και να αποτελεί
τον δίαυλο επικοινωνίας της σχολικής κοινότητας με όλους εσάς.
Εαρινή Ισημερία
Η Εαρινή Ισημερία (equinox) πραγματοποιείται σήμερα ΢άββατο 20 Μαρτίου 2021 και ώρα
11:37. Για την Ελλάδα όπως και για όλο το βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη μας δεν είναι
παρά ένα αστρονομικό φαινόμενο που συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, στις 22-23 ΢επτεμ-
βρίου και στις 20-21 Μαρτίου, κι αυτό όπως χαριτωμένα λέει ο Γρηγόριος Ξενόπουλος,
επειδή «Η Γη μας έχει κάποιο ελάττωμα εκ γενετής: Ο άξονας της δεν είναι κάθετος στο
επίπεδο της τροχιάς της ολόγυρα στον ήλιο.*...+και ξέρετε τα αποτελέσματά του; Οι τέσ-
σερις εποχές του χρόνου...» ( Γεωγραφία Έκτης Δημοτικού , Κεφ .5) Είναι η επίσημη
έναρξη της άνοιξης, η αρχή μιας νέας ζωής, η άνθιση του ιδανικού, της ελπίδας. Είναι μια
ακόμη αναζωογονητική ανάσα καθώς πορευόμαστε προς το μέλλον. Μέσα στις τόσες
άτυχες και ανατρεπτικές «αλήθειες» του 21ου αιώνα ,η εαρινή ισημερία του 2021 καλωσο-
ρίζει μια μοναδική επέτειο, «Σα 200 χρόνια από την έναρξη του Αγώνα τω Ελλήνων για
Εθνική Ανεξαρτησία». Είναι μοναδική ,όχι μόνο εξαιτίας της σημασίας της στην εθνι-
κή ,πολιτική και θρησκευτική ταυτοποίηση της εξουθενωμένης από πολέμους, πονηρές
συμμαχίες και βασιλικές δυναστείες Ευρώπης αλλά και του πρωταγωνιστικού ρόλου Ελ-
λήνων αγωνιστών, ξένων ηγετών και Οθωμανών κατακτητών, των μεταξύ τους σχέσεων
και διαφορών που εντέλει οδήγησαν στην εθνική κυριαρχία μιας αρχικά περιορισμένης
γεωγραφικής ελληνικής έκτασης ,στην σταδιακή αποκατάσταση των αξιών του Ευρωπαϊ-
κού Διαφωτισμού και τέλος στην παρακμή του Οθωμανικού Κράτους.
Οι Έλληνες επαναστάτες προετοιμασμένοι θεωρητικά και ψυχικά -αν και στρατιωτικά
μειονεκτούσαν των Σούρκων- αποφασίζουν εκεί κοντά στην τότε εαρινή ισημερία του 1821
να εξεγερθούν. ΢ίγουρα δεν γνώριζαν τα όσα θα ακολουθούσαν. Ο Ρήγας , ο Κοραής ,ο
Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άνθιμος Γαζής κ.ά ,μας διδάσκει το βιβλίο Ιστορίας, είχαν ήδη ανάψει
από τον 17ο αι. την απελευθερωτική φλόγα χωρίς να λείπουν, ήδη από το ν 16ο αι. τοπικές
εξεγέρσεις-πολλές φορές υποκινούμενες από ξένους. Ανεξάρτητα από τις δυσκολίες λό-
γω των προγενέστερων κατακτητών (Βενετών, Ρώσων, Γάλλων, Άγγλων και Σούρ-
κων) ,τα προσωπικά και πολιτικά κίνητρα που οδήγησαν σε εμφύλιο, τις εμμονές και
τα πάθη των Ελλήνων η φλόγα για τις αλύτρωτες πατρίδες θα μείνει άσβηστη
ως τις αρχές του 20ου αιώνα.
΢την χαραυγή λοιπόν του 21ου αιώνα, έχει σημασία να δούμε την Ελληνική Επα-
νάσταση, όπως και κάθε εθνική επανάσταση για ελευθερία, αυτονομία και δικαι-
οσύνη ως ευχή για κάθε νέα μετάβαση.
Κ..Γ 20 Μαξηίνπ 2021, Δύνζκνο
200 ΥΡΟΝΗΑ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΞΔΓΔΡ΢Ζ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΧΝ ΚΑΣΑ ΣΧΝ ΟΘΧ-
ΜΑΝΧΝ ΚΑΗ
ΣΑ ΔΠΑΝΑ΢ΣΑΣΗΚΑ ΚΗΝΖΜΑΣΑ ΢ΣΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ
Δκκαλνπήι Παπάο: Ο ΢εξξαίνο έκπνξνο θαη
επαλαζηάηεο
Οκαδηθέο θαη αηνκηθέο εξγαζίεο ησλ καζεηώλ ηνπ ΢Σ1 ( ζει.3-9)
11ο και 21ο Δημοηικό
Στολείο Εσόζμοσ
Χαριλάοσ Τρικούπη 26
Τηλ: 650761 , 641090
Εύοζμος - Θεζζαλονίκης
Μάρηιος 2021
«Αο κε βξέμε πνηέ
Τν ζύλλεθνλ, θαη ν άλεκνο
ζθιεξόο αο κε ζθνξπίζε
ν ρώκα ην καθάξηνλ πνπ ζαο
ζθεπάδεη.»
, Δηο ηνλ Ιεξόλ Λόρνλ, Αλδξέαο Κάι-
βνο ,Άπαληα,εηζαγωγή Κωλζηαληίλνπ
Τζάηζνπ,ΟΔΓΒ, Αζήλα 1979,ζει.109

3. 3
10 Μαξηίνπ 2021
Πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηαξθνχο αλαβάζκηζεο ηνπ πιηθνηερληθνχ εμνπιηζκνχ
ηεο ζρνιηθήο καο θνηλφηεηαο, δεκηνπξγήζακε κηα λεζίδα (ή αιιηψο γσληά) ειε-
θηξνληθψλ ππνινγηζηψλ κέζα ζην ρψξν ηεο ζρνιηθήο βηβιηνζήθεο. Πεξηιακβάλεη 4
Ζ/Τ λέαο ηερλνινγίαο κε ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν θη φια ηα πεξηθεξεηαθά εμαξηήκα-
ηα (νζφλεο, πιεθηξνιφγηα, ερεία, αθνπζηηθά κε κηθξφθσλα, εθηππσηήο).
΢θνπφο καο είλαη η εκπαιδεςηική αξιοποίηζή ηεο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη καζεηη-
θφ πιεζπζκφ ησλ ζρνιείσλ καο. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε νξηζκέλνπο απφ ηνπο ηξφ-
πνπο πνπ κπνξεί ε ζπγθεθξηκέλε γσληά λα αμηνπνηεζεί είηε αηνκηθά είηε νκαδηθά:
 Πξφζβαζε ζε απνζεηήξην ςεθηαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (e-books, πεξηνδη-
θά, ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο, θ.ά.)
 Οξγάλσζε καζεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (παξνπζηάζεηο, θχιια εξγαζίαο, pro-
jects, άξζξα ζηε ζρνιηθή εθεκεξίδα, θχιια εξγαζηψλ, θ.ά.)
 Γεκηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (εθπαηδεπηηθνί, καζεηέο/ηξηεο ζηα πιαίζηα
ησλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ ή ησλ ζρνιηθψλ πξνγξακκάησλ Πνιηηηζηηθψλ, Αγσγήο Τγείαο, Πεξηβαιινληηθψλ, θ.ά.)
 Μέζν δηαθνξνπνηεκέλεο δηδαζθαιίαο
Εςσαπιζηούμε ιδιαίηεπα ηοςρ ζςναδέπθοςρ εκπαιδεςηικούρ Σαλο-
νικίδη Ιωάννη, Αγαζιώηη Ξενοθών για ηην πολύηιμη βοήθειά ηοςρ
ζε όλερ ηιρ θάζειρ ηηρ δημιοςπγίαρ ηηρ νηζίδαρ ειδικά, αλλά και
γενικά για ηην ςποζηήπιξή ηοςρ ζηη διαδικαζία ένηαξηρ ηων ηεσνο-
λογιών ζηην εκπαιδεςηική διαδικαζία. Επίζηρ, εςσαπιζηούμε ηον
Σύλλογο Γονέων-Κηδεμόνων ηων ζσολείων μαρ για ηην οικονομι-
κή ζςνειζθοπά ηος ζηο εγσείπημα, καθώρ και ηο ημήμα Ηλεκηπο-
λόγων ηος Δήμος Κοπδελιού-Εςόζμος για ηην ηοποθέηηζη νέος
θωηιζμού ζηο σώπο ηηρ ζσολικήρ βιβλιοθήκηρ.
Από τις Γιευθύνσεις του 21ου & 11ου Γ. ΢. Δυόσμου
ΝΕΟ !!!
΢ΣΟ
΢ΧΟΛΕΙΟ
ΜΑ΢

4. 4
Ο ιόγνο... ζηα παηδηά
« Ζ Λέλσ» , δσγξαθηά ηεο Διεπζεξίαο Καξαιηφιηνπ ΢Σ1
Σης Λένως
Άλλα Καξακαλίδνπ ΣΤ1
Δίκαη ε Λέλσ Μπφηζαξε. Δίκαη γελλαίν θνξίηζη πνπ πνηέ δε ζα ηα
παξαηήζσ θαη πνηέ δε ζα παξαδνζψ ζηνπο Σνχξθνπο .
Πξέπεη λα ηξέμσ γξεγνξφηεξα λα κε κε πηάζνπλ. Γε ζέισ λα
ζθιαβσζψ φπσο νη άιιεο Γηα λα μεθχγσ πξέπεη λα πάσ ζηα βνπ-
λά. Δίκαη γεκάηε φπια γηα λα ηνπο πνιεκήζσ.
Με πεξηθχθισζαλ. Μνπ ιέλε λα ξίμσ ηα φπια θάησ.
Γελ ηα ξίρλσ. Αξρίδσ λα ηνπο βξίδσ. Πξνηηκψ λα ζθνησζψ παξά
λα πέζσ ζηα ρέξηα ηνπο.
Καθνζνχιη 1804
( Βαζίδεηαη ζην ηζηνξηθφ δεκνηηθφ ηξαγνχδη «Σεο Λέλσο Μπφηζαξε», Αλζνιφ-
γην Δ΄, ΢Σ΄ζει.190)
Ένα διαθοπεηικό δέμα
Νηθνιέηα Μπιωλά ΣΤ1
΋ια μεθίλεζαλ φηαλ ν
Δξκήο ήξζε ζην ζπίηη.
΢ίγνπξα ζα αλαξσηηέ-
ζηε πνηνο είλαη.Ο Δξκήο
είλαη ν γάηνο κνπ. Βξέ-
ζεθε ζην ζπίηη κνπ απφ
έλα παξάμελν παηρλίδη
ηεο κνίξαο.
Ο Δξκήο ρακέλνο ζηνπο
δξφκνπο ηεο Πεξαίαο
βξήθε θαηαθχγην ζε έλα θνξηεγφ ηνπ ΔΛΣΑ . Απηφ
κεηέθεξε επηζηνιέο θαη δέκαηα ζην θέληξν δηαινγήο
ηνπ ΔΛΣΑ ζην Παιαηφθαζηξν.΋ηαλ έθηαζε ην θνξ-
ηεγφ εθεί έθιπεθηνη νη νδεγνί αλαθάιπςαλ ηελ
χπαξμε ελφο κηθξνχ γάηνπ κέζα ζηε κεραλή.΢ηε
ζπλέρεηα επηθνηλψλεζαλ κε δηάθνξεο θηινδσηθέο
εηαηξίεο νη νπνίεο φκσο ήηαλ γεκάηεο απφ αδέζπνηα
δψα.Μπξνζηά ζε απηφ ην αδηέμνδν ν παηέξαο κνπ, ν
νπνίνο εξγάδεηαη εθεί,πξνζθέξζεθε λα ηνλ πάξεη γηα
ηνλ θηινμελήζνπκε κέρξη λα βξεζεί κηα ιχζε.Γελ ζα
μεράζσ ηελ πξψηε θνξά πνπ Δξκήο ήξζε ζπί-
ηη.Ήηαλε κηθξφο,γιπθφο αιιά θνβηζκέλνο. ΢η-
γά ,ζηγά κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ εμνηθεηψζεθε
καδί καο, καο αγάπεζε θαη ηνλ αγαπήζακε θαη έηζη
ηνλ πηνζεηήζακε ρσξίο δεχηεξε ζθέςε.
΋ιε απηή ε εκπεηξία κε ηνλ Δξκή κε βνήζεζε λα
μεπεξάζσ ηνλ θφβν κνπ γηα ηα δψα ελψ παξάιιεια
κε έθαλε πην ππεχζπλε θαζψο αλέιαβα θάπνηεο απφ
ηηο θξνληίδεο ηνπ. Σέινο, κε έθαλε λα ζπλεηδεην-
πνηήζσ φηη ππάξρνπλ πνιιά αδέζπνηα δψα , ηα νπνί-
α ρξεηάδνληαη θξνληίδα θαη ζηέγε. Άιισζηε, πηνζε-
ηψληαο έλα δσάθη θεξδίδνπκε έλαλ θαιφ θίιν!!!
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ (2020-2021)
ΤΑ ΜΑΓΙΚΑ ΜΑΞΙΛΑΡΙΑ
Φώηεο Βαξβέξεο Γ1
Σα καγηθά καμηιάξηα ηνπ Δπγέληνπ Σξηβηδά είλαη
έλα βηβιίν αζηείν, γεκάην πεξηπέηεηα θαη δξάζε. Οη
ήξσεο ηνπ είλαη πνιινί, θάπνηνη είλαη θαινί θαη
θάπνηνη θαθνί. Ο Αξπαηίιανο, ν βαζηιηάο ηεο Οπξα-
λνχπνιεο ήηαλ πνιχ θαθφο θαη φινη νη πνιίηεο δελ
ηνλ αγαπνχζαλ θαζφινπ γηαηί ηνπο είρε επηβάιεη
θξηρηνχο λφκνπο. Μέρξη θαη ζηνλ χπλν ηνπο, ηνπο
έθαλε λα βιέπνπλ εθηαιηηθά φλεηξα. ΋κσο φπσο θαη
ζηελ πξαγκαηηθή δσή καο φηαλ αγσλίδεζαη γηα θάηη
ην θαηαθέξλεηο ,έηζη θαη νη Οπξαλνπνιίηεο θαηάθε-
ξαλ λα πεηάμνπλ ηα καγηθά καμηιάξηα θαη λα θέ-
ξνπλ πίζσ ηα φκνξθα φλεηξά ηνπο.
Γηαβάδνληαο ην βηβιίν απηφ θαηαιαβαίλνπκε πφζν
ζεκαληηθφ είλαη λα είκαζηε πάληα θαινί θαη δίθαηνη
κε ηνπο γχξσ καο , γηαηί φηη θαθφ θάλεηο ζηνλ άιιν,
ην ίδην ζα πάζεηο θαη εζχ. Δπίζεο πξέπεη λα ηνπο
αγαπάκε θαη λα ηνπο ζεβφκαζηε γηα λα δνχκε φινη
καδί επηπρηζκέλνη.

