3. 1.
Նշվածներից ով է եղել Վանի Ուրարտուի առաջին արքան
1.Արամե
2.Սարդուրի Ա
3.Պարույր նահապետ
4.Արգիշտի Ա
2.
Ով է կառուցել Տուշպա Վան մայրաքաղաքը
1.Ռուսա Ա
2.Ռուսա Բ
3.Սարդուրի Ա
4.Սարդուրի Բ
3.
Որ թագավորն է ստեղծել Ուրարտական սեպագրերը
1.Մենուա
2.Իշպուինի
3.Ռուսա Գ
4.Արամու
4.
Ով է կառուցել Էրեբունի քաղաք ամրոցը
1.Արգիշտի Բ
2.Արգիշտի Ա
3.Ռուսա Ա
4.Ռուսա Բ

4. 5.
Ասորեստանի որ Արքան քանդեց Խալդ Աստծո տաճարը Արդինի
Մուսասիրում
1.Սարգոն Ա
2.Սարգոն Բ
3.Սալմանասար Ա
4.Սալմանասար Գ
6.
Որ դարում է կործանվել Վանի թագավորությունը
1.Ք.Ա. 7-րդ դարում
2.Ք.Ա. 8-րդ դարում
3.Ք.Ա. 6-րդ դարում
4.Ք.Ա. 9-րդ դարում
7.
Նշված արքաներից ով է եղել վերջինը
1.Ռուսա Գ
2.Սարդուրի Գ
3.Արգիշտի Բ
4.Սալմանասար Գ
8.
Ուրարտույի որ թագավորն է ստեղծել կանոնավոր բանակ
1.Ռուսա Ա
2.Արգիշտի Ա
3.Մենուա
4.Իշպուինի

5. 9.
Որ թագավորն է համարվել 4 ծովերի Արքա
1.Սարդուրի Բ
2.Ռուսա Բ
3.Սարդուրի Ա
4.Ռուսա Գ
10.
Վանի թագավորության քաղաքները դասավորել ըստ կառուցման
հաջորդականություն:
Մենուախինի (810-ական թ.)
Էրեբունի (780-ական թ.)
Տուշպա Վան (760-ական թ.)
Ռուսախինի (730-ական թ.)
11.
արքաներին դասավորել ըստ իրենց կառավարման հաջորդականության
Արամե (Ք.ա 859թ-843թ)
Սարդուրի Ա (Ք.ա.835թ-825թ)
Իշպուինի (Ք.ա.825-810)
Մենուա (Ք.ա. 810-786)
Արգիշտի Ա (Ք.ա.786-764թ.)
Ռուսա Ա
Ռուսա Գ

6. 12. Ըստ պատմահայր Մովսես Խորենացու, ով է համարվում հայերի առաջին
թագավորը
1.Սկայորդի
2.Հայկ նահապետ
3.Պարույր
4.Արամե

8. 1.
Ինչ ենք հասկանում համադաշնություն ասելով
մի խումբ ցեղեր միավորվում են իրար հետ և ստեղծում են համադաշնություն
2.
Հայկական լեռնաշխարհում երբ են առաջացել առաջին
համադաշնությունները
Ք.Ա. 3 հազարամյակում
3.
Հայկական լեռնաշխարհում ինչ խոշոր համադաշնություններ են եղել
1) Էթիունի, որը իր մեջ մտել է Սևանա լճի ավազանը, Արարատյան դաշտը և Սյունիքը
և հարակից շրջանները:Այս համադաշնության հիմքի վրա առաջացավ
Հայկազուննիների արարատյան թագավորությունը:
2) Դիաուխի կամ Տայք Հյուսիս Արևմուտքում:
3) Վանա և Ուրմիա լճերի շրջանում կոչվել է Նաիրիական ցեղերի համադաշնություն
4.
Երբ է առաջացել Նաիրիական ցեղերի միության հիմքի վրա Վանի
արարատյան թագավորությունը:
Ք.Ա 9-րդ դարի առաջին կեսերին կամ առաջին հազարամյակի առաջին կեսին:
5.
Ով է եղել Վանի առաջին թագավորը:
Արամեն (Ք.ա 859թ-843թ) պայքարել է Ասորեստանի դեմ:
6.
Ով է հաջորդել Արամե թագավորին և ինչ է արել այդ թագավորը
Սարդուրի Ա (835թ-825թ), կառուցել է Տուշպա Վան մայրաքաղաքը ի պատիվ
Տուշպեա Աստվածուհու, 833թ նա պայքարել է ասորեստանի արքա Սալմանասար Գ-ի
դեմ, Նրա սահմանները հասնում էր մինչև Հայկական տավրոսից Հարավ Տիգրիսի
վերին հովիտը:

9. 7.
Ով է հաջորդել Սարդուրի Ա-ն և ինչ քայլեր է կատարել:
Իշպուինի թագավորը (825-810) կատարել է 4 քայլեր.
Ա)ստեղծել է Ուրարտական սեպագրերը:
Բ)ստեղծել է Ուրարտական աստվածների դիցարանը, որի մեջ ընդգրկված են եղել 79
աստվածների աննուները. Գլխավոր աստվածը եղել է Խալդը, Հայտնի է եղել նաև
Վարուբանը, Տուշպեան, Շիվինին և ուրիշներ. Այս Աստվածների դիցարանը ստացել է
Խալդիան դարպաս անունը կամ <<Մհերի դուռ>> անունները:
Գ)Ստեղծել է կանոնավոր բանակ, այնսինքն վերացրել է աշխարհազորը, երեք
զորատեսակներով ` հեծելազոր, հետևակ, մարտակարգեր:
Դ)նվաճել է ուրմիա լճի շրջանում գտնվող Արդինի Մուսասին երկիրը ու հասել է
մինչև Հարավ Պարսուա երկիր:
8.
Մենուա նա եղել է Իշպուինի որդին: Կառավարել է Ք.Ա. 810-786.
1.Վանա լճի մոտ կառուցել է իր անունով ջրանցք, որը ունեցել է 72կմ երկարություն:
2.Արարատ լեռան ստորոտում կառուցել է Մենուախինի քաղաքը:
3.Առաջին անգամ հաղթանակներ է տարել Ասորեստանի նկատմամբ:
4.Նրա որոք վանի թագավորությունը դառցավ հզոր պետություն:Նա նվաճել է մելիտ
մալացիա, որը գտնվում է Եփրատից արևմուտք, նաև նվաճել է Մանայի
թագավորությունը:

10. 9.
Ով է հաջորդել Մենուաին
Արգիշտի Ա թագավորը 786-764թ.
1.785թ արշավել է չորս երկրների վրա. դիաուխի, էթիունի, կարս և Զաբախա
(ջավախք)
2.784թ արշավել է երեք երկրների վրա. Աբիլիանի, ջրային էթիունի, հասնում է մինչև
Տիգրիսի վտակներից մեծ Զաբ
3.783թ. մեկ տարի Արգիշտին զբաղված էր Մալաթիայի դեմ պատերազմով:
4.782թ. Արգիշտիի զորքերը նվաճեցին Կեխունի (Սևանա լճի հյուսիսային
շրջանները), Արիշտու, Արին բերդ բլուրի վրա կառուցեց Էրեբունին (Երևանը), 7
նվաճեց ներկային տաշիր գավառը:
5.781թ երեք տարի պատերազմ մղեց Ասորեստանի դեմ ու հաղթեց:
6.779թ Արգիշտին արշավեց Հյուսիս դեպի Չլդր երկիր:Այսպիսով Արգիշտի առաջինը
երեք կողմից շրջապատեց Ասորեստանը ` Հյուսիսից, Հարավից, Արևելքից ու ստեղծեց
Աշխարհակալ երկիր:
10.
Սարդուրի Բ 764-735թ.: Այս թագավորը հայտնի է չորս ծովերի թագավոր
անունով, Միջեգրական, Սև, Կասպից, Պարսից ծոց:
Նա նվաճել հետևյալ երկրները սևանա լճի ավազանի տարածքը ` էթիունին, Արմէ և
Ուրմէ երկրները, Բաբելոնը, հասել է մինչև պարսից ծոց, իր հետ բերել է 40.000 գերի,
ավերել է երեք ամրոց, 20-ից ավել քաղաք: Սարդուր բ-ն 743թ. Պարտություն կրեց
Ասորեստանի թագավոր Թիգլաթ Պալասար գ-ից, Այս թագավորը 735թ արշավեց
Վանի վրա սակայն չկարողացավ գրավել Տուշպա վան մայրաքաղաքը:

11. 11.
Սարդուրի Բ-ի որդին Ռուսա ա 735-710թ.
1.
Կառուցեց նոր մայրաքաղաք իր անունով Ռուսախինի, Վանի շրջանում:
2.
Սևանա լճի ավազանում կառուցեց Խալդ և Թեիշեբա աստվածների պատվին
հզոր ամրոցներ:
3.
719թ. Ռուսա ա-ն պարտության մատնեց Ասորեստանի նոր թագավոր
Սարգոն Բ-ին:
4.
716թ. կրկին պատերազմ սկսվեց Վանի և Ասորեստանի միջև, Մանայի
թագավորության համար, սակայն աշնանը Հյուսիսից հարձակվեցին Կիմերական
ռազմատենչ ցեղերը և Ռուսա ա-ն պարտություն կրեց:
5.
714թ. օգտվելով Ռուսաի պարտությունից Սարգոնը հարձակվեց Վանի
թագավորության վրա և պղծեց, ավիրեց արդինի մուսասինում գտնվող Խալդի Աստծո
տաճարը:

13. 1. Երբ է վերականգնվել հայկազունիների տոհմի իշխանությունը?
Ք.Ա. 7-րդ դարի առաջին կեսին հայկական լեռնաշխարհի Հարավ արևմտյան մասում
Հայկ
նահապետի սերնդից Սկայորդի վերականգնեց հայկազունիների տոհմի
իշխանությունը:
2. Ով է հաջորդել Սկայորդին
Ըստ պատմավոր Խորենացու Սկայորդուն հաջորդել է նրա որդին Պարույր
նահապետը, որը համարվում է հայերի առաջին թագավոր:
3. Ինչ քայլեր է նա կատարել
Ա) նա միավորեց Վանա լճից մինչև Եփրատ ընկած տարածքը
Բ) Ք.Ա. 612թ. Հայերի առաջնորդ Պարույրը դաշինք կնքեց Բաբելոնի և Մարաստանի
արքաների հետ և միացիալ ուժերով նրանք կործանեցին իրենց համար մեկ թշնամուն
Ասորեստանի, իսկ 609թ. Վերջնականապես կործանեցին Ասորեստանի վերջին
հենակետ Կարգեմիշ քաղաքը:
4. Երբ է առաջացել Երվանդունիների արքայատոհմը
Ք.Ա. 6րդ դարում Պարույրի ազգականներից Երվանդ Սակավակյացը 580-ից 70-ական
թվականներին հիմնադրեց իր անունով հայկական արքայատոհմ

14. 5.Նշել Երվանդ Սակավակյացի ստեղծաց թագավորության սահմանները
ունեցել է 4 ուղղությամբ սահմաններ
Հյուսիս-Արևմուտքում հասել է մինչև սև ծով
Հյուսիս-Արևելքում կուր գետ
Արևելքում մարաստան
Հարավում` հյուիսային միջագետք
Ունեցել է հզոր բանակ 40.000 հետևակ և 8000 հեծելազոր
6.Ով է հաջորդել Երվանդին
Նրան հաջորդել է իր որդին Տիգրան Ա Երվանդյանը որը դաշինք է կնքել Պարսից
արքա Կյուրոս Բ մեծի հետ և միացյալ ուժերով նրանք կործանել են Մարաստանը, այս
ապստամբությունը տեղի է ունեցել Ք.Ա. 6-րդ դարում 553-550, այսպիսով Հայաստանի
հարևանությամբ առաջացավ աշխարհի ամենահզոր պետություններից մեկը
Աքեմենյան պարսկաստանը:
7. Ներկայացրեք աքեմենյան պարսկաստանի սահմանները
Միջեգրական ծովից ու Եգիպտոսից-մինչև Հնդկաստան
8. Համառոտ բնութագրեք Տիգրան Ա-ին Երվանդյանին
Մովսես Խորենացին գրել է.
Սա մեր թագավորներից ամենախելացի և խոհեմն էր, որը դաշինք կնքեց պարսից
արքա Կյուրոսի հետ և տապալեց Մարած իշխանությունը և մեր Հայրենիքի
սահմանները հասցրեց մեր նախնինների ստաղծած սահմաններին:

15. Հույն պատմիչ Քսենեփոն կյուրոպիադիա աշխատություան մեջ նկարագրում է Հայոց
արքա Տիգրան Ա-ին որպես քաջ, իմաստուն թագավոր և ավելացնում. Տիգրանը և
Կյուրոսը եղել են որսի խաղի ընկերներ:
Տիգրան Ա-ն կռվի ժամանակ սպանեց Մարաստանի վերջին թագավոր Աժդահակին և
իր իշխանությունը տարածեց ոչ միայն Հայաստանում այլ նաև Կապադովկիայի,
Վիրքի և աղվանը: նա վախճանվել է 524թ. Նրան հաջորդել է իր ավագ որդին
Վահագնը:
Երվանդունիների թագավորության անկումը
1.
Ինչ տեղի ունեցավ Տիգրան Ա-ից հետո
Ք.Ա. 524թ. Տիգրան Ա-ի մահից հետո Հայաստանի Թագավոր դարձավ իր որդին
Վահագը, հենց նրա օրոք Պարսկաստանում իշխանությունն անցավ դաժան Դարեհ
առաջին թագավորին, որը սկսեց ճնշել իրեն ենթակա բոլոր երկրներին, նաև Դարեհ
Ա-ն պահանջեց, որ Հայաստանը ևս պետք է ենթարկվի իրեն, սակայն Հայոց թագավոր
Վահագը, հայտարարեց որ ինքը անկախ պետության թագավոր է: Ք.Ա. 522-521թ.
Դարեհը ճնշեց բոլոր երկրների ապստամբությունները, ամենադժվարը Դարեհի
համար Հայաստանին ճնշելն էր, եթե բոլոր պետություններին Դարեի զորքերը
հաղթեցին ընդամենը մեկ ճակատամարտով, ապա նա ստիպված էր Հայաստանի դեմ
մղել երկար պայքար, նա Հայաստանին հաղթեց 5 ճակատամարդից հետո:

16. Դարե Ա-ն Հայաստանի դեմ ուղարկեց ազգությամբ հայ զորավար Դադարշիշին, որը
երեք ճակատամարտում պարտություն կրեց հայերից:Դարեհն հայաստանի դեմ
ուղարկեց նոր զորավար ազգությամբ պարսիկ Վահումիսին, որը 4-րդ
ճակատամարտում ` միջագետքում, ևս պարտվեց Հայերից, միայն 5-րդ
ճակատամարտում Ք.Ա. 521թ. Պարսիկները ճնշեցին Հայերի ապստամբությունը,
այսպիսով 580թ ստեղծված Երվանդունիների թագավորությունը կորցրեց իր
անկախությունը: 520թ. Հայաստանը դարձավ պարսկաստանի 20 նահանգներից 13րդը, որը կոչվում էր սատրապություն:Այդ մասին Դարեհ Ա-ն թողել է Բեհիսթուն
լեռան վրա եռալեզու արձանագրություն արձանագրություն: Պարսկերեն
արձանագրությունում Դարեհը Հայաստանը կոչում է Արմինա, էլամերեն
արձանագրությունում դարեհը Հայաստանը կոչում է Հարմինուա, իսկ բաբելերենով
ՈՒրարտու:
2.
Որ դարից սկսված Հայաստանը կորցրեց իր անկախությունը և ընկավ
աքեմենյան պարսկաստանի տիրապետության տակ.
Ք.Ա. 6-րդ դարից մինչև 4-րդ դարը, 521թ.-331թ. :
3.
Պարսկաստանի կազմում Հայաստանը դարձավ որերորդ Սատրապություն:
20 սատրապություններից (նահանգից) 13-րդ
4.
Երբ սկսվեց Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքը դեպի արևելք
Ալեքսանդր մեծը եղել է Մակեդոնիայի Փիլիպոս 2-րդի որդին, Արիստոտելի
աշակերտը, 19-ամյա Ալեքսանդրը 336թ. Իր հոր սպանությունից հետո հռչակվեց
Մակեդոնիայի Արքա և որոշեց գրավել ամբողջ արևելքը մինչև Հնդկաստան:

17. 5.
Երբ սկսվեց նրա արշավանքը
334թ. Նրա 60.000 բանակը անցավ Սև ծովի (Հելեսպոնտոսի) նեղուցները և Գրանի
գետի ափին ջախջախեց պարսից արքա Դարեհ 3-րդ բանակին, հաջորդ տարի 333թ.
Կիլիկիայի Իսոս քաղաքի կամ դաշտի մոտ երկրորդ անգամ հաղթեց Դարեհ 3-րդին,
իսկ վճռական ճակատամարտը տեղի ունեցավ 331թ. Հոկտեմբերի 1-ին Գավգամելայի
մոտ: Հայերը կռվում էին Պարսիկների կողմից աջ թևում, Դարեհ 3-րդը կրեց ծանր
պարտություն և իր յուրաինների կողմից Բակտրիայի փոխարքա Բեսսի կողմից
սպանվեց, և հրամայում է որ Բակտրիային բնաջնջել:
6.
Ինչ տեղի ունեցավ 331թ ից հետո
Մեծ և Փոքր Հայքի Հայկական զորքերը իրանց հրամանատարն էր Երվանդ 3-րդ ի և
Փոքր Հայքի սատրապ Միթրաուստեսի գլխավորությամբ վերադարձան Հայաստան,
օգտվելով պարսիկների պարտությունից Հայերը իրենց հռչակեցին անկախ, Մեծ
հայքում թագավոր հռչակվեց Երվանդ 3-րդը, Փոքր Հայքում Միթրաուստեսը: ուղիղ 3
տարի անց 328թ Մակեդոնացին Հայաստան ուղարկեց Մենոն զորավարին, որը պետք
է գրավեր Բարձր Հայքի (Կարնո աշխարհի) ոսկու հանքերը, սակայն ըստ
աշխարհագրագետ Ստրաբոնի հայերը նրան պարտության մատնեցին և խեխտամահ
արեցին, դրանից հետո այլևս Մակեդոնաից զորք չուղարկեց Հայաստան:
7.
Ինչ եղավ Մակեդոնացու ստեղծած տերության հետ?
Նրա տերությունը ձգվում էր Հյուսիսային պալկաններից մինչև Եգիպտոս,
այստեղիցել մինչև Հնդկաստան, մայրաքաղաքը Բաբելոն էր:323թ. Մակեդոնացին
վախճանվեց իսկ 301թ նրա տերությունը բաժանվեց 3 մասի ` Հունամակեդոնիա,
Եգիպտոս, Սերևկյան թագավորություն:

18. 8.
Որ թվականին Սերևկյանները կործանեցին Երվանդունիների
թագավորությունը
Ք.Ա. 201թ Սերևկյան արքա Անտիոքոս 3-րդի զորքերը գրավեցին մեծ Հայքը և Ծոփքը:

20. 1.
1.
2.
3.
4.
Երբ է կառավարել Արտաշես Ա-ն?
Ք.ա 95-55
Ք.ա.160-115
115-95
189-160
2 . Ըստ Ստրաբոնի Արտաշես Ա-ն քանի ուղղություններով, ինչ տարածքներ միավոեց
մեծ Հայքի թագավորությանը?
3 . Ըստ Խորենացու Արտաշես Ա-ի օրոք ովքեր էին ղեկավարում 4
զորավարժությունները?
1.
Հյուսիսում
2.
Հարավում
3.
Արևմուտքում
4.
Արևելքում

