Bron: Mijn kind online (helaas met wat spelfouten)

1. 25-3-2014
1
Online weerbaarheid
Wat is het? Hoe wordt je dat?
Symposium Lessen in de Liefde”
RutgerWPF / 20 maart 2014
Handout (Inhoud aangepast)
EVEN VOORSTELLEN
Solange Jacobsen

2. 25-3-2014
2
WELK BEELD KRIJG JE VAN MIJ?
Opmerking
De getoonde beelden waren zoekresultaten. Kernboodschap daarbij :
Met informatie de je op het internet van iemand vind, vorm je je een
beeld over die persoon. Zonder te weten wat nu ècht bij die persoon
hoort. Veel zoekresultaten zijn gevolg van eigen handelen, maar niet
allemaal. Soms is het een gevolg van het handelen anderen. Een deel
van de zoekresultaten wordt er door Google bij geplaatst. Niet altijd
helder waarom. Onzichtbare dynamiek van internet is belangrijk e
rode draad in deze workshop…
• Mediawijsheid / Bewustwording
• Wat doen jongeren op internet?
• Welke rol speelt internet in hun leven?
• Risicovol- en grensoverschrijdend gedrag
• Online risico’s
• Handvatten en hersens laten kraken
ONLINE WEERBAARHEID

3. 25-3-2014
3
WEERBAARHEID
1. weten wat je wel wilt en wat je niet wilt
2. durven opkomen voor jezelf
3. vermogen tot verdediging
• laten zien (stemgebruik, houding, lichaamstaal)
• hulp vragen
• weglopen
Belangrijke basis: een gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen.
ONLINE WEERBAARHEID
1. weten wat je wel wilt en wat je niet wilt
2. durven opkomen voor jezelf
3. vermogen tot verdediging
• laten zien (stemgebruik, houding, lichaamstaal)
• hulp vragen
• weglopen
Belangrijke basis: een gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen.
BELANGRIJK VERSCHIL:
onveilige situaties kunnen herkennen

4. 25-3-2014
4
ZIJN ER ONLINE GRENZEN? WELKE?
•Persoonlijke
(wat wil ik wel/wat niet?)
•Maatschappelijke/Morele
(wat kan wel/wat kan niet?)
•Strafrechtelijke
(wat mag volgens de wet wel of niet?)
WIJ GAAN ONLINE… KINDEREN ZIJN ONLINE…
25%
75%
98%
8 jr 9-12 >12
KORTE INTRO OP DIGITIALE JEUGDCULTUUR

5. 25-3-2014
5
afspreken
waarschuwen
bijpraten
gamen
luisteren (!) naar televisie
maken filmpjes
maken foto’s
zoeken
verzamelen
Kijken (!) naar muziek
onderzoeken
reageren
vragen
discussiëren
delen
lezen
ONTDEKKEN… ONTWIKKELEN…
helpen
vervelen
lol maken
SOCIALE INTERACTIE!
• contacten onderhouden
• nieuwe contacten leggen
• zien en gezien worden
• complimentjes krijgen
• zelfvertrouwen opbouwen
• plezier maken (en ruzie)
WIE BEN IK?
WIE WIL IK ZIJN?

6. 25-3-2014
6
SAMEN LACHEN
… EN VERBAZEN

7. 25-3-2014
7
DIT VIND IK… EN JIJ?!
DIT VIND IK… EN JIJ?!

8. 25-3-2014
8
GEVOEL UITEN EN STEUN VINDEN
AANGESLOTEN ZIJN…!
“Ik kan niet zonder…” 53%
“Zonder mobiel hoor je er niet bij”60%
24/7groepsdynamiek

9. 25-3-2014
9
WHATSAPP-JUNKIES
Opmerking
Het getoonde beeld is verwijderd vanwege privacy
Kernboodschap was:
Een profielfoto is net zo belangrijk als de keuze voor kleding,
agenda en schooltas op de eerste schooldag. Het heeft te maken
met jezelf profileren en een plek in de groep vinden. Voor kleinere
kinderen zie je dit ook terug in de tijd die ze investeren in het
vormgeven van hun
Avatar in online games; ook daar krijg je reacties namelijk of je er
leuk uitziet.
Iedere profielfoto is openbaar, ook al is jouw profiel gesloten.
Zichtbaar voor iedereen. Te kopiëren door iedereen.
JEZELF ONTDEKKEN VIA DE ANDER
WIE BEN IK?
WIE WIL IK ZIJN?

