Theo lý luận của Y học Cổ truyền thì bệnh đại tràng chủ yếu do công năng của các tạng phủ bị rối loạn hoặc hư tổn, trong đó bệnh có liên quan chủ yếu đến công năng của ba tạng: Can, Tỳ, Thận.... http://daitrang.net/co-che-benh-sinh-cua-benh-dai-trang-theo-y-hoc-co-truyen_468.html#.VGv0afY0jUg.twitter

1. Cơ chế bệnh sinh của bệnh đại tràng theo Y học Cổ truyền
Theo lý luận của Y học Cổ truyền thì bệnh đại tràng chủ yếu do công năng của các tạng phủ bị rối loạn hoặc hư tổn, trong đó bệnh có liên quan chủ yếu đến công năng của ba tạng: Can, Tỳ, Thận.
1. Do Tỳ hư tổn
Y học Cổ truyền cho rằng lo nghĩ hại Tỳ, giận dữ hại Can. Can chủ sơ tiết, khi uất nộ ưu tư quá độ làm can mất điều đạt, khí cơ không được thông sướng, lâu ngày gây khí trệ, huyết ứ, mạch lạc bế tắc, trở trệ dẫn đến đau bụng (phúc thống). Can khí uất kết, hoành nghịch khắc Tỳ phạm vị, làm cho công năng vận hóa, thăng thanh giáng trọc của Tỳ vị bị rối loạn, không phân biệt được thanh trọc, thăng giáng thất thường gây nên tiết tả.
Tỳ chủ vận hóa, lo nghĩ hại Tỳ, Tỳ và vị có quan hệ biểu lý do đó chức năng vận hóa của Tỳ vị bị rối loạn, không vận hóa được các chất tinh vi trong đồ ăn thức uống, thủy thấp đình lưu, thấp tà ngưng kết ở đại trường, thanh dương không thăng, trọc âm không giáng được làm cho thanh trọc hỗn tạp mà sinh ra tiết tả.
Đại tràng Tâm Bình là sản phẩm điển hình của việc áp dụng Y Học Cổ Truyền điều trị bệnh đại tràng
Nhiều người vốn Tỳ vị hư yếu, tình chí thất thường, khiến khí buồn bực căng thẳng thì can khí lấn Tỳ, khiến Tỳ vận hóa càng kém đi, khí cơ không điều đạt gây ra đau bụng, rối loạn đại tiện. Đau là do Can, tiết tả là do Tỳ. Triệu chứng của bệnh là do Tỳ vị nhưng gốc bệnh là do Can mất sơ tiết, can mộc khắc Tỳ làm Tỳ mất kiện vận mà gây ra tiết tả, khí cơ không điều hòa gây ra đau bụng.

2. Như vậy, triệu chứng của Can uất xuyên suốt toàn bộ quá trình diễn biến của bệnh. Ngoài ra, Can uất mất điều đạt làm khí cơ ngưng trệ không thực hiện được chức năng truyền tống dẫn đến bụng trướng, đại tràng bí kết. Mặt khác, Tỳ hư huyết thiếu, không có khả năng làm đại tràng nhuận hạ mà gây ra tiện bí.
2. Do yếu tố ăn uống
Ăn uống không điều độ, ăn nhiều đồ cay, béo ngọt, nóng, vị trường tích nhiệt làm tổn thương đến tân dịch, đại trường mất nhu nhuận, truyền tống không thông, hóa táo mà gây tiện bí, bụng đầy chướng. Hoặc ăn nhiều đồ đắng, sống, lạnh gây trở ngại cho chức năng vận hóa của Tỳ, thức ăn bị đình trệ lại mà dẫn đến bệnh.
3. Do yếu tố bên ngoài
Thời khí bao gồm các yếu tố phong, hàn, thử, thấp, táo, hỏa luôn luôn biến động ảnh hưởng không có lợi đến sức khỏe con người. Trong đó thấp tà được xem là yếu tố chính có liên quan đến cơ chế bệnh sinh của bệnh đại tràng. Tỳ ưa táo, ghét thấp nhưng lại vận hóa thủy thấp. Thấp tà xâm phạm vào cơ thể làm tổn thương Tỳ vị khiến cho chức năng vận hóa của Tỳ vị bị rối loạn mà sinh ra tiết tả.
4. Do yếu tố di truyền
Do từ khi sinh ra con người bẩm thụ tiên thiên không tốt, thận dương không đủ mạnh để ôn được Tỳ dương, khiến Tỳ dương hư mà dẫn đến bệnh. Yếu tố này tương tự như yếu tố di truyền của Y học hiện đại. Tiên thiên bất túc, bẩm tố tỳ hư, thận dương hư, mệnh môn hỏa suy làm cho Tỳ không được ôn ấm, khí hóa không đầy đủ dẫn đến thủy thấp ứ trệ, làm cho bụng đầy, chướng, tiện bí hoặc tiết tả.
Bác sĩ Dương Văn Minh