5. 5
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Αναστασία Πασιοπούλου Ε3
Αγαπεηφ κνπ εκεξνιφγην,
ην πξσί γηα εκέλα δελ εί- λαη θαη ην
φ,ηη θαιχηεξν…. Ζ κεηέ- ξα κνπ ζπλή-
ζσο κνπ έρεη έηνηκν ην πξσηλφ, θάζε θν-
ξά θαη θάηη άιιν , γηα λα κελ βαξηέκαη. Αιιά ην
αγαπεκέλν κνπ είλαη ε καξκειάδα κε βεξίθνθν θαη
δεκεηξηαθά κε γάια.
Ακέζσο κεηά ην πξσηλφ πιέλνκαη θαη ζηξψ-
λσ ην θξεβάηη κνπ, ήξζε θαη ε ζεηξά ηνπ Σζαηίια,
ψξα γηα λα θάεη…. Κη απηφο θαζψο θηλείηαη αξγά -
αξγά εγψ ηνλ πξνθαιψ κε κηθξά θφιπα γηα λα ηνλ
λεπξηάζσ , ηδνχ θαη ην φλνκα Σζαηίιαο . Ακέζσο
κεηά πεγαίλσ ζηελ ηειεφξαζε θαη βάδσ κνπζηθή.
Καη λα πνπ ήξζε ε ζηηγκή πνπ ε κακά κνπ ζα κε
θσλάμεη γηα λα θάλσ ηα καζήκαηά κνπ. ΋πσο πά-
ληα ιέεη «Αλαζηαζία έρεηο πάξα πνιχ δηάβαζκα !!!»
θαη Θεέ κνπ λα κελ πηάζεη ζηα ρέξηα ηεο ηελ Ηζηνξί-
α , κπνξεί λα κε βάιεη λα πσ ηξεηο θνξέο ην κάζεκα
θαη ιίγεο ιέσ…
Ζ ζεηξά ηνπ κεζεκεξηαλνχ έθηαζε , πνιιέο θν-
ξέο βνεζάσ ηε κακά κνπ λα ζηξψζνπκε ην ηξαπέδη
καδί. ΋ηαλ ηειεηψλσ κε ην θαγεηφ αξρίδεη ε κνηξαί-
α ζηηγκή ηνπ δηαδηθηπαθνχ καζήκαηνο , ζπλήζσο
κνπ αξέζεη , αιιά φηαλ κεηά έρσ Αγγιηθά ηειεηψλσ
ηφζν αξγά πνπ θπξηνιεθηηθά λπρηψλεη , φπσο ζήκε-
ξα. Ήδε έθηαζε 8:30 ην βξάδπ ζην ηξαπέδη κε πεξη-
κέλεη έλα σξαίν ζάληνπηηο κε γαινπνχια θαη θαζέ-
ξη…. Καη κηα κηθξή ζνθνιαηίηζα δελ ζα βιάςεη!! Ζ
ψξα πέξαζε έθηαζε ην βξάδπ . Ζ κέξα κνπ δπζηπ-
ρψο πέξαζε κπξνζηά ζε έλαλ ππνινγηζηή. ΍ξα γηα
κπάλην θαη δφληηα. Μεηά ζα πάσ λα πηάζσ ην θαιχ-
ηεξν ζεκείν ηνπ θαλαπέ . Δθεί ζα καιψζσ κε ηνλ
αδεξθφ κνπ…
Αγαπεηφ κνπ εκεξνιφγην, απηή είλαη κηα κέξα
πνπ δσ ζηελ θαξαληίλα , ζα ήζεια λα γπξίζσ ηνλ
ρξφλν πίζσ θαη λα γίλνπλ φια φπσο παιηά.
LO
CK
D
O
W
N
Σα συναισθήματά μας στην καραντίνα
Χριστίνα Περπέρη Ε’3
Κάζε κέξα είκαζηε κέζα ζε lockdown
δειαδή θαξαληίλα.Διπίδνπκε φινη λα ηε-
ιεηψζεη απηή ε παλδεκία κε ηνλ Covid-19
(θνξνλντφ).Απφ θάησ έρεη κεξηθά παξα-
δείγκαηα “πψο πεξλάλε θάπνηνη άλζξσπνη
ζηελ θαξαληίλα”.Κάπνηνη άλζξσπνη πεξ-
λάλε ζηελ θαξαληίλα πνιχ σξαία γηαηί
έρνπλε ρξφλν κε ηελ νηθνγέλεηά
ηνπο.Παίδνπλ φινη καδί,κηιάλε θαη ζπδε-
ηάλε ηα πξνβιήκαηά ηνπο θ.η.ι.Άιινη
φκσο είλαη ιππεκέλνη πνιχ ή ιίγν γηαηί
είλαη κφλνη θαη δελ κπνξνχλ λα δνπλ ηνπο
γνλείο ηνπο. ΋κσο κεξηθνί ην απνιακβά-
λνπλ,ραιαξψλνπλ απηέο ηηο κέξεο θάλνπλ
πξάγκαηα πνπ δελ κπνξνχλ λα θά-
λνπλ ηηο θαζεκεξηλέο κέ-
ξεο.Μεξηθνί πεξλνχλ ηηο ψξεο ηνπο πνιχ
πνιχ βαξεηά γηαηί έρνπλ δηαβάζεη φια ηα
βηβιία ηνπο ή έρνπλ παίμεη ην παηρλίδη
ηνπο πνιιέο θνξέο.
Απηά ήηαλ κεξηθά παξαδείγκαηα γηα λα
δείηε θάπνηνη πψο πεξλάλε ζηελ θαξαληί-
λα!Διπίδσ λα πεξλάηε πνιχ σξαία απηέο
ηηο εκέξεο φζν θαη αλ είλαη βαξεηά! Δθκε-
ηαιιεπηείηε ην!Δίκαη ζίγνπξε φηη ε παλ-
δεκία κε ηνλ θνξνλντφ ζα πεξάζεη!!!!
Σθίηζν: Διεπζεξία Καξαιηόιηνπ ΣΤ1
Ο ιόγνο... ζηα παηδηά

6. 6
Ο Εμμανουήλ Παπάς ο Μακεδό-
νας Φιλικός
΢υντακτική ομάδα ΢Σ1
Με-
ηαμχ
ινη-
πφλ
ηψλ
δεκη-
νπξγψλ, ηψλ απνζηφισλ θαί
ηψλ αγλψλ εθείλσλ ζηειερψλ
ηήο Φηιηθήο 'Δηαηξείαο ππήξ-
μαλ θαί νί εηο ηφλ παξαηηζέκε-
λνλ θαηάινγνλ Μαθεδφλεο. ΋
θαηάινγνο νχηνο βαζίδεηαη
έπί ηήο ίζηνξηθήο έξεχλεο ηψλ
πεγψλ. Όπεξεζίαλ πξνο ηήλ
πάηξηνλ γήλ έθηεινχληεο θέ-
ξνκελ είο ηφ θψο ηήο δεκνζηφ-
ηεηνο ηνπο πξνπάηνξαο εκψλ,
νίηηλεο, άγσληζζέληεο φπσο
ήγσλίζζεζαλ, ζπλέβαινλ θαί
απηνί είο ηήλ δεκηνπξγίαλ ηήο
ειεπζέξαο 'Διιεληθήο Παηξί-
δνο
Παπάς 'Εμμαμουήλ του Δημη-
τρίου
Τραπεζίτης καί μεγαλέμπορος έκ
τού χωρίου Δοβίστα τώμ Σερρώμ,
ετώμ 47. Άρχιταμίας τής Φ. Ε. έμ
Κωμ)πόλει καί αρχηγός τής επα-
μαστάσεως έμ Χαλκιδική καί
'Αματολική Μακεδομία. Έμυήθη
έμ Κωμ)πόλει τήμ 21 Δεκεμβρί-
ου 1819 ύπό Κωμστ. Παπαδάτου
Οη θόξνη πνπ πιήξσλαλ νη ππήθννη, θάηνηθνη
ησλ ρσξηώλ ηεο Θεζζαινλίθε ζηνπο Οζσκα-
λνύο
Πεξηζηεξά (2890 άζπξα), Ληβάδη (2890), Γαδίθνο (890), Γαιά-
ηηζηα (15800), Βάβδνο (7500), Καγηαηδίθη (Παιαηόθαζηξν
1090), Πνιύγπξνο (10600), Καιύβηα (Οξκύιηα 1190), Νηθήηε
(6180), ΢πθηά (3690), Παξζελώλαο (420), Άγηνο Νηθόιανο
(6100), Μεηαγγίηζη (550), Πξαβήηα (1250), Βξαζηά (5350),
Λόθνβε (3690), ΢ηπνηλίθηα (Ρηδά 11300), Σνπιίθηα,
(Γεξνπιάηαλνο 1750), Ληάζθνβα (ρακέλν ρσξηό δίπια ζηα ΢α-
λά 270), Κξήκλε (820), Λνδίθη (Μειηζζνπξγόο 890), Κνθθα-
ινύ (890), Παδαξνύδα (Απνιισλία 590), Γνπκπηά (3500, ΢αλά
(3000), Αδάκ (4900), Εαγθιηβέξη (7200), Αξδακέξη (1500), Γε-
ξαθαξνύ (750), ΢ηίβνο (2350), Ραβλά (Πεηξνθέξαζα 11800),
Βνξελόο (Νηθνκεδηλό 3100)
Βαζδξαβέιιεο, Η. (2017). Καηάινγνο ησλ Μαθεδφλσλ Φηιη-
θψλ. Μαθεδνληθά, 1, 519-525. doi:httdoi.org/10.12681/
makedonika.9215
«Ο Εμμανουήλ Παπάς»
Εγενήθη εις το χωρίον Παπά
(Δοβίσταν), το οποίο ευρίσκεται δύο
ώρας ανατολικά των Σερρών. Ο πα-
τήρ του Δημήτριος ήτο ιερεύς με αξί-
ωμα Οικονόμου , διεκρίνετο δε δια
την μεγάλην του ευσέβειαν και φιλο-
πατρίαν.Ο Εμμανουήλ εμορφώθη εις
το εν Σέρραις από του 1735 λειτουρ-
γούν ελληνικόν σχολείον και ανεδείχθη ένας από τους λογιω-
τέρους άνδρας της εποχής του εις ολόκληρον την Σερρα’ι’κήν
περιφέρειαν.
Δημήτριος Μισυρλής: “Η συμμετοχή της Μακεδονίας εις τον υπέρ της ελευθερίας των Ελλήνων
ιερόν αγώνα του 1821» Θεσσαλονίκη 1937, σ.7)

7. 7
Ο Νικόλαος Κασομούλης
Ενθυμήματα στρατιωτικά
της Επανάστασης των Ελλή-
νων 1821-1833
Ο Θάνατος του Πατριάρχου (ο
΢ουλτάνος κρέμασε τον Πατριάρ-
χη Γρηγόριο) δειλίασεν τον Μη-
τροπολίτην και όλους τους επισή-
μους των ΢ερρών.[…] Οι χωριά-
ται των ΢ερρών, ενήμεροι πως θα
γινόταν κίνημα (κατά των Σούρ-
κων) […]σιωπούσαν.
Ο Εμμανουήλ Παπάς από Κων-
σταντινούπολιν μετέβη εις Άγιον
Όρος. Από εκεί ειδοποίησεν το φθασι-
μόν του [..] και λοιπούς παρακινώ-
ντας τους να κινηθούν.[..] Ημείς είχα-
μεν τους οφθαλμούς μας προσηλωμέ-
νους εις τα μεγάλα στρατηγήματα
των Καπιταναίων ,και θαρρούσαμεν
ότι αυτοί είναι προωρισμένοι δια τη
σωτηρίαν του Έθνους ,και αυτοί είναι
Σουρκοφάγοι , και ή γράμμα τους ή
λόγον τους θεωρούσαμεν χρησμόν ,
και θαρρούσαμεν ότι όλαις αι Χριστια-
νικαί Αυλαίς εις αυτούς έχουν αποτα-
μιευμένα τα μυστικά των, μάλιστα η
Ρωσία . [..]
Ο Εμμανουήλ Παπάς ζητά βοήθειαν,
έστειλε 12 χιλιάδες γρόσια μετρητά εις
φλωρί να πληρώσωμεν και στείλωμεν
στρατιώτας και ότι έστειλεν , ο Διαμα-
ντής Νικολάου, έναν αξιωματικόν του
τον Λιάκον με 150 (άνδρες).
Και η Κασσάνδρα θριαμβεύει ...
Η συντακτική ομάδα ΢Σ1
Πηγή : ΄21 Οι Πρωτεργάτες Αφηγούνται την Επανά-
σταση, Εφημ. Ελευθεροτυπία , Μάρτιος 2010
Απότειρ και ζςμπεπάζμαηα
Οη δπζθνιίεο ηνπ Αγώλα ηνπ Δκκαλνύει Παπά
Αλαζηαζία Μαηζαξόθα θαη Σηέιηνο Εεζηάδεο ΣΤ1
Ο Δκκαλνπήι Παπάο δήηεζε βνήζεηα απφ ηνπο Φαξηαλνχο.Σα λεζηά δελ κπνξνχζαλ
λα βνεζήζνπλ δηφηη ν ζηφινο ηνπο πξφζθεξε βνήζεηα εθείλε ηε ζηηγ-
κή ζηνπο επαλαζηάηεο ηεο Πεινπνλλήζνπ. Ζ ζπκκεηνρή πνιεκηθψλ
πινίσλ γηλφηαλ κε πιεξσκή.Οη θαπεηάληνη δεηνχζαλ λα πιεξσζνχλ
είηε κε ρξήκαηα είηε ζε είδνο. Οη Φαξηαλνί δελ ηνπ είραλ ζηείιεη
κεγάιε βνήζεηα θάηη ην νπνίν επεξέαζε πνιχ ηελ ςπρνινγία ηνπ
Δκκαλνπήι Παπά. Οη νπιαξρεγνί ηνπ Οιχκπνπ θνβνχληαλ γηα επη-
ζέζεηο απφ ηνλ Λνπκπνπη Παζά θη έηζη δελ κπνξνχζαλ λα αθήζνπλ
ηελ πεξηνρή ηνπο αβνήζεηε θαη λα κεηαβνχλ ζε άιιε. Ο θφβνο ηνπ
ζαλάηνπ θαη ε ζηξαηησηηθή ππεξνρή ησλ Σνχξθσλ έθαλαλ ηε ζπκκε-
ηνρή ησλ νπιαξρεγψλ ηνπ Οιχκπνπ λα θαζπζηεξεί. Σνπο είραλ πξν-
θαιέζεη άγρνο θαη θφβν νη επηζέζεηο ηνπ Λνπκπνπη Παζά θαη δελ
είραλ αξθεηνχο ζηξαηηψηεο γηα λα πάλε θαη λα πνιεκήζνπλ. Ζ ςπρν-
ινγηθή θαηάζηαζε ηνπο ήηαλ αξθεηά άζρεκε δηνηη είραλ
άγρνο ,ζηελαρψξηα θαη αγσλία γηα ην ηη ζα αληηκε-
ηψπηδαλ,επίζεο ήηαλ δπζαξεζηεκέλνη κε φια φζα
αθνχγνληαλ ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ. Ζ άπνςε πνιιψλ
νπιαξρεγψλ γηα ηνλ Γεκήηξην Τςειάληε πνπ ήηαλ
θαη ¨Αξρεγφο ηνπ „Δζλνπο ¨δελ ήηαλ θαθή δηνηη
αλαγλψξηδαλ ηηο πξνζθνξέο πνπ είρε θάλεη γηα ηνλ
Αγψλα φκσο κεξηθνί δπζπηζηνχζαλ θαη δηαπίζησ-
λαλ πσο κφλν νδεγίεο έδηλε θαη φρη ζηξαηησηηθή βνήζεηα πνπ ήηαλ θαη ην πην ζεκα-
ληηθφ. Οη θαπεηάληνη απφ ηα Φαξά θαη ηα άιια λεζηά ΢πέηζεο θαη Όδξα δελ βνήζε-
ζαλ ηφζν φζν ήιπηδε ν Δκκαλνπήι Παπάο.Αξθεηνί απφ απηνχο ήηαλ ήδε ζηε κάρε
ππεξαζπηδφκελνη ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ θαη ηνπ Αξγνζαξσληθνχ αδπλαηψληαο λα ηνλ
βνεζήζνπλ.Δπίζεο κεξηθνί απφ ηνπο θαπεηάληνπο έξηρλαλ ηελ επζχλε ζηε θαζπζηέ-
ξεζε απνζηνιήο βνήζεηαο ζηε Μαθεδνλία, ζηνλ Γεκήηξην Τςειάληε .
22 ΢επηεμβπίος 1821
«Σηε ζπλέρεηα κε άιιν πινίν θηάζακε ζηελ Ύδρα. Ο κύριος Λάζαρος Κουντουριώτης
διάβασε τις επιστολές των οπλαρχηγών του Ολύμπου και είπε: « Οι οπλαρχηγοί του
Ολύμπου αργοπόρησαν να ξεκινήσουν τον ιερό αγώνα. Όλοι οι Έλληνες την περισ-
σότερη ελπίδα την είχαμε σε αυτούς. Πηγαίνετε στις ΢πέτσες όπου θα συναντήσετε
τον Τψηλάντη και άλλους προκρίτους της Πελοποννήσου. Πάρτε ό,τι σας δώσουν.
Θα σας δώσουμε κι εμείς από το υστέρημά μας. Μην
ξεχνάτε κύριοι πως κι εμείς έχουμε στόλο που τον
συντηρούμε.»
(Γηαζθεπή απφ ην θείκελν ηνπ Νηθνιάνπ Καζνκνχιε, Πε-
γή : ΄21 Οη Πξσηεξγάηεο Αθεγνχληαη ηελ Δπαλάζηαζε,
Δθεκ. Διεπζεξνηππία , Μάξηηνο 2010)
Σν κπξίθη «Πνζεηδψλ» ηνπ ΢πεηζηψηε Ησάλλε Οξιάλδνπ ,Ant.Roux
ΑΝΣΩΝΗ΢ ΧΑΣΖΗΝΣΩΣ΢ΙΟ΢ Νικολέτα Μυλωνά ΢Σ1
Ζ Νηθνιέηα Μπισλά καο κεηαθέξεη καξηπξία πνπ αθνξά ηνλ πξν-πξν-
πξν –πξνπάππνπ ηεο γηαγηά ηεο, Αληώλε Υαηδεληώηζην
΢ηηο αξρέο ηνπ 18νπ
αηψλα ζην Άγην Πλεχκα ΢εξξψλ, πνπ ηφηε βξηζθφηαλ
θάησ απφ ηνλ Οζσκαληθφ δπγφ ,δνχζε έλαο θινγεξφο παηξηψηεο ,ν Αληψλεο
Υαηδεληψηζηνο.
Ο Αληψλεο Υαηδεληψηζηνο κεγάισζε ζε κηα νηθνγέλεηα πνπ ηνπ θαιιηέξ-
γεζε ηελ αγάπε γηα ηνλ Υξηζηφ θαη ηελ ειεπζεξία .Απφ κηθξφο δηαθξίζεθε
γηα ηελ θηινπαηξία ηνπ. ΋ηαλ ελειηθηψζεθε γλσξίζηεθε κε ηνλ Δκκαλνπήι
Παπά θαη δέζεθε καδί ηνπ κε αδειθηθή θηιία. Ζ θηιία ηνπο επηζθξαγίζηεθε
κε ηνλ γάκν ηνπ κε ηελ αδεξθή ηνπ Δκκαλνπήι Παπά. (΢πλέρεηα ζ.9)
Ο Ιζνύθ(Γηνπζνύθ)παζάο, δπλάζηεο
ηωλ Σεξξώλ θαη επηθεθαιήο εθζηξα-
ηεπηηθνύ ζώκαηνο γηα ηελ θαηάπλημε
ηεο ειιεληθήο Δπαλάζηαζεο

8. 8
Νικόλαος Κασομούλης –
Βιογραφία
Δήμηηρα Καράμπελα ΣΤ1
Ο Νηθφιανο Καζνκνχιεο γελλήζεθε
ην 1795 θαη πέζαλε ην 1872 . Ήηαλ απφ
ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο αγσληζηέο, θαζψο
θαη ηζηνξηθφο ηεο Διιελη-
θήο ηεο Δπαλάζηαζεο ηνπ
1821.Καηαγφηαλ απφ ηζηνξηθή νηθνγέλεηα
ηνπ Πηζνδεξίνπ Φιψξηλαο.Μεγάισζε ζηε
΢ηάηηζηα. Ο παηέξαο ηνπ ήηαλ ν Κσλζηαληί-
λνο Καζνκνχιεο θαη ήηαλ έκπνξνο. ΢ε λεα-
ξή ειηθία εγθαηαζηάζεθε ζηηο ΢έξξεο γηα
λα επεθηείλεη ηελ νηθνγελεηαθή επηρείξε-
ζε. Δθεί ζηα 1820 κπήζεθε ζηε Φηιηθή
Δηαηξεία θαη γλσξίζηεθε κε ηελ νηθνγέ-
λεηα ηνπ Δκκαλνπήι Παπά. ΢πκκεηεί-
ρε ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπ Οιχκπνπ θαη ηεο
Υαιθηδηθήο, φπνπ ζπλεξγάζηεθε κε ηνλ
νπιαξρεγφ Γηακαληή Νηθνιάνπ. Μέζα
απφ ην βηβιίν ηνπ πνπ είλαη ζαλ εκεξνιφ-
γην «Δλζπκήκαηα ζηξαηησηηθά ηεο Δπα-
λαζηάζεσο ησλ Διιήλσλ, 1821-1823»
καο πεξηγξάθεη θάπνηεο ζηηγκέο απφ ηελ
επαλάζηαζε ζηε Υαιθηδηθή θαη ηελ Πηε-
ξία.
΢σέδιο για γενική εξέγεπζη ζηη Μακεδονία 1821-1822
΢έξξεο, Θεζζαινλίθε, Νάνπζα, Κνδάλε, ΢ηάηηζηα πφιεηο ηεο Μαθεδνλίαο ,είλαη
ζπνπδαία αζηηθά θέληξα κε αθκαίν ειιεληθφ πιεζπζκφ θαη πινχην ζηε δηάξθεηα
ηεο Σνπξθνθξαηίαο
΢χκθσλα κε ην ζρέδην ηνπ Γεκήηξε Τςειάληε πνπ έγηλε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ
νκάδα Φηιηθψλ, νη νπνίνη είραλ έξζεη απφ ηηο Ζγεκνλίεο, πξψηα ζα επαλαζηα-
ηνχζαλ ηα ρσξηά ζηνλ ΋ιπκπν, χζηεξα ε Υαιθηδηθή θαη ην Άγην ΋ξνο θαη ηέινο
ε Γπηηθή Μαθεδνλία. Ο θχξηνο ζηφρνο ήηαλ λα κπνξνχλ νη Έιιελεο λα ειέγρνπλ
πεξάζκαηα ησλ Σνχξθσλ απφ ηελ Αλαηνιηθή Θξάθε θαη ηε Μαθεδνλία πξνο ηε
Θεζζαιία , ηε ΢ηεξεά Διιάδα θαη ηελ Πεινπφλλεζν.
΢ην Αγψλα ζα βνεζνχζαλ θαη νη νπιαξρεγνί ηεο Νάνπζαο, ε νπνία δηέζεηε
«άθζνλα ληνπθέθηα θαη ζπαζηά» ζχκθσλα κε ηνλ Νηθφιαν Καζνκνχιε, αγσλη-
ζηή θαη ηζηνξηθφ. Ο ίδηνο δήηεζε πνιεκνθφδηα γηα ηελ εμέγεξζε . Οη επαλαζηά-
ηεο ζηελ Πεινπφλλεζν δελ είραλ. Εήηεζε ηφηε βνήζεηα απφ ηα λεζηά ησλ Κπ-
θιάδσλ. Μφλν απφ ηα Φαξά θαηάθεξε κε θφπν λα ζπγθεληξψζεη ιίγα πνιεκν-
θφδηα.
΋κσο ,ην ζρέδην δελ εθαξκφζηεθε θαηά ην «γξάκκα» ηνπ Τςειάληε. Αληί ε
επαλάζηαζε λα αξρίζεη απφ ηνλ ΋ιπκπν ,μεθίλεζε απφ ηελ Υαιθηδηθή κε ηνλ
Δκκαλνπήι Παπά σο αξρεγφ ηεο Δπαλάζηαζεο εθεί. Ο Παπάο φκσο πίζηεςε ζε
κηα ιαλζαζκέλε είδεζε, φηη ν Αιέμαλδξνο Τςειάληεο κεηά ηελ εμέγεξζε ζηε
Μνιδνβιαρία ζα θαηέβαηλε ζηε Υαιθηδηθή κε πνιεκνθφδηα. Απηφ νδήγεζε ηνλ
Δκκαλνπήι Παπά λα αξρίζεη λα ζηξαηνινγεί Έιιελεο πνπ φκσο δελ είραλ θακία
ζηξαηησηηθή εκπεηξία.
1 Ηνπλίνπ 1821 ν Δκκαλνπήι Παπάο μεθηλά ηνλ Αγώλα . Πξώηνο ζηόρνο ε
Ηεξηζζόο ηεο Υαιθηδηθήο
19 Φεβξνπαξίνπ 1822, κε ην παιηό εκεξνιόγην, θεξύηηεηαη ζηνλ Μεηξνπν-
ιηηηθό Ναό ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ ζηε Νάνπζα ε Δπαλάζηαζε.
8 Μαξηίνπ 1822 ύςσζαλ ηελ επαλαζηαηηθή ζεκαία νη νπιαξρεγνί ηνπ Οιύ-
κπνπ.
Ζ ζπληαθηηθή νκάδα ΢Σ1
Σα Βαζιλικά ζηο έλεορ ηος Μπαφπάμ παζά
Μέζα Ιοςνίος 1821
΢ηα Βαζηιηθά ήξζε ν Υάςαο θαη άιινη νπιαξρεγνί πνπ θαηαδίσμαλ ηνπο Σνχξ-
θνπο σο ην ρσξηφ ΢έδεο (Θέξκε). Αλ θαη ε θαηάζηαζε ηνπ ερζξνχ ήηαλ θξίζηκε
ν Σνχξθνο δηνηθεηήο ηεο Θεζζαινλίθεο Γηνπζνχθ κπέεο δήηεζε εληζρχζεηο. Ο
Μπατξάκ παζάο πίεζε ηνλ Δκκαλνπήι Παπά θαη ην ζηξάηεπκά ηνπ ζηε Ρεληίλα.
Έηζη ν Έιιελαο νπιαξρεγφο νπηζζνρψξεζε πξνο ην φξνο Υνινκψληα κε πνιιέο
αλζξψπηλεο απψιεηεο ζηε ζχγθξνπζε κε ηνπο Σνχξθνπο.
Καίγνληαο ειιεληθά ρσξηά θαη ζθάδνληαο ηνπο θαηνίθνπο νη Σνχξθνη πέξαζαλ
ζηελ Αξλαία θαη απφ εθεί ζηε Θεζζαινλίθε, φπνπ ν Μπατξάκ, πνπ κφιηο είρε
θαηαθζάζεη απφ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε, θήξπμε γεληθή επηζηξάηεπζε. Με
30.000 πεδνχο ζηξαηηψηεο θαη 5.000 ηππείο πιεζίαδε απεηιεηηθά ηα Βαζηιηθά. Ο
Δκκαλνπήι Παπάο δήηεζε βνήζεηα απφ ηνλ Τςειάληε αιιά θαη απφ ηελ Όδξα
λα βνεζήζεη κε θαξάβηα.
Οη επαλαζηάηεο ήηαλ αβνήζεηνη. Έζηεηιαλ γηα αζθάιεηα ηα γπλαηθφπαηδα ζηε
Μνλή ηεο Αγίαο Αλαζηαζίαο κεηαμχ Βαζηιηθψλ θαη Γαιάηηζηαο. ΋κσο θαη ν
Αρκέη Μπέεο ησλ Γηαλληηζψλ έθζαζε ζηα Βαζηιηθά πξηλ πξνιάβνπλ ηα γπλαη-
θφπαηδα λα αλαρσξήζνπλ. Οη Σνχξθνη πξνρψξεζαλ ζε άγξηεο ζθαγέο θαη αηρκα-
ισζίεο θαζψο θαη ζε ππξπνιήζεηο, ιεειαζίεο ηεο θσκφπνιεο.
Αθνινχζεζε θνληθή ζχγθξνπζε θνληά ζηα Βαζηιηθά ζηνπο πξφπνδεο ηνπ Βνχ-
δηαξε φπνπ νη Έιιελεο κε ηνλ αξρεγφ ηνπο, θαπεηάλ ΢ηάκν Υάςα αληηζηάζεθαλ κε
γελλαηφηεηα. ΋κσο ν αγψλαο ηνπο ήηαλ κάηαηνο.
Ηζηνξία ηνπ Διιεληθνύ Έζλνπο , Ζ Διιεληθή Δπαλάζηαζε ,Σόκνο ΗΒ,ζει 164
Ιούλιος 1821, Χαλκιδική
Δηδηθφηεξα ηελ Καζζάλδξα, πνπ ε-
μειίρζεθε ζε επαλαζηαηηθφ θέληξν,
ππεξαζπίδνληαλ 2.700 έλνπινη. ΢ε
απηνχο πξνζηέζεθαλ 400 άλδξεο
ππφ ηνπο Κσλζηαληίλν Μπίλν θαη
Μήηξν Ληάθν, πνπ απέζηεηιε ν Γηα-
καληήο Νηθνιάνπ.
(΢πλέρεηα ζειίδα 9)

