LIBËR MËSUESI --Kimia-10

SHTËPIABOTUESE
Kimia
mësuesi
10
Libër
Irena Kotobelli
Eglantina Metaj
Aishe Karaj

KLIKONI KËTU
www.mediaprint.al
042251614

Libër mësuesi
Kimia 10
Autore: Irena Kotobelli
Eglantina Metaj
Aishe Karaj

Titulli: Libër mësuesi - Kimia 10
Autore: Irena Kotobelli
Eglantina Metaj
Aishe Karaj
Drejtuese botimi: Anila Bisha
Redaktore: Nisela Meçi
Dizajni: Mirela Ndrita
Kopertina: Arben Hamzallari
Shtëpia Botuese Mediaprint
ISBN 978-9928-08-265-7
Botimi i parë, 2016
Shtypi: Shtypshkronja Mediaprint

Libër mësuesi Kimia 10 3
Hyrje

Libri i mësuesit Kimia 10 vjen në mbështetje të Librit të nxënësit Kimia 10 dhe Librit
të ushtrimeve Kimia 10. Libri i mësuesit Kimia 10 u jep mësuesve modele mësimesh të
mbështetura në metoda bashkëkohore, në përputhje të plotë me kurrikulën e re dhe të
realizueshme gjatë procesit mësimor.
Ky tekst synon të jetë sa më pranë mësuesve:
 për të kuptuar dhe zbatuar më mirë metodologjinë e planifikimit vjetor të programit lëndor;
 për t’u mundësuar standarde për të menaxhuar me fleksibilitet planin sipas nevojave;
 për të arritur një mësimdhënie dhe mësimnxënie të suksesshme bashkëkohore;
 për të arritur rezultate sa më të vlefshme në fushën e shkencës së kimisë, duke
realizuar lidhjen midis kompetencave kyçe dhe kompetencave të fushës me anë të
situatave të të nxënit;
Libri i mësuesit Kimia 10 përmban:
 Plan vjetor;
 Plane tremujore;
 Plan‐ditarë për tema të caktuara;
 Mënyra e zhvillimit të punëve praktike.
I. Hartimi i planit vjetor dhe planeve tremujore është moment shumë i rëndësishëm
në punën e çdo mësuesi. Zbatimi i kurrikulës së re me bazë kompetencat është një tjetër sfidë
e radhës për ju. Studimi dhe zbërthimi i programit është hapi i parë që do t’ju orientojë për të
siguruar rezultate maksimale të të nxënit gjatë gjithë procesit mësimor.
Për t’ju ndihmuar sado pak në punën tuaj fisnike, në këtë tekst do gjeni një zbërthim
të detajuar të programit për lëndën Kimia 10, shoqëruar me hartimin e detajuar të planit
vjetor dhe planeve tremujore, ku janë organizuar temat mësimore në periudha tremujore,
duke respektuar të gjitha formatet e dhëna nga institucionet përkatëse për kurrikulën.
Rubrika më e veçantë në këto formate është ‘’Situata e të nxënit’’. Hartimi i saj kërkon kohë,
imagjinatë, përkushtim, dhe njohje shumë të mirë: të rezultateve të të nxënit që mësuesi
synon të arrijë në orën mësimore, të nxënësve dhe aftësive të tyre, të materialeve burimore
që do të jenë në funksion të realizimit të njohurive etj.
Sa më sipër, mund të themi se dëshira, pasioni, hulumtimi, vlerësimi nga ana e
mësuesit do çojë në hartimin e një situate të nxëni sa më efektive në favor të të nxënit. Për
planin e parë tremujor ato janë të përgatitur për ju.
Ju mund të vëzhgoni me kujdes gjithçka të paraqitur dhe të vlerësoni se sa janë të
përshtatshme për ju këto situata.
II. Në pjesën e tretë të këtij teksti mësimor do të gjeni 20 modele ditarësh që janë
hartuar për tremujorin e parë mësimor. Çdo model ditari është në përputhje të plotë me
formatet e përcaktuara. Hartimi i çdo modeli është mbështetur në të nxënit me situata.
 Të nxënit me situata përfshin pjesëmarrjen e nxënësve në detyra që janë të ngjashme
me zbatimet në jetën reale1. Nëse e vendosim nxënësin në një situatë të jetës reale ku
të ndërveprojë me individë të tjerë, atëherë ai nxë.

1 Të nxënit me situata, kompetenca dhe situata e të nxënit ( IZHA)

 Përmes situatave të të nxënit, nxënësit janë në gjendje të zhvillojnë aftësitë dhe t’i
përdorin ato saktësisht.
 Përmes situatave të të nxënit, nxënësit fitojnë përvoja që i zbatojnë gjatë gjithë jetës.
 Të nxënit me situata përfshin përdorimin në shkallë të lartë të teknologjisë, pasi ajo
krijon mundësitë e zëvendësimit të demonstrimeve praktike.
Një moment tjetër i rëndësishëm në hartimin e ditarëve model është përcaktimi i
rezultateve të nxënit sipas kompetencave kyçe dhe kompetencave të fushës
Rezultatet e të nxënit për çdo kompetencë kyçe janë trajtuar në pjesën e parë të këtij
teksti (si të hartojmë planin vjetor), si dhe në fillim të çdo plani tremujor, kështu që nuk është
parë e arsyeshme që të paraqiten në çdo plan‐ditar.
Rezultatet e të nxënit për çdo kompetencë të fushës janë paraqitur në planet tremujore dhe
më e rëndësishmja është paraqitja e tyre në plan‐ditar duke respektuar programin mësimor.
Jo më pak i rëndësishëm për hartimin e një plan‐ditari është edhe përcaktimi i
koncepteve kyçe dhe burimeve të domosdoshme për një orë mësimore. Hartimi i tyre është i
domosdoshëm për të synuar rezultate sa më të larta të nxëni.
Metodologjia e përdorur në këto modele ditarësh është e pasur me teknika dhe
metoda që nxitin veprimtaritë me në qendër nxënësin. Metodologjia e përdorur është në
funksion të situatës së të nxënit. Kjo është arsyeja pse është shumë e rëndësishme zgjedhja e
teknikës së duhur në fillim të situatës dhe në vazhdim të saj. Duhet të theksohet fakti që nuk
ka një strukturë fikse; situata e të nxënit synohet të shtrihet gjatë gjithë orës mësimore, po
ashtu edhe metodologjia. Duke pasuar parasysh këtë fakt, është menduar që trajtimi
metodologjik të organizohet në përgjithësi sipas këtyre hapave:
 Veprimet në situatë;
 Trajtimi i mëtejshëm i situatës;
 Përfundimi i situatës.
Siç u përmend më sipër, meqë situata e të nxënit shtrihet gjatë gjithë orës mësimore,
sikurse edhe metodologjia, çdo hap pune është i shoqëruar me një teknikë të caktuar
mësimdhënie, si për shembull:
 Veprimet në situatë / Përmbledhje e strukturuar
 Trajtimi i mëtejshëm i situatës / Veprimtari mendim i drejtuar
 Përfundimi i situatës / Hartë koncepti
Këto ditarë përfshijnë dhe rubrikën “Vlerësimi i situatës” që mund të realizohet nga
mësuesi ose nga vetë nxënësit në formën e vetëvlerësimit. Në përfundim synohet të
përcaktohet se sa e kuptojnë dhe e realizojnë nxënësit situatën e të nxënit, cilat janë llojet e
kompetencave kyçe apo të fushës që ata kanë përfituar, çfarë qëndrimesh dhe vlerash
personale fiton nxënësi për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin, çfarë qëndrimesh dhe vlerash
fiton në fushën e komunikimit për jetën, shkencën, përdorimin e teknologjisë etj.
Në përfundim të ditarëve gjendet rubrika “Punë e pavarur dhe detyrë shtëpie”.
Modelet e ditarit përmbajnë trajtimin e temave të reja mësimore, trajtimin e disa
veprimtarive praktike, si dhe orë ushtrimesh ose përsëritje. Orët e tjera të veprimtarive
praktike që nuk janë paraqitur si orë mësimore, mund të jepen nga mësuesi si punë të
pavarura për detyrë shtëpie. Të gjitha veprimtaritë praktike janë të përmbledhura në pjesën
e fundit të këtij teksti mësimor.

Hartimi i planit vjetor
 Plani vjetor lëndor hartohet në përputhje me dokumentet kurrikulare.
 Plani vjetor lëndor hartohet dhe zbatohet duke marrë parasysh fleksibilitetin e kurrikulës.
 Plani vjetor lëndor hartohet duke u mbështetur në formate orientuese.
Që të hartosh planin vjetor dhe ato tremujore në lëndën e KIMISË X, një mbështetje absolute
për mësuesin është programi mësimor i miratuar nga MASH dhe të gjitha dokumentet
kurrikulare që shoqërojnë këtë program.
Në kurrikulën e re me bazë kompetencat, kurrikula e shkencës ndihmon në zhvillimin e
kompetencave që u shërbejnë individëve në aspektin personal, social, ekonomik dhe që
lidhen me çështje lokale, kombëtare dhe globale. Kompetencat që zhvillon fusha e shkencave
të natyrës, kontribuojnë në të gjitha shkallët në arritjen e kompetencave kyçe në funksion të
të nxënit gjatë gjithë jetës.
Përmbajtja lëndore konceptohet si mjet për realizimin e kompetencave kyçe dhe atyre të
fushës nëpërmjet  formësimit të situatave të të nxënit.

Situatat e të nxënit janë situata që lidhen me kontekstin e të nxënit.
Ato mund të jenë situata në mjedise të mbyllura ose të hapura, brenda shkollës ose jashtë saj.
Roli i mësuesit në mësimdhënien përmes situatave është ai i udhëheqësit e i lehtësuesit gjatë
nxënies aktive të nxënësit.
Fusha e shkencave natyrore integron:
njohuri,
shkathtësi,
qëndrime e vlera (nëpërmjet lëndëve fizikë, kimi, biologji.)
Zbatimi i programit bëhet duke respektuar parimet e gjithëpërfshirjes në aspektin gjinor,
etnik, kulturor, racor, fetar, të paaftësive dhe nevojave të veçanta të nxënësve.
I. Qëllimet e fushës:
 zhvillojnë njohuritë dhe konceptet bazë për formimin shkencor në  fushën e shkencave
të natyrës;
 zbulojnë lidhjet e varësisë ndërmjet botës së gjallë dhe mjedisit;
 zbulojnë lidhjet e varësisë ndërmjet botës së gjallë, jo të gjallë  dhe mjedisit;
 zhvillojnë aftësitë shkencore, mendimin  kritik dhe krijues;
 zbatojnë njohuritë dhe aftësitë shkencore në mënyrë analitike, kritike dhe krijuese në
problemet që kërkojnë zgjidhje dhe marrje vendimesh;
 vlerësojnë kontributin e shkencës dhe teknologjisë për mirëqenien e njeriut dhe shoqërisë;
 ndërgjegjësohen për të bashkëvepruar me mjedisin në mënyrë të përgjegjshme dhe
konsensuale;
 përshkruajnë proceset natyrore në kohë dhe hapësirë;

 përshkruajnë burimet energjetike;
 përdorin teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit si mjet për sigurimin dhe
komunikimin e informacionit;
 shpjegojnë rolin e shkencës në zhvillimin e qëndrueshëm si dhe në ruajtjen dhe mbrojtjen e
mjedisit;
 shpjegojnë rolin e shkencës në zhvillimin e qëndrueshëm si dhe në ruajtjen dhe
mbrojtjen e mjedisit.