10. 25-3-2014
10
HOE PRESENTEER IK MEZELF?
Opmerking
De getoonde beelden van Twitterprofielen zijn verwijderd vanwege
privacy.
Kernboodschap was:
Jongeren vertellen onbewust veel van zichzelf via de accountnaam
die ze kiezen, de profielnaam, de foto’s die ze delen en de
omschrijving die ze in hun twitterbiografie plaatsen.
WIE LEEST MEE?
Opmerking
Het getoonde beeld van Twittertimeline is verwijderd vanwege
privacy.
Kernboodschap was:
Soms voelt online communicatie met iemand als 1-op-1
communicatie. Zij staan er niet bij stil dat wederzijdse vrienden èn
onbekenden mee kunnen lezen.

11. 25-3-2014
11
INTERNET VERLEGT GRENZEN
“Als je iemand niet goed kent, is het prettiger om via internet contact te
hebben” Lisanne, 14 jaar
“Je hebt meer lef met chatten. Je durft meer te zeggen en de ander ziet of
merkt het niet als je je schaamt of verlegen bent” Veerle, 14 jaar
“Soms krijg ik ruzie, zonder dat ik dat wil. Dan typ ik iets, druk ik op enter en
denk ik Oh, shit! Het floepte er gewoon uit.” Kiki, 11 jaar
“Waarom zou ik mijn profiel dichtzetten? Op internet zitten zoveel mensen.
Ik ben er daar maar eentje van. Dan ben je ook een soort van anoniem toch?
Wie let er nou op mij?!” Luuk, 15 jaar
SOCIALE INTERACTIE!
• contacten onderhouden
• nieuwe contacten leggen
• zien en gezien worden
• complimentjes krijgen
• zelfvertrouwen opbouwen
• (s)experimenteren

12. 25-3-2014
12
RISICOVOL EN GRENSOVERSCHRIJDEND
• 14 jarig meisje
• In vertrouwen gemaakte foto
• 6 middelbare scholen
• Aanhoudende tweets
Opmerking
De getoonde twitter timeline is
verwijderd vanwege privacy
Kernboodschap was:
Binnen zeer korte tijd praat
iedereen over de naaktfoto die
online staat. Met vermelding van
persoonlijke gegevens: naam,
woonplaats, school, online
accounts. Het is niet van school
weg te houden: het gesprek van
de dag…
NIET ALTIJD VRIJWILLIG
“Je hebt zo’n mooi figuur…”
Complimentjes
“Dan is onze vriendschap zeker ook niet zoveel waard...”
Manipuleren
“Ik heb je IP-nummer en kan zo uitzoeken waar je woont”
Dreigen
“…anders zet ik die foto op het internet!”
Chantage

13. 25-3-2014
13
ONLINE SLACHTOFFER WORDEN (EN DADER)
Webcam(seks)misbruik
Bezemen/ Bangalijst
Sexting
GroomingCyberpesten
Virtuelediefstal
Bedreiging
Stalking
BANGALIJST