9. 9
Ο θαπεηάλ Υάςαο κε
200 κφιηο άλδξεο επεδί-
σμε λα νξγαλψζεη γξακ-
κή άκπλαο κπξνζηά
ζηνλ πξνειαχλνληα
Μπατξάκ παζά ζηνπο
πξφπνδεο ηνπ φξνπο Βνπδηάξε, έμσ απφ ηα Βαζηιηθά.
Όζηεξα απφ ζθιεξφηαηε ζχγθξνπζε νη επαλαζηάηεο
θάκθζεθαλ. Δμήληα δχν απφ απηνχο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ
ήηαλ θαη ν θαπεηάλ Υάςαο, έπεζαλ εξσηθά ζην πεδίν ηεο
κάρεο. ΢ε εθαηνληάδεο αλήιζαλ νη απψιεηεο ησλ Σνχξ-
θσλ. Με ηελ θαηάξξεπζε ηνπ κεηψπνπ ε θεληξηθή Υαι-
θηδηθή παξαδφζεθε ζην εθδηθεηηθφ ηνπο κέλνο. ΢ε αλα-
θνξά ηνπ ν Μπατξάκ παζάο επαηξφηαλ φηη θαηέζηξεςε
42 ρσξηά ησλ «απίζησλ», κεηαμχ απηψλ ηε Γαιάηηζηα
θαη ηνλ Πνιχγπξν. Μεγάινο αξηζκφο γπλαηθφπαηδσλ
θαηέιεμε ζηα ζθιαβνπάδαξα ηεο Αλαηνιήο.
Η εποποιία του Δμμανουήλ Παπά
Γκάνηος Αθανάζιος
Περιοδικό Σηραηιωηική Ιζηορία Αριθμός ηεύτοσς 133
Σεπηέμβριος 2007
Λίγν αξγφηεξα θαηέθζαζε θαη ν ίδηνο ν Νηθνιάνπ κε
200 αθφκα άλδξεο. Σηο αθηέο επηηεξνχζαλ δχν ςαξηα-
λά πινία, έλα ηνπηθφ θαη έλα πξνεξρφκελν απφ ηε Λή-
κλν. Οη Φαξηαλνί θαηφξζσζαλ λα εληνπίζνπλ δχν
ηνπξθηθά πινία πνπ ζα δηελεξγνχζαλ απνβαηηθή ελέξ-
γεηα ζηελ Καζζάλδξα θαη ηα θαηαδίσμαλ. Σν έλα απφ
απηά εμφθεηιε ζην αθξσηήξην ηεο ΢πθηάο, ζηε ΢ηζσλία.
Οη Φαξηαλνί ην ππξπφιεζαλ, αθνχ πξψηα αθαίξεζαλ
ηα ππξνβφια ηνπ. Σν δεχηεξν πινίν εμφθεηιε ζηηο α-
θηέο ηνπ Αγίνπ ΋ξνπο. Υαιθηδηθή, θαη ηνπνζέηεζε ππ-
ξνβφια ηα νπνία πξνκεζεχηεθε απφ ηνπο Φαξηαλνχο.
΢ηελ απέλαληη αθηή ν Οη Σνχξθνη λαχηεο επηρείξεζαλ
λα ην ππεξαζπηζζνχλ, αιιά κάηαηα. Σειηθά ππξπνιή-
ζεθε θαη απηφ. Ο Παπάο νρχξσζε ηε δηψξπγα ηεο Πν-
ηίδαηαο, πνπ ρψξηδε ηελ Καζζάλδξα απφ ηελ ππφινηπε
Γηνπζνχθ κπέεο είρε ζπγθεληξψζεη 8.000 άλδξεο. ΢ηηο
αξρέο Ηνπιίνπ νη Σνχξθνη εθηφμεπζαλ ηζρπξή επίζεζε
θαη δηέβεζαλ ηε δηψξπγα. Καζψο, φκσο, θαηεπζχλν-
ληαλ πξνο ην ρσξηφ Πηλάθα, ν Γηακαληήο Νηθνιάνπ, κε
επθπή ειηγκφ, απέθιεηζε ηε δηψξπγα ζηα κεηφπηζζελ
ηνπο. Σαπηφρξνλα αζθήζεθε ηζρπξή πίεζε ζηελ εκπξν-
ζζνθπιαθή ηνπο. Σφηε ηνπο θαηέιαβε παληθφο θαη νδε-
γήζεθαλ ζε άηαθηε θπγή. Πίζσ ηνπο άθεζαλ 500 λε-
θξνχο, επηά ζεκαίεο θαη άθζνλα θηβψηηα κε ππξνκαρη-
θά. Δπίζεο θαηέθζαζαλ 11 ςαξηαλά πινία ηα νπνία
έπιεμαλ κε ηα ππξνβφια ηνπο ην ερζξηθφ ζηξαηφπεδν
θαη άθεζαλ πνιεκνθφδηα. Παξά ηηο ζεακαηηθέο απηέο
επηηπρίεο, ν Παπάο δελ έηξεθε απηαπάηεο. Οη δπλάκεηο
ηνπ, απνθνκκέλεο απφ ηηο ππφινηπεο επαλαζηαηηθέο
εζηίεο, απαηηνχζαλ ζπλερή ξνή κεγάινπ φγθνπ εθνδί-
σλ.
Ο Δκκαλνπήι Παπάο από Κωλζηαληηλνύπνιηλ κεηέβε εηο
Άγηνλ Όξνο. Από εθεί εηδνπνίεζελ ην θζαζηκόλ ηνπ [..] θαη
ινηπνύο παξαθηλώληαο ηνπο λα θηλεζνύλ.[..]
Νηθόιανο Καζνκνύιεο «Δλζπκήκαηα ζηξαηηωηηθά ηεο Δπαλάζηαζεο ηωλ Διιήλωλ
1821-1833»
ΑΝΣΧΝΖ΢ ΥΑΣΕΖΝΣΧΣ΢ΗΟ΢
Νηθνιέηα Μπιωλά ΣΤ1
(Σπλέρεηα από ζ.7)
Σν 1805 δήηεζε άδεηα απφ ηηο νζσκαληθέο αξρέο γηα
λα θηίζεη ζην ρσξηφ κηα εθθιεζία γηα λα πξνζεχρν-
ληαη νη ρξηζηηαλνί. Οη Οζσκαλνί ηνπ έδσζαλ ηελ
άδεηα κε ηελ πξνυπφζεζε ν λαφο λα ρηηζηεί ζε 40
εκέξεο, δηαθνξεηηθά ζα ηνλ ζθφησλαλ. Κηλεηνπνηή-
ζεθαλ φινη νη θάηνηθνη ηνπ ρσξηνχ θαη ν Ηεξφο λαφο
ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο ρηίζηεθε ζε 40 εκέξεο θαη
εγθαηληάζηεθε ζηηο 20 Οθησβξίνπ ηνπ 1805 φπσο
καξηπξείηε απφ ελεπίγξαθε πιάθα πνπ ππάξρεη ζηνλ
λαφ πξνο ηηκήλ ηνπ θηήηνξα. Σν έλα απφ ηα ηξία
θιίηε είλαη αθηεξσκέλν ζηνλ νκψλπκν άγην, ηνλ
Άγην Αληψλην.
Ο Δκκαλνπήι Παπάο ην 1818 κεηέβε ζηελ Κσλ-
ζηαληηλνχπνιε φπνπ έγηλε κέινο ηεο θηιηθήο εηαηξί-
αο. Μεηά ηελ επηζηξνθή ηνπ ζηηο ΢έξξεο έθεξε ζε
επαθή ηνλ Αληψλε Υαηδεληψηζην κε ηηο ηδέεο θαη
ηνπο ζθνπνχο ηεο θηιηθήο εηαηξίαο. Υσξίο δεχηεξε
ζθέςε θαη κε κεγάιν ελζνπζηαζκφ έγηλε κέινο ηεο
θαη δηέζεζε έλα κέξνο ηεο πεξηνπζίαο ηνπ γηα ηελ
νηθνλνκηθή ηεο ελίζρπζε.
΢ηακάηηνο Υάςαο-
Ο θαπεηάλ Υάςαο
Θάλαηνο 10 Ηνπλίνπ 1821,
Βαζηιηθά Υαιθηδηθήο

10. 10
Είμαι ο Εμμαμουήλ Παπάς
Κείμενο:Γήμηηπα Αδπαμεπινού ΢Σ1
3 Μαρτίου 1821
Εήτησα βοήθεια από τους μομαχούς. Δέχτηκαμ
5.000 από αυτούς. Έστειλα κιόλας επιστολή στημ
Ύδρα για πολεμικά πλοία. Σκοπεύω μα χτυπήσω
τη Ηεσσαλομίκη και μ’ αποκλείσω τα παράλια της
Ιαβάλας.
Από τημ Ύδρα ζήτησα 12 καράβια.
Τέλη Μαΐου 1821
Απελευθερώσαμε με επιτυχία τα χωριά της Ιασ-
σάμδρας και ύστερα του Πολυγύρου και της Σιθω-
μίας. Στη συμέχεια καταλάβαμε τα χωριά Βασιλι-
κά και Γαλάτιστα με τη βοήθεια του οπλαρχηγού
Χάψα.
Ο βαλής της Ηεσσαλομίκης ζήτησε εμισχύσεις. Ο
οπλαρχηγός Θωάμμης Χατζηχρήστου ζήτησε βοή-
θεια.
Από τημ Ύδρα έφτασαμ μόμο 4 καράβια.
Μέσα Ιουμίου 1821
Ο Μπαϊράμ πασάς έφτασε στο Άθως.
Τα γυμαικόπαιδα βρήκαμ καταφύγιο στο άβατο
του Αγίου Όρους.
Στις Σέρρες γίμομταμ σφαγές και η οικογέμειά μου
ζει στημ απομόμωση σε οικτρή οικομομική κατά-
σταση.
Ζ μικρή στρατιωτική δύμαμη , ο φόβος και η δυ-
στροπία τωμ μομαχώμ με οδήγησε μα κάμω εκ-
κλήσεις για βοήθεια από τημ Ιεμτρική και Δυτική
Μακεδομία. Ξόδεψα όλη μου τημ περιουσία.
Τέλη Σεπτεμβρίου 1821
Ζ κατάσταση είμαι απελπιστική. Δυστυχώς τα
ψαριαμά καράβια δεμ έφτασαμ. Ο Δημήτριος Υψη-
λάμτης μόμο εμθάρρυμε και έδιμε συμβουλές. Οι
ηγούμεμοι του Αγίου Όρους δεμ εμίσχυσαμ οικομο-
μικά.
Οκτώβριος 1821
Ο Αβδούλ Αμπούδ (ο ροπαλοφόρος) μέος διοικητής
της Ηεσσαλομίκης με 14.000 άμδρες και πολλά
καμόμια κατέλαβε τημ Ιασσάμδρα.
Τα 3/4 τωμ αγωμιστώμ μας σκοτώθηκαμ στο πε-
δίο της μάχης.
Δγώ κατέφυγα στο «Άγιο Όρος» απ’ όπου πίστευα
ότι μπορώ μα συμεχίσω τημ Δπαμάσταση.
9 Νοεμβρίου 1821
Αποφυλακίστηκε ο Τούρκος διοικητής του Αγίου
Όρους και ζήτησε μα συλλάβουμ εμέμα και τους συ-
μτρόφους μου.
Ιαμουάριος 1822, πάμω στο πλοίο για τημ Ύδρα
Τ0 Άγιο Όρος παραδόθηκε .Από τημ Θερά Μομή Δ-
σφιγμέμου με παρέλαβε το υδραίικο καΐκι. Ζ ψυχολο-
γία μου είμαι κακή…
Πηγή: Γκόνηορ Αθανάζιορ,Πεπιοδικό ΢ηπαηιυηική Ιζηοπία Απιθμόρ
ηεύσοςρ 133, ΢επη. 2007
Σο ζσέδιο είναι ηος Κυνζηανηίνος Σζαμαζλίδη ΢Σ1 , ηέμπεπα πάνυ
ζε θυηοηςπία