II. Lidhja e kompetencave kyçe me kompetencat e fushës :

      KOMPETENCAT  KYÇE                                                 KOMPETENCAT E FUSHËS

III. Kompetencat zhvillohen përmes tematikave të përbashkëta të fushës
 Tematikat e përbashkëta të fushës janë elemente të rëndësishme të programit të fushës
së shkencave natyrore, sipas të cilave strukturohet përmbajtja lëndore dhe integrimi
konceptual i secilës prej lëndëve brenda fushës, në funksion të zhvillimit të
kompetencave.
 Tematikat e përbashkëta në fushën e shkencave të natyrës për shkallën e pestë  janë:
KOMPETENCA  I
Kompetenca e komunikimit
dhe e të shprehurit
KOMPETENCA  II
Kompetenca e të menduarit
KOMPETENCA  III
Kompetenca e të nxënit
KOMPETENCA  IV
Kompetenca për jetën,
sipërmarrjen dhe mjedisin
KOMPETENCA  V
Kompetenca personale
KOMPETENCA  VI
Kompetenca qytetare
KOMPETENCA  VII
Kompetenca digjitale
Kompetenca 1 : Identifikimi i  problemeve
dhe zgjidhja e tyre
a) Përcakton problemin
b) Zhvillon një plan veprimi
c) Analizon rezultatet
d) Zbaton planin e veprimit
Kompetenca 2: Përdorimi i mjeteve,
objekteve dhe procedurave shkencore
a) Vendos çështjet shkencore në
kontekstin e duhur
b) Kupton parimet shkencore mbi të cilat
ngrihet çështja
c) Vendos lidhjen mes shkencës dhe
teknologjisë
d) Formon një opinion për çështjen
Kompetenca 3: Komunikimi me gjuhën dhe
terminologjinë e shkencës
a) Shkëmben informacionin shkencor dhe
teknologjik
b) Interpreton mesazhet shkencore dhe
teknologjike
c) Krijon dhe ndan mesazhe shkencore
dhe teknologjike
Rezultatet e
të nxënit

Tematikat
  Diversiteti
  Ciklet
  Sistemet
  Ndërveprimet
  Energjia
  Shkallëzimi dhe matja
  Modelet
Strukturimi i programit mbi rezultatet e të nxënit për kompetencë në secilën lëndë dhe në
tematika të përbashkëta të njëjta për të gjitha lëndët e fushës, ndihmon në planifikimin dhe
zhvillimin e situatave të të nxënit dhe lehtëson vlerësimin e nxënësit për kompetencat kyçe.

IV. Çdo fushë ka rezultatet e saj të të nxënit që u përkasin zhvillimit të kompetencave kyçe.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave kyçe që realizohen nëpërmjet fushës së shkencave të
natyrës për shkallën  5 janë :

KOMPETENCA  I :
Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë efektive)
Nxënësi:
 shprehet përmes një forme të komunikimit për një temë të caktuar në një material
(prezantim) prej 200 fjalësh dhe veçon çështjet kryesore;
 diskuton në grup në mënyrë konstruktive,  në gjuhë amtare apo në gjuhë të huaj, në
kohëzgjatje jo më shumë se 10 minuta, duke dhënë dhe duke marrë informacion për
një temë të caktuar nga  fushat mësimore ose nga jeta e përditshme;
 ‐përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës amtare në
kontekste dhe forma të ndryshme të shkrimit, si: ese, e‐mail (postë elektronike), letër
formale dhe joformale etj.;
 prezanton një projekt artistik, humanitar, eksperimentues etj. nga fusha të ndryshme
mësimore, të hartuar individualisht dhe në grup, për një temë të caktuar, duke
përdorur në mënyrë efektive teknologjinë informative dhe teknologji të tjera;
 ‐përdor TIK‐un në mënyrë efektive gjatë komunikimit dhe ndërveprimit me të tjerët
në jetën e përditshme, duke përfshirë edhe të nxënit e informacioneve të reja dhe
kryerjen e detyrave shkollore.
KOMPETENCA II :
Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese)
Nxënësi:
 prezanton në forma të ndryshme të të shprehurit mënyrën e grumbullimit, të zgjedhjes
dhe të klasifikimit të informatave për fusha të ndryshme mësimore apo për një temë të
caktuar;

 krahason të paktën tri burime të ndryshme të informimit për trajtimin e temës së
njëjtë, argumenton saktësinë, rrethanat, gjen ngjashmëritë dhe dallimet, duke u
bazuar në kriteret e përcaktuara më parë;
 harton një detyrë me tekst, apo krijon një situatë logjike nga jeta e përditshme, e cila
përmban një mesazh që kërkon zgjidhje matematikore apo një problem shkencor,
duke u bazuar në njohuritë paraprake dhe prezanton mënyrën/procedurën e
zgjidhjes së problemit para të tjerëve;
 modelon zgjidhjen e një problemi të dhënë (në klasë, apo jashtë saj) për një temë të
caktuar nga një fushë mësimore;
 gjykon vërtetësinë e një rezultati të dhënë (p.sh.: rezultatin e një detyre nga
matematika, shkencat, shoqëria, mjedisi etj.) i cili mund të jetë gjetur me zbatimin e
formulave të njohura ose me përdorimin e procedurave të caktuara dhe nxjerr
përfundime për vërtetësinë e gjykimit të dhënë;
 prezanton me sukses rezultatet e punës së një detyre eksperimentale për një temë të caktuar;
 krijon një vepër artistike me pamje dy dhe tredimensionale me mesazhe nga një fushë
mësimore dhe shpjegon para moshatarëve hapat e ndjekur për krijimin e veprës;
 simulon një situatë për marrjen e një vendimi për jetën e vet ose zgjidhjen e një
problemi me interes shoqëror, lidh vendimin me pasojat në mënyrë të përgjegjshme
dhe e prezanton gjatë një debati me moshatarë në një kohëzgjatje të caktuar.
KOMPETENCA III :
Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)
Nxënësi:
 demonstron shkathtësi funksionale në lexim, në shkrim, në matematikë, në jetën e
përditshme, në përmbushjen e kërkesave të ndryshme për kryerjen e një detyre apo
aktiviteti;
 shfrytëzon në mënyrë efektive përvojat paraprake gjatë zgjidhjes së situatave të
ndryshme në jetën e përditshme apo gjatë kryerjes së ndonjë detyre, aktiviteti, në
ndonjë fushë të caktuar mësimore;
 parashtron pyetje dhe shfaq mendime të strukturuara për zgjidhjen e një problemi
apo detyre të një teme të caktuar;
 zgjidh një problem të caktuar mësimor ose një situatë nga jeta e përditshme;
 përgatit me sukses një përmbledhje të dosjes personale (portofolit), me jo më pak se 900
fjalë, me qëllim të vetëvlerësimit të përparimit të vet në një fushë mësimore të caktuar;
 shfrytëzon në mënyrë të pavarur dhe efektive,  teknologjinë informative dhe burime të tjera
të informimit për të mbledhur materiale për zgjidhjen e një problemi apo detyre të caktuar;
 paraqet idetë personale para të tjerëve për mënyrën e zhvillimit të një aktiviteti të
caktuar, duke dhënë mendime të argumentuara për rezultatet e pritura (në formë
skice, grafiku, vizatimi, shkrimi, vepre artistike etj.);
 shfrytëzon në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga ndonjë burim  informacioni
për të kryer një veprim, aktivitet, detyrë, ose për të zgjidhur një problem që kërkohet

prej tij. Vlerëson vetë performancën dhe rezultatin e arritur, duke iu referuar
qëllimeve fillestare (p.sh. burime të informacionit në libër, revistë, enciklopedi,
internet, hartë, grafik, skicë, partiturë muzikore etj.
KOMPETENCA  IV :
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)
Nxënësi:
 përgatit, prezanton, drejton dhe merr pjesë në një fushatë të informimit të qytetarëve
për një fushë apo temë të caktuar, duke u mbështetur në ide të reja;
 demonstron shprehi organizative në punët individuale dhe në ekip përmes situatave
reale, duke menaxhuar potencialin individual dhe atë të grupit;
 harton një projekt me faza të menaxhuara mirë (individualisht ose në grup) duke
shkëmbyer, konsultuar dhe informuar të tjerët si dhe duke identifikuar dhe vlerësuar
burimet njerëzore, materiale dhe monetare në përputhje me rezultatet e pritshme.
KOMPETENCA  V :
Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)
Nxënësi:
 analizon përparësitë dhe dobësitë personale;
 merr pjesë ose udhëheq një grup pune që bashkëpunon me përfaqësues të
komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit të cilët
kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike etj. Më pas, raporton me gojë ose me
shkrim për përvojat personale.
 bën zgjidhje të bazuara në informacione dhe në përvoja të drejta për të mbrojtur
shëndetin dhe mirëqenien nga rreziqet e ndryshme në jetën e përditshme.
KOMPETENCA  VI
Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)
Nxënësi:
 paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit mënyrën e funksionimit të mjedisit të
vet shoqëror në nivel lokal dhe me gjerë;
 demonstron shembuj konkret të mbrojtjes së mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu
në aktivitete të jetës së përditshme në shtëpi, në klasë, në shkollë dhe në komunitet;
 propozon alternativa se si të gjithë qytetarët mund të kontribuojnë në mënyra të
ndryshme për këtë proces;
 diskuton me të tjerët apo në një formë tjetër të të shprehurit paraqet interesin personal
për çështje publike, shoqërore, historike, natyrore etj., dhe jep propozime për
zgjidhjen e ndonjë problemi në komunitet e më gjerë në një fushë të caktuar.
KOMPETENCA  VII :
Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)
 përdor mjetet digjitale dhe mjediset informative;

 përdor mjetet digjitale për të përpunuar, krijuar, realizuar dhe demonstruar tema
mësimore nëpërmjet vizualizimeve të filmuara apo të animuara;
 gjen, organizon, analizon, përpunon dhe përdor informacionin nga një shumëllojshmëri
burimesh;
 zhvillon aftësitë krijuese, duke zbatuar njohuritë e marra në shkencën kompjuterike
dhe  mediat digjitale;
 diskuton për përparësitë dhe kufizimet që vijnë nga përdorimi i teknologjive në jetën e
individit, shoqërisë apo komunitetit; tregohet më i pavarur në procesin e mësimdhënies.

