1. Lesefni:
• Þroskahömlun barna
• bls. 35 – 37 ( að Flokkunarkerfi AAIDD) og bls. 41 (samantekt)
• bls. 42 - 44 (að Greindarpróf Wechslers)
• bls. 46 – 47 ( frá Mat á aðlögunarhæfni)
• http://www.greining.is
• http://www.laeknabladid.is/2001/fylgirit/1/fraedigreinar/nr/1230
• Downs heilkenni, klínísk einkenni og nýgengi á Íslandi
Inga Sigurðardóttir 1
2. þroskahömlun
Þroskahömlun einkennist fyrst og fremst af
frávikum í vitsmunaþroska á mörgum sviðum
(IQ - greindarvísitala undir 70)
og aðlögunarfærni
hversu vel getur einstaklingurinn aðlagað sig að daglegu lífs
hversu vel gengur honum að bjarga sér
Inga Sigurðardóttir 2
3. Þroskahömlun
• Við greiningu á þroskahömlunar á Íslandi er stuðst við
flokkunarkerfi Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar:
ICD 10.
Þroskahömlun er metin með stöðluðum greindarprófum
og mati á aðlögunarfærni
Inga Sigurðardóttir 3
4. Samkvæmt ICD 10 flokkunarkerfinu er
þroskahömlun skipt í fjögur stig (bls.35 – 37)
F70 Væg þroskahömlun
greindarvísitala 50-69
F71 Miðlungs þroskahömlun
greindarvísitala 35-49
F72 Alvarleg þroskahömlun
greindarvísitala 20-34
F73 Djúp þroskahömlun
greindarvísitala <20
Inga Sigurðardóttir 4
5. Þroskahömlun
Er ein algengasta fötlun barna
1 -2% fæddra barna
40 til 90 börn í árgangi
Flest eru með væga þroskahömlun
(IQ 50 til 69)
Ekki endilega óbreytanlegt ástand
Alvarleikinn getur breyst
Með markvissri þjálfun og endurhæfingu er
stundum hægt að hafa jákvæð áhrif á
þroskaframvindu.
Inga Sigurðardóttir 5
6. Einkenni þroskahömlunar
Koma mismunandi fram eftir aldri
Seinn hreyfiþroski
Seinn málþroski
Erfiðleikar í samskiptum
Erfið hegðun
Miklir námserfiðleikar í grunnskóla
Mikill einstaklingsmunur
Styrkleikar og veikleikar hjá hverju barni
Inga Sigurðardóttir 6
7. Orsakir þroskahömlunar
Mismunandi orsakir
Oftast ekki hægt að finna orsök
Oft líffræðilegur vandi
Erfðir og litningafrávik
Afleiðing sjúkdóma eða slysa
Inga Sigurðardóttir 7
8. Fylgikvillar þroskahömlunar
Eftir því sem þroskahömlunin er alvarlegri þeim
mun meiri líkur eru á öðrum röskunum
Félagslegt og tilfinningalegt álag - hegðun
erfitt að standa undir kröfum
Seinn hreyfiþroski
Ofvirkni
Geðrænir erfiðleikar
Þunglyndi og kvíðaraskanir
Flogaveiki
Erfiðleikar við að borða
Inga Sigurðardóttir 8
9. Horfur
Ræðst af þroska
Ræðst af stuðningi, kennslu og þjálfun
Snemmtæk íhlutun
Inga Sigurðardóttir 9
10. Nám og kennsla
Tekur lengri tíma
Einstaklingsbundið nám
Mæta barninu þar sem það er
Inga Sigurðardóttir 10
11. Litningagallar
Talið er að um það bil sex af hverjum
1000 börnum fæðist með litningagalla
nokkur hundruð gallar eru þekktir.
Búast má við að stór hluti þessara barna
sé
með frávik í þroska
auk ýmissa meðfæddra galla á líffærum.
Inga Sigurðardóttir 11
12. Orsakir Downs-heilkenna
Downs-heilkenni er algengasta afleiðing
litningagalla.