11. 11
Η Καηαζηροθή ηης Νάοσζας
Δημήτρης Αμαξάς ΣΤ1
Ζ θαηαζηξνθή ηεο Νάνπζαο ζπλέβε ζηηο 13 Απξηιίνπ 1822.
Σα γεγνλφηα πξηλ ηε πνιηνξθία
Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1821, ν Δκπνχ Λνπκπνχη θπιάθηζε σο νκήξνπο κέιε απφ ηηο
ζεκαληηθφηεξεο νηθνγέλεηεο ησλ πφιεσλ ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο. ΋κσο νη νπιαξ-
ρεγνί: Αλαζηάζηνο Καξαηάζνο θαη Αγγειήο Γάηζνο θαζψο θαη ν ηζρπξφηαηνο πξφ-
θξηηνο ηεο Νάνπζαο Εαθεηξάθεο Θενδνζίνπ αξλήζεθαλ. Με ηελ ηελ πξάμε απηή
θήξπμαλ ηελ επαλάζηαζε. Με ηνλ Γεψξγην Φηιηππίδε ε επαλάζηαζε μεθίλεζε ηελ
22ε
Φεβξνπαξίνπ 1822, Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο ζηνλ λαφ Αγίνπ Γεκεηξίνπ. Με
ηνλ δάζθαιν ηνπ Γέλνπο, Γξεγφξην Κσλζηαληά, ε επαλάζηαζε μέζπαζε ζηα ηέιε
Απξηιίνπ. Με ηελ λεφηεξε γλψκε, ε επαλάζηαζε ζηε Νάνπζα μεθίλεζε ζηα κέζα
Μαξηίνπ 1822. Ακέζσο κεηά, 1.800 επαλαζηάηεο επηηέζεθαλ ζηελ Βέξνηα. Ζ επίζε-
ζε εγθαηαιείθζεθε πηζαλψο ιφγσ πξνδνζίαο. ΢εκείσζαλ κία πξφζθαηξε επηηπρία,
ζηηο 12 Μαξηίνπ, ζηε κνλή ηεο Παλαγίαο ηεο Γφβξαο φπνπ 200 Έιιελεο απέθξνπ-
ζαλ 4.000 Σνχξθνπο ηνπ Μερκέη Αγά, κε ηε βνήζεηα θαη ησλ αλδξψλ ηνπ Γάηζνπ
θαη ηνπ Εαθεηξάθε, ζθνηψλνληαο 300 απφ απηνχο.
Ζ πνιηνξθία
Δκπνχ Λνπκπνχη, αλέιαβε ν ίδηνο ηελ εγεζία ηεο επίζεζεο ελαληίνλ ηεο Νάνπζαο,
επηθεθαιήο 20.000 αλδξψλ. Σελ πφιε ππεξάζπηδαλ 4.000-5.000 επαλαζηάηεο. ΢ηηο
26 Μαξηίνπ, ν βαιήο απέηηζε απφ ηνπο επαλαζηάηεο λα θαηαζέζνπλ ηα φπια πξνεη-
δνπνηψληαο ηνπο φηη ζε αξλεηηθή πεξίπησζε ζα έρνπλ πνιχ δπζάξεζην ηέινο. Οη
Νανπζαίνη απάληεζαλ αξλεηηθά θαη
έηζη ζηηο αξρέο Απξηιίνπ άξρηζε ε πνιηνξθία ηεο πφιεο. Σηο επφκελεο κέξεο νη
Σνχξθνη έθεξαλ πνιχ ζηξαηφ γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο Νάνπζαο. Οη Έιιελεο έραζαλ
αξθεηφ ζηξαηφ. Σν βξάδπ ηεο 12εο
Απξηιίνπ νη Έιιελεο πξνθάιεζαλ ξήγκα ζηε
ζέζε Αιψληα θαη θαηάθεξαλ λα κπνπλ απφ ηελ πχιε ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ, ζηελ πφ-
ιε. Σελ επφκελε εκέξα εγθαηαιήθζεθε ε πφιε, Πέκπηε 13 Απξίιηνπ. ΋κσο ν Εα-
θεηξάθεο κε ηνλ Γθάηζν, ηνλ Γηακαληή Νηθνιάνπ θαη 500 ζπληξφθνπο ακχλζεθαλ 3
εκέξεο, θιεηζκέλνη ζην πχξγν ηνπ πξψηνπ, φπνπ βξηζθφηαλ ζηα λνηηνδπηηθά ηεο
πφιεο. Με απηήλ ηελ πξάμε βνήζεζαλ λα θχγνπλ απφ ηελ πφιε πνιεκηζηέο θαη γπ-
λαηθφπαηδα απφ ηελ πφιε. ΋ηαλ δπζθφιεςε ην πξάκα κπφξεζαλ λα μεθχγνπλ, θαη
βξήθαλ θαηαθχγην ζην φξνο Βέξκην.
΢πλέπεηεο
΋ηαλ ε
επαλά-
ζ η α ζ ε
ζ η ε
Νάνπζα ηειείσζε νπζηαζηηθά έζβεζε θαη ε
επαλάζηαζε ζηε Μαθεδνλία. Αλ θαη ζπλέβε-
ζαλ κεξηθέο ερζξνπξαμίεο ζηα βνπλά ηεο Γπηη-
θήο Μαθεδνλίαο. 50-120 ρσξηά θαη θσκνπφ-
ιεηο θαηαζηξάθεθαλ απφ ηνπο Σνχξθνπο.
Ζ Δπαλάζηαζε ζηε Νάνπ-
ζα μεθηλά ζηηο 22 Φεβξνπ-
αξίνπ 1822
΢ηηο 13 Απξηιίνπ ηζρπξέο ηνπξθη-
θέο δπλάκεηο κπαίλνπλ ζηελ πφιε
θαη ηελ θαηαιακβάλνπλ. Οη λε-
θξνί θαη αηρκάισηνη έθηαζαλ
ηνπο 5.000
(Σπσρίδων Τρικούπης, Ιζηορικός , «
Ιζηορία ηοσ Ελληνικού Έθνοσς, Τό-
μος ΙΒ, ζελ. 235)
Σν παξαθάησ δεκνηηθφ ηξαγνχδη
ηνπνζεηείηαη ρξνληθά κεηά ην Ο-
ινθαχησκα ηεο Νάνπζαο φηαλ
πιένλ έρεη ζβήζεη θάζε πξνζπά-
ζεηα γηα απνηίλαμε ησλ Οζσκα-
λψλ απφ ηελ Μαθεδνλία.
Μαθξπλίηζα
Σξία πνπιάθηα θάζνληαλ ζηεο Νηάνπ-
ζηαο ην
Κάζηξν
Μαθξπλίηζα κνπ θαεκφ πφρεη ε θαξδί-
ηζα
κνπ
Σφλα ηεξάεη Βνδελά η‟ άιιν ηε ΢αινλί-
θε
Μαθξπλίηζα κνπ θαεκφ πφρεη ε θαξδί-
ηζα
κνπ
Έλα κήιν ακάλ θη άιιν κήιν ακάλ
βξάδηαζε θαη πνπ ζα κείλσ
Σν ηξίην ην κηθξφηεξν κνηξνινγεί θαη
ιέεη
Μαθξπλίηζα κνπ θαεκφ πφρεη ε θαξδί-
ηζα
κνπ
Μαο πάηεζαλ καο ράιαζαλ καο πήξαλ
ηηο γπλαίθεο
Πήξαλ καλνχιεο κε παηδηά θαη πεζεξέο
κε λχθεο
Πήξαλ κηα αξρφληηζζα θαη κηα θπξά
κεγάιε
απ‟ ην θινπξί δε θαίλνληαλ θη απ‟ ην
καξγαξηηάξη
[ … ]
Μπνξείο λα αθνύζεηο ην δεκνηηθό ηξα-
γνύδη εδώ: https://www.youtube.com/
watch?
v=Bfd6pQaFLIE&ab_channel=PaulosP
apadopoulo
Ο θαπεηάληνο ηεο Μαθεδνλίαο
Τζάκεο Καξαηάζνο (Δζληθό Ιζην-
ξηθό Μνπζείν, Αζήλα)

12. 12
ΝΑΤΜΑΥΙΔ΢ 1821-1826
ΗΜΔΡΟΛΟΓΙΟΝ:
ΑΝΗΜΔΡΑ ΣΗ΢ ΔΠΑΝΑ΢ΣΑ΢ΔΩ΢
Κείκελν ηεο Αλαζηαζίαο Μαηζαξόθαο ΣΤ1
Ήηαλ Απξίιηνο ηνπ 1821 εθείλε ηελ κεγάιε κέξα πνπ απν-
θάζηζα λα επαλαζηαηήζσ πιάη ζηνπο ζπληξόθνπο κνπ.
Μόιηο μεθίλεζε ε επαλάζηαζε καο θαη άξρηζαλ θαη ηα λε-
ζηά ηνπ Αηγαίνπ λα μεζεθώλνληαη θαη λα βνεζνύλ ζηελ
επαλάζηαζε ,πξώηα νη ΢πέηζεο κεηά ε Ύδξα ,ηα Φαξά ε
΢άκνο θαη ε Κάζνο. Σν γεγνλόο πνπ καο απέιπηζε ήηαλ ην
όηη νη θάηνηθνη ησλ Κπθιάδσλ αλ θαη είραλ ηελ ηθαλόηεηα
δίζηαδαλ αξθεηά λα βνεζήζνπλ έζησ θαη κε ιίγα πνιεκν-
θόδηα. Σα εμεγεξκέλα λεζηά ζπκκεηείραλ απνθαζηζηηθά
ζηνλ μεζεθσκό ηνπ 1821 θάηη ην νπνίν καο ραξνπνηνύζε
θαη καο έδηλε πεξηζζόηεξε δύλακε. Πήξα πνιύ δύλακε θαη
κε απηνπεπνίζεζε αλέβεθα πάλσ ζε κηα θξεγάηα ηελ ν-
πνία είρα γεκίζεη κε εθόδηα εγώ θαη κεξηθνί αθόκα λαύαξ-
ρνη. Ήκαζηαλ έηνηκνη γηα ην καθξηλό θαη πνιπδάπαλν ηαμί-
δη καο. Πέξαζαλ αξθεηέο βδνκάδεο πξνζπαζώληαο κέξα
λύρηα λα ππξπνιήζνπκε ηα ηνπξθηθά πινία ηα νπνία θάζε
ζηηγκή ππξπνινύζαλ ηηο θξεγάηεο καο. Δπηπρώο γηα
λαπάξρνπο είρακε ηνλ Γεκήηξην Παπαληθνιή , ηνλ Κσζηα-
ληίλν Καλάξε θαη αξθεηνύο αθόκα πνπ καο πξόζθεξαλ
κεγάιε ππεξεθάλεηα γηα ηνλ ζηόιν καο δηόηη κε θάζε ηξό-
πν βνεζνύζαλ θάζε πινίν λα εθηνμεύζεη θσηηά. Σν ηξαγη-
θό ρηύπεκα έγηλε ηνλ Απξίιην ηνπ 1822 νπνύ νη Σνύξθνη
πξνρώξεζαλ ζε αληίπνηλα εηο βάξνο ηνπ ειιεληθνύ πιεζπ-
ζκνύ πνπ θαηνηθνύζε ζηα παξάιηα ηεο Μηθξάο Αζίαο έηζη
έθαςαλ νινθιεξσηηθά ηελ Υίν θαη ζθάγηαζαλ ηνπο πεξηζ-
ζνηέξνπο θάηνηθνπο ηεο , απηό γηα εκέλα πξνζσπηθά ήηαλ
έλα ηεξάζηην θαθό γηα ηελ επαλάζηαζε. Από εθείλε ηελ
κέξα πέξαζαλ δπν νιόθιεξα θαη δύζθνια ρξόληα , νη ζπ-
γθξνύζεηο ζηε ζάιαζζα εληάζεθαλ. Σνλ Μάην θαη ηνλ Ηνύ-
λην ελσκέλνο ν Σνπξθναηγππηηαθόο ζηόινο έθαλε επίζεζε
ζηελ Κάζν θαη ηα ςαξά , πνπ απνηεινύζαλ ηηο θύξηεο λαπ-
ηηθέο βάζεηο καο. Δπηηέινπο κεηά από ηόζεο κάρεο ληώζακε
μαλά ηελ λίθε λα καο πξνζπεξλά ιέγνληαο καο πσο ζύλην-
κα ζα ηα θαηαθέξνπκε , θη έηζη έγηλε , ηνλ Απγνύζηνπ ηνπ
1824 θαηαθέξακε θαη εμνληώζακε όινπο ηνπο Σνύξθνπο
πνπ βξίζθνληαλ ζηελ λαπκαρία ηνπ Γέξνληα θάηη ην νπνίν
καο αλαθνύθηζε.
Καηαζηξέςακε κηα θξεγάηα κε 1.000 ζηξαηηώηεο θαη πεί-
ζακε ηηο Σνπξθναηγππηηαθεο δπλάκεηο λα δηαζθνξπηζηνύλ
θαη λα ππνρσξήζνπλ Αλ θαη θνπξαζκέλνη από ηηο λαπκαρί-
εο δελ ηα βάιακε θάησ θαζώο γλσξίδακε πσο είρακε αξθε-
ηά θαιά νπιηζκέλν λαπηηθό ζηόιν θπξίσο εκπνξηθά πινία
ζηέιλακε θαπεηάληνπο λα αληηκεησπίδνπλ επθνιόηεξα ηα
ηνπξθηθά θαη αηγππηηαθά πνιεκηθά πινία. Αλ θαη δελ ήηαλ
αξθεηά κεγάια ηα ζθάθε καο ήηαλ αξθεηά εκπινπηηζκέλα
από εκπείξνπο λαπάξρνπο θαη λαύηεο επίζεο θαη κε πνιύ
θαιά νπιηζκέλα από παληνύ κπνπξιόηα.
Κάπσο έηζη πεξλνύζαλ ηα ρξόληα κέρξη θαη ην ηέινο ησλ
λαπκαρηώλ. Σελ ίδηα επνρή ν ζύληξνθνο Καλάξεο θαηάθε-
ξε θη έθαςε ηελ Σέλεδν ηελ αληηλαπαξρηδα ηνπ λένπ ηνύξ-
θνπ λαπάξρνπ κε απνηέιεζκα ν ηνπξθηθόο ζηόινο ηνπ λα
αηρκαισηηζηεί ζηα Γαξδαλέιηα. Μεηά από ηελ θαηαζηξν-
θή ζεκαληηθώλ ηνπξθηθώλ θαξαβηώλ απειεπζεξώζακε
κεξηθά λεζηά θη ακέζσο κεηά ηελ απειεπζέξσζε καο ν
ζπνπδαίνο ζύληξνθνο Καλάξεο δηνξίζηεθε αξρεγόο ηνπ
ζηόινπ ησλ ππξπνιηθώλ θάηη ην νπνίν καο βνήζεζε όινπο
ηδηαίηεξα . Αλ θαη νη δπζθνιίεο δελ ηέιεησζαλ πνηέ εγώ
δελ ζηακάηεζα λα αγαπώ θαη λα ζαπκάδσ απηό πνπ έθαλα
δηόηη γλσξίδσ πνιύ θαιά ην θαιό πνπ πξόζθεξα εγώ θαη
νη παηξηώηεο κνπ ζηελ ΔΛΛΑΓΑ ΜΑ΢.