V.   TABELA PËRMBLEDHËSE E PROGRAMIT (SHKALLA 5, KIMI X –XI )
TEMATIKAT KIMI
Diversiteti
 Natyra e lëndës
 Struktura e atomit
 Struktura dhe vetitë e lëndës
 Lidhjet kimike
 Shkalla e grimcimit dhe vetitë e lëndës
 Sistemi  periodik
 Nxjerrja e metaleve
 Identifikimi i joneve dhe gazeve
 Struktura dhe lidhjet e karbonit
 Kimi organike
‐ Seritë homologe, përfshirë alkanet, alkenet, alkoolet dhe
acidet karboksilike
 Industria kimike
 Shkenca e tokës dhe atmosferës
Ndërveprimet
 Simbolet kimike, formulat dhe barazimet kimike
 Stekiometria
 Përqendrimi i tretësirave
 Acidet, bazat dhe kripërat
 Reaksionet redoks
 Elektroliza e përbërjeve jonike në gjendje të shkrirë dhe
tretësirë ujore
 Termokimia
 Radha  e aktivitetit të  metaleve
 Kinetika kimike
 Ekuilibri kimik
 Prodhimi bujqësor dhe përdorimi i azotit, fosforit dhe
kaliumit në plehrat kimike
 Rendimentit atomik dhe rendimenti i reaksionit kimik
 Reaksionet e thjeshta të alkaneve, alkeneve dhe alkooleve
 Komponimet e karbonit si lëndë djegëse dhe lëndë e parë
 Polimeret

VI. Hartimi i planit vjetor
PLANI MËSIMOR VJETOR:  KLASA X
FUSHA: SHKENCAT E NATYRËS
LËNDA: KIMI
32  2 = 72 ORË VJETORE
Shpërndarja e përmbajtjes lëndore për realizimin e kompetencave
Tematikat
Shtator ‐Dhjetor
24 orë
Janar ‐ Mars
28 orë
Prill –Qershor
20 orë
DIVERSITETI
24 orë
Gjendjet e lëndës dhe ndryshimet
fizike që pësojnë ato.
Substancat e pastra dhe përzierjet
Veprimtari praktike 1
Ndërtimi i lakores së ftohjes
Ndarja dhe pastrimi i substancave
Distilimi i përzierjeve
Kromatografia
Elementët dhe komponimet në
reaksionet kimikë
Teoria atomike
Modeli kinetik i lëndës
Struktura e atomit
Mënyra e vendosjes së elektroneve në
atom
Tabela periodike
Prova për të dalluar metalet nga
jometalet
Prirjet në grupe
Prirjet përgjatë një periode

Ushtrime 1
Lidhja kovalente dhe metalike
Lidhja jonike
Formulat kimike të elementëve dhe
komponimeve
Metalet,kristalet metalike dhe aliazhet
Kristalet jonike dhe molekulare
Ushtrime 2
Vlerësim portofoli
Test
NDËRVEPRIMET
10 orë
Reaksionet dhe barazimet kimike
Shkrimi i reaksioneve kimike
Llojet e reaksioneve kimike
Një vështrim mbi reaksionet redoks
Elektroliza dhe përcjellshmëria
elektrike
Përcjellshmëria e lëngjeve dhe tretësirave
ujore
Elektroliza në tretësirë ujore
 Veprimtari praktike 2
Elektroliza e tretësirës së klorurit të
natriumit dhe sulfatit të  bakrit
Reaksionet që zhvillohen në elektroda
Ushtrime

NDËRVEPRIMET
18 orë
Çfarë është një acid
Tretësirat acide dhe alkaline
Oksidet e metaleve dhe jometaleve
Reaksionet e acideve në jetën e
përditshme
Dëftuesit universal dhe matja e peashit
Alkalet dhe bazat
Reaksionet karakteristike të acideve

Përsëritje
Reaksioni midis një acidi dhe një alkali
Acidet dhe bazat në analizat kimike
Kripërat
Përgatitja e kripërave të tretshme
Përgatitja e kripërave të patretshme
Përgatitja e kristaleve të sulfatit të bakrit
dhe të jodurit të plumbit
Acidet dhe alkalet e forta dhe të dobëta
Ushtrime
Test

NDËRVEPRIMET
10 orë

  Analizat kimike dhe formulat
Bashkëveprimi i copave të
mermerit me një acid
Moli dhe formula kimike
Moli dhe barazimet kimike
Ushtrime
Llogaritjet me pjesëmarrjen e
gazeve
Ndikimi i ndryshimit të sasisë së
një substance bashkëvepruese
Molet dhe kimia e tretësirave
Përsëritje
Ushtrime
Ciklet natyrore dhe burimet
Atmosfera, gazet e ajrit
Vlerësimi i sasisë së oksigjenit në
ajër


DIVERSITETI
10 orë
Ndotja e atmosferës
Detet dhe lumenjtë
Korja e tokës
Veprimtari praktike4
Zbërthimi termik i karbonatit të
kalciumit
Përsëritje
Test

VII. HARTIMI I PLANEVE TREMUJORE
Të tria kompetencat e fushës së shkencave natyrore lidhen me njëra‐tjetrën dhe zhvillohen së bashku përmes tematikave të
përbashkëta të fushës duke u zbërthyer në program në njohuri/aftësi, shkathtësi/procedura, qëndrime/vlera.

1.Diversiteti
2.Ndërveprimet
Njohuri/aftësi
Shkathtësi/procese
Qëndrime/vlera

PLANIFIKIMI  TREMUJOR  PËR PERIUDHËN :  SHTATOR – DHJETOR
FUSHA:  SHKENCA  NATYRORE
LËNDA: KIMI X
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe
Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:
Shpreh mendimin e tij për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera
të komunikimit.
Kompetenca e të menduarit:
Përzgjedh dhe demonstron strategji të ndryshme për zgjidhjen e një problemi duke paraqitur
rezultate të njëjta.
Kompetenca e të nxënit:
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme ( libra, revista, udhëzues, fjalorë, enciklopedi
ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e temës/detyrës së dhënë dhe i klasifikon ato
burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin:
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre
social, etnik etj.).
Kompetenca qytetare:
Zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj. dhe mban qëndrim aktiv
ndaj personave të cilët  nuk i respektojnë ato.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës
Identifikimi i  problemeve dhe zgjidhja e tyre:
Identifikon, përshkruan, vlerëson,  zhvillon, analizon të dhënat në lidhje me një dukuri,
proces apo problem dhe zbaton teknika të përshtatshme për zgjidhjen e këtij problemi.
Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore:
Vendos çështjet shkencore në kontekstin e duhur, përdor, formon një opinion për çështjen.
Komunikimi me gjuhën dhe terminologjinë e shkencës:
Shkëmben informacionin shkencor dhe kimik, interpreton në gjuhën e kimisë mesazhet
shkencore dhe teknologjike, krijon dhe ndan mesazhe shkencore dhe teknologjike.

Nr.
Tema
tika
Temat mësimore
Situate e
parashikuar
e të nxënit
Metodologjia dhe
veprimtaritë e nxënësve
Vlerësimi Burimet
  Kap. II Vetitë e lëndës (10 orë)
1
DIVERSITETI
Gjendjet e lëndës dhe
ndryshimet fizike që pësojnë ato
‘Bota jonë’
Material filmik
A) Metoda interaktive,
bashkëvepruese,
gjithëpërfshirëse.
‐Lexim, përmbledhje  në
dyshe.
‐Përvijimi i koncepteve.
‐Grupet e ekspertëve

B)Teknika dhe metoda të
hulumtimit
‐Hetimi dhe zbulimi
‐Metoda eksperimentale
‐Zbatime praktike brenda
dhe jashtë klase
‐Metoda integruese
‐Studimi i rastit
Puna me projekte

C)Teknika që zhvillojnë
mendimin kritik dhe krijues
‐Brain storming
‐Karrigia e nxehtë
‐VLD/VMLD
‐Parashikim nga termat
paraprakë
Vlerësim diagnostikues:
‐Vlerësim për
përdorimin   e
terminologjisë
shkencore.
‐Intervistë me një listë
treguesish.
‐Vetëvlerësim me listë
kontrolli.

Vlerësim për të nxënë:
(Vlerësim formues)
‐Vlerësimi i përgjigjeve
me gojë
‐Vlerësimi i punës në
grup
‐Vlerësim mes nxënësish
‐Vlerësimi i aktivitetit
gjatë debateve në klasë
‐Vlerësimi i detyrave të
shtëpisë
‐Vetëvlerësim
treguesish
‐Vëzhgim me një listë të
plotë treguesish
Teksti i
nxënësit për
klasën e 10.

Materiale nga
interneti.

Materiale nga
enciklopeditë
Revista
Tekst nga
fusha të tjera

Slide/
materiale të
krijuara nga
mësuesit

Modele të
detyrave nga
nxënësit
Mjete të
ndryshme
2 Substancat e pastra dhe
përzierjet
‘Bota jonë ‘
Foto të ndryshme
3 Veprimtari praktike 1
Ndërtimi i lakores së ftohjes
‘Në laborator‘
4 Ndarja dhe pastrimi i
substancave
Një pasdite çaji
Distilimi i përzierjeve
‘ Në laborator ‘
6 Kromatografia Kromatografia
material filmik.
7 Elementet dhe kompozimet në
reaksionet kimike
Elementët ’blloqe
ndërtuese’ të
Universit ≈ Qeliza
’tulla e jetës’
8 Teoria atomike Teoria mbi
atomin në
video‐projektor
9 Modeli kinetik i lëndës   ‘’Krishtlindje’’
10 Struktura e atomit  Material filmik
‘Struktura e
atomit‘

NDËRVEP
RIMET
Kap. III Elementet dhe
komponimet (14 orë)

11 Mënyra e vendosjes së
elektroneve në atom
Mikrotrupat dhe
makrotrupat
12 Tabela periodike Material filmik

13
NDËRVEPRIMET
Veprimtari praktike 3
Prova për të dalluar metalet nga
jometalet
‘’Lapsi ‘’ ‐INSERT
‐D/D/M
‐Harta e koncepteve
‐Diagrami i Venit
‐Ese, shkrim i lirë
‐Shkrim i shpejtë
‐Empatia
‐Prezantim me gojë ose
me shkrim
‐Projekt kurrikular

Vlerësimi i të nxënit:
(vlerësimi përmbledhës)
‐Test për një grup
temash  të caktuara
‐Test në përfundim të një
kohe të caktuar
‐Vlerësim i portofolit
laboratorike

Lapustina
Letra me
ngjyra,plasteli
në
Letër format
A4

14 Prirjet në grupe  Situate
problemore
Një pyetje
15 Prirjet përgjatë një periode  Shkrim i lire
16 Ushtrime 1  Krijon një
situatë
problemore
17 Lidhja kimike në elementet
kimikë
‘  Ura lidhëse’
18 Lidhja kimike në komponimet Material filmik
‘’Lidhja kimike’’
19 Formulat kimike të elementeve
dhe komponimeve
Pyetje për
diskutim
20 Kristalet metalike dhe aliazhet Foto të
ndryshme
21 Kristalet jonike dhe molekulare ‘ Foto të
ndryshme
22 Ushtrime 2 Krijon një
situatë
problemore
23 Vlerësim portofoli        ʺʺ ʺʺ ʺʺ ʺʺ ʺʺ
24 Test        ʺʺ ʺʺ ʺʺ ʺʺ ʺʺ