14. 25-3-2014
14
Wat je in het ‘echte’ leven niet mag, mag je online ook niet…
DE GRENS VAN HET STRAFRECHT
# Hacken
(art. 138ab Sr)
# Identiteitsmisbruik
(art. 225, 232 en 326 Sr)
# Oplichting
(art. 326 Sr)
# Laster/ Smaad
(art. 261, 262 en 268 Sr)
# Belediging
(art. 266 en 271 Sr)
# Belaging
(‘stalking’, art. 285b Sr)
# Bedreiging
(art. 285 Sr)
# Discriminatie
(art. 137d Sr)
HOGE DREMPEL OM ER OVER TE PRATEN
Intake
• schaamte; ze durven niet over de aanleiding te praten
• angst om niet serieus te worden genomen
• vrees dat ze niet begrepen zullen worden
• gevoel dat de situatie zal verergeren
• willen hun ouders er niet bij betrekken

15. 25-3-2014
15
VOORWAARDE VOOR VERTROUWEN
Laat merken dat je snapt:
• hoe belangrijk die smartphone is
• wat er online speelt
• hoe je ongewild in de problemen kunt komen
• dat het lastig is om over te praten
Sta open, luister en leer ook van hen…
• Verplaats je in hun (belevings)wereld
• Stel echte vragen!
WAT MOETEN KINDEREN LEREN?
Netiquette
Toon respect en gedraag je (niet schelden, roddelen, pesten)
Denk na over wàt je deelt en met wie…
voor iedereen zichtbaar en voor altijd
deel geen persoonlijke info
wie leest er mee?
wat kunnen de gevolgen zijn?
Eigen grenzen stellen en bewaken
Klik weg als je ergens bent waar je niet wilt zijn
Doe niets wat je niet wilt / Nee zeggen kan altijd
Kritisch zijn
Niets is gratis
Niet alles is wat het lijkt

16. 25-3-2014
16
HOE?
Wat vind ik?
HOE?
• Bespreek actualiteiten /incidenten
Media aandacht aan cyberpesten, naakfoto’s, zedenzaak Cuijk… geeft
mooie aanleiding om gesprek aan te gaan en te reflecteren.
Wat vinden ze ervan? Wat zouden zij doen? etc.
• Nadenken over online grenzen
Internet is grenzeloos wordt weleens gezegd. Maar is dat zo? Welke
grenzen kun je bedenken? Waar ligt voor jou een grens?
• Posters maken voor onderbouw
Laat ze in groepjes info verzamelen en nadenken over onderwerpen en
belangrijke boodschappen voor leerlingen uit lagere klassen.

17. 25-3-2014
17
HOE?
Whatsapp-ruzies ontstaan vaak door:
onjuiste interpretatie van tekst
ontbreken van non verbale signalen
omstanders die mee lezen en zich in
de discussie mengen.
Samen nadenken over omgangsregels
en afspraken maken kan dat voorkomen;
wat doe je wel? en wat niet?
Lesmateriaal is te downloaden op:
http://www.kennisnet.nl/themas/media
wijsheid/dont-worry-be-whatshappy/
• Maak afspraken in een Whatshappy-les
EXTRA TOEGEVOEGD
HOE?
• Minigame over online vrienden
De politie maakte een minigame www.kenjevrienden.nu om leerlingen
na te laten denken over hun eigen houding, gedrag en manieren waarop
ze zich kunnen beschermen tegen online risico’s. Tegelijkertijd laat het
hen zien dat de politie er ook is om jongeren te helpen als het mis is
gegaan. Geschikt voor groep 8 en brugklas.
EXTRA TOEGEVOEGD

18. 25-3-2014
18
HOE?
• Wordle maken en bespreken: http://www.wordle.net/create
Laat ze in groepjes associaties maken over een onderwerp of
situatie en met kernwoorden een wordle maken. Bespreek de
wordles plenair.
• Detective for a day!
Wat kun je allemaal over iemand te weten komen? Kies een bekende
Nederlander die op Social Media zit. Wat kom je te weten wat je anders
niet had geweten?
• Niet te serieus, humor mag!
Zie voorbeeld op volgende sheet.
INTERNETSEKS, DAAR KUN JE GOED ZIEK VAN ZIJN!
LESPAKKET* op www.internetsoa.nl
• Filmpje
• 9 verschillende lesvormen
(zoals lagerhuisdebat, volgende sheet)
(*Al uit 2006 en op aantal punten verouderd;
MSN wordt bijvoorbeeld nog genoemd.
Maar inhoud nog zeer bruikbaar.)