13. 13
ΑΝΑΚΤΚΛΩ΢Η
Γήκεηξα Κπξθνπνύινπ
Μηραέια Παζηξαθίδνπ
Γ’2
Ήξζε ε ψξα λα κηιήζνπκε γηα
θάηη πνπ αθνξά ην κέιινλ ηεο
δηθήο καο γεληάο , ηελ ΑΝΑΚΤ-
ΚΛΧ΢Ζ. Δίλαη ε δηαδηθαζία
δεκηνπξγίαο λέσλ πξντφλησλ απφ
έλα άιιν πξντφλ πνπ έρεη εμππε-
ξεηήζεη ηνλ αξρηθφ ζθνπφ ηνπ.
Δίλαη πνιχ βαζηθή γηα ηελ πξν-
ζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Γηα
παξάδεηγκα εάλ αλαθπθιψλνπκε
πιαζηηθά κπνπθάιηα κπνξνχκε
λα θηηάμνπκε κπινχδεο θηι. Σφ-
ζν απιφ είλαη!!
΋ινη καδί κπνξνχκε λα βειηηψ-
ζνπκε ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο καο
κφλν κε κηα απιή ζπγθέληξσζε
ησλ αλαθπθιψζηκσλ πιηθψλ.
΢ηνλ δήκν καο εδψ θαη πνιιά
ρξφληα μεθίλεζε ην πξφγξακκα
ΑΝΑΚΤΚΛΧ΢Ζ΢ φπνπ εηδηθνί
ηνπνζέηεζαλ ΜΠΛΔ θάδνπο,
αιιά θαη ελεκέξσζαλ ηνπο θα-
ηνίθνπο θαη πιένλ φινη πξνζπα-
ζνχκε γηα ην θαιχηεξν.
Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ΑΝΑΚΤ-
ΚΛΧ΢Ζ είλαη πνιιά:
΢χκθσλα κε ηηο έξεπλεο κε ηελ
ΑΝΑΚΤΚΛΧ΢Ζ 1.000 θηιψλ
ραξηηνχ ζψδνπκε 17 δέληξα θαη
εμνηθνλνκνχκε 130 θηιά πεηξέ-
ιαην, πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχληαλ
γηα ηελ παξαγσγή ηεο ελέξγεηαο
πνπ απαηηείηαη γηα ηε δεκηνπξγία
ηνπ ραξηηνχ.
Δπηπιένλ κε ηελ ΑΝΑΚΤΚΛΧ-
΢Ζ 1.000 θηιψλ γπαιηνχ δελ
θαηαλαιψλεηαη ε άκκνο ησλ π-
δξνβηφηνπσλ θαη εμνηθνλνκνχ-
ληαη 12 θηιά πεηξέιαην , πνπ ζα
ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηελ παξα-
γσγή ηεο ελέξγεηαο πνπ απαηηεί-
ηαη γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ γπα-
ιηνχ.
Με ηελ ΑΝΑΚΤΚΛΧ΢Ζ
1.000 θηιψλ πιαζηηθνχ δελ ζα
απαηηεζνχλ 500 ρξφληα γηα λα
απνζπληεζνχλ απφ ην πεξηβάιινλ
νη πνζφηεηεο απηέο. Δπίζεο δελ
ζα εθιπζνχλ ζηελ αηκφζθαηξα
732 θηιά αεξίσλ πνπ δεκηνπξ-
γνχληαη κε ηελ παξαγσγή ηνπ
πιαζηηθνχ θαη ζπκβάιινπλ ζην
θαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ.
΢ηηο κέξεο καο ε ΑΝΑΚΤΚΛΧ-
΢Ζ βνεζά ζεκαληηθά ζηελ απν-
θφξηηζε ηνπ
(Σπλέρεηα ζηε ζ.14)
ΚΗΠΟΤΡΙΚΔ΢ ΢ΤΜΒΟΤΛΔ΢
Δάγκα Μαρία-Γεωργία ,Χριστίνα-Ειρήνη Κοζανιωτη ΣΤ' 3
Πνιινί αλαξσηηνχληαη ηη θπηά κπνξνχλ λα θπηέςνπλ
ζηα κπαιθφληα ή ζηηο απιέο ηνπο. Τπάξρνπλ πνιιέο
επηινγέο.Πνηεο φκσο είλαη νη θαηάιιειεο; Γχν επηινγέο
είλαη ν Βαζηιηθφο θαη ην Μειηζζνρηνξην ( κέιηζζα).
Θα αξρίζνπκε κε ηνλ βαζηιηθφ.
ΒΑ΢ΙΛΙΚΟ΢
Ο βαζηιηθφο είλαη έλα πνψδεο κνλνεηέο θπηφ πνπ ζπλα-
ληάκε ζε εχθξαηεο πεξηνρέο.
Δπίζεο ν βαζηιηθφο πξνηηκά λα
θαιιηέξγεηηαη ζε δεζηέο θαη
μεξνζεξκηθέο ζπλζήθεο, γχξσ
ζηνπο 22 - 30 βαζκνχο Κειζί-
νπ. Ζ θαιχηεξε επνρή γηα λα
θαιιηεξγεζεί είλαη ε άλνημε,
πεξίπνπ ζηα κέζα Μαξηίνπ-
Απξηιίνπ. Σν πφηηζκα ηνπ,
πξέπεη λα γίλεηαη θάζε πέληε
κέξεο, αλάινγα κε ηηο θαηξηθέο
ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο. Σν
ηδαληθφ ρψκα γηα λα θπηεπηεί είλαη ην θπηφρσκα, γφλη-
κν ρψκα πνπ λα κελ θξαηάεη λεξφ( καλή αποζηπάγγι-
ζη). Ζ ηνπνζέηεζε ηνπ θπηνχ ζην ρψκα βνεζάεη ζηελ
αλάπηπμε ησλ ξηδψλ ηνπ..
(Σπλέρεηα ζηε ζ.14)
Γλσξίδεηε φινη φηη πξηλ απφ θάπνηνπο κήλεο ε ηάμε
καο θαη θάπνηεο άιιεο ηάμεηο ηεο Έθηεο θπηέςακε
κεξηθά ινπινχδηα ζηα παξηέξηα ηνπ ζρνιείνπ καο.
Γνπιέςακε αξθεηά γηα λα έρνπκε έλα θαιφ απνηέιε-
ζκα σζηφζν θάπνηνη δε ην ζεβάζηεθαλ θαη θαηέζηξε-
ςαλ ζρεδφλ φ,ηη είρακε θπηέςεη.
Σελ εκέξα πνπ θπηέςακε ηα ινπινχδηα θαζαξίζακε
ηα παξηέξηα, ζθάςακε κηθξέο ιαθνπβίηζεο ζην ρψκα,
ηνπνζεηήζακε ηα ινπινχδηα θαη φηαλ ηειεηψζακε ηα
πνηίζακε.Δθείλε ηελ εκέξα ληψζακε φηη θάλνπκε
θαιφ ζην πεξηβάιινλ. Μεηά απφ έλα κεγάιν δηάζηε-
κα, φηαλ γπξίζακε ζην ζρνιείν κεηά ηελ θαξαληί-
λα,αληηθξίζακε έλα ζέακα φρη πνιχ επράξηζην.Σα
πεξηζζφηεξα ινπινχδηα ήηαλ παηεκέλα θαη ζπαζκέ-
λα. Δθείλε ηε ζηηγκή ληψζακε άζρεκα, ζπκφ θαη ιχ-
πε.
Καιφ ζα είλαη λα αζρνινχκαζηε κε ηα θπηά θαη φρη
λα ηα θαηαζηξέθνπκε, γηαηί έηζη θάλνπκε θαθφ ζην
πεξηβάιινλ. Δπίζεο ζα παξαθαινχζακε ηα παηδηά πνπ
ην έθαλαλ απηφ ή ηνλ νπνηνδήπνηε, λα κελ ην μαλα-
θάλνπλ,γηαηί εκείο πξνζαπζήζακε αξθεηά γηα λα ν-
κνξθχλνπκε ηελ απιή ηνπ ζρνιείνπ καο.
(Σπλέρεηα ζ.14)
Δάγκα Μαρία-Γεωργία ,Χριστίνα-Ειρήνη Κοζανιωτη ΣΤ' 3
ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ
΋ηαλ δελ ζεβφκαζηε ηε θχζε. Φση. Δχνζκνο ,πάλσ απφ ηνλ Πεξηθεξεηαθφ

