5. mailarako egokitzapena

1. Laguntza gela
1
Enegia eta aldaketak
Energia motak eta eraldaketak
Zer da energia
Energia motak
8
ENERGIA da
aldaketak eragiten dituen guztia.
ENERGIA EZ DA MATERIA
ez da ikusten
ez du espaziorik hartzen
ez du masarik
Zenbait ENERGIA MOTA daude
ARGI-
energia
BERO-
energia
energia
MEKANIKOA
energia
ELEKTRIKOA
energia
KIMIKOA
energia
NUKLEARRA
NATURALA:
Eguzkitik eta
beste izar
batzuetatik
dator
ARTIFIZIALA:
bonbila...
Haizeak energia du...
... zuhaitzak
botatzen ditu.
Gasak energia du...
... ura berotzen du.
Objektu
beroetatik
dator.
eguzkia, sua
...
Mugimenduan
diren
gorputzek
dute.
Korronte
elektrikoak
dauka,
tximistak
pilak...
Materian
aldaketak
gertatzen
direnean
sortzen da.
petrolioa,
elikagaiak...
Erreakzio
nuklearrak
gertatzen
direnean
askatzen da.

2. Laguntza gela
2
Energiaren eraldaketak
Energia eraldatu egiten da etengabe.
ENERGIA-ERALDAKETA
energia mota bat beste energia mota batzuetara
aldatzen denean gertatzen da.
EGUZKI-ENERGIA energia MEKANIKO
bihurtzen da
Eguzkiak airea berotzen du...
bihurtzen da.
EGUZKI-ARGIA energia KIMIKO
bihurtzen da
Landareak elikagaiak
sortzen dituztenean,
FOTOSINTESIAN.
aire beroa
aire hotza
... haizea sortzen da.
... ura lurrundu egiten da eta
uraren zikloa hasten da.
Eguzkiak ur likidoa
berotzen du...
bihurtzen da.

3. Laguntza gela
3
Errekuntzak
Errekuntzak energia-eraldaketak dira.
ERREGAIA OXIGENOA
energia
KIMIKOA
beroa argia
GASAK
sortzen dira
energia
MEKANIKOA

4. Laguntza gela
4
Energia-iturriak
Energia-iturriak baliabide naturalak dira eta
energia lortzeko erabiltzen ditugu.
energi-iturri
BERRIZTAEZINAK
energia-iturri
BERRIZTAGARRIAK
Lurpean daude.
Orain dela milioika urte hildako
organismoetatik datoz.
Bukatu egin daitezke.
Milioika urte behar dituzte eratzeko eta
oso azkar ari gara gastatzen.
Ez dira bukatzen erabiltzen ditugunean.
Etengabe berrizten dira
ERREGAI FOSILAK
IKATZA
GAS
NATURALA
PETROLIOA
SUBSTANTZIA
ERRADIOAKTIBOAK
Oso urri dauden
mineral batzuetan
daude
ZENTRAL TERMIKO eta ZENTRAL NUKLEARRETAN
erabiltzen dira elektrizitatea lortzeko.
•EGUZKI PLAKEN bidez
elektrizitate bihurtzen da.
EGUZKIA (argia
eta beroa)
•SORGAILU EOLIKOEKIN
elektrizitate bihurtzen da.
HAIZEA
•ZENTRAL
HIDROELEKTRIKOETAN
elektrizitate bihurtzen da.
URA
MUGIMENDUAN
• Izaki bizidunen materia da.
• Ateratzen dira: EGURRA,
OLIOA, ARGIZARIAK...
BIOMASA

5. Laguntza gela
5
Gizakia eta energia kontsumoa
Energia-kontsumoak dakartzan arazoak
Ingurumenari egiten dizkiogun kalteak
Behar dugun energia
baino gehiago gastatzen dugu.
Energia-iturri berriztagarriak
kontsumitzen ditugu,
gehienbat.
Energia-iturriak
BUKATU EGINGO
DIRA.
INGURUMENARI
KALTE egiten
diogu.
Atmosfera kutsatzen dugu.
Hondakin arriskutsuak sortzen ditugu.
Marea beltzak izaten dira.
Ekosistemak aldatzen dira.

6. Laguntza gela
6
"Urrezko hiru araurak" zure bizitza
Materialak eta energia aurrezteko modurik onena hiru arauak betetzea da.
MURRIZTU
material eta
energia gehiegi
ez erabili
BERRERABILI
materialak
zaborrera bota
baino lehen
BIRZIKLATU
zaborra
banatu
birziklatzeko
Zaborrak bereiztu
eta bota bakoitza
dagokion edukiontzitan .