Rezultatet e të nxënit  për  tremujorin e  parë:  SHTATOR –DHJETOR
Njohuritë dhe konceptet
TEMATIKA / DIVERSITETI
Natyra e lëndës
 Gjendjet e lëndës
 Ndryshimet e gjendjes së lëndës
 Pastërtia e substancave dhe ndarja e  tyre nga përzierjet
 Proceset e filtrimit, kristalizimit,distilimit të thjeshtë dhe distilimit të thyesuar
 Kromatografia
 Teknika për përftimin e substancave të pastra

Aftësitë dhe proceset
Nxënësi:
 përshkruan vetitë dhe strukturën dalluese të  të ngurtave, lëngjeve dhe gazeve duke u
bazuar  në ndarjen e grimcave, strukturën e tyre  dhe llojet e lëvizjes;
 përshkruan ndryshimet e gjendjes  bazuar në dukuritë e shkrirjes, vlimit, avullimit,
ngrirjes, kondensimit dhe sublimimit;
 përshkruan trysninë dhe temperaturën e një gazi sipas lëvizjes së grimcave të tij;
 shpjegon ndryshimet e gjendjes bazuar në teorinë kinetike;
 tregon kuptimin e lëvizjes së çrregullt të grimcave (atome, molekula apo jone në një pezulli të
njohur si lëvizje brovniane, si provë për modelin kinetik grimcor të lëndës;
 përshkruan dhe shpjegon  difuzionin dhe varësinë e shpejtësisë së difuzionit nga  masa
molekulare;
 shpjegon kuptimin e konceptit substancë e pastër, dallimet ndërmjet përdorimit të
përditshëm dhe atij shkencor të termit “pastërti”;
 shpjegon që shumë materiale të dobishme formohen nga përzierjet;
 përshkruan, shpjegon dhe jep shembuj për proceset e filtrimit, kristalizimit, distilimit të
thjeshtë dhe distilimit të thyesuar;
 tregon se kromatografia përfshin një fazë të palëvizshme dhe një fazë të lëvizshme dhe
se ndarja varet nga shpërndarja ndërmjet dy fazave;
 interpreton kromatografinë,  sugjeron metodat kromatografike për të dalluar substancat
e pastra nga substancat e papastra;
 sugjeron teknika të përshtatshme të pastrimit të substancave të caktuara;
 përdor të dhëna të pikës së vlimit për të dalluar substancat e pastra nga ato të papastra.

Qëndrimet dhe vlerat
Nxënësi:
 tregon interes të mbledhë të dhëna mbi lëvizjen brovniane bazuar në goditjet e
rastësishme midis molekulave;
 është i përgjegjshëm  gjatë zbatimit në kushte laboratorike të proceseve të filtrimit,
kristalizimit dhe distilimit për përftimin e substancave të pastra;
 tregon  interes për të mbledhur informacione për rëndësinë praktike jo vetëm të
kromatografisë për të dalluar substancat e pastra nga ato të papastra, por edhe të
teknikave të tjera.

Struktura e atomit
 Modeli i atomit
 Masa atomike relative
 Mbështjella elektronike
 Izotopet

Nxënësi:
 përshkruan atomin si një grimcë me bërthamën e ngarkuar pozitivisht e rrethuar nga
elektronet e ngarkuara negativisht, me rreze bërthamore shumë më  të vogël se ajo e
atomit dhe me shumicën e masës në bërthamë;
 tregon  përmasat tipike të atomeve dhe molekulave të vogla;
 përshkruan zhvillimin e modelit të atomit në kohë të ndryshme;
 përcakton ngarkesën relative dhe masën relative të protoneve, neutroneve dhe elektroneve;
 njehson numrin e protoneve, neutroneve dhe elektroneve  në atomet dhe jonet, kur
jepet numri atomik dhe numri i  masës së izotopeve;
 dallon atomin dhe jonin e një elementi, duke bërë bilancin e protoneve dhe elektroneve;
 tregon se izotopet e atomeve të të njëjtit element  kanë të njëjtë numrin e protoneve, por
të ndryshëm numrin e masës;
 kupton se izotopet kanë veti të njëjta sepse kanë  të njëjtin numrin e elektroneve në
shtresën e jashtme  të tyre.

Nxënësi:
 tregon interes të mbledhë të dhëna mbi modelet e ndryshme atomike;
 tregon dhe  vlerëson qëndrimet shkencore siç janë kreativiteti dhe mendja e hapur në
krijimin e modeleve për të shpjeguar natyrën themelore të gjërave dhe gatishmërinë
për të rishqyrtuar modelet ekzistuese;
 tregon interes të mbledhë të dhëna mbi përdorimin  mjekësor dhe  industrial të
izotopeve radioaktive si p.sh. përdorimet e karbonit‐14  në arkeologji.
 përshkruan tabelën periodike si një sistem për të klasifikuar elementet dhe për të
parashikuar  përdorimin dhe vetitë e tyre;
 shpjegon se vendndodhja e një elementi në tabelën  periodike përcaktohet nga
shpërndarja e elektroneve  në atomet e tij dhe nga numri i tij atomik;
 shpjegon sipas izotopeve si ndryshon rregulli i propozuar nga Mendelejevi;
 përdor emrat dhe simbolet e 20 elementeve të para,   grupet IA, VIIA dhe VIIIA, si dhe
disa elemente të tjera të zakonshme nga Tabela Periodike për shkrimin e formulave
dhe balancimin e barazimeve kimike;
 shpjegon se reaktiviteti i elementeve është i lidhur me shpërndarjen e elektroneve në
atomet e tyre dhe numrin atomik përkatës;
 analizon mbi bazën e strukturës atomike, periodat dhe grupet A dhe B në tabelën periodike;
 komenton grafikë të ndryshimit të rrezes atomike,  potencialit të jonizimit, afrisë për
elektronin dhe elektronegativitetin.

TEMATIKA/  DIVERSITETI
Sistemi  periodik
 Metalet dhe jometalet
 Grupi I A
 Grupi VIIA
 Grupi VIIIA
 Metalet kalimtare

Nxënësi:
 përshkruan tabelën periodike si një sistem klasifikimi dhe parashikimi i vetive të
elementeve;
 përshkruan metalet dhe jometalet dhe shpjegon dallimet  midis tyre në bazë të vetive të
tyre;
 përshkruan vetitë kimike të metaleve si p.sh. bashkëveprimin e tyre me acidet e
holluara dhe me oksigjenin;
 shpjegon se pozicioni i metaleve dhe jometaleve në tabelën periodike përcakton
strukturën elektronike të atomeve të tyre dhe numrin atomik;
 parashikon vetitë e elementeve të grupeve IA, VII A,  VIII A;
 përshkruan  gazet e plogëta si elemente të grupit VIIIA, gaze monoatomike jo reaktive
dhe e shpjegon këtë në bazë të strukturës së tyre elektronike;
 shpjegon  se si vetitë e elementeve të grupeve  IA, VII A, VIII A  përcaktohen nga shtresa
e  jashtme elektronike e  atomeve të tyre dhe parashikon  si ndryshojnë vetitë e
elementeve brenda grupeve nga  lart poshtë;
 parashikon reaksionet e mundshme dhe reaktivitetin e mundshëm të elementeve nga
pozicioni i tyre në tabelën periodike;
 përshkruan vetitë e përgjithshme të metaleve kalimtare pikën e shkrirjes,dendësinë,
reaktivitetin, formimin e joneve me ngarkesa  të ndryshme dhe përdorimin si
katalizatorë dhe ilustron me shembuj duke iu referuar disa prej përfaqësuesve  të
metaleve kalimtare.

TEMATIKA /DIVERSITETI
Lidhjet kimike
 Lidhja jonike
 Lidhja kovalente
 Lidhja metalike


Nxënësi:
 përshkruan dhe krahason natyrën dhe formimin e lidhjeve kimike në: komponimet jonike,
molekula të  thjeshta, struktura kovalente me përmasa të mëdha, polimeret dhe metalet;
 shpjegon lidhjet kimike bazuar në forcat elektrostatike dhe formimin e çifteve të
përbashkëta elektronike;
 përshkruan formimin e lidhjes jonike midis metaleve dhe jometaleve;
 përshkruan strukturën kristalore të përbërjeve jonike si një vendosje të rregullt të
alternimit të joneve pozitive dhe negative;
 ndërton diagrame të substancave të thjeshta me lidhje jonike dhe me lidhje kovalente;
 përshkruan kufizimet e modeleve grafike të lidhjeve  kimike;
 shpjegon se vetitë e një numri të madh të lëndëve kimike përcaktohen nga lloji i lidhjes
kimike që ato përmbajnë; fortësia e lidhjeve të tyre nga forcat ndërmolekulare dhe
mënyra e formimit të lidhjeve kimike duke identifikuar që vetë atomet nuk shfaqin
këto veti;
 përshkruan lidhjen metalike si një rrjetë kristalore të joneve pozitive në një ʺdet
elektroneshʺ dhe përdorin këtë për të përshkruar përcjellshmërinë elektrike dhe
petëzimin e metaleve;
 shpjegon dallimet në pikën e shkrirjes dhe pikën e vlimit në përbërjet jonike dhe
kovalente bazuar në forcat tërheqëse.

TEMATIKA /NDËRVEPRIMET
Simbolet, formulat dhe barazimet kimike
 Simbolet kimike
 Formulat kimike
 Barazimet kimike

Nxënësi:
 përdor simbolet kimike për të shkruar formulat e elementeve dhe komponimeve të
thjeshta jonike dhe kovalente;
 nxjerr formulën empirike të një komponimi nga numrat relative të atomeve të
pranishme, ose nga një model ose diagram dhe anasjelltas;
 përdor emrat dhe simbolet e elementeve dhe komponimeve të thjeshta, si dhe parimin
e ruajtjes së masës për shkrimin e formulave dhe barazimin e reaksioneve dhe
gjysmëreaksioneve kimike;
 përdor formulat e joneve të thjeshta për të nxjerrë formulën e një komponimi dhe
barazon reaksionet.

Nxënësi:
 demonstron bashkëpunim dhe qëndrim etik gjatë punës në grup dhe diskutimeve.

PLANIFIKIMI  TREMUJOR  PËR PERIUDHËN :  JANAR – MARS
LËNDA: KIMI X
të komunikimit.
Përzgjedh dhe demonstron strategji të ndryshme  për zgjidhjen e një problemi duke
paraqitur rezultate të njëjta.
social, etnik etj.).
ndaj personave të cilët  nuk i respektojnë ato.

proces, apo problem dhe zbaton teknika të përshtatshme për zgjidhjen e këtij problemi.
Shkëmben informacionin shkencor dhe teknologjik, interpreton mesazhet shkencore dhe
teknologjike krijon dhe ndan mesazhe shkencore dhe teknologjike.

Nr.
Tema
tika
Temat mësimore
Situate e
parashikuar
e të nxënit
Metodologjia dhe
Vlerësimi Burimet
  Kap.IV Reaksionet kimike (10 orë)
1
NDËRVEPRIMET
Reaksionet dhe barazimet kimike Situate e të
nxënit është
në dorë të
mësuesit:
bashkëvepruese,
‐Lexim përmbledhje  në
dyshe
‐Përvijimi i koncepteve

hulumtimit
dhe jashtë klase
‐Studimi i rastit
Puna me projekte

‐Brain storming
‐VLD/VMLD
paraprakë
‐Vlerësim për
përdorimin   e
terminologjisë shkencore
treguesish
kontrolli

(Vlerësim formues)
me gojë.
‐Vlerësimi i punës në
grup.
‐Vlerësim mes nxënësish.
gjatë debateve në klasë.
shtëpisë.
‐Vetëvlerësim
treguesish
plotë treguesish
Teksti i
nxënësit për
klasën e 10.

Materiale nga
internet.

Materiale nga
enciklopedi.
Revista
Tekst nga
fusha të tjera.

Slide/
materiale të
krijuara nga
mësuesit.

Modele të
detyrave nga
nxënësit
Mjete të
ndryshme
2 Shkrimi i reaksioneve kimike
3 Llojet e reaksioneve kimike
4 Një vështrim mbi reaksionet
redoks
5 Elektroliza dhe përcjellshmëria
elektrike
Mund të jetë:
Përcjellshmëria e lëngjeve dhe
tretësirave ujore
Material
filmik
7 Elektroliza në tretësirë ujore Foto
Elektroliza e tretësirës së klorurit të
natriumit të përqendruar dhe sulfatit
të bakrit (II)
Material ne
power‐point
9 Reaksionet që zhvillohen në
elektroda

10 Ushtrime 1 Shkrim i lire
11
NDËRVEPRIMET
Kap. V Acidet, bazat dhe
kripërat (18 orë)

Çfarë është një acid
12 Tretësirat acide dhe alkaline  Esse
13 Oksidet e metaleve dhe
jometaleve

14 Reaksionet e acideve në jetën e
përditshme
Eksperiment

15
NDËRVEPRIMET
Veprimtari praktike 3
Dëftuesit universal dhe matja e peashit
Një pyetje? ‐INSERT
‐D/D/M
‐Diagrami i Venit
‐Ese, shkrim i lirë
‐Empatia
me shkrim

(vlerësimi përmbledhës)
‐Test për një grup
temash  të caktuara.
kohe të caktuar.
laboratorike

Lapustina
Letra me
ngjyra,
plastelinë
Letër format
A4

16 Alkalet dhe bazat Një situate
nga jeta 17 Reaksionet karakteristike të
acideve
18 Përsëritje
Reaksioni midis një acidi dhe një alkali
Veprimtari
20 Acidet dhe bazat në analizat
kimike
Imagjinatë
21 Kripërat
22 Përgatitja e kripërave të tretshme
23 Përgatitja e kripërave të
patretshme

Përgatitja e kristaleve të sulfatit të
bakrit dhe të jodurit të plumbit

25  Acidet dhe alkalet e forta dhe të
dobëta

26  Ushtrime 2
27  Vlerësim portofoli
28  Test

Rezultatet e të nxënit  për  tremujorin e  dytë:  JANAR – MARS
TEMATIKA / NDËRVEPRIMET
Reaksionet redoks
 Numri i oksidimit
 Reaksionet e oksido/reduktimit

Nxënësi :
 përkufizon oksidimin dhe reduktimin bazuar në dhënien ose marrjen e oksigjenit,
identifikon substancën që oksidohet dhe atë  që reduktohet;
 përcakton oksidimin dhe reduktimin bazuar në dhënien ose marrjen e elektroneve;
 identifikon agjentët oksidues dhe reduktues  në një reaksion redoks;

Nxënësi:
 tregon interes për të mbledhur informacione  mbi agjentët oksidues si p.sh. përdorimi
i bikromatit të kaliumit për të provuar  sasinë e alkoolit te shoferët etj.

Elektroliza e përbërjeve jonike në gjendje të shkrirë dhe tretësirë ujore

Nxënësi :
 shpjegon elektrolizën  si ndarje të një përbërjeje jonike, të shkrirë  ose tretësirë ujore
gjatë kalimit të rrymës elektrike;
 përshkruan elektrolizën me anë të joneve të pranishme në tretësirat ujore dhe
reaksioneve në elektroda;
 tregon  që metalet ose hidrogjeni formohen në katodë dhe jometalet formohen në
anodë gjatë elektrolizës duke përdorur elektroda inerte;
 përcakton produktet e elektrolizës në përbërjet dyjare  jonike në gjendje të shkrirë;
 Përshkruan rregullat e shkarkimit të joneve të ngjashme në elektroda në elektrolizën e
tretësirave ujore, përshkruan veshjen e metaleve dhe përdorimet veshjes elektrolitike;

Nxënësi:

Acidet, bazat dhe kripërat

Nxënësi :
 shpjegon se acidet veprojnë me disa metale dhe me karbonatet dhe parashikon
produktet e barazimeve kimike duke u nisur reaktantët e dhënë;
 identifikon se acidet formojnë jonet hidrogjen kur ata treten në ujë dhe tretësirat e
bazave përmbajnë jone hidroksid;
 tregon që pH përdoret për të matur aciditetin dhe alkalinitetin  relativ;
 përshkruan asnjanësimin si bashkëveprim të acideve me baza për të formuar  kripë
dhe ujë;
 argumenton se  asnjanësimi mund të përgjithësohet si  bashkëveprim i joneve
hidrogjen me jonet hidroksid për të formuar ujin;
 përdor dhe shpjegon termat “i holluar” dhe “i përqendruar” që kanë të bëjnë me sasi
të substancave, si dhe “i dobët” dhe” i fortë” që kanë të bëjnë me shkallën e jonizimit
të acideve;
 tregon se përqendrimi i joneve hidrogjen rritet 10 herë, vlera e pH në një tretësirë ulet
1 herë , përshkruan neutralitetin, aciditetin dhe alkalinitetin si pasojë e përqendrimit
të joneve hidrogjen në vlerën numerike të pH;

Nxënësi:
 tregon interes për të mbledhur informacione për mbi ndikimin e ndryshimeve të pH
në shëndetin e njeriut si:
o ndryshimi i pH në gjak, në lëngjet e stomakut etj.,
o rëndësinë e kontrollit të aciditetit në tokë.

PLANIFIKIMI  TREMUJOR  PËR PERIUDHËN :  PRILL – QERSHOR
LËNDA: KIMI X
të komunikimit.
Përzgjedh dhe demonstron strategji të ndryshme  për zgjidhjen e një problemi duke
paraqitur rezultate të njëjta.
social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë
klase/shkolle apo jashtë saj).
ndaj personave, të cilët  nuk i respektojnë ato.

proces, apo problem dhe zbaton teknika të përshtatshme për zgjidhjen e këtij problemi.
Shkëmben informacionin shkencor dhe teknologjik, interpreton mesazhet shkencore dhe
teknologjike krijon dhe ndan mesazhe shkencore dhe teknologjike.

Nr.
Tema
tika
Temat mësimore
Situate e
parashikuar
e të nxënit
Metodologjia dhe
Vlerësimi Burimet
  Kap.VI Kimia sasiore (10 orë)
1
NDËRVEPRIMET
Analizat kimike dhe formulat Situate e të
nxënit është
në dorë të
mësuesit
bashkëvepruese,
‐Lexim përmbledhje  në
dyshe.
‐Përvijimi i koncepteve

hulumtimit
dhe jashtë klase
‐Studimi i rastit
Puna me projekte

‐Brain storming
‐VLD/VMLD
paraprakë
‐INSERT
‐Vlerësim për përdorimin e
terminologjisë shkencore
treguesish
kontrolli

(Vlerësim formues)
me gojë.
‐Vlerësimi i punës në grup.
‐Vlerësim mes nxënësish.
gjatë debateve në klasë.
shtëpisë.
‐Vetëvlerësim
treguesish.
plotë treguesish.
me shkrim.
Teksti i
nxënësit për
klasën e 10.
Materiale nga
internet.

Materiale nga
enciklopedi.
Revista
Tekst nga
fusha të tjera.

Slide/
materiale të
krijuara nga
mësuesit.

Modele të
detyrave nga
nxënësit
Mjete të
ndryshme
laboratorike

Lapustina
Letra me
Bashkëveprimi i copave të mermerit
me një acid
3 Moli dhe formula kimike
4 Moli dhe barazimet kimike
5 Ushtrime 1 Mund të jetë:
6 Llogaritjet me pjesëmarrjen e
gazeve

Ndikimi i ndryshimit të sasisë të një
substance bashkëvepruese
Material
filmik
8 Molet dhe kimia e tretësirave  Foto
9 Përsëritje   Material ne
power‐point
10 Ushtrime
11
DIVERSITETI
Kap. VII Planeti Tokë (8 orë)
Ciklet natyrore dhe burimet Shkrim i lire
12 Atmosfera, gazet e ajrit
Vlerësimi i sasisë së oksigjenit në ajër
Esse
14 Ndotja e atmosferës
15 Detet dhe lumenjtë Eksperiment
16 Korja e tokës

17
DIVERSITETI
Veprimtari praktike4
Zbërthimi termik i karbonatit të
kalciumit
Një pyetje? ‐D/D/M
‐Diagrami i Venit
‐Ese, shkrim i lire
‐Empatia
(vlerësim përmbledhës)
‐Test për një grup temash
të caktuara.
kohe të caktuar.
ngjyra,
plastelinë
Letër format
A4 18 Përsëritje  Një situate
nga jeta
19 Vlerësim portofoli  Veprimtari
Imagjinatë e
drejtuar 20 Test

Rezultatet e të nxënit  për  tremujorin e  tretë:  PRILL – QERSHOR
Stekiometria
 Ligji i ruajtjes së masës dhe interpretimi sasior i barazimeve kimike
 Moli. Vëllimi molar i gazeve
 Njehsime stekiometrike në lidhje me molin, masën, reaktantin kufizues, vëllimin e
gazeve.

Nxënësi:
 tregon dhe përdor ligjin e ruajtjes së masës;
 shpjegon shembuj të ndryshimeve të vëzhguara në masë në sisteme të hapura gjatë
një reaksioni kimik dhe i sqaron ato duke përdorur modelin e grimcave;
 llogarit masat e substancave të veçanta mbështetur në barazimet e reaksioneve kimike;
 tregon dhe përdor numrin e Avogadros dhe përkufizimin e molit;
 shpjegon si masa e një substance të dhënë është e lidhur me numrin e moleve të saj
dhe e anasjella;
 argumenton stekiometrinë e një barazimi lidhur me masat e reaktantëve dhe të
produkteve dhe shpjegon ndikimin e reaktantit kufizues të reaksionit;
 përdor barazimet kimike për të llogaritur masat e reaktantëve dhe të produkteve;
 shpjegon si masa e substancës së tretur dhe vëllimi i tretësit janë të lidhura me
përqendrimin e tretësirës;
 përshkruan lidhjen midis masës molare të gazeve dhe vëllimit të tyre dhe anasjelltas,
si dhe njehson vëllimet e gazeve që marrin pjesë në reaksione, duke përdorur
vëllimin molar të gazit në kushte normale temperature dhe trysnie (22.4 litër/mol);

Nxënësi:
 demonstron bashkëpunim dhe qëndrim etik gjatë punës në grup dhe diskutimeve

Përqendrimi i tretësirave

Nxënësi:
 përshkruan si përqendrimi i një tretësire në mol/litër është i lidhur me masën e
substancës së tretur dhe vëllimin e tretësirës;
 përshkruan lidhjen ndërmjet vëllimit të tretësirës së një substance me përqendrim të
njohur dhe vëllimit të tretësirës së një substance tjetër që bashkëveprojnë plotësisht me
njëra‐tjetrën;

Nxënësi:

Shkenca e tokës dhe atmosferës
 Përbërja dhe evoluimi i atmosferës që nga formimi i saj
 Dioksidi i karbonit dhe metani‐ gazet që shkaktojnë efektin serë
 Ndotësit atmosferik të zakonshëm dhe burimet e tyre
 Burimet ujore në tokë dhe përfitimi i ujit të pijshëm

Nxënësi:
 interpreton dhe përshkruan të dhënat që tregojnë si është krijuar atmosfera e pasur me
oksigjen;
 përshkruan efektin serë si pasojë e bashkëveprimit të rrezatimit me lëndën;
 vlerëson të dhënat për ndryshimet klimatike si pasojë e veprimtarisë njerëzore, duke
përfshirë rritjen e përqendrimit të dioksidit të karbonit në atmosferë si pasojë e djegies
së hidrokarbureve;
 përshkruan ndikimet e mundshme të rritjes së nivelit të dioksidit të karbonit dhe
metanit në ndryshimet klimatike dhe si këto ndikime mund të shmangen;
 përshkruan burimet kryesore të monoksidit të karbonit,dioksidit të squfurit, oksideve
të azotit në atmosferë dhe shpjegon pasojat që shkaktohen nga rritja e sasisë së këtyre
substancave;
 përshkruan metodat bazë për rritjen e përftimit të ujit të pijshëm duke zbatuar teknika
të pastrimit të tij, përfshirë trajtimin e mbetjeve, të ujërave nëntokësore dhe ujërave të
kripura.

Nxënësi:
 tregon interes për të mbledhur informacione
o mbi rëndësinë e atmosferës,
o shtresës së ozonit në tokë;
 argumenton  teknika të përshtatshme të  trajtimit të  ujit të pijshëm.

MODEL DITARI Nr. 1
FUSHA: Shkencat e natyrës LËNDA: Kimi Shkalla: 5 Klasa:  X
TEMA MËSIMORE:  Gjendjet e lëndës dhe ndryshimet fizike që pësojnë ato
SITUATA E TË NXËNIT
“Bota jonë”
Në video‐projektor  prezantohet një material filmik mbi planetin Tokë, malet, fushat
dhe lumenjtë që e përbëjnë atë, si janë të ndërtuar ato, si kanë ndryshuar ato në vite e
shekuj.
https://sites.google.com/site/meesimeinteraktivengakimia/home/1‐gjendjet e lëndës
REZULTATET E TË NXËNIT TË KOMPETENCAVE TË FUSHËS
SIPAS TEMËS MËSIMORE:
Dallon  tri gjendjet e lëndës në objekte të ndryshme.
Jep të dhëna mbi shumëllojshmërinë e tyre.
Përshkruan vetitë dhe strukturën dalluese të lëndëve në gjendje
të ngurtë, të lëngët dhe të gaztë.
Përcakton kushtet në të cilat një lëndë shndërrohet nga njëra
formë në tjetrën.
Përshkruan ndryshimet e gjendjes  bazuar  në dukuritë e shkrirjes,
vlimit, avullimit, ngrirjes, kondensimit dhe sublimimit.
Ndërton dhe regjistron të dhënat në  një diagram.
Fiton aftësi për të grupuar dhe shndërruar lëndë të ndryshme
në kushte të zakonshme ose laboratorike.
FJALËT KYÇE
Lëndë
Gjendje e ngurtë
Gjendje e lëngët
Gjendje e gaztë
Ndryshim fizik
Shkrirja, ngrirja,
vlimi, avullimi
kondensimi dhe
sublimimi
BURIMET :
teksti i kimisë, klasa X;
foto të ndryshme  të lëndëve në gjendje të
ndryshme;
informacion nga interneti, dokumentar;
video –projektor, CD;
fletë formati.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
fizikën,
gjeografinë,
mjedisin,
gjuhën dhe komunikimin,
TIK‐un.
METODOLOGJIA DHE VEPRIMTARITË E NXËNËSVE
Veprimet në situatë:
I) Përmbledhje e strukturuar
Mësuesi:
Prezanton rezultatet e të nxënit dhe propozon situatën e  të nxënit, në përmbushje të
interesave të nxënësit.
Siguron burimet e domosdoshme për fillimin e orës së mësimit.
Verifikon përzgjedhjen dhe kuptimin nga nxënësit të situatës dhe të rezultateve të të nxënit.

Kërkon  vëmendje gjatë paraqitjes së situatës së të nxënit.
Insiston në faktin se është një temë e rëndësishme dhe  duhet shumë kujdes nga ana e tyre.
Kërkon bashkëpunim në grup, përgjegjësi maksimale dhe prezantim sa më të saktë të
gjetjeve të tyre.
II)  Mendo /shkëmbe mendim /puno në grup
Ndahet klasa në grupe me katër ose pesë nxënës ( mund të punojnë dhe në dyshe ).
Ndërkohë materiali filmik përsëritet herë pas here dhe i jep mundësi nxënësve  të
hulumtojnë dhe të vëzhgojnë më me kujdes burimin kryesor të informacionit.
Nga secili grup kërkohet që duke shfrytëzuar edhe burimet e tjera  (tekstin, videon,
informacionet nga interneti apo edhe dijet e marra në vite të konkludojnë mbi:
 materien,
 shumëllojshmërinë e saj,
 gjendjet në të cilat ajo ekziston,
 shndërrimet  që pëson ajo.
Për grupe të ndryshme janë përgatitur fleta pune të ndryshme.
Fleta e punës nr 1: lënda dhe gjendjet e saj.
Fleta e punës nr 1: veçoritë dhe tiparet për secilën gjendje të lëndës.
Fleta e punës nr 1: proceset që shoqërojnë ndryshimin e lëndës dhe kushtet në të
cilat realizohen këto ndryshime.
III ) Përvijimi i koncepteve
Ç’përfaqëson për ju lënda dhe në sa forma e gjejmë atë?

Fleta nr. 1



Cilat janë veçoritë fizike për secilën gjendje të lëndës ?
Gjëndja e ngurtë Gjendja e lëngët Gjendja  e gaztë
‐ Zë një vëllim të
caktuar
‐ Dendësi të lartë
‐ Ka formë të caktuar
‐ Nuk rrjedh
‐ Zë një vëllim të caktuar
‐ Dendësi mesatare
‐ Nuk ka formë, merr formën
e enës ku hidhet
‐ Rrjedh me lehtësi
‐ Nuk ka një vëllim të
caktuar
‐ Dendësi e vogël
‐ Nuk ka formë , merr
formën e enës
‐ Rrjedh me lehtësi

Lënda : Pjesë përbërëse e substancave dhe materialeve në  Univers.
o Ka masë
o Zë një vëllim të caktuar



ngurtë:
mal, shkëmb,
metal, dru....
gaztë:
avuj uji, gazet e
djegies, smogu....
lëngët:
ujë, lumenj,
llavë...
Fleta nr. 2

A e ndryshon gjendjen fizike lënda?
Cilat janë këto ndryshime?
Cilat janë kushtet në të cilat ndodhin këto ndryshime?
Ç’përfaqëson pika e shkrirjes, e ngrirjes, e vlimit , e kondensimit ?
Fleta nr. 3 i jep përgjigje këtyre pyetjeve :
Ndryshimet në gjendjen fizike të substancave

Ndryshojnë vëllimin dhe gjendjen e lëndës
shkriria & ngrirja sublimimi vlimi
avullimi &
kondensimi
‐ p.sh: temperatura në të cilën
një substancë kalon nga
gjendja e ngurtë në të lëngët
‐ p.ng. temperatura në të cilën
një substancë kalon nga
gjendja e lëngët në të ngurtë
‐ p.sh. dhe p.ng. është në vlerë
të njëjtë për të njëjtën
substancë dhe e matur në
trysni konstante
‐ Kalimi i një
substance nga
gjendja e ngurtë
drejt e në gjendjen
e gaztë ose në të
kundërt nga
gjendja e gaztë
drejt e në të
ngurtën.
‐ p.v: temperatura në
të cilën një substancë
kalon nga gjendja e
lëngët në të gaztë
‐ Sa më  e ulët të
jetë pika e vlimit
të një substance aq
më volatile është
ajo.
‐ ndodhin në
mjedise të hapura
‐ ndodhin në
interval
temperaturash
‐ varen nga
sipërfaqja e
kontaktit
Vlerësimi i situatës
Situata quhet e realizuar kur nxënësit arrijnë të  zgjedhin formën dhe gjuhën e
përshtatshme për të përcjellë informacionin,  idetë në lidhje me lëndën , gjendjen dhe
shndërrimet e saj.
Detyrat dhe puna e pavarur:  Në varësi të klasës dhe nxënësve, mësuesi  vendos për pyetje
dhe detyra në shtëpi.
Ato mund të jenë:
 pyetje dhe detyra mbas  temës së mësimit ose në fund të kapitullit;
 pyetje dhe detyra të hartuara nga vetë mësuesi ;
 realizimi i veprimtarive praktike të ndryshme  që nuk janë trajtuar si tema mësimore
etj.

T (temperatura)
P (trysnia )

MODEL DITARI Nr. 2
TEMA MËSIMORE:  Substancat e pastra dhe përzierjet
“Bota jonë”
Para nxënësve paraqiten foto të substancave të ndryshme që tregojnë  substanca në
gjendje të pastër ose përzierje. Duke shfrytëzuar dijet dhe burimet e ndryshme  të
informacionit  nxënësi duhet të veçojë se cila substancë  është e pastër dhe cila përzierje
dhe të japë arsyet përkatëse pse realizon këtë  ndarje.
Koncepton drejt shprehjet substancë e pastër dhe përzierje.
Përshkruan  lloje të ndryshme substancash të pastra dhe
përzierjesh.
Tregon ndikimin e papastërtive në një substance të pastër.
Ndërton lakoren e ftohjes dhe të ngrohjes për një substance të
pastër dhe të papastër.
Bën dallimin midis aliazheve dhe tretësirave.
Diskuton mbi rolin e substancave të pastra dhe përzierjeve në
jetën e përditshme.
FJALËT KYÇE
Substancë e pastër
Përzierje
Lakore e ngrohjes
Lakore e ftohjes
Tretësirat
Aliazhe
BURIMET :
teksti i kimisë
foto të substancave të ndryshme
postera, diagrame të lakoreve të ftohjes dhe
ngrohjes
fleta formati A4
lapustina me ngjyra
ngjitëse
ndërkurrikulare:
fizikën,
mjedisin,
gjuhën dhe komunikimin,
TIK‐un.
I) Mendo/shkëmbe mendim / puno në dyshe
Mësuesi:
Prezanton rezultatet e të nxënit dhe propozon situatën e të nxënit në përmbushje të
interesave të nxënësit.
Kërkon  vëmendje gjatë paraqitjes së situatës së të nxënit.
Kërkon që nxënësit të organizohen në dyshe.
Çdo grup pajiset me fotot e përgatitura më parë.

Kërkohet nga secila dyshe të përcaktojë   se cila foto parqet një substancë të pastër
dhe cila një përzierje.
Përfaqësuesit e secilit grup vendosin në  mënyrë të organizuar në tabelë  fotot sipas
karakteristikave të tyre.
Secili përfaqësues tregon  pse fotoja përfaqëson për të një substancë të pastër apo
përzierje.
Substancë e pastër (vetëm një
përbërës)
Përzierje ( më shumë se një përbërës )
Fotot…..   Fotot…..

II ) Ditar dypjesësh
Mësuesi:
Secilës dyshe i jep  fletë pune të përgatitura  më parë.
Fleta e punës do të japë informacion të plotë mbi substancat e pastra dhe përzierjet
dhe do të ketë pamje të tillë.
Fleta nr. 1
Koncepti   Komenti
Substanca të pastra
Fleta nr. 2
Koncepti    Komenti
Përzierjet

Kërkon nga secila dyshe plotësimin e fletës së punës , duke shfrytëzuar të gjitha
burimet e informacionit si dhe fotot e paraqitura gjatë situatës së të nxënit. I jepet
mundësia nxënësve të lexojnë mësimin  për të bërë komentet e duhura në mënyrë
individuale ose në dyshe.
Lihet në dispozicion të tyre koha e duhur.
Vëzhgohet me kujdes puna e gjithsecilit.
Komentet e tyre lexohen dhe interpretohen nga nxënës të ndryshëm , më pas hidhen
në tabelën e mëposhtme së bashku me ndihmën e mësuesit.
Forma përfundimtare e fletëve të punës do të jetë:
Fleta nr. 1
Koncepti   Komenti
Substanca të
pastra
 Ka vetëm një përbërës.
 S’ka papastërti.
 Ka pikë shkrirje dhe vlimi të përcaktuar.
 Pika e shkrirjes dhe e vlimit të një substance ndihmon për të
përcaktuar gjendjen e lëndës.
 Prania e papastërtive në  një substancë:

o zvogëlon pikën e ngrirjes dhe shkrirjes
o rrit pikën e vlimit (p.sh. uji i detit )
o shkrirja, ngrirja apo vlimi ndodhin në interval temperaturash.
 Për substancat e pastra mund të ndërtojmë lakoret e ngrohjes apo
ftohjes.
 Lakoret tregojnë se kur shkrin një substancë e ngurtë apo vlon  një
lëng, temperatura qëndron e pandryshuar derisa mbaron i gjithë
procesi.
Shembuj substancash të pastra :
bakër , hekur, ujë i distiluar, alkool, amoniak, kripëra, acide, baza,
okside...

Fleta nr. 2
Koncepti   Komenti
Përzierje    Ka më shumë se një përbërës (ngurtë, lëngët, gaztë).
 Kanë papastërti.
 S’kanë pikë shkrirje apo vlimi të përcaktuar.
 Për përzierjet mund të ndërtojmë lakoret e ngrohjes apo ftohjes
gjithashtu.
 Lakoret tregojnë se kur shkrin një përzierje p.sh. dylli, procesi
nuk realizohet në një vlerë të vetme temperature.
 Përzierjet mund të jenë:
homogjene / një fazë / nuk dallohet me sy të lirë.
o tretësirat: tretës + substancë e tretur
o aliazhet :  bashkimi i metaleve në gjendje të shkrirë
heterogjene / faza të veçuara/dallohen me sy të lirë.
Shembuj përzierjesh :
kripë me ujë, alkool me ujë, sheqer me kafe, oriz me misër, rërë me
zhavorr, benzina me ujë, naftë  me benzen etj.

III) Organizues grafik
Ç’përfaqëson për ju lënda dhe në sa forma e gjejmë atë?
A e ndryshon gjendjen fizike lënda, cilat janë këto ndryshime?
Ç’janë substancat e pastra, po përzierjet ?
Si lidhen këto koncepte me njëra tjetrën  ?
Lihet koha e domosdoshme që  nxënësit në grupe të mbledhin të tëra konceptet në
një skemë grafike që mund të jetë e tillë:

Situata quhet e realizuar kur nxënësit punojnë sipas detyrave në grup dhe arrijnë të
zgjedhin formën dhe gjuhën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë në
lidhje substancat e pastra dhe jo të pastra
Detyrat dhe puna e pavarur:
Në varësi të klasës dhe nxënësve që mësuesi ka, vendos për pyetje dhe detyra në shtëpi.

MODEL DITARI Nr. 3
TEMA MËSIMORE:  Veprimtari praktike : Ndërtimi i lakores së ftohjes
“Në laborator”
Ftohja e ujit të pastër, ujit të deti dhe dyllit.
Shfaq aftësi në përdorimin e teknikave, aparateve dhe
materialeve në laborator.
Kryen me shumë kujdes të gjitha veprimtaritë.
Mban shënim vrojtimet, matjet dhe bën vlerësimet përkatëse.
Interpreton dhe vlerëson vrojtimet dhe të dhënat
eksperimentale.
Siguria
Pajisja e nxënësve
me syze gjatë
eksperimentit.
substanca jo të pastra
dy ose më shumë sub. të pastra
përzierje
substanca të pastra
nuk mund të ndahen më tej
kanë p.sh; p.vl; dhe p.ng të caktuar
substanca të thjeshta
metalet
jometalet
substanca të përbëra
acidet, bazat , kripërat ,oksidet
përzierje heterogjene
vaj dhe ujë përzierje homogjene
tretësirat dhe aliazhet
Lënda
substancë

Mjetet e punës:
gotë kimike (250 cm3)
gota kimike të vogla
2 provëza kronometër
2 termometra me përzierës (‐10 deri 1100C)
substanca A dhe B
ndërkurrikulare:
Gjuhën dhe komunikimin
TIK‐un
Matematikën
Fizikën
Mjedisin
I) Veprimet në situatë: Imagjinatë e drejtuar
Nxënësit organizohen në grupe pune.
Sigurojnë mjetet e domosdoshme për të filluar eksperimentin.
II) Trajtimi i situatës: Veprimtari në grup
 Në një gotë 250 cm3 ngrohni ujin për ta përdorur si banjëmari. Temperatura duhet të
jetë rreth 900C.
 Vendosni provëzat në banjëmari. Secila prej tyre ka mostrën e ngurtë brenda.
 Kur masa e ngurtë në provëza shkrin, vendosen termometra që zhyten në masën e shkrirë.
 Hiqni provëzat nga banjëmaria dhe i fusni të mbështeten në gotën bosh.
 Vrojtoni temperaturat çdo minutë deri sa temperatura të arrijë 400C. Mbani shënimet
përkatëse.
 Ndërtoni një grafik ku në boshtin e abshisave vendoset koha e leximit, ndërsa në
boshtin e ordinatave temperatura.
 Grupe të ndryshme mund të marrin në studim substanca të ndryshme
III ) Pyetje për diskutim : Marrëdhënie pyetje‐përgjigje
Mësuesi :
Si u ndjetë në këtë rol?
A patët vështirësi në përdorimin e mjeteve laboratorike?
A arritët në matje të sakta që në provën e parë?
A u përputhën njohuritë tuaja teorike me ato që ju arritët gjatë eksperimentit?
A patët vështirësi në ndërtimin e grafikut?
Vetëvlerësimi i situatës (si është ndërtuar grafiku )
Situata quhet e realizuar kur nxënësi realizon këto pika kontrolli:
Kujdes ! Për secilën nga pikat e mëposhtme mund të ndjekim një sistem vlerësimi.
 Nëse grafiku është ndërtuar vërtet mirë.                                          2 nota
Kërkoj nga nxënësit që të imagjinojnë sikur ndodhen në një laborator në ditën  e parë
të punës dhe nga shefi  u vihet detyrë të ndërtojnë lakoren e ftohjes për substanca të
ndryshme.

 Nëse janë bërë përpjekje dhe patën pjesërisht sukses.                      1 notë
 Nëse nuk u tentua të ndërtohej grafiku ose nuk u arrit.                    0 notë
Pikat e kontrollit   Nota
 Ndërton  grafikun me vizore dhe përdor tërë gjerësinë e lartësinë
e letrës milimetrike për ndërtimin e boshteve x dhe y.

 Përdor shkallën e duhur për boshtet x dhe y.
 Emërton  të dy boshtet dhe vendos  njësitë në mënyrë korrekte.
 Vendos  në grafik çdo pikë eksperimentale me precizon dhe me
korrektësi

 Për çdo pikë eksperimentale përdor një kryq ose një rreth të
vogël.

 Ndërton  një vijë të qartë, të vetme, duke kaluar sa më pranë
pikave.

 Mënjanon  pikat që duken se janë jo normale kur ndërtohet vija.
 Shuma e
pikëve
 12‐14  Shkëlqyeshëm!
 10‐11  Mirë!
 7‐9      Fillim i mirë por keni nevojë të përmirësoheni pak.
 5‐6      Mjaftueshëm. Provoni të ndërtoni të njëjtin grafik duke përdorur një fletë te re
milimetrike.
 1‐4      Mjaft keq! Lexoni përsëri kriteret dhe provoni të ndërtoni të njëjtin grafik.

MODEL DITARI Nr. 4
TEMA MËSIMORE:  Ndarja dhe pastrimi i substancave
’’Një pasdite çaji ’’
Rajna ka ftuar shoqen e vet Yllkën për të pirë  një çaj së bashku në shtëpinë e saj. Pasi
flasin dhe diskutojnë me njëra tjetrën, Rajna merr çajnikun dhe i servir asaj  çajin duke
e kaluar përmes një kulluese ngjyrë ari. Në bisedë e sipër nuk vënë re që  Hana dhe
Emilia, dy vajzat e tyre kanë përzier gjithçka në dollapin e ushqimeve, miellin me
orizin, ujin me vajin, ujin me uthullën etj. A do mundet Rajna të veçojë këta përbërës
nga njëri tjetri në përzierje? Si?