14. 14
Ζ ξχπαλζε ηνπ αέξα
Γηψξγνο Κηνζθεξίδεο, Γεκήηξεο Λενληήο, Ίγθιη
Μπεθίξη Γ2.
Ο φξνο αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε αλα-
θέξεηαη ζηελ ξχπαλζε ηεο αηκφ-
ζθαηξαο δειαδή ζηελ πξνζζήθε
νπζηψλ (ησλ ξχπσλ) πνπ ππφ θπζην-
ινγηθέο ζπλζήθεο δελ ζα ππήξραλ.
Μειεηψληαο ηα αίηηα ζα κπνξνχζα-
κε λα αλαθέξνπκε φηη απηά είλαη
(θπξίσο) απνηέιεζκα ηεο αλζξψπη-
λεο δξαζηεξηφηεηαο .Ζ βηνκεραλία
επζχλεηαη γηα ην κεγαιχηεξν πνζν-
ζηφ πνπ αγγίδεη ην 50%.Μηα άιιε
αηηία είλαη ηα κέζα κεηαθνξάο
35%,ελψ ζεκαληηθφ πνζνζηφ
(θνληά) ζην 15% θαηέρνπλ ηα λνηθν-
θπξηά κε ηα κέζα ζέξκαλζεο
(θαπζηήξεο, ηδάθηα) .Φπζηθά αίηηα
φπσο νη εθαηζηεηνγελείο εθξήμεηο,
είλαη ιηγφηεξν ζπρλά θαη ζαθψο δελ
κπνξνχλ λα ειεγρζνχλ. ΢ε κηα πξν-
ζπάζεηα λα ηαμηλνκήζνπκε ηηο ζπλέ-
πεηεο δηαθξίλνπκε ηηο εμήο: Πεξη-
βαιινληηθέο: ην θαηλφκελν ηνπ ζεξ-
κνθεπίνπ θαη ε ηξχπα ηνπ φδνληνο
πξνθαινχλ πξνβιήκαηα ζηεο γεσξ-
γηθέο θαιιηέξγεηεο, νδεγνχλ ζηε θα-
ηαζηξνθή ησλ δαζψλ, ηεο ρισξίδαο
θαη ηεο παλίδαο ηνπ πιαλήηε.
Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα
είλαη ε φμηλε βξνρή πνπ δεκηνπξγεί-
ηαη θαη ζηαδηαθά θαηαζηξέθεη κάξ-
καξα απφ δηάθνξα κλεκεία.
Οηθνλνκηθέο: πνπ αληηκεησπίδεη ν
άλζξσπνο ιφγσ ηεο θιηκαηηθήο αι-
ιαγήο.
Τγεηνλνκηθέο: πνιιέο κειέηεο
έδεημαλ φηη πξνθαιεί αλαπλεπζηηθά
πξνβιήκαηα (ήπηα έσο πνιχ ζνβα-
ξά), θαξδηαγγεηαθά λνζήκαηα θαη
απμεκέλν θίλδπλν γηα θαξθίλν ηνπ
πλεχκνλα.
Ζ ξχπαλζε ηνπ αέξα είλαη πξφβιε-
κα πνπ αληηκεησπίδνπλ πνιιέο πεξη-
νρέο φρη κφλν ζηελ Διιάδα αιιά ζε
νιφθιεξε ηελ Δπξψπε θαη ην βφξεη-
ν εκηζθαίξην. Σα κεγάια αζηηθά
θέληξα θαηέρνπλ ηελ πξσηηά ζε επη-
βιαβείο ξχπνπο. Απνηειεί ινηπφλ
παγθφζκην πξφβιεκα γη‟ απηφ θαη
έγηλε πξνζπάζεηα λα αληηκεησπηζηεί
ζε δηεζλείο επίπεδν κε ην πξσηφθνι-
ιν ηνπ Κηόην θαη κε άιιεο δξαζηε-
ξηφηεηεο ηνπ ΟΖΔ.
΢πγθεθξηκέλα γηα ηελ πφιε καο, ηε
Θεζζαινλίθε, ηα ζηνηρεία ησλ ηε-
ιεπηαίσλ εηψλ δείρλνπλ ζεκαληηθέο
ππεξβάζεηο ζηηο ζπγθεληξψζεηο ησλ
αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ. ΢ηε δπ-
ηηθή Θεζζαινλίθε εηδηθφηεξα, ιφ-
γσ ηεο παξνπζίαο ηεο ηζηκεληνβην-
κεραλίαο ΣΗΣΑΝ θαη ησλ ΔΛΠΔ , ε
θαηάζηαζε είλαη αθφκα πην ζνβαξή
κε ππέξβαζε ησλ αλψηαησλ νξίσλ
ησλ ξχπσλ ηδηαίηεξα ηηο λπρηεξηλέο
ψξεο.
Απφ φια ηα παξαπάλσ γίλεηαη ζα-
θέο φηη ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε
καο αθνξά φινπο θαη είλαη αλαγθαίν
λα βξεζνχλ άκεζα ιχζεηο. ΢εκαληη-
θά βήκαηα ήηαλ ε θαζηέξσζε ηνπ
θαηαιύηε ζηα απηνθίλεηα θαη ν ην-
ληζκόο ζηηο θακηλάδεο ησλ εξγνζηα-
ζίσλ πνπ κεηψλνπλ ηα βιαβεξά αέ-
ξηα θαηά 90%.΢εκαληηθή φκσο είλαη
θαη ε αηνκηθή καο επζύλε: κπνξνχ-
κε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε κέζα κεηα-
θνξάο θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ
φπσο ηξακ, ειεθηξηθφ ζηδεξφδξνκν
θαη ην πνδήιαην. Θα πξέπεη λα είκα-
ζηε επαηζζεηνπνηεκέλνη θαη λα ειπί-
δνπκε φηη ην κέιινλ ζα είλαη θαιχ-
ηεξν.
Πεγέο:Βηβιίν Μειέηεο Γεκνηηθνύ,Βηθηπαίδεηα,
Πεξηνδηθό Paralaxi
ΚΗΠΟΤΡΙΚΔ΢ ΢ΤΜΒΟΤΛΔ΢
Δάγκα Μαρία-Γεωργία ,Χριστίνα-
Ειρήνη Κοζανιωτη ΣΤ' 3
(ζσνέτεια από ηη ζ.13)
ΜΔΛΙ΢΢ΟΥΟΡΣΟ (ΜΔΛΙ΢΢Α)
Σν κειηζζφρνξην είλαη έλα πνιπε-
ηέο αξσκαηηθφ θπηφ πνπ ην ζπλα-
ληάκε ζηελ Διιάδα, ζπλήζσο ζε
πεδηλέο πεξηνρέο. Καιιηεξγείηαη
ζε δξνζεξά θαη θαιά ζηαγγηδφκε-
λα εδάθε, δηφηη είλαη απαηηεηηθφ
ζην λεξφ. ΢πλήζσο αλζίδεη ην
θαινθαίξη θαη πνιιαπιαζηαδεηαη
πνιχ γξήγνξα. Σα αλζή ηνπ είλαη
ιεπθά,θίηξηλα ή ξνδ. Σν χςνο ηνπ
θηάλεη ηα 80 εθ.-1κ.,ελψ έρεη κέ-
ηξηα αληνρή ζηνλ παγεηφ..
Γήκεηξα Κπξθνπνύινπ,Μηραέια Παζηξαθίδνπ
Γ’2
(ζπλέρεηα από ηε ζ.13)
πεξηβάιινληνο απφ κεγάιεο πν-
ζφηεηεο αρξεζηκνπνίεησλ πιηθψλ
αθνχ κεγάιν πνζνζηφ έρνπλ ηα
απνξξίκκαηα πνπ παξάγνπκε
θαζεκεξηλά ηα νπνία κπνξνχλ λα
αλαθπθισζνχλ.
Σα κεηνλεθηήκαηα φκσο δελ παχ-
νπλ λα ππάξρνπλ.
Δάλ δελ πξνζπαζήζνπκε θαη ε-
κείο φζν πην πνιχ κπνξνχκε, ζα
έρνπκε έλα κε πγηέο πεξηβάιινλ
θαη ην κέιινλ καο ζα ρεηξνηεξέ-
ςεη. Έλα άιιν κεηνλέθηεκα είλαη
φηη θάπνηνη θάηνηθνη δελ βνεζάλε
ζρεηηθά κε ην ζέκα ηεο ΑΝΑΚΤ-
ΚΛΧ΢Ζ΢ γηαηί δελ πηζηεχνπλ ζε
απηή ζεσξψληαο ηελ αζήκαληε.
ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ θαη ΑΝΑΚΤΚΛΧ΢Ζ

15. 15
«Ο Αζηξνιάβνο» θαη ε ζύγρξνλε ηε-
ρλνινγία
Αλαζηαζία Μαηζαξόθα ΣΤ1
΢ην θείκελν «Αζηξνιάβνο» ,απφ ην Αλζνιφ-
γην ηεο Δ΄ θαη ΢Σ΄ ηάμεο δηαβάδνπκε θαη
αλαθαιχπηνπκε πιεξνθνξίεο γηα ηελ εμέιημε
ηεο ηερλνινγίαο. Ο ζπγγξαθέαο Φψηεο Κφ-
ληνγινπ έδεζε θαηά ηελ πεξίνδν φπνπ ε ζχγ-
ρξνλε ηερλνινγία άξρηζε λα εμειίζζεηαη.
Πιένλ φινη καο είκαζηε εμνηθεησκέλνη κε
απηή αλεμαξηήησο ειηθίαο. Ζ ρξνληθή εμέιη-
με ηεο ηερλνινγίαο έρεη δηεπθνιχλεη αξθεηά
ηνλ άλζξσπν ζηηο νηθηαθέο εξγαζίεο αιιά
θπξίσο ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ. ΢ην θείκε-
λν «Αζηξνιάβνο» αλαθέξεηαη απφ ηνλ ζπγ-
γξαθέα πσο : « Οη ρψξεο νη αξραίεο έρνπλ
πξάκαηα πνπ δελ ηζηνξεζήθαλε γηαηί ρηιηά-
δεο ρξφληα παηηνχληαη απφ αλζξψπνπο πνπ
ρηίδνπλε νινέλα ρηίξηα» (Αλζνιφγην Δ΄ ΢Σ΄)
Ο θαζέλαο καο ζθέθηεηαη ηα πξάγκαηα δηα-
θνξεηηθά. Αξθεηά κπζηήξηα αιιά θαη αξθε-
ηέο παιηέο ηζηνξίεο έρνπλ θαιπθζεί απφ θηί-
ζκαηα ηνπ αλζξψπνπ. Ζ γλψζε θαη ε ηερλν-
ινγία είλαη ν ηέιεηνο ζπλδπαζκφο γηα λα
είλαη θάπνηνο επηπρηζκέλνο ζηε δσή ηνπ.
Απφ φ, ηη θαηαιάβακε ε ηερλνινγία δελ έρεη
κφλν ηα θαιά ηεο αιιά θαη ηα θαθά ηεο. Ζ
ηερλνινγία εζίδεη ηνλ άλζξσπν ζηελ εηθνλη-
θή αλαπαξάζηαζε. Σψξα πιένλ βιέπνπκε
κέζσ ελφο ηερλνινγηθνχ ζπζηήκαηνο.
ΜΟΡΦΩ΢Η Ή ΠΑΡΑΜΟΡΦΩ΢Η
Κπξηαθή Παπαδέιε ΢η1
Πιένλ ζηα ζεκεξηλά ηα ρξφληα, νη άλζξσπνη πεηάλε κε ηα αεξνπιάλα θαη
ηαμηδεχνπλ κε κεγάιε γξεγνξάδα. Ζ ηερλνινγία γεληθψο έρεη αιιάμεη αξ-
θεηά ηελ δσή καο πξνο ην θαιχηεξν αιιά θαη πξνο ην ρεηξφηεξν.
Σν θαιφ κε ηελ ηερλνινγία είλαη φηη
ζνπ δηεπθνιχλεη ηε δσή. ΋κσο, παξάι-
ιεια ζηελ δπζθνιεχεη. Αο πάξνπκε γηα
παξάδεηγκα ην πιπληήξην. ΢ε μεθνπξά- δεη
πην πνιχ απφ ην πξψην πιπληήξην πνπ
δεκηνπξγήζεθε, γηαηί ην παιηφ πιπληή-
ξην δελ ήηαλ ηφζν απιφ, φζν ην ζχγρξν-
λν. Έπξεπε λα γπξλάο έλαλ κνριφ, φκσο
ηνπιάρηζηνλ ήηαλ πην εχθνιν, απφ ην λα
ηξίβεηο θαη λα πιέλεηο ηα ξνχρα ζην ρέξη. Σψξα, ξπζκίδεηο δχν θνπκπηά,
παηάο θαη δχν άιια, βάδεηο ηα ξνχρα θαη ην απνξξππαληηθφ θαη πιέλνληαη
απηφκαηα.
΋κσο ην θαθφ κε ηελ ζχγρξνλε ηερλνινγία, είλαη φηη ζε θάλεη αληηθνηλσ-
ληθφ.
Κάζεζαη ζηελ ηειεφξαζε ή ζηνλ ππνινγηζηή, θνξάο θαη ηα αθνπζηηθά,
απνκνλψλεζαη ζε έλα δσκάηην θαη παίδεηο δηάθνξα παηρλίδηα ηα νπνία
κπνξνχλ λα ζε θάλνπλ βίαην.
Κάπνηε ηα παηδηά, βγαίλαλε έμσ θαη παίδαλε ή ζπδεηνχζαλε θαη δελ
ήζειαλ λα κπνπλ κέζα ζην ζπίηη ηνπο.
Σψξα πιένλ ε κακά, θσλάδεη ην παηδί ηεο
λα αθήζεη ην θηλεηφ ή ην ηάκπιεη θαη λα
βγεη έμσ λα παίμεη ή λα δηαβάζεη γηαηί απν-
βιαθψλεηαη θαη ην κπαιφ θαη ε γλψζε ιηγν-
ζηεχεη.
Γη απηφ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχκε ζσζηά
έλα θηλεηφ. Αληί λα βιέπνπκε δηάθνξα βί-
ληεν ζην youtube, κπνξνχκε λα ςάμνπκε ζην google δηάθνξεο πιεξνθν-
ξίεο πνπ δελ μέξνπκε ή λα βάινπκε εθπαηδεπηηθά βηληεάθηα γηα καζήκαηα
πνπ καο δπζθνιεχνπλ.
΋κσο γηα λα κπεηο ζην google ή ζην youtube θαη δηάθνξεο άιιεο ηζηνδε-
ιίδεο, ρξεηάδεηαη λα μέξεηο λα ην ρεηξίδεζαη.
Ζ γλψζε είλαη ζεκαληηθή γηα ηνλ άλζξσπν γηαηί ηνλ θάλεη πην επγεληθφ
θαη πην επράξηζην πξνο ηνπο ζπλαλζξψπνπο ηνπ.
ΔΠΗ΢ΣΖΜΖ-SCIENCE
ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ
...ζθέςεηο
Ο Καθεηδήο
Μαξία Αβξακνπνχινπ ΢Σ1
Μηα κέξα έθεξαλ θάπνηα κεραλήκαηα (ξνθεκάησλ) θαη ηα ηνπνζέηεζαλ ζηνπο νξφθνπο ηνπ θηηξίνπ. Ο πξνζσπάξρεο ραξνχ-
κελνο, αλέβεθε ηξέρνληαο ηηο ζθάιεο κε ζθνπφ λα ελεκεξψζεη ηνπο ππαιιήινπο ηνπ. Έθηαζε ζηνλ πξψην, άλνημε ηελ πφξηα
θαη είπε: «Καιεκέξα! Θα ήζεια λα ζαο ελεκεξψζσ πσο ήξζαλ θάπνηα θαηλνχξγηα κεραλήκαηα ζην θηίξην!.Απηά κπνξνχλ λα
ζαο πξνζθέξνπλ ζε πνιχ γξήγνξν ρξφλν θαθέ, αλαςπθηηθά, ρπκνχο θηι. Λνηπφλ, πξέπεη λα θχγσ ηψξα γηα λα ελεκεξψζσ θαη
ηνπο άιινπο. Καιή ζπλέρεηα!»
Πέξαζαλ κέξεο νη ππάιιεινη άξρηδαλ λα ην ζπλεζίδνπλ αιιά φκσο κεηά απφ κεξηθά ρξφληα ράιαζαλ ηα κεραλήκαηα θαη ν
πξνζσπάξρεο δελ είρε αξθεηά ρξήκαηα ηα αληηθαηαζηήζεη. Έθεξλε κάζηνξεο γηα λα ηα επηζθεπάζνπλ αιιά έιεγαλ πσο ήηαλ
αδχλαηνλ. Ο πξνζσπάξρεο απνγνεηεπκέλνο θψλαμε: “Ζ ηερλνινγία είλαη φηη ρεηξφηεξν!.΋ηαλ αγνξάδεηο κηα ζπζθεπή ζε εμπ-
πεξεηεί αιιά φηαλ πεξλάλ ηα ρξφληα είλαη φ, ηη ρεηξφηεξν!» Πέξαζαλ ιίγεο κέξεο ψζπνπ ζθέθηεθε λα θέξεη ζην θηίξην έλαλ
θαθεηδή, γηα λα εμππεξεηεί ηνπο ππαιιήινπο ηνπ. Έηζη φινη ζα ήηαλ επραξηζηεκέλνη!
( Πξσηόηππε δηαζθεπή ηεο ηζηνξίαο ηνπ Δπγέληνπ Σξηβηδά «Σν κεράλεκα» α΄έθδνζε 1984)

