1. VOOR
MANTELZORGERS
IN NEDERLAND
NUMMER 1 – 2010
JAARGANG 1
GRATIS
Gallyon van Vessem
ALLES IS LIEFDE
WIJ ZORGEN Antje Monteiro ACHTER DE SCHERMEN Stichting Compassion
Circle RONDE TAFEL Schuldgevoelens ondermijnen alles INTERVIEW Tweede
Kamerlid Agnes Wolbert over kleine helden DELEN EN DOEN Handen in Huis

2. Mantelzorg arrangement
Energie opdoen in een
bijzondere omgeving
Het was al in de Middeleeuwen dat het Het luxe 4 sterren Stadspark Hotel is een u ook voor kiest, u kunt rekenen op een
water uit de Stadsfonteyn de stad Bergen bezoek meer dan waard. Of u nu één uitstekende service en op-en-top gast-
op Zoom van bijzonder water voorzag. of meerdere dagen komt, het hotel, het heerschap.
Het Nederlandse Koninklijk Huis liet het restaurant, de beautysalons, de binnen-
water in de 19de eeuw met karrenvrach- en buitenbaden, sauna’s, fitness en Het Stadspark Hotel beschikt over
ten vol naar hun residentie voeren. In rustruimten zorgen voor ontspanning en uitstekende kamers. Of het nu gaat
2006 heeft het Duitse instituut Fresenius nieuwe energie. om een ‘standaard de luxe’ kamer of
dit water het predicaat ‘geneeskrachtig een suite, al onze kamers bieden u alle
mineraal bronwater’ gegeven. En nu, In de lobby kunt u heerlijk genieten van comfort. Zo zijn airconditioning, Wifi,
in 2010, kunt U in dit bijzondere water een uitgebreid assortiment koude en en Nespresso apparatuur standaard.
baden in een ambiance die gebaseerd warme dranken. In het restaurant treft u Al onze kamers bieden u alle comfort.
is op de Leer van de vier elementen: een goed gevuld homarium, met verse Uiteraard zijn airconditioning, Wifi en
aarde, water, vuur en lucht. Kortom, een kreeft, schaal- en schelpdieren. Dagelijks Nespresso apparatuur standaard.
weldadige beleving in een bijzondere serveren wij diverse specialiteiten, waar
omgeving. we u graag over adviseren. Maar waar

3. Inhoud arrangement
Aanbieding! • 1 overnachting in een luxe twee-
persoonskamer.
• Uitgebreid ontbijtbuffet.
• 1 dag entree tot sauna- en wellness
Het gebied De Brabantse Wal, waar ook Geef wel aan bij het boeken van dit arran- faciliteiten met vrij gebruik van
Bergen op Zoom toe behoort, nodigt u uit gement dat het gaat om de aanbieding uit aroma-, fruit-, belevings- en
om te fietsen of om te wandelen. Ook is Voel Zorg Magazine, plus onderstaande rivierenbad (met jetstream en
het goed winkelen in de gezellige oude boekingscode: mantelzorg 2010. borrelbank), akkerland-, kruiden- en
binnenstad. Er zijn veel prachtige monu- Stuur een email naar opgietsauna, stoom- en voetenbad,
menten waaronder het vijftiende-eeuwse www.reserveringen@stadsparkhotel.nl themadouches en scrubzout.
stadspaleis het Markiezenhof met het of bel naar: 0164 260 202 • Ontvangst met een kopje koffie of
daarin gelegen restaurant La Pucelle, thee met een streeklekkernij.
het oude Stadhuys, de Synagoge en het Aankomst: alle dagen van de week tot • Vrij gebruik van badjas, handdoek en
Ravelijn. 23 december 2010 op basis van beschik- slippers (de slippers mag u mee naar
baarheid. huis nemen).
Het Stadspark Hotel en Fonteyn Verblijfsperiode: 2 dagen / 1 nacht • Individuele workout in onze fitness.
Thermen staan garant voor een
Boekingscode: mantelzorg 2010 • Deelname gezamenlijk Rasul ritueel,
verrijkt met geneeskrachtig mineraal
culinaire, weldadige, ontspannen Stadspark Hotel & Fonteyn Thermen bronwater, dat essentiële mineralen
beleving. Speciaal voor lezers van Gertrudisboulevard 200 bevat voor ons lichaam, met afsluitend
NL - 4615 MA BERGEN OP ZOOM een bekertje munt thee.
Voel Zorg Magazine bieden wij
• Drie gangen keuze diner in ons
een weldadig arrangement aan Kijk ook op www.stadsparkhotel.nl restaurant of in het vijftiende-eeuwse
voor slechts € 117,50 per persoon. en www.fonteynthermen.nl Stadspaleis het Markiezenhof.

4. De start van een nieuw initiatief:
Voel Zorg Magazine
Voel Zorg Magazine is een nieuw gratis magazine voor mantelzorgers in Nederland, dat vier keer per jaar
verschijnt. Dit eerste nummer is met veel inspiratie en frisse zin tot stand gekomen.
Het magazine is voor en gaat over mantelzorgers, het gaat immers om erkenning en herkenning. Zonder
uw inzet, passie en mooie ontroerende verhalen kunnen wij geen magazine maken. Daarom willen wij
heel graag weten wat u van het blad vindt. Heeft u een tip, of een mooi verhaal, stuur dit dan naar
redactie@voelmagazine.nl. Wij zien uw reacties heel graag tegemoet.
Voel Zorg Magazine is het nieuwe gratis magazine voor mantelzorgers in Nederland en verschijnt vier keer per jaar. Voel Zorg
Magazine is een uitgave van VOEL Magazine coöperatief U.A. in samenwerking met DBS Group Hoofdredactie Franc Craanen &
Ingrid Schaap redactie@voelmagazine.nl Art Direction Sandra van der Putten (Bite Grafische Vormgeving) bite@euronet.nl
Aan dit nummer werkten mee: Teksten Franc Craanen, Ingrid Schaap, Vera Bergkamp, Heleen Koppenol, Norman Martens
Beeld Ibrahim Farah, Ingrid Schaap, Marjan de Haan Visagie Tynke Jeeninga Adverteren adverteren@voelmagazine.
nl Drukwerkbegeleider Rinus Kroon/PR Interface Druk Senefelder Misset Met dank aan Gallyon en Ciska van Vessem, Stichting
Compassion Circle, Città Romana, De Eshof, Stadsparkhotel, Jacqueline Jonkhart, Beyond Medical, Antje Monteiro, Chela Kramers
www.voelmagazine.nl
VOEL Magazine coöperatief U.A. is een fris nieuw bedrijf dat vol energie en overgave mooie magazines maakt. Onder de
bezielende leiding van Franc Craanen en Ingrid Schaap worden concepten bedacht, ideeën omgezet naar de praktijk en worden
er nieuwe magazines gecreëerd. Communicatie is hierbij het sleutelwoord. Voor meer informatie kijkt u op www.voelmagazine.nl
4

5. voorwoord
Lieve lezers,
In dit kleine landje wordt de laatste jaren vaak term mantelzorg. Een simpel woord, maar met
geklaagd dat iedereen voor zichzelf leeft en dat een diep gelaagde betekenis. Wanneer zorg je,
egoïsme de boventoon voert. En dat is niet terecht waarom zorg je en voor wie zorg je. En ook niet
want de dagelijkse waarheid laat zien dat we onbelangrijk: wie zorgt er voor jou? Daarbij zijn
juist heel erg goed voor elkaar zorgen. Als onze herkenning en erkenning sleutelwoorden.
naasten ziek zijn, niet lekker gaan en geteisterd
worden door psychische en lichamelijke klachten, Zorg trekt een behoorlijke wissel op mensen.
duiken we er als mantelzorgers massaal boven op. De grens ligt bij iedere mantelzorger elders. Het
Dan brengen we warme soep, dan schudden we aangeven van je eigen limiet is moeilijk en wordt
kussens op, luisteren en troosten we. Gewoon uit daar bovenop ook niet altijd gerespecteerd door
zorgzaamheid en liefde. de omgeving. Het leven is daarin niet altijd even
eerlijk dus is het wijs om in de meeste gevallen je
Voel Zorg Magazine laat zien dat we bijna intuïtie en hart te volgen.
allemaal mantelzorger zijn. Naast ons drukke
bestaan, onze gezinnen, onze banen, onze Om Voel Zorg Magazine in de toekomst zo goed
vrienden, onze collega’s, onze hobby’s en onze en betekenisvol mogelijk te kunnen maken, is de
dromen, vinden we toch nog tijd om elke week redactie op zoek naar de echte verhalen, de dieper
de zware boodschappentas van onze slecht liggende gedachten en vooral ook gevoelens.
lopende buurvrouw omhoog te sjouwen, onze Zorgen voor komt in de basis louter voort uit
bedlegerige vader ’s ochtends liefdevol te wassen, liefde en respect. Daarom willen wij graag weten
onze autistische kinderen geduldig en soms hoe u dit magazine beleeft en zijn wij meer dan
stiekem ietwat ongeduldig te begeleiden, onze zomaar benieuwd naar uw verhaal en/of tip voor
geliefde met hart en ziel te helpen als het even een van de komende edities.
niet meezit, onze terminale broer, zus of goede
vriend te steunen. Allemaal ogenschijnlijk kleine We hopen dat Voel Zorg herkenning en erkenning
momenten die voor de zorgvrager echter zwaar teweeg brengt en dat het bijdraagt aan de
tellen en voor de mantelzorger soms zwaar vallen. positieve energiestroom die zo belangrijk is in
dit leven. Gewoon allemaal een beetje lief zijn
In deze eerste editie van Voel Zorg Magazine laten voor elkaar, dan komt het aan het eind altijd een
we een kleurrijk aantal mantelzorgers aan het soort van goed.
hoge woord, luisteren we naar de zogenaamde
hoge bomen uit het politieke bos en trachten we Heleen Koppenol & Norman Martens
een zo goed mogelijk beeld te scheppen van de
5

6. 44
56
42 32
50
26 52
6

7. INHoUd
5 Voorwoord
8 Gehoord Gezien Gevoeld
12 Wij Zorgen. Punt
20 16 WIJ ZORGEN Chela Kramers
Alles komt altijd goed
19 Music makes the people come together
20 Groot interview Tweede Kamerlid
Agnes Wolbert Kleine helden
26 ACHTER DE SCHERMEN Wim van
Noortwijk, voorzitter Stichting
Compassion Circle Zorgen kost niet
zoveel moeite
30 Zin en Zorg
32 Portret Hart van Nederland presentatrice
60 Gallyon van Vessem Alles is liefde
16 38 Reportage Humanitas
Creatieve oplossingen in de verpleegzorg
42 Interview Wethouder
Marja Roza - de Pijper
44 Aan tafel met mantelzorgers
Niet nadenken, gewoon doen
49 Column Vera Bergkamp
50 WIJ ZORGEN Niki Rap & George Pol
52 VOEL & VRIJ Città Romana
Afspiegeling van de samenleving
55 WIJ ZORGEN Jacqueline en Marieke
56 WIJ ZORGEN Antje Monteiro
60 Reportage DELEN & DOEN
Handen in Huis ontzorgt
65 Goed toeven in de Eshof
66 Volgende VOEL
7

8. GeHoord GezIeN Gevoeld
man·tel·zorg de; v(m) zorg gegeven
door gezinsleden, buren of vrienden.
Mantelzorg:
introductie
versus begrip
Iedereen is vol van het woord man­
telzorg. Toch is het woord nog niet
zo heel oud, in tegenstelling tot het
begrip, het zorgen voor een naaste.
In 1971 werd het woord mantel-
zorg geïntroduceerd door professor
J.C.M. Hattinga Verschure. In 1977
verscheen zijn boek Het verschijnsel
zorg, waarin hij een derde vorm
van zorgverlening introduceerde
naast professionele zorg en zelfzorg.
Mantelzorg zou het gat tussen de
zelfzorg en de professionele zorg
moeten dichten. Het begrip mantel­
zorg gaat verder terug, en velen den­
ken bij het woord mantelzorg aan
het verhaal van de Romeinse officier
Sint Maarten. Deze officier zou zijn
mantel met het zwaard door midden
hebben gesneden, om een bedelaar
Samen spelen met mantelzorgers
te redden van de kou. Helpenden en verzorgenden leveren een essentiële bijdrage aan het samenspel met
mantelzorgers, maar ontberen vaak kennis en vaardigheden hoe ze dat kunnen
realiseren.
Het Mantelzorgspel kunt u gebruiken in teamoverleg, intervisie of training. Door het
spel samen te spelen krijgen zorgverleners meer kennis over mantelzorg en hoe ze
met mantelzorgers kunnen samenwerken, goed met hen kunnen afstemmen en hoe
Het aantal zwaar ze mantelzorgers kunnen ondersteunen. Het spel is een soort ganzenbord en bestaat
overbelaste uit drie soorten vragen: casusvragen, stellingvragen en kennisvragen. De bordversie
mantelzorgers is bedoeld voor kleine groepen, maximaal 6 spelers. Een leuk en leerzaam spel om
steeg tussen medewerkers bewust te maken van de noodzaak tot een goed samenspel met mantel­
zorgers. Uitgever van het spel is Expertisecentrum Mantelzorg, het landelijk kennis­
2001 en 2008 van centrum op het gebied van mantelzorg en mantelzorgondersteuning. U kunt hier
ongeveer 300.000 terecht voor nieuws en achtergrondinformatie, maar u kunt bijvoorbeeld ook een
tot 450.000. mantelzorgquiz doen.
www.expertisecentrummantelzorg.nl
Mannelijke mantelzorgers hebben vaker betaald werk
(80%) dan vrouwelijke mantelzorgers (66%). Beide groepen
werken iets minder vaak dan de algemene bevolking.
8 Cijfers zijn afkomstig van Sociaal en Cultureel Planbureau: www.scp.nl

9. Dag van de mantelzorg
10 november
Op de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg staan de mantel­
zorgers centraal. Door het hele land worden activiteiten
georganiseerd om de mantelzorgers in het zonnetje te
zetten. Wilt u weten wat er in uw gemeente wordt geor­
ganiseerd? Dan kunt u terecht bij het Wmo­loket van uw
gemeente, of bij een Steunpunt Mantelzorg in uw regio.
Deze kunt u ook vinden op www.mezzo.nl
Wij verdienen
erkenning
Organisaties die de combinatie werk en mantelzorg
goed mogelijk maken voor hun werknemers ver­
dienen erkenning! Daarom heeft Werk&Mantelzorg In 2008 verzorgt
een erkenning voor mantelzorgvriendelijke organi­
saties in het leven geroepen. Deze organisaties heb­
een op de
ben het thema mantelzorg bespreekbaar gemaakt, vier van de
wettelijke verlofregelingen toegepast en zijn
flexibel in het bieden van maatwerkoplossingen.
mannelijke Mezzo is de Landelijke
Denk bijvoorbeeld aan flexibele werktijden, zorg­ mantelzorgers Vereniging voor Mantelzorgers en
Vrijwilligerszorg. Mezzo zet zich in
taken regelen onder werktijd en de mogelijkheid
krijgen om het werk onverwachts te onderbreken.
zijn partner voor mensen die langdurig en onbe­
Op dit moment zijn er acht mantelzorgvriende­ (24%), tegen taald voor een ander zorgen. Als
familielid, buur, vriend of ‘gewoon’
lijke organisaties in Nederland waaronder (zorg)
verzekeraars Achmea en Menzis, de ziekenhuizen
13% van de uit solidariteit. Als mantelzorger of
St Jansdal en Isala Klinieken en vloerenspecialist vrouwelijke als zorgvrijwilliger. Mezzo behartigt
hun belangen en geeft ondersteu­
Unipro. Alle erkende bedrijven staan op de website
van Werk&Mantelzorg. Is uw bedrijf al mantel­
mantelzorgers. ning, zodat zij hun belangrijke werk
kunnen blijven doen. Zorgt u ook
zorgvriendelijk? Ga het na en geef ze erkenning!
voor een ander en heeft u vragen of
www.werkenmantelzorg.nl
behoefte aan ondersteuning? Of wilt
u graag uw verhaal kwijt? Bel of mail
dan met de Mantelzorglijn van Mezzo.
Op werkdagen van 9 tot 13 uur kunt
u bellen met 0900­20 20 496
(€ 0,10 p/m) of stuur een e­mail
naar: mantelzorglijn@mezzo.nl.
Ook bij problemen met instan­
ties kunt u terecht bij de Sociaal
Juridische Dienst van Mezzo.
Voor meer informatie kijkt u op de
website: www.mezzo.nl
Gemeenten hebben veel middelen om mantelzorgers te ondersteunen maar het bereikt hen
die het nodig hebben nog te weinig. Dat blijkt uit het project Goed voor Elkaar. In 2008 was
Gemeenten zijn vaak al wel op de goede weg door het geven van advies, informatie en
emotionele steun, maar het ondersteuningsaanbod op de financiële tegemoetkoming 60% van de
ontbreekt vaak nog. Ambtenaren en mantelzorgers weten vaak niet dat de middelen er zijn mantelzorgers
en dat ze er recht op hebben. Er is dus wel een ondersteuningsaanbod, maar er heerst nog
veel onwetendheid. Een andere reden dat mantelzorgers niet worden bereikt, komt door vrouw.
de bewustwording. Veel mensen weten niet dat ze mantelzorger zijn, en dat er aanspraak
gemaakt kan worden op middelen. Om het mantelzorg­ en vrijwilligerswerkbeleid op lokaal
niveau verder te versterken loopt het landelijke meerjarenprogramma Goed voor Elkaar tot
2012. Goed voor Elkaar wordt gecoördineerd en uitgevoerd door Movisie. Meer weten? Het hele
onderzoek is terug te vinden op de website van Movisie: www.movisie.nl
9

11. GeHoord GezIeN Gevoeld
Laagdrempelige
ondersteuning ook voor Oproep
mantelzorgers
Mensen met een lichamelijke of verstan­
Wat betekent verandering
delijke beperking worden vaak bijgestaan
door mantelzorgers. Maar samen zien ze
in de AWBZ voor u?
soms door de bomen het bos niet meer
en hebben veel vragen. Leven met een AWBZ in beweging
beperking maakt dat gewoon meedoen Heeft u te maken met de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
in de samenleving soms lastig is. Het is (AWBZ)? Bijvoorbeeld omdat u thuis verzorging krijgt of omdat
dan belangrijk om te weten dat er instan­ uw kind begeleiding nodig heeft. Of omdat uw vader of moeder
ties zijn die je verder kunnen helpen. MEE ondersteunt mensen in een speciale woonvorm woont. Dan heeft u waarschijnlijk ook
met een beperking en de mantelzorgers (ouders, partner of gemerkt dat er veel in de AWBZ is veranderd.
andere direct betrokkenen). Door de jarenlange ervaring kan
MEE de behoefte van mantelzorgers goed inschatten. Zo heeft Beter of slechter?
MEE een uitgebreide sociale kaart waarin veel mogelijkheden De gezamenlijke cliëntenorganisaties willen graag van u weten
voor kortdurende opvang opgenomen zijn. MEE helpt ook bij wat de veranderingen voor u (of iemand in uw directe nabijheid)
het initiëren, ondersteunen en activeren van een netwerk van betekenen. Is uw situatie veranderd? En als dit zo is, vindt u dan
een cliënt of de inzet van vrijwilligers, wat de mantelzorger kan dat het beter of slechter is geworden? De ervaringen die u en
ontlasten. Gekeken wordt welke ondersteuning nodig is om andere mensen aan ons melden zijn belangrijk. We verwerken
weer zo zelfstandig mogelijk verder te kunnen. Wat nodig is, is ze in een rapport voor de staatssecretaris en de Tweede Kamer.
voor iedere cliënt weer anders en vraagt vaak om maatwerk. U vindt het rapport eind december op www.meldactieawbz.nl
Het kan dan gaan over het vinden van geschikt werk, juiste
schoolkeuze, leer­ en ontwikkelingsachterstand, onderwijs, en Doe dus mee aan de ‘meldactie AWBZ’
opvoeding. Insteek van MEE is dat de cliënt zelf de regie houdt, Iedereen die met de AWBZ te maken heeft, kan zijn of haar
versterkt wordt in de eigen kracht en zoveel mogelijk gebruikt eigen verhaal kwijt tijdens de landelijke meldactie van 1 t/m
maakt van het eigen sociaal netwerk. MEE heeft 22 regionale 31 oktober:
MEE­organisaties over het hele land verspreid. Aan ondersteu­ Vul de vragenlijst in op www.meldactieawbz.nl Invullen
ning door MEE zijn voor cliënten geen kosten verbonden. MEE duurt ongeveer 15 minuten.
werkt onafhankelijk van zorgaanbieders. Alle mensen met een Wilt u liever iemand spreken? Bel dan naar het Consument en de
beperking (lichamelijk, niet aangeboren hersenletsel, zintuig­ Zorg meldpunt: 030 – 291 6777. Wij zijn bereikbaar van maan­
lijk, verstandelijk, chronisch ziek of met een stoornis in het dag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur.
autistisch spectrum) kunnen bij MEE terecht. Bent u benieuwd Uw verhaal blijft anoniem.
wat MEE voor u kan betekenen? Kijkt u dan op de website:
www.mee.nl Voor wie is de AWBZ?
Mensen die langdurige zorg nodig hebben, kunnen een beroep
doen op de AWBZ.
Bijvoorbeeld voor begeleiding, verpleging of persoonlijke
verzorging.
Soms voor opvang in speciale dagcentra als deelname aan
onderwijs niet mogelijk is.
Of speciale dagbesteding voor iemand die geen gewoon werk
kan krijgen.
Met Helpjemee.nl kan iedereen een eigen online agenda aan­ Daarnaast is de AWBZ er voor zorg in speciale woonvormen of
maken. Je kunt familie, vrienden, buren of collega’s uitnodigen zorginstellingen.
om mee te helpen. In de agenda voer je taken in. Deze taken
kun je dan in jouw netwerk uitzetten en je vraagt daarmee deze Samenwerkende organisaties
helpers om taken op te pakken. Je kunt berichten uitwisselen De Meldactie AWBZ is een gezamenlijke actie van zeven
en op die manier iedereen in jouw netwerk laten weten hoe landelijke cliëntenorganisaties en is onderdeel van de cliënten­
het met de hulpbehoevende gaat. Ook is het mogelijk om een monitor langdurige zorg. De Meldactie wordt dit jaar voor de
SMS’je of e­mail te krijgen als herinnering voor je taak. vierde keer gehouden.
www.helpjemee.nl
11

12. 12

13. Wij zorgen.
Punt.
Mantelzorg is een makkelijk Zorgen voor mensen zit in onze natuur. We doen de hele dag
niet anders. Het inschenken van de koffie voor een collega of
woord met een complexe vriendin, het helpen met verhuizen, het schoonmaken van de
keuken. Of we er nou voor betaald worden of dat we door ons
diepgang. Wat is mantelzorg? hart worden ingegeven om bij te springen, dat maakt niet uit.
In de meeste gevallen staan we onze naasten en soms zelfs onze
Wie geeft het? Wie ontvangt niet zo naasten bij als er stront aan de knikker is. We rijden
ze naar het ziekenhuis, zetten de pannen met piepers op het
het? Hoe lang is het vol te vuur, we troosten. Het is die nuchtere ‘niet denken maar doen’
mentaliteit.
houden? Wanneer komt het Dit gedachtegoed houdt en helpt elkaar op de been maar heeft
schuldgevoel om de hoek ook een dubbele lading. Doorgaan zonder aan jezelf te denken
hoort heel erg bij mensen en mantelzorg. Dit is geen kwalificatie
kijken? Hoe ver ga je? Allemaal maar een observatie. Vanuit zorgzaamheid en liefde, worden er
dagelijks heel veel eigen grenzen overschreden. Hoe vaak hoor
vragen die uiteindelijk leiden je niet dat een mantelzorger aan het eind van de rit werkelijk
gesloopt is, hoe vaak komt het voor dat er tijdens het zorgen voor
naar die ene onvermijdelijke anderen eigenlijk geen tijd en plaats is voor het verwerken van
de eigen emoties en het verdriet. In negen van de tien gevallen
emotie: liefde. Mantelzorg wordt die pijn weggeslikt. Simpelweg omdat het niet uitkomt om
echt over die gevoelens te denken, laat staan om erover te praten
staat in de eerste en vaak of ze daadwerkelijk te voelen.
ook laatste plaats voor Menselijker dan dit bestaat overigens niet. Uit praktische
overwegingen kiezen we ervoor om eerst zorg te verlenen aan
onvoorwaardelijk lief hebben. degenen die we liefhebben en respecteren. En dan denken we
niet meteen aan het etiket mantelzorger. Dat vinden we vaak
een overdreven, soms wel een beetje een zielige term. Maar we
Tekst: Franc Craanen en Ingrid Schaap
zijn het wel, met al onze eigen gevoelens die daarbij van binnen
Illustratie: Marjan de Haan
rommelen. Pas als de zorg stopt omdat de patiënt is genezen en
weer op eigen kracht kan draaien of hoe pijnlijk ook, is gestor-
ven, dan komen we toe aan de verwerking van opgekropte
emoties. Dat dit meestal niet zonder slag of stoot gaat, lijkt een
duidelijk gegeven.
13

14. Mantelzorgers hebben achteraf vaak te kampen met vermoeid- Franc Craanen (43):
‘Acceptatie
heid en verdriet. Verdriet om de teloorgang van een geliefde,
verdriet om het grote gemis. Het op een rijtje zetten van al dit
hartzeer kost tijd en aandacht.
is geen cure
Schuldgevoelens zijn een andere, nogal sluipende emotie waar
veel mantelzorgers mee te maken hebben. Geef ik wel genoeg
aandacht? Ben ik wel lief genoeg geweest? Had ik niet beter…
Allemaal vraagstukken die ons bezighouden en die ons ook
for cancer’
verteren. Belangrijk is het om te weten dat de meeste mensen
doen wat ze kunnen. Dat de verschillen daarin oeverloos groot
zijn, laat de dagelijkse praktijk zien. In veel gevallen zie je dat
het vaak de sterkste mensen binnen een gemeenschap, familie of
vriendenkring zijn die de meeste zorg op zich nemen. Anderen
staan dan in hun luwte of haken zelfs af. Soms uit onwil maar
vaak ook uit onmacht. Een sterke mantelzorger ademt gezag en Toen mijn moeder in het jaar 2000 met een verdachte knobbel
vertrouwen uit en dat kan ervoor zorgen dat anderen dat heel in haar borst werd doorgestuurd naar de oncoloog, wist ik: dit
prettig en makkelijk vinden omdat zij dan wat minder hard is slecht nieuws en ik zit absoluut naast haar wanneer de harde
hoeven te lopen. Maar het kan er ook voor zorgen dat anderen realiteit uitgesproken wordt. Daar zat ik. Als vierendertigjarige
zich geïntimideerd voelen en als het ware op slot slaan en niet jongen naast mijn moeder van amper 55. Toen de oncoloog van
meer durven mee te helpen. Omgekeerd is het ook het geval. het Amsterdamse OLVG ziekenhuis haar meldde dat het een
In de zorg willen en kunnen mantelzorgers juist hun steentje agressieve en kwaadaardige tumor was die snel om zich heen
bijdragen, maar krijgen soms te maken met tegenwerking van de greep, schoten de tranen mij in de ogen. Mijn moeder, die sterke
professionele zorgverleners. Samenwerken is hier het devies, lieve bijzondere klasse dame voor wie ik zoveel voelde, moest de
want mantelzorgers zorgen voor net dat beetje schwung. strijd van haar leven aangaan. Ik probeerde mijn tranen te ver-
bergen en voelde mijn moeders hand over mijn wangen gaan. Ze
Conflicten, teleurstelling en boosheid horen ook een beetje bij veegde ze zachtjes weg en glimlachte naar me zoals alleen moe-
mantelzorgers. Velen vragen zich in stilte en een enkele luid- ders dat kunnen doen. ‘Het komt wel goed jonkie’, lispelde ze.
keels af waarom zij er alleen voor staan. Realiteitszin vertelt In die helder witte spreekkamer besloot ik dat ik voor haar zou
ons dat we die rol vaak zelf verkiezen. Uit zorgzaamheid laat je zorgen. Gewoon omdat ik oneindig veel van haar hield en omdat
de dingen die gedaan moeten worden vaak liever niet over aan het inderdaad goed moest komen.
anderen. Dat kan als bazig ervaren worden en het kan gemaks-
zucht bij de anderen opwekken. Het zorgt hoe dan ook voor Het kwam echter niet goed. Chemokuren, amputaties en bestra-
frictie, al is het maar een lichte. Redelijkheid gebiedt dat er op lingen volgden en ik zag mijn stoere zelfstandige moeder veran-
een gegeven moment een besef komt, en wel bij alle partijen, deren in een klein ziek vogeltje. Haar rode krullen verdwenen
waarbij duidelijk wordt waar de grenzen liggen, en ook hier en haar energie nam af, en ondanks het feit dat ze iedere dag zei
geldt dat voor alle partijen. Je uiterste best doen is soms niet dat we ons geen zorgen voor morgen moesten maken, deed ik dat
genoeg, maar als er een grens bereikt is, dan moeten anderen als vanzelfsprekend wel. Ik was bang, constant bang voor de vol-
inspringen. Familie en goede vrienden zijn hierbij onontbeerlijk. gende dag, voor de volgende uitslag. Die angst en bezorgdheid
Geef je eigen limiet aan maar luister en respecteer ook de ander hielden me echter niet tegen om voor haar te zorgen. Dat wilde
en weet dat die grens bij iedereen heel persoonlijk is. Het leven ik, koste wat het kost. Mijn fulltime baan als redacteur, mijn rela-
is echter niet altijd redelijk en eerlijk, dus is het verstandig en tie, mijn wilde avonden in de stad, alles moest wijken. Gewoon
uiterst raadzaam om in de meeste gevallen gewoon je intuïtie en omdat ik wist dat ik het niet zou kunnen verteren hier niet bij te
dus je hart te volgen. Doe eens lief, dan komt het aan het eind zijn. Het aanzicht om mijn moeder iedere dag een beetje meer te
altijd een soort van goed. zien sterven was slopend maar ik wilde geen moment missen.
14

15. Ze verdiende mijn zorg, mijn respect en mijn liefde. Simpelweg van het leven, alhoewel alles natuurlijk in een ander perspec-
omdat ze altijd een goede en originele moeder was geweest. En tief komt te staan. Wie maakt er zich nou nog druk over wat
voor mensen van wie je houdt zorg je nu eenmaal goed. Ook voor Ikea kast je wilt aanschaffen, als je weet dat je dood gaat?
als dat niet makkelijk is en als je zelf een beetje doodgaat van Dat besef kwam bij mij best hard aan.
verdriet.
Na het eerste slecht nieuws gesprek in het ziekenhuis, waren
Toen zij uiteindelijk stierf in bijzijn van haar kinderen, familie mijn vriend en ik in-en-in verdrietig, terwijl mijn schoon-
en vrienden, was ik opgelucht. Daar lag ze. Rustig en vrij van moeder heel nonchalant in het ziekenhuisbed zat, en zich voor
pijn en zorgen. Ze had geleefd en ze was geliefd. Een te kort ons echt heel groot hield. Zelfs in die tijd steunde zij ons nog
maar wel een waardig leven. Ik accepteerde het gegeven en dat is in plaats van wij haar. Met het verstrijken van de maanden ging
naar mijn mening ook het magische woord voor mantelzorgers. het steeds een beetje slechter. De chemokuur zorgde er wel voor
Nu begrijp ik heel goed dat acceptatie geen cure for cancer is, dat ze een aantal maanden een opleving had. In het begin van de
maar ik begrijp ook dat respect en liefde de zaken des levens een kuur was ze twee dagen per week goed ziek, maar was ze thuis
stuk aangenamer maken. Als je buurvrouw getroffen is door een en kon ze de overige dagen zelfs naar buiten, iets leuks doen.
depressie of een slopende ziekte, dan breng je een bord warme Toch had ze dagelijks ondersteuning nodig. Mijn vriend, enig
soep en bied je een luisterend oor. Mijn lieve moeder zei altijd: kind, en ik wilden wel zorgen, maar voelden ons toch nog echt
doe eens lief. En daar houd ik me graag aan vast. een beetje kind. In die periode hebben haar broer en schoonzus
echter gezegd: wij komen voor jou zorgen. En Herman en Trix
trokken in bij mijn schoonmoeder. Die laatste periode hebben
Ingrid Schaap (32): zij echt voor haar gezorgd. Wij als kinderen konden gewoon bij
‘Liefde
mijn schoonmoeder thuis aanschuiven, zoals we gewend waren.
Alleen zorgde nu Trix voor het eten. Op dat moment voelde ik
me wel schuldig, omdat wij toen gewoon voor mijn gevoel alles
overlieten aan Trix en Herman, maar nu ik er op terugkijk, ben
zorgt dat we
ik heel dankbaar voor wat zij voor Dineke, en voor ons gedaan
hebben. Het is het voorbeeld van heel onbaatzuchtig handelen:
en nu denken we niet aan onszelf, maar aan onze zus.
zorgen’
Eigenlijk ging het met mijn schoonmoeder nog redelijk, tot dat
de artsen zeiden: de chemokuur slaat niet aan. Vanaf dat moment
ging het allemaal heel snel. De hoop die iedereen, inclusief
zijzelf, nog had, vervloog. En als het hoofd niet meer wil, dan
volgt het lichaam al snel. Ze overleed in april 2006. We hebben
haar zelf naar het crematorium gereden, in een mooie witte
Ze ging voor een simpele echo naar het ziekenhuis. Mijn schoon- Limousine zonder gordijntjes voor de ramen. Want ze wilde
moeder Dineke, toen 56 jaar oud, leefde al ruim tien jaar met naar buiten kunnen kijken. En dat is wat mij het meeste bij is
Polycythemia Vera, een zeldzame bloedziekte. Ze had het rede- gebleven: alles en iedereen met open vizier tegemoet treden.
lijk onder controle, met medicijnen en om de zoveel tijd een
onderzoek in het ziekenhuis. In november 2005 kreeg ze te horen
En het houden van. Want liefde zorgt dat we zorgen.’
l
dat er een rare vlek te zien was op de echo. Het bleek alvlees-
klierkanker te zijn. In het begin gaat het eigenlijk allemaal aan
je voorbij. Ik had een hele goede band met mijn schoonmoeder,
zag haar als meer dan een vriendin. Maar langzaam dringt het
besef tot je door dat het niet meer goed komt. Mijn schoonmoe-
der knokte, onderging een chemokuur, en probeerde te genieten
15

16. wIj zorGeN
Alles komt
altijd goed
Yoga­instructeur en voormalig Dolly Dot Chela Kramers is
moeder van Sam. Een veertienjarige jongen met het syndroom
van down. Dit houdt veel extra zorg in. Mantelzorg in
combinatie met moederliefde in dikke vette hoofdletters.
Tekst: Franc Craanen
Fotografie: Ibrahim Farah
16

17. Hoe reageerde je toen je besefte dat Sam anders was? Wat doet dat met jou als moeder?
‘Na de bevalling die overigens heel zwaar was, werd hij in mijn ‘Ik word er doodmoe van. In die zin dat ik altijd een soort spe-
armen gelegd en toen hij zijn oogjes open deed en mij aankeek, ciale Sam antenne aan heb staan. Op mijn dochter Juna let ik
waren mijn eerste woorden: o, je bent een mongooltje. Hij deed heel anders. Bij Sam kan ik nimmer verslappen. En dat gebeurt
daarna meteen zijn ogen dicht, dus voelde ik me gelijk onge- natuurlijk heus wel eens. Dan ben ik zo moe of gewoon afgeleid,
lofelijk schuldig. Meteen zei ik erachteraan dat hij zo welkom en dan ben ik hem even kwijt. Ik herinner me vorig jaar dat ik
was. Ik had tijdens mijn zwangerschap een mantra in mijn hem op een verjaardagfeest bij vrienden even niet kon vinden
hoofd: alles wat komt, is goed. En dat was ook zo. Ik vond het en dan slaat de angst me om het hart. Dat is echte paniek. Ik kan
eigenlijk meteen heel bijzonder dat ik hem had gekregen. Hij zelfs alleen op feestjes zitten met de wetenschap dat hij veilig
was sowieso twee weken te laat want hij durfde er gewoon thuis in zijn bedje ligt en dan nog kan ik ineens denken, o jee,
nog niet uit. En dat begreep ik best want het was een hele fijne waar is Sam? Mijn lichaam reageert daar heel overspannen op.’
zwangerschap. We waren heel erg een, Sam en ik. Ik ben geloof
ik nog nooit zo gelukkig geweest als toen. Hij zat heel lekker Krijg je hulp van je omgeving met de zorg voor Sam?
in onze energie dus hij heeft er zijn tijd over gedaan om eruit ‘Ja, ik heb een fantastische logeerplek voor Sam bij twee hele
te komen.’ leuke jonge mensen die zich inzetten voor kinderen met een
handicap. Ze wonen in een waanzinnig huis met allemaal
Wat voor een jongen is Sam? kleuren en beelden en Sam is daar heel graag. Ik heb oneindige
‘Vooral een blije jongen. Ik zorg me helemaal gek voor hem, bewondering voor deze mensen want het is een waanzinnige
maar ik krijg ook heel veel terug van hem. Sam heeft veel liefde klus die zij klaren. Verder zijn er natuurlijk mijn ouders die heel
in zich en kan dat ook laten zien. Hij voelt het echt en dat close met hem zijn en die elke woensdag met hem naar therapie
maakt mij op mijn beurt weer blij. Hij sprankelt en hij geeft me en zwemmen gaan en dan kan ik het even los laten. En hij gaat
licht. Hij is niet zwaar. Kijk, de verzorging is zwaar, absoluut. natuurlijk ook gewoon naar school. Dat zorgt ervoor dat ik ook
Maar zijn lichtheid zorgt ervoor dat we als gezin in balans mijn werk kan doen en leuke dingen met mijn man en mijn
kunnen zijn.’ dochter en met vrienden.’
Wat is zijn moeilijke kant? Zie je jezelf als mantelzorger?
‘Sam heeft geen grenzen. Hij schiet alle kanten op. Hij is als ‘In de eerste plaats ben ik natuurlijk gewoon moeder voor Sam
water, hij stroomt en vloeit weg.’ en Juna. Maar als moeder van een kind met het downsyndroom
17

18. heb je gewoon meer zorg. Toch leer ik ook heel veel van hem, Heb je mensen verloren?
iedere dag weer. Vanaf het begin hebben we een magisch contact ‘Achteraf gezien was het ook een hele duidelijke tijd, want alle
met elkaar gehad. Mijn dochter is ook magisch, maar bij haar heb mensen die alleen maar kwamen halen bij mij en van wie ik
ik naast onze gevoelsrelatie ook een cognitieve relatie. Bij Sam nooit iets terug kreeg, haakten allemaal af.’
gelden andere regels. Ik ben steeds aan het zoeken naar de beste
manier om hem te bereiken. Hij is echt een mongool en dat is Wie zorgt er voor jou?
een ander ras met een andere energie. Veel mensen schrikt dat af ‘Richard, mijn mannetje. Ik heb daarnaast ook een hele lieve
maar voor mij is het boeiend en leerzaam.’ vriendin en zij staat altijd voor mij klaar. Over mantelzorgers
gesproken. Zij is er echt een. Ik heb een mooi sociaal vangnet
Wat is je grootste les geweest? van vrienden en familie en dat stelt gerust.’
‘Dat ik me niets van de buitenwereld aan moet trekken. Als je
bevalt van een kind met een handicap krijg je de hele wereld Hoe zou de zorg beter kunnen?
over je heen met goede raad en met dure adviezen. Alle projec- ‘Wij, en dan eigenlijk vooral mijn man Richard is vanuit onze
ties komen op dat soort momenten op tafel. En vaak zijn dat stichting Sam bezig om een zorgboerderij op te zetten voor dit
negatieve gevoelens. Ik was en ben heel blij met Sam en we soort kinderen. Dit moet een plek worden waar kinderen thera-
klaren het wel. Geen enkel mens is perfect alleen bij Sam zie je pie krijgen met dieren. Autistische kinderen hebben liever
het meteen. In zijn eerste levensjaar was hij voor mij het aller- contact met dieren dan met mensen, dat is makkelijker voor ze.
mooiste van de wereld en sommige mensen in mijn omgeving Dieren zorgen ervoor dat deze kinderen zich openen en pas dan
zagen hem niet voor vol aan. Dat vond ik zo verdrietig.’ kunnen ze zich beter ontwikkelen.’
Hoe zie jij de toekomst?
‘Ik maak me eigenlijk nooit zorgen. Mijn intentie is om Sam
Stichting SAM biedt kinderen met het Syndroom van Down, met en ook mijn dochter Juna zo goed mogelijk in de wereld te zet-
autistische stoornissen en kinderen met aanverwante syndromen, ten. Bij Juna is dat eigenlijk al gelukt. Zij is dertien en helemaal
super. Sam moet ik blijven begeleiden, blijven helpen en blijven
de kans om zich door middel van een interactief programma
liefhebben maar dat gaat me makkelijk af. Ik vertrouw er altijd
met dolfijnen, emotioneel, cognitief, sociaal en fysiek verder te
ontwikkelen. www.stichtingsam.nl
op dat alles goed komt.’
l
18

19. Music
makes the
people Muziek is als je het goed bekijkt de
come
hoogste kunstvorm die er bestaat.
Iedereen heeft wel een lievelingslied,
een artiest bij wie hij of zij zwijmelt
of een cd die nooit kwijt mag
raken. Muziek is gevoel, muziek is
together
herinnering, muziek is troostend. Vier
ultieme cd’s van het jaar die zorgen
voor eindeloos veel momenten van
herkenning, geluk en romantiek.
Christina Shakira John Lisa Lois
Aguilera She Wolf Mayer Smoke
Bionic De Colombiaanse ster Shakira Battle Onze eerste Nederlandse Idol
De zangeres die Britney als hui­
flikt het weer. Ook met haar
derde Engelstalige cd blijft ze Studies is een onwaarschijnlijk goede
zangeres waarvan we er eerlijk
lend tienersterretje ver achter haar competitie ver vooruit. Het gezegd niet al te veel hebben.
haar liet. Zowel vocaal als muzi­ In Nederland duurde het even
opzwepende She Wolf en het voordat deze Amerikaanse Lisa Lois heeft een stem als
kaal staat Christina haar manne­ melancholieke Gypsy spreken een klok maar klinkt nergens
tje. De afgelopen tien jaar liet zij zanger doorbrak. Maar toen hij
voor zich. Shakira klinkt zowel dit voorjaar de hitlijsten ver­ gepolijst of maar enigszins over­
de wereld al mee genieten met ingetogen als over de top en geproduceerd. Haar voorkomen
klassiekers als Beautiful, Hurt overde met het meeslepende
dat maakt haar een meesterlijk Heartbreak Warfare ging ons is dat van het meisje hiernaast
en Lady Marmalade en nu is ze zangeres. en van sterallures heeft ze nog
terug met wellicht haar sterkste kikkerlandje massaal om. En
terecht want John Mayer is een nooit gehoord. Haar debuut cd
cd ooit. Dance en powerballads is een belofte waarin we graag
wisselen elkaar in een goed zanger die er toe doet. Zijn cd
Battle Studies verraadt oneindig willen geloven.
genuanceerd tempo af. Christina
is nog steeds een van de vocale veel muzikaal talent en bevat
koninginnen van deze tijd. een paar evergreens in wording.
19

20. Kleine
helden
Agnes Wolbert, Tweede Kamerlid,
kan zich erover opwinden. De zorg.
Zorg voor ouderen en mensen
die het minder hebben in de
samenleving, de aankomende
bezuinigingen in de zorg, en vooral
het belangeloos zorgen voor elkaar.
‘We hebben de sociale zekerheid
in Nederland gebouwd op drie
pijlers: werkloosheid, ouderdom en
arbeidsongeschiktheid door ziekte.
Er moet een vierde pijler bijkomen:
de sociale zorg. Zorg voor kinderen,
maar vooral ook mantelzorg. Doen
we dit niet, dan hebben we geen
schijn van kans.’
Tekst: Ingrid Schaap
Fotografie: Ibrahim Farah
20

21. 21

22. Op een regenachtige maandagmorgen worden we hartelijk Maar in verpleeghuizen moet toch ook worden
ontvangen in het huis van Agnes Wolbert in Annen. Het is een bezuinigd?
aardig stukje uit de buurt van de Randstad, en onze eerste vraag ‘Ik kan sommige directeuren wel om de oren slaan. Het over-
is hoe vaak het Tweede Kamerlid de rit naar Den Haag maakt. heidsbeleid wordt vaak als argument gebruikt om veranderingen
Agnes Wolbert lacht: ‘Ik verblijf drie dagen per week in Den door te voeren in een verpleeghuis, terwijl de overheid echt niet
Haag. Als je zo ver in het Noorden woont als ik, dan ga je niet iedere maand een bezuiniging doorvoert in de zorg. Als het gaat
heen en weer, dat kost veel te veel reistijd. En het is wel zo om de zorg in het verpleeghuis, zou ik graag zien dat de discus-
efficiënt.’ Agnes Wolbert zit sinds 2006 in de Tweede Kamer sie niet steeds gaat over bezuinigingen of over de budgetten.
voor de Partij van de Arbeid, en maakt zich daar hard voor de Veel belangrijker is het, hoe we in de komende jaren meer mede-
zorg in Nederland. Het gesprek komt al snel op de aankomende menselijkheid en warmte terug brengen in deze instellingen.
bezuinigingen. Bijvoorbeeld een oplossing vinden voor de vraag hoe we familie
meer kunnen betrekken bij de zorg voor hun partner of hun
Hoe ziet u de komende bezuinigingen in de zorg? ouder. Niet om te bezuinigen, maar omdat ik denk dat het nodig
‘Ik maak me grote zorgen. Er moet achttien miljard bezuinigd is dat mensen weer wat meer verantwoordelijkheid voor elkaar
worden, en ik heb het idee dat mensen gewoon niet weten hoe nemen, in buurten en wijken, maar ook in de zorg. Misschien
verschrikkelijk veel dat is. Mijn zorg is dat door de crisis en de kan straks vijfenzeventig procent gedaan worden door zorg-
bezuinigingen iedere instelling in de zorg eerst naar zichzelf professionals, en vijfentwintig procent door mantelzorgers. Zij
kijkt, in plaats van met elkaar samen te werken. Je zou zeggen willen vaak nog stukjes van de zorg voor hun rekening blijven
dat we nu toch verder zouden kunnen denken? De PvdA is nemen. Als ik bij mijn moeder in het verpleeghuis langs ga, voel
bijvoorbeeld absoluut niet voor marktwerking in de zorg. De ik me op bezoek. Dat zou natuurlijk niet zo moeten.’
tarieven worden dan door de concurrentie misschien wel lager,
maar daar staat een enorme stijging van de productie tegenover. Hoe kijkt u aan tegen mantelzorg in Nederland?
Artsen spreken dan vaker controles af. Daarmee houdt men het ‘Mantelzorgers zijn ontzettend belangrijk, eigenlijk onvervang-
salaris hetzelfde, fijn voor de artsen, maar de zorgkosten stijgen baar. In de persoonlijke levenssfeer is de zorg die mensen haast
daarmee enorm. Met als gevolg dat de mensen met geld goed vanzelfsprekend opbrengen voor een ander heel bijzonder, ook
voor zichzelf kunnen zorgen, terwijl mensen die het minder cijfermatig gezien. Er is wel eens uitgerekend wat het aan profes-
hebben, kwalitatieve zorg straks moeten ontberen. We willen sionele zorg zou kosten als de mantelzorgers hun inzet zouden
toch niet naar de situatie dat verpleeghuizen straks armen- staken. Dan kom je op astronomische bedragen.’
huizen worden?’
22

23. Je moet het altijd
opnemen voor
mensen die het
slechter hebben
getroffen
Vindt u dat er op dit moment genoeg wordt gedaan warmte in de zorg weer op de eerste plaats willen zetten. Daar
door de overheid voor de mantelzorger? ben ik ontzettend blij mee.’
‘Het beleid voor mantelzorgers is de laatste jaren sterk verbeterd,
maar het kan echt veel beter. De lokale overheid kan veel doen Mantelzorg wordt in Nederland steeds belangrijker.
zonder dat het meteen duur wordt. Zo blijken mantelzorgers het U heeft Kamervragen aan de demissionair
meest last te hebben van het gebrek aan informatie: als er zorg minister gesteld over het bericht dat steeds meer
of steun nodig is, kent de mantelzorger de mogelijkheden niet of mantelzorgers stoppen met werken. Hoe belangrijk is
men ziet door de bomen het bos niet meer. Heel vaak voelt men het dat het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
zich van het kastje naar de muur gestuurd, de wanhoop alleen en Sport het certificaat mantelzorgvriendelijk krijgt?
maar met papieren bezig te zijn, terwijl men zich overbelast ‘Ik vind het belangrijk dat de overheid het goede voorbeeld geeft.
voelt door de zorg voor de naaste. Ik vind het vreselijk.’ Ik kan het bijvoorbeeld maar niet begrijpen, dat een ministerie
met de ene hand subsidie geeft aan projecten die integratie van
Wat zou een verbeterpunt kunnen zijn? verstandelijk gehandicapten bevorderen, terwijl in het eigen
‘Gemeenten kunnen hier al geweldig helpen door de informatie personeelsbeleid niet de afspraak is gemaakt dat mensen met een
actief naar de mensen toe te brengen, bijvoorbeeld door op huis- verstandelijke handicap de catering op het ministerie voor hun
bezoek te gaan bij iedere 65 of 70 plusser. Maar ook door heel rekening nemen. Daar begrijp ik dus niets van. Waarom wordt de
praktische zaken als een parkeervergunning voor mantelzorgers koffie in de 450 Nederlandse gemeenten niet per definitie geser-
of een voorrangbeleid bij het toewijzen van woningen is al heel veerd door mensen van de sociale werkvoorziening, door men-
ondersteunend.’ sen met een beperking? Hetzelfde betreft mantelzorgvriendelijk
personeelsbeleid. Daar hoort elke overheid in Nederland het
Wat is uw visie op zorg in het algemeen in voortouw in te nemen, hoe kun je anders anderen overtuigen van
Nederland? het nut en de noodzaak? Act like you preach, zou ik zeggen!’
‘Wat mij betreft moet de zorg de beste combinatie zijn van ener-
zijds menselijkheid en anderzijds professionaliteit. De mense- Uit onderzoek blijkt dat werkende mantelzorgers
lijke, liefdevolle aanpak lijken we de laatste tien, vijftien jaar steeds meer stress ervaren. Hoe kan dit volgens u
uit het oog te zijn verloren. Zorg voor mensen wordt benaderd worden tegengegaan?
als een product, dat is een veel te bedrijfsmatige manier van ‘Er zijn voor werkgevers mogelijkheden om een mensen te
kijken. Gelukkig lijkt er een tegenbeweging op gang te komen binden aan hun organisatie door goed mantelzorgbeleid. Op de
van professionals die de menselijke maat, kleinschaligheid en eerste plaats zouden werkgevers van hun eigen medewerkers
23

24. Mantelzorgers
gaan een steeds
grotere rol spelen
moeten weten of het mantelzorgers zijn. Men zou versteld staan geregeld voor een zorgbehoevende bewoner. Hoe de gemeente
hoeveel dat er zijn en hoe geweldig deze mensen zich inzetten dat vervolgens uitvoert, dat is aan de lokale invulling. Dat
om beide taken te combineren. lijkt me de beste manier. Gelukkig denken de Vereniging van
Maar een werkgever kan ook ervoor zorgen dat mensen weten Nederlandse Gemeenten (VNG) en de grote cliëntenorganisaties
welke verlofregelingen er zijn, de meeste mantelzorgers kennen er ook zo over.’
namelijk niet hun mogelijkheden. Verder helpt het, als er flexibele
werktijden mogen worden gehanteerd. Dan kun je als mantelzorger Wat zou volgens u een voordeel zijn voor de
even met je dementerende vader langs de prikpoli, begin je een gemeente als zij de zorg voor de AWBZ krijgt?
uurtje later. Dat scheelt een hoop stress. En tot slot: de meeste ‘Ik denk dat mensen die zorg nodig hebben, zich niet bezig
mensen vertellen aan hun collega’s niet dat ze mantelzorger zijn. zouden moeten houden met de vraag welke zorg door wie wordt
Uit angst als een softie neergezet te worden. daarmee doen de man- geregeld en betaald. Nu is dat wel het geval en als je zoveel
telzorgers zichzelf tekort, want daardoor missen ze juist steun en mogelijk zorg in één hand organiseert, hebben mensen daar
compassie. Werkgevers kunnen veel bijdragen aan de positie van minder last van. Dat is naar mijn mening een voordeel. Verder
mantelzorgers, door ze juist als kleine helden te benoemen.’ is het mijn stellige overtuiging dat een lokale wethouder zich
veel sneller aangesproken voelt als er ergens iets niet goed
Als u zou mogen kiezen, waar zou het nieuwe gaat, dan dat een minister of een staatssecretaris dit zou doen.
kabinet zich dan in het kader van zorg, het eerste Bewindspersonen staan op veel te grote afstand om op maat
over mogen buigen? te kunnen reageren. Die wethouder is bovendien veel beter in
‘Niet om u te vleien, maar dan zou de ondersteuning van de staat om in zijn gemeente de juiste mensen bij elkaar aan tafel te
mantelzorg in de top drie hebben gestaan. Naast de verbetering krijgen om het goed te regelen. Zo fijnmazig werken, dat kan niet
van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg en de thuiszorg, door vanuit Den Haag.’
de zorg dichterbij de mensen te brengen en in de buurten de
wijkverpleegkundige terug te brengen. Dat houdt eigenlijk in Wat zou het voordeel zijn voor mantelzorgers?
dat we de hele sociale zekerheid in Nederland opnieuw moeten ‘Mantelzorgers moeten het hebben van de aanjaagfunctie vanuit
bekijken. We hebben de sociale zekerheid in Nederland gebouwd Den Haag, dat is de laatste jaren redelijk goed gelukt. Verder
op drie pijlers: arbeidsloosheid, ouderdom en arbeidsongeschikt- hebben mantelzorgers meestal niet zoveel aan Haags beleid. Den
heid. Op die gebieden hebben we de dingen goed geregeld in Haag staat teveel op afstand om in de persoonlijke situatie van
Nederland. Er moet echter een vierde pijler bijkomen. De sociale mantelzorgers het verschil te kunnen maken. Het mantelzorg-
zorg: mantelzorg. Een collectieve verantwoordelijkheid van compliment is daar een heel goed voorbeeld van. Op zichzelf
werkgevers, werknemers en de overheid. Doen we dit niet, dan was het een prima gedachte, maar vanuit Den Haag niet goed
hebben we in de toekomst geen schijn van kans.’ uitvoerbaar, veel mantelzorgers werden niet bereikt. Als het de
lokale verantwoordelijkheid was geweest om mantelzorgers te
Hoe zou de overheid de mantelzorger beter kunnen bedanken, was dat veel beter gegaan.’
ondersteunen: landelijk of per gemeente?
‘Het is een illusie te denken dat er vanuit Den Haag zorg op Waar kunnen mantelzorgers nu terecht als zij vragen
maat kan worden georganiseerd. Gemeenten kunnen dat veel hebben over eventuele voordelen of maatregelen
beter, Rotterdam is anders dan Groningen of Venlo. De vraag vanuit de overheid?
is dus hoe je recht kunt doen aan lokale maatvoering, zonder ‘Ik zou elke mantelzorger op de eerste plaats aanraden contact
dat burgers tekort wordt gedaan omdat ze toevallig in een op te nemen met het gemeentelijke Wmo-loket. Dat is nu wel
andere gemeente wonen. Er is daarom overeenstemming nodig ongeveer in elke gemeente aanwezig. Als dat niet goed gaat: dan
tussen de gemeente en de burger over wat er moet worden raad ik aan contact op te nemen met Mezzo, de landelijke ver-
24

25. eniging voor mantelzorgers. En last but not least: iedereen mag wat het leven je brengt. Wij als kinderen zijn er elke dag ook, we
altijd naar mij mailen als men uiteindelijk met een vraag achter- doen wat we kunnen. Dat pakt voor mij overigens slecht uit, ik
blijft die niet goed is beantwoord. Dat meen ik oprecht: ik ben ben elke twee weken op zaterdag of zondag bij mijn ouders. Maar
niet voor niets volksvertegenwoordiger, mijn mailadres is niet ik zou meer willen bijdragen, Kamerwerk en fysieke afstand
geheim en daar mag iedereen met een vraag gebruik van maken.’ maken het me moeilijk.’
Hoe ziet u de rol van de mantelzorger in de Wat geeft u aan uw kinderen mee als het gaat om het
toekomst? onbaatzuchtig zorgen voor een ander?
‘Mantelzorgers gaan een steeds grotere rol spelen, al was het ‘Wat ik zelf heb meegekregen van mijn ouders en van mijn werk
alleen al omdat er in de nabije toekomst steeds meer ouderen in de zorg: je moet het altijd opnemen voor mensen die het
komen en een vijfde daarvan zal gaan lijden aan dementie. slechter hebben getroffen in het leven.’
Er zullen steeds meer partners en kinderen zijn die zorgtaken
op zich nemen. De rol zal dus op zichzelf niet veranderen, Hoe ziet u uw eigen toekomst als het gaat om ouder
maar mantelzorgers zullen beter ondersteund moeten gaan worden en het zorgen voor elkaar?
worden. Bijvoorbeeld door ons stelsel van sociale zekerheid, ‘Ik denk dat de komende generaties langer zullen doorgaan met
uit te breiden met een zorgverlof. Daar sparen dan werknemers, zelfstandig wonen en de regie langer zelf zullen houden. Dat kan
werkgevers en de overheid voor en dat kan ingezet worden ook, want de komende generatie ouderen is beter opgeleid dan
als er kinderen geboren worden, maar ook als er voor ouders ooit. Dat betekent ook, dat ze beter betaald werk hebben gehad
gezorgd moet worden. We vinden dat laatste nu nog onwennig, en beter dan de vorige generaties hebben kunnen nadenken over
maar dat gaat naar mijn stellige overtuiging gemeengoed de vraag hoe ze willen wonen en leven. De komende generaties
worden. Zorgverlof voor je ouders wordt straks net zo gewoon ouderen zijn heel mondig, ik denk dat we over het gros van deze
als zwangerschapsverlof of ouderschapsverlof voor je kinderen. mensen geen zorgen hoeven te hebben. Maar ze zullen zich ook
Dat heeft een groot voordeel: ook mannen gaan straks zorgen moeten realiseren, dat de overheid niet alles op een dienblaadje
voor hun ouders!’ komt aanleveren en dat de jonge generaties niet alle tijd van de
wereld hebben. De ‘nieuwe ouderen’ zullen zich ook om elkaar
Hoe ervaart u het begrip mantelzorger? moeten bekommeren.’
‘Ik vind elke mantelzorger een voorbeeld voor mezelf. De haast
vanzelfsprekende toewijding, liefdevolle zorg en soms bijna Wat zou u willen meegeven aan mantelzorgers in
opoffering, het dwingt mij elke keer opnieuw stil te staan bij de Nederland?
vraag wat er nu eigenlijk echt van belang is in het leven.’ ‘Mantelzorgers vinden hun inzet vanzelfsprekend, het helpt
ontzettend dat er erkenning is voor het feit dat het soms zwaar
Wat zou er gedaan kunnen worden aan de en moeilijk is om mantelzorger te zijn. Iedereen in Nederland
beeldvorming rond mantelzorg? zou zich daarop aangesproken moeten voelen zodat mantel-
‘Mensen het goede voorbeeld laten zien. En dat doe je door de zorgers er niet helemaal alleen voor staan. De meeste mensen
mensen die het elke dag opnieuw doen, op het schild te hijsen!’ willen ook best even de handen uit de mouwen steken of het
stokje even overnemen, ook al is het maar een paar uur. Tegen de
Heeft u zelf in uw omgeving ervaring met mantelzorgers zou ik daarom willen zeggen: zoek steun, ook al
mantelzorg? is dat lastig, laat u verleiden tot een beetje afleiding en blijf ook
‘Mijn moeder is ernstig dementerend, ze woont in een verpleeg-
huis. Mijn vader bezoekt haar elke ochtend en elke middag. Hij
goed voor uzelf zorgen!’
l
is mijn grote voorbeeld in toewijding en in het handelen met
25

26. Zorgen
voor
elkaar
kost niet
zoveel
moeite
Wim van Noortwijk (67) is heel veel. Hij is echtgenoot,
vader, directeur, sporter en hij is voorzitter van de Stichting
Compassion Circle. Alle rollen vervult hij met verve en allure.
Wim is een bijzonder mens met een drive die niet alleen
inspirerend is, maar die ook uiterst aanstekelijk werkt.
Tekst: Franc Craanen en Ingrid Schaap
Fotografie: Ibrahim Farah
26

27. We treffen Wim op het hockeyveld aan de rand van momenten in zijn of haar leven waarbij hulp en zorgzaamheid
Hellevoetsluis. Met een lachend gezicht legt hij tussen neus en onontbeerlijk is. Ziekte, tijdelijke zwakte of depressies en ander
lippen uit wat sport voor hem inhoudt en praat hij over zijn boot ongeluk kunnen je als mens uit het lood slaan. En soms met een
in de haven van zijn Zuid-Hollandse dorp. Wim is een gesoig- ongelooflijke kracht zodat het moeilijk of soms zelfs onmogelijk
neerd en tegelijk benaderbaar mens. Een man van de wereld die is om je te herpositioneren. Dan ben je afhankelijk van hulp. En
weet waar hij staat en waar hij naar toe wil. dan het liefst van mensen bij wie je graag hoort zoals familie en
goede vrienden.’
Wat is jouw achtergrond?
‘Ik was een jongetje in het Rotterdam van de Tweede Wereld- Kan hulp uit onverwachte hulp komen?
oorlog en heb mijn moeder heel jong verloren. Dit hield in dat ik ‘Absoluut. En daar moet je voor open staan. Vriendschap en hulp
vooral heel erg aangewezen was op de mensen die ik spelend op zijn nauw met elkaar verbonden dus als het je wordt aangeboden
straat tegenkwam. Zo’n jeugd maakt snel volwassen en verant- dan moet je zo wijs zijn om het nooit en te nimmer af te slaan.
woordelijk. Ik snapte op jonge leeftijd al heel goed dat zorgzaam Doe je dat wel dan ontzeg je jezelf veel en sluit je wellicht mooie
gedrag hoorde bij overleven.’ dingen en mensen uit. En dat is eigenlijk het domste wat je kunt
doen. Het leven kan namelijk een verdomd eenzaam avontuur
Waarom het voorzitterschap bij Compassion Circle? worden als even niet oplet.’
‘Mooie initiatieven dien je te steunen. Zo ook deze. Als ik men-
sen ontmoet die onbaatzuchtig in het leven staan en die bereid Hoe kom jij zo zorgzaam?
zijn om letterlijk op hun knieën door het stof te gaan om de ‘Ik heb altijd heel hard gewerkt en dat heeft mij en de mijnen
wereld iets mooier te maken, dan sluit ik me daar graag bij aan. geen windeieren gelegd. Dat houdt in dat ik in staat was om te
Voor elkaar zorgen is een groot goed. Iedereen heeft een aantal delen. Ik hoefde niet voorzichtig te zijn en dat scheelt een jas.’
27

28. Vergeet u hier uw goede inborst niet? doe je namelijk nimmer alleen. Het gaat in teamverband en
‘Ach, wat is een goede inborst. Ik geloof dat de meesten van ons handelt over strategieën en mogelijkheden. En als je het spel
het zo kwaad niet bedoelen. De een kan het gewoon wat makke- scherp en eerlijk speelt, dan is de kans op winst groot. Ook als je
lijker laten zien dan de ander. En dat heeft altijd zijn redenen. verliest. Winst gaat namelijk niet altijd over het behalen van een
En denk daar niet te lichtzinnig over. Andermans redenen titel of een kampioenschap. Winnen zit soms in kleine, ogen-
komen voort uit een waarheid en die mag je bekritiseren maar schijnlijk onbelangrijke dingen. Wie goed naar het leven kijkt en
niet snel veroordelen. Houd altijd een open vizier.’ van alle details geniet, wint een paar keer per dag.’
Wie zorgt er voor jou? Wat is het water voor u?
‘Mijn gezin. Ik ben de padre famillias en dat geeft veel privileges. ‘Ik hou van het water. Water stroomt en zo moet het leven zijn.
Er wordt van mij gehouden. En niet zonder reden. Ik geef veel Op en in het water is een scherp oog gewenst. Dan kom je op
van mezelf en dat pikt mijn gezin op. Dat is ook een beetje geluk een veilige manier heel snel heel ver. Het grote stromen staat
hebben natuurlijk, want er zijn zat ouders die net zoveel of mis- voor mij persoonlijk ook synoniem aan het leven, zeker aan mijn
schien nog wel meer geven en daar maar bitter weinig voor terug eigen leven. Ik hou van dynamiek. Vastroesten past niet bij mijn
krijgen. Gewoon omdat hun kinderen niet zo aardig groot gewor- aard en zijn. Ik heb al jong geleerd dat ik beter nauwlettend kon
den zijn. Dat is een soort pech die niet zo snel valt om te keren.’ leven zonder de losheid uit het oog te verliezen. Mijn schwung
is mijn grootste geluk. Het heeft me zowel zakelijk als privé veel
Waar zorgt sport voor? gebracht. En vanuit die gedachte is het goed en geruststellend
‘Inzicht. Alles in dit leven draait om inzicht. Dat zorgt namelijk om voor anderen te zorgen.’
voor inlevingsgevoel en uiteindelijk voor groot denken. Sport
28

29. Stichting
Compassion
Circle:
namen en
rugnummers
‘Lieve vrienden en relaties, om maar meteen met de deur in huis
te vallen: ik heb jullie nodig. Niet voor mezelf, maar voor men- Stichting Compassion Circle wil zoveel mogelijk mantelzorgers een
sen die altijd klaar staan voor een ander. We realiseren ons niet
fijne vakantie bieden, maar kan dit uiteraard niet alleen. Diverse
altijd hoe ongelofelijk goed we het zelf hebben. Toch kennen we
allemaal verhalen over mensen die iedere dag klaar staan voor sponsors hebben zich al aangesloten, maar iedere helpende hand is
een geliefde partner, broer, zus of buurvrouw, zonder daar iets welkom. Maak met de stichting de cirkel weer rond. Care. Comfort.
voor terug te willen. De mantelzorgers.’ Connect.
Met deze tekst begon initiatiefnemer Heleen Koppenol begin dit
Wilt u ook helpen door sponsor te worden, of door ambassadeur te
jaar haar ambassadeursbrief, om vrienden en kennissen deelge-
noot te maken van het feit dat er iets te gebeuren stond. Zij wilde worden van deze stichting net als SBS6 presentatrice Gallyon van
graag mantelzorgers ondersteunen. Een aantal maanden later Vessem? Kijk dan op de website: www.compassioncircle.nl
was Stichting Compassion Circle een feit. Een nieuwe directeur,
Norman Martens, Wim van Noortwijk als gedreven voorzitter
en een fijne groep mensen die mantelzorgers een warm hart toe-
draagt. Er kwam een logo, er kwam een website, en er kwam heel
veel ruis en rumoer. Want dat is wat de Stichting Compassion
Circle drijft. Zoveel mogelijk mensen inspireren om mee te doen
om mantelzorgers een oplaadmoment te gunnen.
In mei werd het eerste mantelzorger echtpaar voorgedragen
door Directzorg. Met de financiële ondersteuning van Stichting
Humanitas mocht het echtpaar kiezen waar ze een fijn weekend
heen wilde gaan. Het werd de Kempervennen. Niet spannend,
maar een heerlijk rustig weekendje weg. Om na ruim acht jaar
weer eens samen als man en vrouw te genieten van de kleine
dingen in het leven.
En dat is waar de Stichting Compassion Circle voor staat. Het
verzorgen van gratis vakanties voor mantelzorgers, om zo de
batterij weer even op te laden. En als dit lukt, dan is het net als
in sport, pure winst. Iets dat je met zijn allen voor elkaar hebt
ompassion ircle
gekregen, en waar je allemaal van geniet.
l
29

30. Zin & Zorg
Zorgen doen we allemaal in de hoogste versnelling en vol overgave. Zorgvragers hebben dan ook
behoefte aan accessoires waarmee ze met meer gemak door het leven kunnen. Maar wie zorgt,
moet ook goed voor zichzelf zorgen. En als je wordt verzorgd, dan wil je ook wel eens uitgebreid
de tijd nemen voor jezelf. Dat leidt tot een fijne wisselwerking van heerlijk en handig.
Capital Lumiére van Clarins
Designlift Speciaal voor vrouwen die vinden dat hun huid er dof en grauw
uit Denemarken uitziet, heeft Clarins Capital Lumiére Jour & Nuit ontwikkeld. Met
andere woorden, een fijn smeerproduct voor zowel overdag als
De Sole is een moderne passieve patiëntenlift van het ’s nachts. Deze crèmes zijn gemaakt van verschillende planten die
merk Ergolet. Dit merk heeft al jaren een zeer goede dankzij de krachtige eigenschappen zorgen voor het herstellen van
reputatie als het gaat om betrouwbaarheid en oplos­ de huidglans, en het verminderen van rimpels. Twee vliegen in één
singen. Bij deze passieve tillift is goed nagedacht over klap als het ware. Dit product heeft al vele vrouwen tevreden doen
ergonomie en veiligheid. Dit maakt de Sole tot een glimlachen, en dat is toch uiteindelijk het meest belangrijke.
functionele hulp in uw huis of instelling. Iedere ver­
stelling is elektrisch, en gemakkelijk te bedienen met Adviesverkoopprijs Capital Lumiére Jour 50 ml € 83,50,
de duidelijke afstandsbediening. Ergolet heeft bij de Capital Lumiére Nuit 50 ml € 88,50
keuze voor materialen alleen gekozen voor het beste.
Doordat de wielen vrij rond hun as kunnen draaien,
bieden ze geen weerstand en vragen ze om weinig
onderhoud. Wie een demonstratie wil van de tillift,
kan terecht op de website van www.beyondmedical.nl
Adviesprijs Sole van Ergolet: € 3.999
30

31. Alle pillen
bij elkaar
De Medinizer pillendoos is een
kwalitatieve set bestaande uit
een nylon tas met daarin zeven
pillendoosjes, elk met vier
Opvouwbare compartimenten. Handig voor
mobiele topper jezelf, of juist voor de persoon
die je verzorgt. De doosjes wor­
den afgesloten met een trans­
Mobiel en praktisch, dat is een hele
parant, gemakkelijk te openen
prettige combinatie. Deze mobiele
schuifdekseltje. Afkortingen in
topper is klein in afmeting, maar hij
brengt u overal in de stad waar u zijn
moet. De Agil scootmobiel is gemaakt
het Engels. Versie mini: 2,5 x
9,5 x 1,8 cm. Verkrijgbaar bij Beautiful Ends
www.beyondmedical.nl Gezond haar willen we allemaal. Of
van aluminium en dus lekker licht. De
Agil is eenvoudig uit elkaar te halen en Adviesprijs Medinizer: € 37,95 je nu lang golvend, of lekker kort
past dus gemakkelijk in de kofferbak en pittig haar hebt, zonder de juiste
van de auto. U kunt er probleemloos zorg breken de haarpunten en
15 kilometer mee rijden en dat met beschadigt je haar. Herbal Essences
een snelheid van 6 kilometer per uur. weet als geen ander hoe het haar in
Ook uitstekend geschikt om mee te topconditie te brengen, en ontwik­
nemen op vakantie! Deze scootmobiel kelde Beautiful Ends, een speciale
vindt u op www.beyondmedical.nl productlijn met frambozen­ en
zijde­extracten. De shampoo rei­
Adviesprijs €1.199 nigt en de crèmespoeling, Leave-In
cream en het haarmasker verzor­
gen optimaal.
Adviesprijs shampoo € 3,49 condi-
tioner € 3,49 Leave-In cream € 4,99
haarmasker € 4,99
Kiehl’s Midnight Recovery
Slaap is het grootste goed voor de mens. Een goede nachtrust brengt nieuwe
energie. ’s Nachts herstelt het lichaam van een drukke dag, en daar springt
het merk Kiehl heel handig op in. Midnight Recovery Concentrate is een
krachtig serum dat de huid hersteld, wanneer u slaapt. De huid herstelt
namelijk het beste tussen middernacht en vier uur in de ochtend, omdat er
dan weinig tot geen stressfactoren in de omgeving aanwezig zijn. Een fijne
opkikker voor iedereen die blij wordt van een stressloze zachte huid.
Adviesprijs Kiehl’s Midnight Recovery Concentrate 30 ml € 39
31

32. We
moeten
lief zijn
voor
32
elkaar

33. Gallyon van Vessem is
presentatrice van Hart van
Nederland, is hoogzwanger en ze
zorgt voor de mensen die haar
lief zijn. Haar moeder Ciska is
een belangrijke vrouw in haar
leven. Ze is er altijd! Liefde is
Gallyon’s grootste drijfveer. ‘Als
iedereen gewoon een beetje lief
is voor elkaar dan komen we er
wel, ook als het allemaal even
tegenzit. Dat heeft mijn moeder
mij zo geleerd.’
Tekst: Franc Craanen
Fotografie: Ibrahim Farah
Couture: LaDress by Simone (www.ladress.com)
33

34. 34

35. Soms hang ik als
een helikopter
boven dat
tafereel van toen
Je ziet van verre dat Gallyon van Vessem klasse aan haar beval- hadden van de thuiszorg. Het zijn lange dagen en nachten voor
lige derrière heeft hangen. Wanneer de hoogzwangere presen- deze mensen voor wie ik (nog meer) respect heb gekregen. Ga er
tatrice het Holland Casino op het Rotterdamse Weena binnen maar aan staan om dit vanuit je vak iedere dag opnieuw weer te
wandelt, draaien de hoofden van de croupiers en de gasten om. doen bij mensen die je in principe niet kent.’
En terecht want haar blonde haren, haar sprankelende ogen en
haar prachtige ronde buik zijn een lust voor het oog. Gallyon Hoe is je relatie met je moeder en hoe zorg jij voor
wordt geflankeerd door haar charmante moeder. De 67-jarige haar?
Ciska van Vessem is een dame. Gesoigneerd maar nog steeds ‘Heel warm en liefdevol, Ik zorg voor haar door haar te laten
met die meisjesachtige zwier die Gallyon duidelijk van haar delen in mijn leven. De mooie en de minder fraaie momenten.
geërfd heeft. Ik betrek haar in mijn vreugde en mijn verdriet. Ik grinnik
Daar waar zogenaamd bekende Nederlanders nog wel eens onge- hardop als ze de verkeerde laarzen heeft gekocht en sleep haar
past hooghartig doen tijdens een fotoshoot als deze en eisen dat naar de leukste winkels als ze iets ‘speciaals ‘ nodig heeft. Mijn
er speciaal uit Zuidoost Tasmanië ingevlogen lelies in de kleed- moeder heeft niet zozeer zorg nodig. Aandacht! Daar gaat het
kamer moeten staan en alcoholvrije bubbels uit de binnenlanden om. Oprechte aandacht van een dochter die haar moeder nog
van een land waar niemand ooit van gehoord heeft, zijn Gallyon steeds als volwaardig ziet. En haar dus ook vertelt dat dit paarse
en haar moeder juist beleefd en gezellig. Moderne aristocratie! pluizenjasje echt niet meer kan. Waarom niet? Pluizenjasjes zijn
Vol bewondering lopen ze door het casino en praten ze met voor bejaarden. Niet voor een gracieuze dame van 67…’
Heleen Koppenol van Stichting Compassion Circle. En als ware
het een handje klap op de markt, besluit Gallyon zich ter plekke En hoe zorgt je moeder voor jou?
als ambassadrice te binden aan de stichting die zoveel doet voor ‘Door mij onvoorwaardelijk lief te hebben. Gevraagd en onge-
mantelzorgers. ‘Ik weet wat het is om te zorgen en nu ik zwanger vraagd met immer goed bedoelde adviezen te komen en alles
ben weet ik ook goed hoe het is om zorg nodig te hebben. Alles voor de baby op komst te kopen waarvan ik überhaupt nog
draait hierbij om liefde. Eigenlijk is alles liefde.’ nooit gehoord hebt. Ik noem hydrofiele luiers…. Ze blijft kri-
tisch, maar valt me nooit af. En zelfs als 41-jarige leg ik regel-
Hoe vaak ben jij zelf mantelzorger geweest? matig mijn hoofd op haar knieën voor een ouderwetse tuk in
‘Helaas twee keer. Helaas omdat de mantelzorg in beide gevallen moeders schoot.’
bestond uit het verzorgen van dierbaren, vader en schoonmoe-
der, die stervende waren. Wekenlang hebben wij met de familie Je hebt je vader redelijk jong verloren.
alle zorg gegeven die nodig was, dag en nacht. De term mantel- Hoe kijk je terug op die tijd?
zorg klinkt in dit verband bijna zakelijk maar is zo niet bedoeld. ‘Het was afgrijselijk en mooi tegelijk. Een hartverscheurende
Ik deed het met oprechte liefde en een hart vol verdriet. Los van tijd. Soms hang ik als een helikopter boven dat tafereel van toen.
de liefde die ik hiermee kon geven, was het wel degelijk een Een meisje van 26, vaderskind dat op het punt staat afscheid te
welkome aanvulling op de professionele hulp die we als familie moeten nemen van de belangrijkste man ever in haar leven.’
35

36. 36

37. Hoe hebben jij en je moeder hem verzorgd? Hoe zou jij het liefst oud willen worden?
En ging dat vanzelfsprekend? En ben je bang om oud te worden?
‘Door alles te doen wat in ons vermogen lag hem de laatste zorg ‘Ik ben nog nooit bang geweest om ouder worden. Sterker nog,
te geven. Met hart en ziel gevoed, water gegeven en lieve woor- zou geen jaar meer terug willen in de tijd. Ouder worden geeft
den gefluisterd. Heel vanzelfsprekend ging dat. Het is een van de rust aan de kop. Ik geniet daar nu al een beetje van.’
meest zuivere periode in mijn leven geweest.’
Wie gaat er voor jou zorgen als je iets zou gaan
Op welk aspect van het moederschap verheug je mankeren? Op wie vertrouw je?
jezelf het meest? ‘Op mijn moeder en broer Mike, mijn man Greg en op mijn lief-
‘Het niet meer kunnen stoppen met liefde geven, verhalen aan- ste vriend Franc.’
horen en ongevraagd advies geven hoe ik daarmee om zou gaan.’
En voor wie zou jij zorgen in jouw omgeving als dat
Wat voor een moeder ga je worden? nodig zou zijn?
‘Nuchter en stoer. Geen gelul gewoon doen. Een vrije, zo onge- ‘Een vriend van mij is onlangs van zijn paard gedonderd. Hij was
compliceerd mogelijke geest grootbrengen. De wereld is momen- hip and happening in Amsterdam; een typische rijke knappe
teel niet zo’n positieve plek dus we moeten allemaal leuke playboy. Nu zit hij met een dwarslaesie in een rolstoel gekluis-
kinderen maken zodat het straks weer wat gezelliger wordt.’ terd. Waarschijnlijk de rest van zijn leven. Hij woont sinds kort
in zijn eigen huis in plaats van het revalidatiecentrum. Ook daar
Wat ga je hetzelfde doen als je kijkt naar je eigen zal de mantelzorg die hij van zijn vrienden nu al krijgt doorgaan.
moeder? En wat ga je totaal anders doen? God verhoede, maar een ieder die mij lief is zal ik ‘met zorg man-
‘De onvoorwaardelijke liefde en zorg van mijn moeder vormt telen’ wanneer dat nodig blijkt. Van dierbare vrienden tot diep in
de basis van de soep. Ik gooi er een beetje van mijn eigen relati- de kennissenkring. Ik ben echter niet iemand die als vrijwilliger
veringsvermogen bij, mix er wat gezonde zelfspot doorheen en bejaardenhuizen bezoekt.’
maak het af met ‘je kunt alles bereiken wat je wilt mits je er maar
zelf in gelooft’. Ik heb lak aan wat anderen ervan vinden.’ Als presentatrice van Hart van Nederland kom je vast
regelmatig schrijnende dingen tegen. Trek jij je het
‘verdriet’ van de items aan?
‘Uiteraard! Onrecht is iets waarover ik me meer dan ernstig over
kan opwinden. Mensen in rolstoelen die geen recht hebben op
welke aanpassing dan ook in hun huis, God weet waarom niet.
Bij dierenmishandeling draait mijn maag om. Ik kan niet eens
naar de foto’s kijken die vaak slechts een fractie van de werke-
lijke gruweldaad laten zien. Een gezin dat geen vergunning voor
een lullige uitbouw in de zoveelste Vinexwijk krijgt omdat de in
en in verzuurde buurvrouw tegen is. Dat deze uitbouw bedoeld
is om meer ruimte te creëren voor hun zware invalide dochter,
deert haar niet. Dit zijn allemaal items waar ik bijna gek word
Op 7 september zal in het Holland Casino Rotterdam de uitzinnige van onbegrip.’
kickoff plaatsvinden van Stichting Compassion Circle. Holland
Wat is het belangrijkst in jouw leven?
Casino Rotterdam is onlangs getransformeerd naar een ultra hippe ‘Daar kan ik helaas niets groots en meeslepends op antwoorden.
uitgaansgelegenheid die niet mis zou staan in hartje Manhattan. Op het belangrijkste in mijn leven zijn alle clichés van toepas-
De cover shoot met Hart van Nederland presentatrice Gallyon van sing; mijn geluk in de liefde samen met mijn liefde, de hoop op
Vessem illustreert dat de Ultralounge Purple de perfecte plek is om en het uitkijken naar een gezonde dochter. Mijn geluk, vrijheid
en waardering in mijn werk. En natuurlijk de gezondheid van
na te genieten van een spannende spelavond in goed gezelschap.
mijzelf en iedereen die mij dierbaar is. Tja,…leuker kan ik het
Klasse, karakter en cachet zijn de codewoorden voor het grote niet maken…., maar clichés bevatten nu eenmaal de meeste
genieten waar Holland Casino Rotterdam voor staat. waarheden, niet waar?’
l
37

38. Creatieve
oplossingen
in de
verpleegzorg
Mantelzorgers zijn overal nodig. Ook in een verpleeghuis. Waar de professionals zich
vooral steeds meer moeten richten op de eerste behoefte, het zorgen voor mensen,
blijkt er een steeds grotere vraag naar mantelzorgers op de werkvloer. Mensen in
een verpleeghuis zijn vaak voor de leuke dingen afhankelijk van familie of vrienden.
Verpleeghuisdirecteur Cor van Oort ziet voor Stichting Humanitas een grote rol
weggelegd als het gaat om mantelzorgers hierin de weg te wijzen. ‘Het is de kunst
om als organisatie ruimte te geven aan mantelzorgers, om te zorgen voor elkaar.’
Tekst en fotografie: Ingrid Schaap
38