GDP deki artış ve büyümenin ticaret kaynaklı olmasının yorumu

1. EKONOMİK BÜYÜME,
ULUSLARARASI TİCARET,
Prof. Dr. HAVVA TUNC

2. Ticaret , Büyüme ve Refah
Bu sunumda ticaretin büyüme ve refah üzerindeki yansıması,
dış ticaret hadlerindeki değişimin etkileri bağlamında
açıklandı.

3. Ticaret hacmindeki değişme
Üretim faktörleri arzındaki değişme ve/veya teknik gelişme
sonucunda üretilen mal ve hizmet miktarında artış,
üretim olanakları eğrisinde kaymaya yol açar.
Üretimdeki artış, ihraç edilebilir mallarda ve ithal
edilebilir malları nasıl etkileyecektir? Ve bu etki ülkenin
uluslararası ticaretteki durumunu nasıl etkileyecek?
Ticaret hacmindeki değişimin tüketim, üretim ve
ulusal refah düzeyindeki yansıması ne olacaktır? Ulusal gelir bu
gelişmelerden nasıl etkilenecektir? Açıklanması gereken bunlardır.

4. Ticaret hacmindeki değişme
Sabit nispi mal fiyatlarında ülkenin ihraç edilebilir mal
üretimi oransal olarak ithal edilebilir mal üretiminden daha
fazla büyürse, ülkenin ticaret hacmi değişir. Ve bu durumun
ticaret hacminde ortaya çıkardığı değişim; ticaret artırıcı
büyüme, ticaret karşıtı büyüme ve yansız büyüme olarak
sınıflandırılıp ve açıklanır.

5. Ticaret ve Büyüme
Ekonomide ihraç edilebilir mal üretimi, oransal olarak ülkenin
ithal edilebilir mal üretiminden daha fazla olursa, üretimdeki
büyümenin ticaret hacmindeki yarattığı bu genişlemeye ticaret
yanlı büyüme denir. Tam tersi durumun mevcudiyetinde ortaya
çıkan büyümeye ticaret karşı yönlü büyüme denir. Üretimdeki
artış oranı ile ticaret hacmindeki artış oranı aynı değerde ise bu
tip büyüme yansız nötr büyümedir.

6. Yansız büyüme,
Yansız büyüme, sabit faktör fiyatları varsayımı altında üretim
faktörleri arzındaki artış oranı kadar üretimde ortaya çıkan
artış oranı aynı ise bunun ticaret hacmindeki yansıması nötr
ise yansız büyümeden bahsedilir.

7. Ticaret artırıcı yönlü büyüme
Ticaret artırıcı yönlü büyüme, sabit faktör fiyatları varsayımı
altında ihracata söz konusu olan malın üretimindeki artış
ithalat söz konusu olan malın üretimindeki artıştan büyükse,
ticaret hacmindeki ortaya çıkan genişleme ticaret artırıcı
yönlü büyüme olarak ifade edilir.

8. İhracata söz konusu mal
İhracata söz konusu olan malın üretiminde emek yoğun olarak
kullanılıyorsa, Emekteki artış sermayedeki artıştan büyük
olacak veya ihracata söz konusu olan malın üretiminde
sermaye yoğun olarak kullanılıyorsa sermayedeki artış
emekteki artıştan büyük olacaktır.

9. Ticaret Artışı ve Büyüme
İster emek faktörü yoğun kullanılsın, ister sermaye faktörü yoğun
olarak kullanılsın sonuçta, ihraç edilen mal miktarındaki artış
sonucu ticaret hacminde artış ve ulusal gelir düzeyinde artış
gerçekleşir.
İhracata söz konusu olan malın üretiminde emek yoğun olarak
kullanılıyorsa, emekteki artış sermayedeki artıştan büyük olacak
veya ihracata söz konusu olan malın üretiminde sermaye
yoğun olarak kullanılıyorsa sermayedeki artış emekteki artıştan büyük
olacaktır.

10. Ticaret karşıt yönlü büyüme
Ticaret karşıt yönlü büyüme, sabit faktör fiyatları varsayımı
altında ithalata söz konusu olan malın üretimindeki artış,
oransal olarak ihracata söz konusu olan malın üretimindeki
artıştan büyük ise ortaya çıkan büyümeye ticaret karşıt yönlü
büyüme denir.

11. Ticaret karşıtı büyüme
Ticaret karşıtı büyümede ticaret hacminde daralma ortaya
çıkar. Daha açıkça ifade edersek,
üretimdeki artış ithalatı yapılan mal olarak gerçekleşmesi
ülkenin hem ithalatının hem de ihracatın azalmasına yol
açacağından ticaret hacmi daralacaktır. Diğer bir deyişle
ticaret karşıtı bir büyüme gerçekleşmektedir.

12. İthalat ve İhracat Kompozisyonu
Bütün bunların ışığında üretim ve tüketim, ticaret artırıcı
olabileceği gibi ticaret karşıtı da olabilmektedir. Bazen de yansız
olabilmektedir. Ülkenin ihraç edilebilir mal üretimi ithal edilebilir
mal üretiminden oransal olarak büyükse, üretim ticaret artırıcıdır.
Ülkenin potansiyel tüketiminde ithal mallarının tüketimi oransal
olarak ihraç mallarının tüketiminden daha fazla artıyorsa, tüketim
yönlü ticaret söz konusudur.

13. Üretim ve tüketim cephesi
Hem üretim hem de tüketim ticaret artırıcı yönlü ise ticaret
hacmi oransal olarak üretimden daha hızlı genişler ve bazen
kesinlikle azalabilir. Üretim ticaret artırıcı yönlü ise tüketim
ticaret karşıt yönlü veya tam tersi durumunda ticaret hacmi
bu zıt etkinin gücüne bağlıdır. Hem tüketim, hem de üretim
yansız olsa bile ticaret hacmi üretim genişlemesi kadar
genişler.

14. Ve Büyüme
Büyüme çeşitli şekilde sonuçlanabilir. Faktör büyüme oranları
ve teknik gelişme ve üretim ve de tüketim ticaret artırıcı
olabilir, olmayabilir veya yansız olabilir.

15. Büyümenin kaynağı
Büyüme faktör arzı büyüme oranlarından kaynaklanabileceği gibi
teknolojik gelişme sonucunda olabilir veya farklı durumlardan
elde edilebilir. Büyüme sonucunda üretim ve tüketim ticaret
artırıcı olabileceği gibi ticaret karşıtı olabilir veya yansız olabilir. O
halde büyümenin ticaret hacmi ve refah üzerindeki etkileri,
durumdan duruma farklı olabilir. Her durumu mevcut bilgiler
ışığında kendi içsel dinamiklerine göre değerlendirmek
gerekmektedir.