1. A MITOLOXÍA CLÁSICA
NA ASTRONOMÍA

2. ÍNDICE
Relación da mitoloxía coa astronomía
Constelacións
- Definición
- Constelacións do Zodíaco
- Outras constelacións
Planetas do Sistema Solar
Satélites e outros corpos celestes

3. Astronomía e Astroloxía
Na antigüidade a astronomía e a astroloxía tiñan o
mesmo significado. Hoxe en día, estas palabras designan
disciplinas diferentes.

4. Astr onomía: ciencia que estuda os corpos celestes
do Universo.

5. Astroloxía: conxunto de coñecementos que relacionan as
persoas co seu signo do zodíaco.

6. Relación da Mitoloxía
clásica coa Astr onomía
-Moitos dos nomes dos astros e outros corpos celestes
reciben o seu nome da mitoloxía clásica.
-Aínda que os gregos e romanos non foron os pioneiros no
mundo da astronomía, déronlle un pulo decisivo, sobre todo
en cidades coma Alexandría en Exipto.
-De aí que se empregasen nomes da mitoloxía grecorromana
(a máis influínte na arte occidental) para designar os planetas,
astros, satélites, constelacións...

7. Constelacións

8. QUÉ É UNHA CONSTELACIÓN?
Unha constelación é unha agrupación de estrelas cuxa
posición no ceo nocturno é tan próxima que as civilizacións
antigas decidiron conectalas por liñas imaxinarias.
Segundo a mitoloxía clásica, moitos personaxes foron
transformados en constelacións: a este tipo de
transformación chámaselle “catasterismo”.

9. Constelacións do
zodíaco

10. Aries
Este carneiro foi o que salvou aos irmáns Frixo e Hele de
seren sacrificados pola raíña de Tesalia.
A súa pel de ouro foi o vélaro que Xasón tivo que conseguir
xunto cos argonautas.

11. Tauro
O deus Zeus transformouse en touro para seducir á ninfa Europa.
Desta relación nacerá Minos, mítico rei de Creta.

12. Xéminis
Representa ós xemelgos, Cástor e Polux, que
naceron dun ovo posto por Leda, despóis de relacionarse con
Zeus, transformado en cisne.
Do outro ovo nacerá Helena de Troia.

13. Cancro
Este cangrexo xigante foi mandado pola deusa Hera a
Hércules para rematar coa súa vida mentres este loitaba
coa Hidra de Lerna.

14. Leo
Representa o león de Nemea, un dos monstros que tivo
que vencer Hércules. É un dos doce traballos que lle
impuxo a deusa Hera.

15. Virgo
É a filla de Zeus, Astrea, deusa da xustiza. Reinaba na
Terra difundindo entre os homes a xustiza e a virtude
na Idade de Ouro. Pero emigrou ao ceo horrorizada pola
maldade dos homes na Idade de Ferro. É unha das máis
notables deusas virxes.

16. Libra
O único signo que simboliza a un obxecto inanimado.
Representa a balanza da xustiza. No mundo romano
asociábase á imaxe de Xulio César, quen dividiu o ano en
partes iguais.

17. Escorpio
Este escorpión foi enviado polos deuses para atacar a
Orión, quen tentou violar a Ártemis. Tamén é o
responsable de que os cabalos do Sol se
desbocasen cando eran conducidos por Faetón.

18. Piscis
.
A versión máis coñecida di que representaba a Afrodita e
ao seu fillo Eros, cando foron sorprendidos polo
monstruo Tifón e conseguiron escapar del tirándose ao
Éufrates transformados en peixes.

19. Acuario
Na mitoloxía grecorromana representaba a
Ganímedes, o fermosísimo mozo do que se namorou
Zeus e ao que raptou e levou consigo para o Ceo. Alí a
súa función será a de servir as copas aos deuses.

20. Capricornio
Respresenta á cabra Amaltea, que amamantou co seu leite a Zeus
mentres estaba escondido do seu pai Cronos na illa de Creta.

21. Saxitario
É representado por un centauro disparando o arco e as
frechas. Segundo a mitoloxía clásica, trátase do centauro
Quirón, quen criou e educou a Aquiles, Xasón e Eneas. Era
célebre como profeta, médico e sabio.