Maðurinn hefur 46 litninga, 2 sem ákvarða
kynferði X og Y (XX og XY)
Litningar geyma arfgerð einstaklingsins
númeraðir frá 1-22
Börn með Downs-heilkenni
með 3 litninga númer 21
einum fleira en eðlilegt er
Inga Sigurðardóttir 12
13. Orsakir litningagalla
Litningasamsetning
Samruni frumnanna ekki eðlilegur
óhapp getur orðið í frumuskiptingunni
samsetning litninga verður ekki eðlileg.
Arfgengi – gallar í einstökum litningum
Óeðlilegur fjöldi litninga
fóstur eiga sér ekki lífsvon.
Inga Sigurðardóttir 13
14. Downs-heilkenni
Fyrstu lýsingar má rekja til Esquirol (1838) og
Seguin.
John Langdon Down 1866 – lýsing á Downs-
heilkenni – undir áhrifum Darwins – taldi heilkennið
stafa af afturhvarfi til lágþróaðs mongólsks
kynþáttar.
Er skýring á því af hverju er talað um “mongólíta”
er á undanhaldi – upphafleg merking orðsins
niðrandi.
Inga Sigurðardóttir 14
15. Einkenni Downs-heilkenna
Sýnileg við fæðingu
Augu skásett
Nef lítið og flatt
Stuttir fingur
Stór tunga
Á í erfiðleikum með að stjórna munn- og
tunguvöðvum.
Lág vöðvaspenna – slakur hreyfiþroski.
Hjartagallar-öndunarerfiðleikar og sýkingar
Inga Sigurðardóttir 15
16. Hvernig má sjá að barn er með
Downs-heilkenni
Útlitsleg einkenni geta verið dulin í fæðingu
sérstaklega ef barn er fætt fyrir tímann
Öruggasta greiningin – Litningarannsókn
Inga Sigurðardóttir 16
17. Einkenni
Barn með Downs-heilkenni getur haft mörg eða fá
einkenni
Framtíðarþroski er óháður því hvað einkennin eru mörg
Ekki til mismunandi stig
annað hvort ertu með Downs-heilkenni eða ekki
Sameiginlegt einkenni - greindarskerðing
Inga Sigurðardóttir 17
18. Þroski
Ekkert barn þroskast eins
Yfirleitt sein til máls – sum tala ekki
Seinni til við að skríða, tala osfrv.
Flest með IQ 40 – 50
Einstaka nálægt meðallagi í greind
Framfarir miklar – bættar þjálfunaraðferðir samfara
aukinni þekkingu – betri árangur.
Mikill munur á greindarþroska
Inga Sigurðardóttir 18
19. Þjálfun
Lengi vel ríkti það viðhorf að tilgangslaust væri að
þjálfa börn með Downs-heilkenni.
Breytt viðhorf
Þjálfun mikilvægur þáttur – þarf að hefjast sem
fyrst og ná til sem flestra þátta.
50% þessara barna læra að lesa í dag sökum
árangursríkrar þjálfunar.
Inga Sigurðardóttir 19
20. Þroski
Félagsþroski
Yfirleitt góður – gjarnan sagt að þau séu
kelin, glaðlynd og tónelsk.
1% fær smábarnaeinhverfu
2-8% sýna einhverft þráhyggjuferli.
Grófhreyfiþroski.
Yfirleitt góður, mörg börn læra að synda og
hjóla um 10 ára aldur.
Mál- og boðskiptaþroski
Er oft seinna á ferðinni – slakur skilningur á
talmáli í mögum tilvikum. Læra tákn með tali.
Inga Sigurðardóttir 20
21. Verkefni í tíma
Farið inn á greining.is og kynnið ykkur alla kaflana
um ,,Ýmis hagnýt ráð“
Nemendur skipta síðan á milli sín munnlegri
kynningu í tíma um öll atriðin.
greining.is.
Þroskahömlun – Ýmis hagnýt ráð
http://www.greining.is/fraedsluefni/um-
throskahamlanir/
Inga Sigurðardóttir 21