16. 16
Ταξίδι στην Οδο-
ντοχώρα!
Τμήμα Α3
Έρνπκε μεθηλήζεη εδψ θαη κή-
λεο κηα εμεξεχλεζε ζην ζρνιείν!Με ηα απηνθηλεηάθηα ησλ
πέληε νκάδσλ καο, θφθθηλε,
θίηξηλε, πξάζηλε, κπιε θαη
πνξηνθαιί, ηαμηδεχνπκε θάζε
ηφζν ζηελ Οδνληνρώξα θαη
καζαίλνπκε πνιιά θαη σξαία
πξάγκαηα, πνπ καο βνεζνχλ
ζηε δσή! Μηα κέξα ζπλαληή-
ζακε δπν δνληάθηα. Σν έλα
ήηαλ ιππεκέλν θαη ην άιιν
ραξνχκελν! Γηαηί...ζα δείηε ηηο
εηθφλεο θαη ζα θαηαιάβεηε...!
Έπεηηα κάζακε έλα ηξαγνπδά-
θη γηα λα ηνπο ηξαγνπδήζνπκε
θαη γπξίζακε ζηελ ηάμε, φπνπ
καο πεξίκελαλ λέεο πεξηπέηεη-
εο!
Καη ηώξα ζέιεηε λα παίμνπκε
έλα παηρλίδη; Αλ λαη, ζπλερίζηε
λα δηαβάδεηε… Αλ όρη, γεηα
ζαο!!!
(΢ςνέσεια ζηη ζ.17-18)
Πώς να τρζφεστε σωστά!
Απόςτολοσ Καρακωνςταντήσ ΣΤ4
Ίζσο ζέιεηε λα ηξψηε ζπλέρεηα κπηζθφηα
ή ζνθνιάηεο. Πψο κπνξείηε φκσο λα
έρεηε κηα ζσζηή δηαηξνθή;
Αο δνχκε ηη πξέπεη λα ηξψκε ,γηα λα
έρνπκε κηα θαιή πγεία:
Γηα ηελ αξρή ηεο εκέξαο αληί γηα θαθάν
θαη κπηζθφηα δνθηκάζηε 1 ή 2 θέηεο καχ-
ξν ςσκί κε κέιη, έλα πνηήξη γάια θαη έλα
θξνχην. Έηζη ζα έρεηε θαιχηεξε θπζηθή
θαηάζηαζε!
Γηα ην κεζεκέξη αληί γηα έηνηκν θαγεηφ
απφ θάπνην εζηηαηφξην κπνξείηε λα θάηε
καθαξφληα, ξχδη, φζπξηα ή θαη θνηφπνπιν
πνπ ζα καγεηξέςεηε εζείο. Σν θφθθηλν
θξέαο θαη ην έηνηκν θαγεηφ πξέπεη λα
ηξψγεηαη ιίγεο θνξέο ηνλ κήλα. Κάζε θα-
γεηφ ζα πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ κηα
ζαιάηα.
Γηα ην απφγεπκα θαιφ ζα είλαη λα ηξψ-
ηε απγά καδί κε ιίγν ςσκί ή κηα θξνπην-
ζαιάηα.
Γηα ην βξάδπ, γηανχξηη κε ιίγα θξνχηα ή
ςσκί θαη ηπξί είλαη έλα θαιφ γεχκα πξηλ
απφ ηνλ χπλν.
Μηα ζσζηή δηαηξνθή είλαη ηδαληθή.
Υσξίο απηήλ απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο
παρπζαξθίαο , παζήζεσλ ηεο θαξδηάο
θαη δηαβήηε ηχπνπ 2 . Δπίζεο, ε ζσζηή
δηαηξνθή βνεζάεη ηε ζσξάθηζε ηνπ νξγα-
ληζκνχ θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ηψζε-
σλ. ΋ηαλ ε ζσζηή δηαηξνθή ζπλδπάδεηαη
θαη κε ζσκαηηθή άζθεζε ,ηα νθέιε πνπ
ζα πξνθχςνπλ γηα ηελ πγεία καο ζα είλα
πνιχ κεγάια.
ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

17. 17
Γέθα ζπκβνπιέο-απνθάζεηο γηα θαιή
πγεία:
1.Να βνπξηζίδνπκε ηα δνληάθηα καο
πξνζεθηηθά δπν θνξέο ηε κέξα. Κπξί-
σο ην βξάδπ θαη κεηά απφ γιπθά!
2.Να κε ηξψκε πνιιά γιπθά.
3.Να πίλνπκε αξθεηφ λεξφ.
4.Να επηζθεπηφκαζηε ζηνλ νδνληίαηξν
δπν θνξέο ηνλ ρξφλν.
5.Να ηξψκε απ‟ φιεο ηηο ηξνθέο, αιιά
κε κέηξν, φπσο καο δείρλεη θαη ε ππξα-
κίδα ηεο δηαηξνθήο.
6.Να καζνχκε καζηίρα γηα 10-15 ιε-
πηά γηα λα απνκαθξχλεη ηηο ηξνθέο πνπ
κέλνπλ ζηα δφληηα καο, εάλ δελ κπν-
ξνχκε λα ηα πιχλνπκε φηαλ είκαζηε
εθηφο ζπηηηνχ.
7.Να ηξψκε ζπρλά θξνχηα θαη ιαραλη-
θά.
8. Να πίλνπκε θπζηθνχο ρπκνχο.
9. Να πξνζέρνπκε ηη βάδνπκε γεληθά
κέζα ζην θάζηξν καο πνπ ιέγεηαη ζψ-
κα.
10. Να γπκλαδφκαζηε ζπρλά.
Θέιεηε ινηπφλ! Σν παη-
ρλίδη ιέγεηαη "Αλ
ήηαλ..." θαη πξέπεη λα
βξείηε ηη είλαη απηφ πνπ βάιακε ζην
κπαιφ καο.Μαληέςηε ινηπφλ...
Αλ ήηαλ γιπθό... ζα ήηαλ θάηη κε ηα-
ρίλη, κειάθη θαη μεξνχο θαξπνχο, ζξεπηηθφ θαη κε πνιιή ελέξγεηα!
Αλ ήηαλ θαγεηό... ζα ήηαλ θάηη καγεηξεκέλν κε ειαηφιαδν, πνιιά ια-
ραληθά θαη κπφιηθε αγάπε!
Αλ ήηαλ ινπινύδη... ζα ήηαλ ν θηζζφο πνπ κε ππνκνλή ζθαξθαιψλεη
θαη αγθαιηάδεη ζηνξγηθά φ,ηη αθνπκπήζεη!
Αλ ήηαλ ειηθία... ζα ήηαλ απφ έκβξπν κέρξη θαη αησλφβηνο γέξνληαο ή
γεξφληηζζα!
Αλ ήηαλ παξνηκία... ζα ήηαλ "ησλ θξνλίκσλ ηα παηδηά πξηλ πεηλά-
ζνπλ..." πξνζέρνπλ ηε δηαηξνθή ηνπο!
Μήπσο ην βξήθαηε; Αο ζπλερίζνπκε ιηγάθη αθφκε!
Αλ ήηαλ κέξνο ηνπ ζώκαηνο... ζα ήηαλ ην κπαιφ, πνπ δίλεη εληνιέο θαη
γηα ην ηη βάδνπκε κέζα απφ ηνπο θξνπξνχο ηνπ ζψκαηνο, ηα δφληηα καο!
Αλ ήηαλ εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα... ζα είρε ζρέζε κε ζεαηξηθφ παηρλί-
δη θαη δηαηξνθή!
Αλ ήηαλ παξακύζη… ζα ήηαλ ην πνιχ σθέιηκν παξακχζη ηεο θπξίαο
Άλλαο ΢ειίδνπ, ε νπνία καο επηζθέθηεθε δηαδηθηπαθά, «Σν ΢ώκα θαη
ην ΢ηόκα θαη ε κπάκπσ Σεξεδόλα»,
(Δθδφζεηο:«Μεηξνλφκνο») Δπηζθεθηείηε ηε δηαδηθηπαθή «Λέζρε αλά-
γλσζεο» ηνπ 21νπ Γεκνηηθνχ ΢ρνιείνπ Δπφζκνπ, γηα λα βξείηε πεξηζ-
ζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηε ζπγγξαθέα θαη ην βηβιίν.
Με ηα ππέξνρα, ξπζκηθά θαη δηδαθηηθά ηξαγνχδηα ηνπ ηαμηδέςακε ζε
έλα θφζκν αιιηψηηθν…
Ναη ην βξήθαηε!
Δίλαη ην πξφγξακκα "Σαμίδη ζηελ Οδνληνρώξα",
πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηελ αξρή ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο ζηελ
παξενχια ηνπ Α3. Αλ θαη ..."ην πήξε ην πνηάκη" ζα ζπλερίζνπκε ιίγν
αθφκε...
Αλ ήηαλ ρξώκα... ζα ήηαλ ην πξάζηλν, ην ρξψκα ηεο ειπίδαο, επεηδή ην
πξφγξακκα απηφ έδσζε γλψζεηο ζε φινπο καο, πνπ ζαλ ηνλ θηζζφ πνπ
κε ππνκνλή ζθαξθαιψλεη, έηζη
θαη φια απηά ρξεηάδεηαη ππνκν-
λή γηα λα έρνπλ αληίθξηζκα
ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο!
Υξεηάδεηαη επηκνλή, ππνκνλή
θαη …πξφγξακκα. Μέζα ζηηο
ράξηηλεο καζειίηζεο πνπ θηηά-
μακε θνιινχζακε γηα θάζε κήλα
έλα πξφγξακκα, ψζηε κε ηε
βνήζεηά ηνπ λα θξνληίδνπκε ηα
δνληάθηα καο!
ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

18. 18
Οη εξωηήζεηο καο πνιιέο…
 Πνηεο ηξνθέο πξέπεη λα
ηξψκε γηα λα έρνπκε
γεξφ αλνζνπνηεηηθφ;
 Πψο πιέλνπκε ζσζηά ηα
δφληηα καο;
 Γηαηί φηαλ θνπληέηαη έλα λενγηιφ δνληάθη κνπ, γίλεηαη
θίηξηλν ρξψκα ;
 Θα κπνξνχζε λα αιιάμεη ην εμψθπιιν ηνπ βηβιίνπ ζαο;
Μαο θνβίδεη ιίγν.
 Πψο κπνξνχκε λα θξαηήζνπκε ηα δνληάθηα καο πγηή;
 Μπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηνχκε ζηνκαηηθφ δηάιπκα ζηελ
Α΄ δεκνηηθνχ;
 Ζ κάζθα επεξεάδεη ηα δφληηα;
 Φνβάκαη λα πάσ επίζθεςε ζε νδνληίαηξν; Ση λα θάλσ
γη‟απηφ;
 Κάζε πφηε πξέπεη λα βνπξηζίδνπκε ηα δφληηα καο ;
 Πνηεο ηξνθέο θάλνπλ θαιφ ζηα δφληηα;
 Πψο αλαπηχζζνληαη ηα δφληηα ζηα νχια;
ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Φωτογραφία κάτω: Καταςκευή χάρτινησ οδοντοςτοιχίασ Α3 21ο Δημοτικό Σχολείο Ευόςμου
Με αγάπε, νη κηθξέο εμεξεπλήηξηεο θαη νη κηθξνί εμεξεπλεηέο ηεο παξενχιαο ηνπ Α3!
 Πφζν ζπρλά πξέπεη λα πεγαίλσ
ζηνλ νδνληίαηξν;
 Γηαηί ηα δφληηα ραιάλε κε ηε δάρα-
ξε;
 Γηαηί ππάξρεη ε ηεξεδφλα θαη ηη
θάλεη;
…έπειηα μάθαμε ένα ηπαγοςδάκι και γςπίζαμε ζηην ηάξη , όπος μαρ πεπίμεναν νέερ
πεπιπέηειερ!
Ζ παξενχια ηνπ Α3
πήξε ζπλέληεπμε απφ
ηελ θπξία Άλλα ΢ειί-
δνπ