22. Outras
constelacións

23. Osa Maior
Di a mitoloxía grega que o gran deus Zeus namorouse da ninfa
Calisto, pertencente ao séquito da deusa Diana, na que se
transformou Zeus para achegarse á ninfa ata conseguir facer o amor
con ela. Como Calisto quedou encinta e Diana se decatou do
acontecido mentres tomaba un baño coas súas ninfas, alonxouna de
si.
Hera, esposa de Zeus, escoitou que Calisto parira ao seu fillo Arkas,
polo que nun ataque de celos, convertiuna nunha osa e pediulle a
Diana que a matase coas súas frechas.
Zeus apiadouse da súa amante e transformouna na constelación da
Osa Maior.

24. Osa Menor
A Osa Menor é unha constelación de gran visibilidade ao longo do
ano no hemisferio norte. Entre as súas estrelas destaca a estrela
Polar, que sempre apunta ao norte.
Entre os afeccionados é coñecido polo nome de “O Carro" pola
forma que deseñan as súas sete estrelas principais.
Na mitoloxía clásica estas sete estrelas serían os sete bois de labor
(septem-triones) que tiran do carro de Bootes, o “boieiro”, unha
constelación próxima.

25. Andrómeda
Unha constelación situada ao sur de Casiopea e perto de Pegaso.
Casiopea e Cefeo, reis de Etiopía, eran os pais de Andrómeda.
A raíña Casiopea alardeaba da beleza da súa filla, e comparábana
coas Nereidas, fillas do deus do mar Poseidón.
Como castigo os deuses obrigaron a Cefeo a sacrificar á súa filla.
Así Andrómeda foi amarrada a unha rocha ata que foi liberada por
Perseo.

26. Perseo
Perseo é un semideus da mitoloxía grega, fillo de Dánae.
Esta tiña sido encerrada polo seu pai, Acrisio, nunha torre,
para impedir que tivese trato con varón, xa que unha
profecía anunciáralle que morrería a mans do seu neto.
Sen embargo, Zeus metamorfoseouse en chuvia de ouro e
conseguiu acceder á estancia de Dánae e deixala encinta.

27. Orion
Orión, o Cazador ou Xigante Guerreiro, foi un xigante tan
alto que podía ir camiñando a través de calquera mar. O
seu primeiro matrimonio rematou cando, por mor da súa
soberbia, a súa primeira esposa foi confinada ao
submundo. Ao namorarse dunha princesa grega, o pai,
celoso, cegouno, pero recuperou a vista cando un oráculo
lle aconsellou que miarara ao sol ao amencer.
Cando viu a Aurora, a deusa do amencer, namorouse dela.
Todo ía ben ata que Orión foi picado por un escorpión,
enfermou e morreu. Para honralo e protexerlo do seu
inimigo, nace no leste, mentres que o seu inimigo
Escorpión se pon no oeste. Orión e Escorpión nunca son
visibles ao mesmo tempo.

28. 3. OS PLANETAS
DO SISTEMA SOLAR

29. MERCURIO
Este planeta recibe o nome do
deus Mercurio (Hermes en grego),
fillo do deus Xúpiter e da
deusa Maia. É o deus do
comercio e tamén o mensaxeiro dos
deuses, feito ao que se deben
as sandalias con ás que calza para ir
máis rápido nos seus desprazamentos.
Posiblemente este planeta foi
bautizado así pola rapidez da súa
órbita con respecto ao Sol.

30. VENUS
Este planeta recibe o nome
da deusa do amor e da beleza
feminina, Venus (Afrodita en grego).
Venus naceu da escuma do mar
fecundada polo sangue da castración
de Urano.

31. TERRA
O nome deste planeta é o da deusa
Terra, Xea na mitoloxía grega.
É unha das forzas primordiais
que xorden do Caos na Cosmogonía.
Despois de xerar a Urano (o Ceo),
unirase a el dando lugar á maioría
dos deuses e deusas da Teogonía.

32. MARTE
Este planeta recibe o nome
do deus Marte (Ares en grego),
o cal era coñecido por ser deus
da guerra. Fillo do deus Xúpiter
e a deusa Hera.
Na mitoloxía grega non era un
deus moi importante, dado que
eles eran máis pacíficos, pero
os romanos considerábano un dos
deuses máis nomeados, xa que na
súa cultura a guerra é unha cousa
indispensable na súa vida cotiá.

33. XÚPITER
Este planeta recibe o nome do deus
Xúpiter, fillo do titán Cronos
e a titánide Rea.
Este deus foi considerado o deus
de deuses trala derrota do seu pai,
Cronos. É indubidablemente un
mullereiro, dado que aparece
involucrado en distintas aventuras
amorosas con múltiples deusas e
humanas.
Opínase que o seu nome se debe
a que é o planetade maior tamaño,
polo cal se lle atribúe o nome do
máis grande dos deuses.

34. SATURNO
Este planeta recibe o nome do
deus da agricultura e as colleitas:
Saturno. É fillo de Xea e Urano.
Na mitoloxía, despois de derrotar
ó seu pai, adquire o reinado
e ademais casa coa súa irmá Rea.
Os fillos que terán decidirá
devoralos para que non lle
arrebaten o poder, mais Rea
salva a Xúpiter, que
conseguirá derrotalo.

35. URANO
Este planeta recibe o nome do deus Urano, ó
que se consideraba o primordial.
Primeiramente foi fillo de Xea, pero chegou a
casar con ela e mesmo ter descendencia. Foi
derrotado por Saturno, un dos seus fillos.

36. NEPTUNO
Este planeta recibe o nome do deus Neptuno
(Poseidón en grego), o cal era considerado deus
do mar. Cando Xúpiter venceu a Saturno,
repartiron o reinado entre eles e Plutón; el elexiu
gobernar sobre as augas.

37. Este planeta era considerado o máis
PLUTÓN pequeno do Sistema Solar, pero
recentemente clasificouse na
categoría de platenas ananos. O seu
nome provén do deus do
inframundo Plutón (Hades en
grego), irmán de Xúpiter e Neptuno.
Cando se repartiron o reinado, el
quedou co inframundo.

38. Satélites

39. Xea/Terra:
Luna/Selene:
Na mitoloxía clásica esta deusa foi identificada coa deusa da
caza e dos bosques, Diana. É a filla da titánide Leto e Zeus,
xemelga de Apolo. Represéntase có arco, as frechas e o estoxo
para gardalas.

40. Ares/Marte:
Deimos e Fobos:
Fillos de Ares, deus da guerra e do sangue, e de Afrodita, deusa
do amor. Fobos é o Pánico, e Deimos é o Temor. Acompañan o
seu pai, e levan o seu carro ata a batalla.

41. Zeus/Xúpiter:
Amaltea:
Cabra que habita na illa de Creta. Amamantou a Zeus, quen
despois ca súa pel fixo un escudo chamada éxida. Despois, ó
morrer, convertiuse na constelación de Capricornio.

42. Calisto: Europa:
Ninfa do séquito de Diana. Zeus namorouse dela,
Zeus namorouse dela e transformándose nun touro.
transformouse en Diana, A deusa Hera vingarase
para ter amores con Calisto. desta relación mediante o
Como consecuencia disto, é mito do Minotauro.
convertida en osa. Foi
asasinada polo seu fillo, o
cazador Árcade.

43. Ganímedes: Io:
Príncipe troiano. Zeus Tivo amores con Zeus
namorouse del e se convertido en nube. Zeus
convertiu nunha águia convertiuna en vaca, para
raptouno, e levouno ó protexela de Hera, mais
Olimpo, onde se esta púxoa baixo custodia
convertíu no copeiro dos de Argos, monstruo de cen
deuses xunto con Hebe. ollos.

44. Metis:
É a prima de Zeus, que lle proporcionou a beberaxe para facer
vomitar os fillos de Cronos, pai de Zeus. Foi o primeiro amor
de Zeus, mais unha profecía dicía que o segundo fillo
destronaría a Zeus. Debido a isto comeu o feto, cando sentiu
dores de cabeza chamou a Hefesto para que lle abrira a
cabeza cun machado e de alí saíu a deusa Atenea.