21. 3 . Ըստ Խորենացու Արտաշես Ա-ի օրոք ովքեր էին ղեկավարում 4
զորավարժությունները?
1.
Հյուսիսում
2.
Հարավում
3.
Արևմուտքում
4.
Արևելքում
4.Նշվախ պատմիչներից ով է հետևյալ խոսքերի հեղինակը.
<<Արտաշես ա-ն Արմենիայի մեծահույն մասի տիրակալն էր >>
1.
Խորենացի
2.
Պոլիբիոս
3.
Տակիտոս
4. Ստրաբոն
5.Արտաշես Ա-ն հողային բարեփոխման ժամանակ ինչ նպատակ էր հետապնդում?
1. Թույլ էր տալիս որ մասնավոր հողի տերերը զավթեն գյուղական համայնքի հողերը.
2. Առքելեց մասնավոր հողատերերին տիրանալ գյուղական համայնքի հողերին:
3. ՀՈղային բարեփոխումով ընդարձակվեց արքայական կալվածքները:
4. Հողով ապահովեց չքավոր գյուղացիներին:

22. 6 . Որոշել նշված տարեթվերի իրադարձությունները
Ք.ա 201, Քա190թ. քա. 185, ք.ա , 180
Արտաշես Ա-ի օրոք Մեծ հայքի թագավորությունը քանի գավառների բաժանվեց :
Ա. 191.
Բ. 110
Գ.121.
Դ.120
8 . Ինչ էին կոչվում Արտաշեսի օրոք Մեծ Հայքի գավառները?
Ա. Ստրատեգիաներ
Բ. Մարզպանություններ
Գ. Սատրապություններ
Դ. Կոմսություններ:

24. 1 . Ինչ ենք հասկանում մշակույթ ասելով? և այն քանի մասից է կազմված?
Մշակույթը տվյալ ժաղովրդի հոգևոր և նյութական արժեքների մարմնավորումն է:
Բաղկացած է 2 մասից` հոգևոր և նյութական:
2 . Ինչ ենք հասկանում նյութական և հոգևոր մշակույթ ասելով:
Մշակույթի այն տեսակը , որը արժեք է ստեղծում մտավոր աշխատանքի արդյունքում,
այսինքն արժեքը ստեղծվում է առանց ֆիզիկական աշխատանքի, կոչվում է հոգևոր
մշակույթ:
Օր.` երգը, երաժշտություն, բանաստեղծություն, նկարչություն,
Իսկ նյութական մշակույթը մարդու ֆիզիկական աշխատանքի հետևանքով,
ստեղծածնյութական արժեքներն են: քաղաքաշինություն,
Ինչ ենք հասկանում Հելենիզմ և որքան է տևել հելենիզմը Հայաստանում:
Հելենիզմ ասելով հասկանում ենք հունականություն: Հելենիզմը արևելք բերեց
Ալեքսանդր ՄԱկեդոնացին Ք.ա. 4-րդ դարում 334թ.
Հունական մշակույթը Հայաստան թափանցեց Ք.ա. 3-րդ դարում ու տևեց 600
տարի:Ավարտվեց Ք.հ. 3-րդ: 4 . Քանի փուլից է բաղկացած Հելենիզմը:
Բաղկացած է 2 փուլից:
1-փուլ կոչվել է բուն հելենիստական ժամանակաշրջան որը տևել է ք.ա. 3-րդ դարից
մինչև ք.ա 1-րդ դարը:
Այս փուլի մեջ հիմնականում խոսվում է Արտաշեսյան ժամանակաշրջանի մասին:

25. 5 .Հելենիզմի ժամանակ Հայաստանւմ հայերը ինչ կրոն են դավանել:
Դավանել են հեթանոսություն կամ բազմաստվածություն, այսինքն պաշտել են ոչ թե
մեկ, այլ մի քանի աստվածների:
6 .Հայերը Աստվածների քանի պանթեոն դիցարան են ունեցել?
2 պանթեոն
1-ին դիցարանի գլխավորը եղել է Հայկը, իսկ 2-ինը եղել է երկրի պաշտպաության ուժի
աստվածը Տորք Անգեղը:
3-առաջին դիցարանում եղել է բնության, զարթոնքի, երկրագործության աստվածը`
Արա Գեղեցիկը:
ՀԻն հայոց աստվածների 2-րդ պանթեոնը
2-չդ դիցարանի գլխավոր աստվածը ով է եղել?
Գլխավորը եղել է Արամազդը: Երկրի երկնքի կառավարող:
Նրա գլխավոր կենտրոնը եղել է Անի ամրոցում:
Եփրատ գետի ափին գտնվող Անի ամրոցում, Բարձր Հայքի դրանաղյաց գավառում:
2-րդ աստված-Մայրության հովանավորը` Աստվածուհին, Զևս-ի կինը:
Անահիտը կոչվելէ նաև ոսկեմայր:
Անահիտի կենտրոնը եղել է Բարձր Հայքի եկեղյաց գավառի երիզա ավանում:
Նրանց որդին` Վահագնը
ՀՆում համարվել է նաև կրակի աստված այնուհետև ռազմի, կայծակի , ամպրոպի,
քաջության, վիշապաքաղ աստված:
Նրա բնակավայրը եղել է Տարոնի Աշտիշատ գյուղում:

26. 4- Աստղիկը- սիրո և գեղեցկության աստվածուհին, եղել է Վահագնի կինը:
Կենտրոնը` Տարոնի Աշտիշատ գյուղում:
Մշո դաշտը կապված է Աստղիկ աստվածուհու անվան հետ: Ավանդազրույցը ասում
է հետևյալը`
Աստղիկ աստվածուհին ամեն օր լողանում էր մեղրագետում: Հայ
քաջ երիտասարդները ցանկանում էին տեսնել Աստղիկին և հիանալ նրա
գեղեցկությամբ, իսկ Աստղիկը մշուշապատել է տարածքը, որպեսզի իրեն
չտեսնեն:Այդ իսկ պատճառով անունը դրել են մշո դաշտ:
Արեգ -Միհր- Արևի, կրակի, և արդարության աստված: Կենտրոնը եղել էԲարձր հայքի
Դերջան գավառի Բագառիճ ավանում:
Նանեն-Եղել է ընտանիքի հովանավորը:
Տիր-եղել է հայոց դպրության, գրչության, աստված: Նրա կենտրոնը եղել է
երազամույն-Արտաշատի մոը գտնվող ավանում:
Վանատուր-Հյուրասիրության աստված:
Հելենիզմի ժամանակ անունները փոխվում են:
Արամազդը կոչվեց-Զևս
Անահիտ-Արտեմիս
Վահագնը-Հերակլես
Աստղիկը-աֆրոդիտե
Տիր-ապոլոն
Արեգ-ՄԻհր-Հերիոս:

28. Ով է եղել Արտավազդ Բ-ն:
Տիգրան երկրորդ-ի որդին Արտավազդ երկրորդն է: 55-34թթ.
Գրել է պամություններ, առեր, պիեսներ,
Ինչ քաղաքական գործունեություն է ծավալել?
Նա պայքարել է Հռոմի դեմ, դաշինք է կնքել Պարթևների հետ, սակայն Ք.ա. 31թ.
եգիպոսի թագուհի Կլեոպատրիայի հրաման Բ-ն և գլխավտվեց: Արտավազդ Բ-ն իր
կենդանության օրոք վաստակել է Աստվածայինն անունը:
3.Ովքեր են հաջորդել Արտավազդ Բ-ին?
Արտաշես Բ-ն(30-20) Հաջորդել է Տիգրան Գ-ն(20-8):
Հաջորդել է իր որդին` Տիգրան Դ-ն:
Տիգրան 4- կառավարել է (8-5), հաջորդել է Արտավազդ 2-ի կրտսեր որդին
Արտավազդ Գ-ն(5-2), իսկ արտաշեսյանների վերջին թագավորը Կրկին Տիգրան-4-ը,
որը իր հորեղբոր աղջկա, Արտաշես 2-ի դուստր Էրատո թագուհին, սակայն ք.հ 1թ-ին
Հայաստանի վրա հարձակվում են հյուսիսային կովկասում բնակվող ռազմատենչ
Սարմատական ցեղերը: Կռվի ժամանակ նիզակի հարվածից զոհվել է վերջին
թագավոր, Տիգրան 4-ը, իսկ Էրատոն հրաժարվել է գահից ու Հայաստանը դարձավ
Հռոմի և Պարթևստանի համար կռվախնձոր: