1. ULUSLARARASI ALANDA TEMEL OLARAK KABUL EDİLEN KURUMSAL YÖNETİM DÜZENLEMELERİ HAZIRLAYANLAREren Furkan ÇETİNYunus Emre AYANBurak PEKTAŞ

2. İÇİNDEKİLER Genel olarak kurumsal yönetim kavramı Kurumsal yönetim uygulamalarını etkileyen faktörler Kurumsal yönetim alanında dünyada yürütülen projeler OECD ilkeleri Sarbanes – Oxley yasası İngiltere’de kurumsal yönetim Avustralya’da kurumsal yönetim Dünyadaki gelişmeler

3. GENEL OLARAK KURUMSAL YÖNETİM KAVRAMI Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) göre “kurumsal yönetim, işletmede çalışan yöneticiler, pay sahipleri ve menfaat sahipleri gibi anonim ortaklıktaki farklı katılımcılar arasındaki hak ve sorumluluk ayrımını ve ilişkilerini belirleyen ve ayrıca ortaklıktaki karar alma prosedürünü düzenleyen bir sistemdir.”

4. KURUMSAL YÖNETİM UYGULAMALARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER yasalar,düzenlemeler,kotasyon koşulları,farklı ticari normlar,farklı kültürel değerler,sosyoekonomik gelenekler

5. Bir Ülkede Geçerli OlanKurumsal Yönetim Uygulamalarını Belirleyen Faktörler Sermaye piyasası düzenlemeleri,Şirketler hukuku,Muhasebe ve denetim standartları,İflas hukuku,Yasal yaptırımlar,İşletme kontrol piyasalarının varlığı

6. Kurumsal Yönetim Alanında Dünyada Çok Sayıda Proje Yürütülmektedir... “İyi yönetim” (goodgovernance) kavramı tüm dünyada giderek kabul gören bir yönetim yaklaşımı haline gelmekte; “şeffaflık”, “eşitlik”, “sorumluluk” ve “hesap verebilirlik” gibi önemli kavramların üzerine inşa edilen iyi kurumsal yönetim uygulamalarının şirketlerin yönetim anlayışında ağırlığı her geçen gün artmaktadır.

7. Bu konuda Dünya Bankası, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve bu iki örgütün özel sektör temsilcilerinin katılımı ile birlikte oluşturduğu Global Kurumsal Yönetim Forumu (Global CorporateGovernance Forum) öncü olarak faaliyet göstermektedir.

8. (OECD) tarafından hazırlanan ve “Millstein Raporu” olarak da bilinen rapor ve bunu takiben 1999 yılında yayınlanan OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri, bu alanda önemli bir kilometre taşı olmuştur. OECD İlkeleri halen mevcut tecrübeler ve uygulamalar çerçevesinde revize edilmekte olup, 2004 yılı başlarında tekrar yayınlanmıştır. Bu durumu ülkemiz açısından ele aldığımızda OECD tarafından yürütülmekte olan bu çalışmalara iştirak etmekte ve önemli katkılar sağlamaktayız.

9. Son dönemde Avrupa Birliği’ndeki çalışmalar da kurumsal yönetim sistemleri üzerine yoğunlaşmış, Mayıs 2003’te, Avrupa Birliği Komisyonu tarafından, “Avrupa Birliği’nde Şirketler Hukukunun Modernize Edilmesi ve Kurumsal Yönetimin Geliştirilmesi” Aksiyon Planı açıklanmıştır. Bu konuda Avrupa Birliği’nde yapılan çalışmaları ve gelişmeleri yakından takip etmekteyiz.

10. Bugün kurumsal yönetim düzenlemelerinin sayısının Avrupa Birliği’nde 45’e yaklaştığı, Dünya genelinde ise 100’ü geçtiği bilinmektedir. Bu düzenlemelere her geçen gün bir yenisi daha eklenmektedir. Örneğin yakın zamanda Amerika Birleşik Devletleri, ortaya çıkan Enron, WorldCom gibi dev şirketlerde yaşanan skandallar sonucunda, ülkedeki kurumsal yönetim uygulamalarını iyileştirmek amacıyla son derece radikal hükümler içeren yeni bir kanunu (Sarbanes-Oxley) yürürlüğe koymuştur.

11. Benzer şekilde, Almanya kurumsal yönetim ilkelerini bir kod altında toplamış, Japonya şirketler hukukunu gözden geçirerek iyileştirmiş, Rusya kurumsal yönetim ilkelerini kamuya açıklamıştır.

12. OECD ilkeleri:Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü OECD altı başlık altında kılavuz ilkeler önermektedir. Bunlar: a) Etkili bir kurumsal yönetim çerçevesi için altyapının sağlam kılınması b) Pay sahiplerinin hakları c) Pay sahiplerinin eşit işleme tabi tutulması d) Menfaat sahiplerinin hakları e) Kamuyu aydınlatma ve şeffaflık f) Yönetim kurulunun yapısı ve rolü

13. a) Etkili bir kurumsal yönetim çerçevesi için altyapının sağlam kılınması: Kurumsal yönetim çerçevesi saydam ve etkili pazarları desteklemeli, hukukun üstünlüğü ile tutarlı olmalı ve, icra edenler, düzenleyici, danışma kurum ve yetkilileri arasında yetki paylaşımını açıkça ifade etmelidir.

14. a) Etkili bir kurumsal yönetim çerçevesi için altyapının sağlam kılınması: Kurumsal yönetim çerçevesi, bütün ekonomik performans, piyasa bütünlüğü ve etkili piyasa, saydamlığı artırma ve piyasa katılımcıları için sağlanan teşvikler üzerindeki etkisine ilişkin bir bakış açısıyla geliştirilmelidir.

15. a) Etkili bir kurumsal yönetim çerçevesi için altyapının sağlam kılınması: Kurumsal yönetim uygulamalarını bir yargı çevresi içinde etkileyen yasal ve düzenleyici koşullar/ihtiyaçlar, icra edilebilirlik, saydamlık ve diğer hukuk kurallarıyla uyumlu olmalıdır.

16. b) Pay sahiplerinin hakları: Pay sahipleri şirketle ilgili olarak, tüzükte ya da kuruluş sözleşmesinde veya şirketin benzeri temel belgelerinde yapılan değişiklikler, ek hisse çıkarma yetkisi ve şirketin satışı ile sonuçlanan olağanüstü işlemler gibi, şirketle ilgili köklü değişiklikleri ilgilendiren kararlara katılma ve bu kararlar hakkında yeterince bilgilendirilme hakkına sahiptirler.

17. b) Pay sahiplerinin hakları: Kurumsal Yönetim pay sahibi haklarını korumalıdır. Bunun için şu prensiplerin yerine getirilmesi gerekir: Temel pay sahibi hakları, mülkiyet tescil yöntemlerini güvence altına alma, hisseleri devir ve temlik etme, zamanında ve düzenli olarak şirket hakkında açıklayıcı bilgi elde etme, genel pay sahipleri toplantısına katılma ve oy kullanma, yönetim kurulu üyelerini seçme ve şirketin kârlarından pay alma haklarını içine almaktadır.

18. c) Pay sahiplerinin eşit işleme tabi tutulması: Kurumsal Yönetim azınlık ve yabancı pay sahipleri dahil, bütün pay sahiplerine eşit muamele yapılmasını güvence altına almalıdır. Bütün pay sahipleri, haklarının ihlâli karşısında, yeterli bir telâfi ya da tazminat elde etme fırsatına sahip olmalıdır. Bunun için;

19. c) Pay sahiplerinin eşit işleme tabi tutulması: Aynı tipten pay sahiplerine eşit muamele yapılmalıdır. İçerden bilgi alarak gerçekleştirilen kural dışı alım-satım ve usûlsüz kişisel işlemler yasaklanmalıdır. Müdürler ve yönetim kurulu üyelerinin, şirketi etkileyen işlem ve konularla ilgili maddi çıkar konusu olabilecek her türlü bağlantılarını açıklamaları gerekmektedir.

20. d) Menfaat sahiplerinin hakları: Kurumsal Yönetim, menfaat sahiplerinin haklarını yasalarda belirtildiği şekilde tanımalı, servet ve yeni iş alanları sağlamada şirketler ile menfaat sahipleri arasında etkin bir işbirliğini ve mali olarak güçlü işletmelerin ayakta kalmasını teşvik etmelidir.

24. e) Kamuyu aydınlatma ve şeffaflık: Açıklamalar, şirketin mali ve operasyonel durumu ve işletme kâr-zarar hesabı, şirket hedefleri, çoğunluk pay sahipliği ve oylama hakları, yönetim kurulu üyeleri, başlıca yöneticiler ve bunlara yapılan ödeme ve ücret sistemleri, öngörülebilir maddi risk faktörleri, çalışanlar ve diğer menfaat sahipleriyle ilgili maddi konular, yönetim yapısı ve politikaları gibi bilgileri içermelidir.

25. f) Yönetim kurulunun yapısı ve rolü: Kurumsal Yönetim, şirketin stratejik rehberliğini, yönetim kurulu tarafından yönetimin zamanında etkin denetimini, yönetim kurulunun şirkete ve pay sahiplerine karşı hesap verme zorunluluğunu teminat altına almalıdır. Yönetim kurulu üyeleri tam bilgilenmiş olarak, iyi niyetle, gerekli titizlik ve özenle, şirketin ve pay sahiplerinin en uygun çıkarları doğrultusunda hareket etmelidirler.

26. f) Yönetim kurulunun yapısı ve rolü: Yönetim kurulu kararlarının değişik pay sahibi gruplarını farklı şekilde etkilediği durumlarda, yönetim kurulu bütün pay sahiplerine adil davranmalıdır. Yönetim kurulu yürürlükteki yasalara uygunluğu teminat altına almalı ve doğrudan ilgili çıkar sahiplerinin çıkarlarını dikkate almalıdır.

27. f) Yönetim kurulunun yapısı ve rolü: Yönetim kurulu, özellikle idareden bağımsız olarak şirket işlerinde objektif muhakeme yürütebilme hakkına sahip olmalıdır. Sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için, yönetim kurulu üyeleri doğru, gerekli ve geçerli bilgiye zamanında erişebilmelidir.

28. B) Sarbanes-Oxley Yasası 30.07.2002 tarihinde yürürlüğe sokulan Sarbanes-Oxley Yasası, Securities Exchange Commission (SEC)’nin kurulduğu 1934 yılından bu yana halka açık şirketler açısından getirilmiş olan en önemli düzenlemedir. Yasa, genel olarak ABD sermaye piyasalarında faaliyet gösteren ve göstermek isteyen yerli ve yabancı ihraçcılararasında bir ayırım gözetmemektedir.

29. B) Sarbanes-Oxley Yasası Yasa her ne kadar ABD’de ortaya çıkan problemler ve özellikle de Enron ve Worldcom başta olmak üzere önemli skandallardan sonra yürürlüğe konulmuş ise de, Yasa’nın düzenlediği konulara ilişkin problemler küreseldir. Yasa’da yer alan düzenlemeler oldukça ileri seviyede ve alışılmışın ötesinde radikaldir. Bu sebeple bütün dünyada büyük yankı uyandırmış ve diğer ülke kurumsal yönetim düzenlemelerini önemli ölçüde etkilemiştir.

30. Oxley Yasasının Yapılış Amaçları Yatırımcıların daha doğru bilgilenmesini sağlamak Yatırımcıların haklarını korumak, bu noktada işletme yönetiminin sorumluluğunu arttırmak Denetim komitesinin gözetim ve denetim sorumluluğunu geliştirmek Denetçilerin işletme yönetiminden bağımsızlığını sağlamak

31. Yasa onbir bölümden oluşmaktadır. Yasa’nın tamamına bakıldığına yer alan hükümlerin önemli bir bölümünün kamunun aydınlatılması konusunu düzenlediği görülmektedir. Yasa’daki kurumsal yönetim açısından kamunun aydınlatılmasına ilişkin düzenlemeler; I. “Denetçi Bağımsızlığı” başlıklı II. “Kurumsal Sorumluluk” başlıklı III.,“Genişletilmiş Kamuyu Aydınlatma” başlıklı IV. “Finansal Analizlerden Kaynaklan Menfaat Çatışmaları” başlıklı , bölümlerde yer almaktadır.

33. “Komisyon Kaynakları ve Yetkileri” başlıklı VI. Bölüm, “Çalışma ve Raporlar” başlıklı VII. Bölüm, “Kurumsal ve Cezai Hile Sorumluluğu” başlıklı VIII. Bölüm,

34. “Beyaz Yaka Suçlarına İlişkin Cezaların Arttırılması” başlıklı IX. Bölüm,

35. “Kurumsal Vergi İadesi başlıklı X. Bölüm ve

37. Ceza hükümleri dışında Yasa’da; Vergi ve Muhasebe Denetim ve Gözetim Kurulu’na ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Yine, Çalışmalar ve Raporlar başlıklı VII. Bölümde, kayıtlı muhasebe firmalarına, kredi derecelendirme kuruluşlarına ve yatırım bankalarına ilişkin çeşitli düzenlemeler yer almaktadır. Bunlarla birlikte, Yasa ile şirket yönetici ve çalışanlarına ilişkin düzenlemelerde getirilmiştir.

38. İNGİLTERE’DE KURUMSAL YÖNETİM (Cadbury Komitesi) İngiltere'de 1992 yılında kurumsal yönetim alanında öneriler geliştirilmek üzere AdrianCadbury başkanlığında "Cadbury Komitesi" oluşturulmuştur.

39. İNGİLTERE’DE KURUMSAL YÖNETİM (Cadbury Komitesi) CadburyKomitesi 1992 yılında "Kurumsal Yönetimin Finansal Görünüşü Üzerine Komite Raporu" adlı çalışmayı yayımlamıştır. İlgili raporda, halka açık işletmelerin yönetim kurulunda bağımsız en az üç üye bulundurulması, icra kurulu başkanlarının gözetilmesi ve işletme yöneticisinin konumuna ilişkin öneriler getirmiştir.

40. AVUSTRALYA’DAKURUMSAL YÖNETİM (ASX CorporateGovernanceCouncil) Avustralya'da kurumsal yönetim ilkeleri belirlemek üzere "Kurumsal Yönetim Konseyi" (ASX CörporateGovernanceCouncil) oluşturulmuştur. Konsey 2003 yılında "Principles of GoodCorporateGovernanceandBestPracticeRecommendations" adlı çalışmayı yayınlamıştır

41. AVUSTRALYA’DA KURUMSAL YÖNETİM (ASX CorporateGovernanceCouncil) Kurumsal yönetim konseyi, işletmelerin kurumsal yönetim anlayışına ilişkin yapması gereken 10 adet öneride bulunmuş ve bunları temel kurumsal yönetim ilkeleri olarak kabul etmiştir.

43. Denetim, kurumsal yönetim komiteleri oluşturulması (NYSE); yalnızca denetim komitesi oluşturulması (NASDAQ).

44. Etik kuralların tesis edilmesi.

45. iç denetim oluşturulması (NYSE).

46. İlişkili taraflarla işlemlerin denetim komitesi tarafından onaylanması, bağımsız denetçinin şirketin sürekliliğine ilişkin çekincelerinin kamuya açıklanması (NASDAQ).Yabancı şirketlerin temmuz 2005’te karşılaştığı sorunlar

48. Yönetim Kurulunun kendi öz değerlendirmesi

49. Ayrıntılı ücret politikasıBaşlangıç;“Cadbury Raporu”(The Cadbury Committee Report: Financial Aspects of Corporate Governance),

51. ComplyorExplain(yasal zorunluluk)

52. 2005’te profesyonel azınlığa karşı korunma gerekliliği

54. Dünyadaki GelişmelerAvrupa Birliği; Şirketler Hukuku Eylem Planı (Mayıs 2003) Yönetici Ücretleri ile İlgili Tavsiye Kararı (2004) Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeliği Tavsiye Kararı(2004) Kurumsal Yönetim Konusunda Yıllık Raporlarda Açıklama Yapılmasına Yönelik Direktif Tasarısı 43

56. Şirketlerin %74’ü etik kodları yayınlamıştır

57. Kurumsal Yönetim Beyanı yayınlama oranı %77

58. %68’inde en az 1 bağımsız YK üyesi

59. İngiliz Şirketleri en iyi, bunu Fransızlar izliyor

60. Alman ve İspanyol Şirketleri başarılı değil44

62. Bizi dinlediğiniz için teşekkür ederiz..