19. 25-3-2014
19
LAGERHUIS DEBAT
STELLINGEN BIJ HET INTERNETSOA FILMPJE:
• als je aan cyberseks doet, ben je niet goed bij je hoofd;
• cyberseks is veel veiliger dan ‘echte’ seks;
• verliefd worden op iemand via internet is een illusie;
• strippen voor de webcam is een leuke vorm van elkaar versieren;
• Met cyberseks bereid je je goed voor op je echte seksleven;
• cyberseks met een ander terwijl je een relatie hebt, is niet
vreemdgaan.
STEL ECHTE VRAGEN!
Een echte vraag is wanneer…
 je het antwoord niet kunt opzoeken via Google;
 je zelf het antwoord ook niet weet ;
 het geen verwijt en geen preek is;
 de ander te rade bij zichzelf moet gaan (denkkracht en zelfreflectie);
 er geen goed of fout antwoord is;
 je tijd hebt om te luisteren naar het antwoord…

20. 25-3-2014
20
AAN DE SLAG
In tweetallen zijn echte vragen bedacht om met leerlingen het gesprek
te voeren over relevante onderwerpen. Ter inspiratie enkele voorbeelden:
• Wanneer wordt iemand die je online ontmoet hebt een bekende?
• Hoe weet je of je iemand online kunt vertrouwen?
• Hoe zou Google jou omschrijven als het een mens zou zijn?
1. Is jouw online identiteit dezelfde als jouw offline identiteit?
2. Vervangen vrienden die je via social media hebt, jouw echte vrienden?
3. Wat betekent het als iemand je wil volgen? Is er een verschil tussen
Facebook, Twitter en Instagram?
4. Wanneer stuur jij een vriendenverzoek?
5. Waarop baseer je de keuze of iemand wel of niet in je Whatsapp groep mag?
6. Waarom ga je iemand volgen?
7. Wanneer laat jij iemand toe op jouw account?
Echte vragen die tijdens de eerste* workshop bedacht zijn:
*In de tweede workshop was helaas te weinig tijd

21. 25-3-2014
21
8. Weet jij waar voor jou de grenzen online liggen?
9. Wat betekent het als iemand je een vriendschapsverzoek stuurt?
10. Als je jouw grenzen verlegt krijg je meer zelfvertrouwen.
Is dat op internet ook zo?
11. Wat is waardevoller; een vind-ik-leuk op Facebook of een compliment in
het echt?
12. Wat betekent Facebook voor jou? Zou je zonder kunnen? (+waarom)
13. Wat zou je gaan doen als je een week lang niet op internet zou mogen?
14. Kun je voorbeelden geven van situaties waarin iemand zich beledigd
voelde, terwijl je dat helemaal niet zo bedoeld had?
Echte vragen die tijdens de eerste* workshop bedacht zijn:
*In de tweede workshop was helaas te weinig tijd
BOEKEN, BROCHURES, LESMATERIAAL
www.mijnkindonline.nl

22. 25-3-2014
22
WAAR KUNNEN JONGEREN TERECHT VOOR HULP:
Op www.vraaghetdepolitie.nl kunnen jongeren
informatie vinden èn twee keer in de week
chatten met agenten.
Via www.meldknop.nl directe toegang tot
informatie, een luisterend oor en/of hulp. Ook
als browserbutton te downloaden.
EXTRA TOEGEVOEGD
EN VOLWASSENEN:
Op www.mediaopvoeding.nl vindt u gegeven
adviezen aan ouders en professionals. U kunt er
ook uw eigen vraag voorleggen aan een
deskundige op het gebied van kinderen, media
en opvoeding.
Op www.mijnkindonline.nl vind u informatie,
lesmateriaal en diverse brochures met
informatie en tips. Gratis te downloaden.
EXTRA TOEGEVOEGD