45. Saturno/Cronos
Atlas:
Irmán de Prometeo. Suxeita a bóveda celeste como castigo
por encabezar o exército dos Titáns quenes perderon contra
os deuses olímpicos.

46. Cibeles (Rea): Pandora:
Deusa da fertilidade e da Primeira muller, creada
natureza salvaxe, nai de como castigo para os
todos os deuses. Aparece homes. Posúe unha caixa
sentada nun carro tirado que contén todos os
por dous leóns que se males, que foi aberta
consideran unha parella de liberándoos todos excepto
amantes transformados en a esperanza.
leóns por Zeus.

47. Prometeo: Titáns:
Primo de Zeus. Creou a Son fillos de Urano e Xea.
raza humana. Roubou o Foron seis irmáns e seis
lume a Zeus quen como irmás e foron encerrados
castigo atouno a unha nas profundidades da
montaña para que cada día Terra polo seu pai, contra
unha aguia lle devorase o o que se rebelan. Loitaron
fígado, que se rexeneraba tamén na Titanomaquía
todas as noites. (loita de titáns).

48. Neptuno/Poseidón
Galatea:
Vivía no plácido mar de Sicilia e o Cíclope Polifemo, monstro
cun só ollo na fronte, namórase dela nada máis vela.
Galatea está namorada de Acis e Polifemo perségueos e lanza
unha enorme rocha contra Acis e mátao. Galatea converte
entón ó seu namorado nun río de limpas augas.

49. Nereidas: Tritón:
Fillas do vello deus do mar Fillo de Poseidón e da súa
Nereo e unha das fillas de esposa Anfítrite. É un
Océano. As nereidas semideus mariño con
forman un grupo figura de home ata a
numeroso no que cintura e de peixe de longa
sobresaen moi poucas. cola na súa parte inferior.
Destaca a Nereida Tetis Represéntase
porque foi a nai de Aquiles. acompañando a Poseidón
Tamén é coñecida Anfítrite e anunciando a súa
porque casou con chegada mentres facía
Poseidón e foi a raíña dos sonar a caracola mariña.
mares e das augas.

50. Plutón/Hades
CARONTE:
Era o barqueiro do Hades, deus do inframundo, encargado de
guiar as sombras errantes dos defuntos recentes dunha beira á
outra do río Aqueronte se tiñan un óbolo para pagar o viaxe.
Aqueles que non podían pagar tiñan que vagar cen años polas
ribeiras do río, e algún tempo despois Caronte accedía a
portalos sen cobrar.

51. Outros mitos celestes:
A vía Láctea

52. Zeus namorouse de Alcmena e para conquistala transformouse
no seu marido Anfitrión, quen estaba ausente durante un longo
periodo de tempo, mais ao día seguinte regresou a súa casa
xunto a súa muller quen pasara a noite con Zeus transformado.
Desta relación naceu Hércules, dotado de grandes capacidades
que lle axudaron a sobrevivir aos ataques da vingativa Hera.
Zeus quería que Hércules fose inmortal e a única forma de
conseguilo era que mamase do leite divino de Hera, por iso
mentres ela durmía Zeus achegou ó neno ó seu peito, quen
mordeu con tanta forza que espertou á deusa e o regueiro de
leite que se derramou polo Universo deu lugar a Vía Láctea.

53. Traballo realizado no IES Francisco Asorey de
Cambados polos alumnos de 3º e 4º de ESO:
Albornoz Camperos, Fabiola
Cacabelos Romero, Manuel Ferreiro Amil, Berta
Carou Trigo, Javier Fernández Feijoo, Fátima
Chaves Pérez, Rebeca Grandal Otero, Alexandre
Cordal García, Ariadna Pérez Ramudo, Elisa
Cores Pérez, Mariela Rodríguez Daporta, Noé
Durán Rubí, Mariña Silva Chaves, Bibiana
Falcón Leal, Andrea Vilanova Núñez, Estela
Coordinador: Profesor José Luis López García