Sqaron  idenë se ndryshimi i vetive fizike tek substancat e
ndryshme është një mundësi për t’i ndarë ato nga njëra‐tjetra.
Përshkruan  proceset e filtrimit, kristalizimit, distilimit të
thjeshtë dhe distilimit të thyesuar.
Shpjegon dhe jep shembuj mbi proceset e filtrimit, kristalizimit,
distilimit të thjeshtë dhe distilimit të thyesuar.
Ilustron brenda mundësive një ose disa nga proceset e ndarjes
dhe pastrimit të substancave.
FJALËT KYÇE
Filtrimi
Centrifugimi
Dekantimi
Kristalizimi
Distilimi i thjeshtë
Distilimi i thyesuar
Kromatografia
BURIMET :
Teksti i kimisë.
‘Tekst i përgatitur’
Përzierje të ndryshme
Mjete të ndryshme laboratorike
Video –projektor
ndërkurrikulare:
Fizikën
TIK‐un
Shkencat shoqërore
I) Diskutojmë së bashku
Nxënësit punojnë në grupe dhe fillimisht mundohen t’i përgjigjen pyetjeve:
Çfarë të dhënash na jep situata?
Çfarë duhet të gjejmë për të zgjidhur këtë situatë?
Nxënësit diskutojnë  në lidhje me situatën dhe  evidentojnë  konceptet kimike të
njohura dhe të panjohura deri  tani.
Përpara tyre shtrohet pyetja:
Si mund të ndahen dhe pastrohen substancat nga njëra‐tjetra në një përzierje ?
Trajtimi i mëtejshëm i situatës
II) Veprimtari e drejtuar
Në vazhdim të  analizës për situatën e të nxënit, mësuesi prezanton  rezultatet e të
nxënit  në përmbushje të interesave të nxënësit për temën “Ndarja dhe pastrimi i
substancave”.
Nxënësit organizohen në grupe.
Çdo grup ka në tavolinën e punës enë me përzierje të ndryshme.
Mbi faqet e enës janë vendosur etiketa që tregojnë përbërësit e çdo përzierje.
 Kripë dhe rërë
 Vaj me ujë
 Pluhur hekuri dhe tallash druri
 Pluhur hekuri me ujë

 Kripë dhe ujë
 Vaj me naftë dhe alkool
 Rërë me alkool
Duke shfrytëzuar mjetet laboratorike mbi tavolinat e punës si dhe tekstin mësimor
ata përpiqen të veçojnë përbërësit në këto përzierje.
Pas disa përpjekjeve  ata do të mund të  gjejnë disa metoda praktike për  ndarjen e
substancave.
Të gjitha të dhënat që merren nga eksperimenti hidhen në tabelën përkatëse.

Kripë dhe
rërë
Vaj me ujë
Pluhur hekuri
dhe tallash
druri
Pluhur
hekuri me
ujë
Kripë dhe
ujë
Vaj me
naftë dhe
alkool
Rërë me
alkool
Shtojmë
ujë.
Filtrojmë
Lihet
përzierja në
qetësi
Përdorim një
elektromagnet
Filtrim
Avullim.
Kristalizim
Nuk
mundën
Filtrim
Kripa tretet
në ujë
Kanë
dendësi të
ndryshme
Hekuri ka veti
magnetike
Hekuri nuk
tretet në ujë
Kripa tretet
në ujë
Lëngjet
kanë pika
vlimi të
ndryshme
Rëra nuk
tretet në
alkool
Konkluzion !  Për të zgjedhur metodën e duhur për ndarjen e një përzierjeje duhet të dimë:
 Llojin e përzierjes.
 Substancën për të cilën ne jemi të interesuar në përzierje.
III )  Hartë koncepti
Nxënësit në punë në grup shfrytëzojnë  të gjitha  informacionet e marra deri në këtë
moment.
Synimi i tyre është të japin informacionin e duhur  për ndarjen e përzierjeve.
Analizojnë të dhënat që morën  nga eksperimentet e bëra më parë.
Përshkruajnë kë përzierje mundën të ndanin dhe kë jo.
Të gjitha të dhënat e marra i hedhin në  letër në formën e një ‘harte koncepti’
Synojnë që në këtë tabelë të hedhin llojin e përzierjeve dhe mënyrat e ndarjes së tyre.
Në fund të punës tabela mund të ketë një pamje të tillë:

Përzierje   Metoda e ndarjes
1. sub. e ngurtë + sub. e ngurtë
 kripë dhe rërë
 pluhur hekuri dhe
tallash druri
 rërë me ar
 jod me  brom
Bazohen në vetitë fizike të substancave
 Tretja në ujë
 Vetitë magnetike
 Densiteti
 Sublimimi

2.  sub e ngurtë + lëng
 Pezulli
Bazohen në faktin që sub. e ngurtë është e patretshme
 Dekantimi
 Filtrimi
 Centrifugimi
3. lëng + lëng Bazohen në faktin që janë të  patretshme te njëra‐tjetra.
 Dekantim
 Hinkë ndarëse
4.   sub e ngurtë e tretshme në
lëng
Bazohen në faktin që janë të tretshme te njëra‐tjetra.
 Avullimi          veçohet sub. e ngurtë
 Kristalizimi
 Distilimi ‐ veçohet  lëngu sepse ka pikë vlimi
më të ulët se sub. e ngurtë
5. dy (ose më shumë) lëngje të
përzier bashkë.
Bazohen në vlerat e ndryshme të pikave të vlimit të
lëngjeve. Lëngu me pikë vlimi më të ulët (më volatil),
distilon i pari
 Distilimi i fraksionuar
6. tretësirë e dy (ose më
shumë)  sub. të ngurta në lëng
Bazohen në faktin që janë të  patretshme te njëra‐tjetra.
 Kromatografia
 Tregon praninë e substancave të ngurta në
lëng (ndotja)
Vlerësimi i situatës Situata quhet e realizuar kur:
 nxënësit punojnë sipas detyrave në grup
 arrijnë të përdorin saktë mjetet laboratorike
 i japin përgjigje të gjitha pyetjeve që u shfaqën në situatën fillestare
Detyrat dhe puna e pavarur
Në varësi të klasës dhe nxënësve që mësuesi ka, vendos për pyetje dhe detyra në shtëpi:
Ato mund të jenë:
 pyetje dhe detyra pas  temës së mësimit ose në fund të kapitullit;
 pyetje dhe detyra të hartuara nga vetë mësuesi;
 realizimi i veprimtarive praktike të ndryshme  që nuk janë trajtuar si tema
mësimore etj.

MODEL DITARI Nr. 5
TEMA MËSIMORE:  Veprimtari praktike : Distilimi i përzierjeve
’’Në laborator’’
Në videoprojektor jepet një material filmik që tregon se si disa studentë po punojnë me
distilimin e përzierjeve të ndryshme
Tregon  aftësi në përdorimin e teknikave, aparateve dhe
materialeve.
Realizon  me shumë kujdes të gjitha veprimtaritë.
Vrojton me kujdes të gjithë ecurinë e eksperimentit.
Analizon dhe arrin në konkluzione.
Siguria
Pajisja e
nxënësve me
syze gjatë
eksperimentit.
BURIMET :
mbajtëse dhe pjatë me shumë gropëza
llambë me alkool
kokë distilimi termometër
enë reaksioni dhe ngrohëse përzierje bojë/ujë
tub distilimi dhe sfera të vogla qelqi
vaj silikon
gotë kimike për mbledhjen e distilatit
lëndë djegëse, etanol
granula që hidhen në fundin e enës vluese
ndërkurrikulare:
TIK‐un
Matematikën
Fizikën
I )Parashikimi nga termat paraprakë
Mësuesi:
Synon  që në këtë fazë të ngacmojë imagjinatën e nxënësve  dhe të fillojnë sa më
këndshëm veprimtarinë praktike.
I jep  nxënësve disa fjalë dhe kërkon  prej tyre që të hedhin në letër  një tregim,
paragraf, ide  ku të  përdorin këto shprehje.
I jep nxënësve kohën e duhur për të paraqitur shkrimin e tyre
Fjalët e dhëna nga mësuesi mund të jenë:
 Përzierje
 Laborant i ri
 Incident

 Eksperiment
 Keqkuptim
Trajtimi i mëtejshëm i situatës
II ) Veprimtari në grup
Mësuesi:
Orienton nxënësit të organizohen në grupe
Merr informacionin e duhur nga nxënësit në lidhje me distilimin e thjeshtë dhe atë të
fraksionuar
Informon nxënësit se do të zhvillohen dy eksperimente:
1. Veçimi i tretësit nga tretësira me anë të distilimit të thjeshtë
2. Ndarja e një përzierje lëngjesh  me anë të distilimit të fraksionuar (lëngje me pika vlimi
të ndryshme )
Përzierja që do ndahet është:
 Bojë shkrimi dhe ujë.
Montojnë  aparatin si në figurë.
Mbushni gjysmën e enës së brendshme
me bojë dhe shtoni kokrriza vlimi.
Ena e jashtme e madhe mbushet me vaj
silikoni në mënyrë që niveli të mos jetë
më i lartë se niveli i pjesës së poshtme të
enës së brendshme. Shtohen disa
kokrriza për vlim.
Bashkoni të dy enët me kokën plastike që është e fiksuar tek mbajtësja.
Mbusheni tubin e distilimit me rruaza qelqi dhe bashkoni këtë me termometrin dhe
kokën.
Ngroheni enën e madhe duke përdorur llambën me alkool.
Situata quhet e realizuar kur:
• Nxënësi përdor me kujdes mjetet laboratorike
• Ndërton saktë aparatin e distilimit.
• Kryen me saktësi hap pas hapi të gjitha veprimet në eksperiment.
• Jep konkluzione të sakta në lidhje me eksperimentin.
Detyrat dhe puna e pavarur
 Përshkruani çfarë ndodhi kur ngrohët tretësirën e bojës.
 Sa i pastër është uji që ju prodhuat? Jepni sqarime.
 Tregoni çfarë do të shihni nëse uji në gotën kimike avullohet.
 Propozoni një mënyrë për ta bërë mostrën e ujit më të pastër.

MODEL DITARI Nr. 6
TEMA MËSIMORE:  Kromatografia
‘’Kromatografia – dokumentar ’’
https://sites.google.com/site/meesimeinteraktivengakimia/home/1‐kromatografia
Interpreton kromatografinë.
Tregon se kromatografia përfshin një fazë (substancë) të
palëvizshme dhe një fazë (substancë) të lëvizshme.
Përshkruan se ndarja e substancave  varet nga shpërndarja
ndërmjet dy fazave.
Sugjeron metodat kromatografike për të dalluar substancat e
pastra nga substancat e papastra.
Tregon  interes për të mbledhur informacione për rëndësinë
praktike jo vetëm të kromatografisë por edhe të  teknikave të
tjera.
FJALËT KYÇE
Kromatografi
Faktor i mbajtjes
BURIMET :
teksti i kimisë
përzierje të dy ose më shumë substancave të
ngurta në lëng
mjete të ndryshme laboratorike
video –projektor
CD
ndërkurrikulare:
TIK‐un
Matematikën
Fizikën
I) Përvijimi i të menduarit  ( harta e mendjes )
Mësuesi
Paraqet para tyre një dokumentar filmik që jep të dhëna për ’’Kromatografinë ’’.
Synon që nxënësit të ngacmojnë sa më shumë imagjinatën e tyre.
Kërkon një vëmendje absolute gjatë shikimit të dokumentarit.
Kërkon nga nxënësit që të munden të regjistrojnë sa më shumë informacion në
memorien e tyre.
Materiali jepet disa herë në mënyrë që nxënësit ta përpunojnë më mirë atë.
Nxënësit në këtë moment:
 mund të hartojnë pyetje drejt mësuesit

LIBËR MËSUESI --Kimia-10

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à LIBËR MËSUESI --Kimia-10

Similaire à LIBËR MËSUESI --Kimia-10 (20)

Plus de irena kotobelli

Plus de irena kotobelli (20)

LIBËR MËSUESI --Kimia-10