Αρχαϊκή εποχή, Β' Ελληνικός αποικισμός, Ιστορία Α΄Γυμνασίου, κεφάλαιο Δ.1

1. ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
O B’ EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ
Δημιουργός : Κέλλη Ειρήνη - kelliteacher.weebly.com

2. Από τον 8ο ως τον 6ο αιώνα, πολλές ελληνικές πόλεις ιδρύουν
αποικίες στα παράλια της Μεσογείου.
Οι περισσότερες αποικίες συγκεντρώνονται στην Προποντίδα, τον
Ελλήσποντο και τον Εύξεινο Πόντο, αλλά και στη Νότια Ιταλία και
Σικελία. Οι αποικίες στη Νότια Ιταλία ήταν τόσες ώστε να αποκαλείται
Μεγάλη Ελλάδα.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Β΄ ελληνικός αποικισμός.

5. Αίτια του Β’ Ελληνικού αποικισμού :
Οικονομικά - Η ανάγκη για περισσότερη καλλιεργήσιμη γη
- Η ανάγκη προμήθειας πρώτων υλών, κυρίως μετάλλων
Πολιτικά - Πολιτικές διαμάχες στη μητρόπολη >
(οι πολιτικοί αντίπαλοι των αρχόντων συχνά
υποχρεώνονταν να εγκαταλείψουν την πόλη)

6. Η ελληνική πόλη από όπου ξεκινούσαν οι άποικοι ονομαζόταν μητρόπολη.
Η νέα πόλη που ιδρυόταν ονομαζόταν αποικία.
Η διαδικασία ίδρυσης μιας αποικίας :
Η μητρόπολη αναλάμβανε την οργάνωση της αποικιακής αποστολής. Ιδιαίτερη
σημασία για την έκβαση της προσπάθειας δημιουργίας μιας αποικίας είχε η
επιτυχημένη επιλογή του τόπου εγκατάστασης.
Η νέα πατρίδα θα έπρεπε :
 να διαθέτει εύφορη γη για να μπορεί να συντηρήσει τους αποίκους αλλά και
 να βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και να διαθέτει λιμάνι, για να είναι εύκολη η
επικοινωνία τόσο με τη μητρόπολη όσο και με τον υπόλοιπο κόσμο
 να είναι σε οχυρωμένη θέση για να αντιμετωπίζουν πιθανή έχθρα των παλαιών
κατοίκων

7. Η Μασσαλία ήταν αποικία της Φώκαιας. Προσέξτε την εξαιρετική
γεωγραφική της θέση και το φυσικό της λιμάνι

8. Η διαδικασία προετοιμασίας και αναχώρησης μιας αποικιακής αποστολής.
Η μητρόπολη
 επέλεγε τον επικεφαλής της αποικιακής αποστολής που ονομαζόταν οικιστής
καθόριζε ποιοι θα γίνουν άποικοι
 προμήθευε και τα απαραίτητα μεταφορικά μέσα, δηλαδή τα πλοία που ήταν
απαραίτητα για το ταξίδι προς το νέο τόπο εγκατάστασης.
Η αναχώρηση των αποίκων γινόταν μετά από επίσημη τελετή. Οι άποικοι με
επικεφαλής τον οικιστή έπαιρναν από το βωμό της μητρόπολης το ιερό πυρ, που
συμβόλιζε το δεσμό της αποικίας με τη μητρόπολη. Κατόπιν, οι άποικοι
επιβιβάζονταν στα πλοία και άρχιζαν το ταξίδι του αποικισμού.

9. Σχέσεις αποικίας-μητρόπολης:
Οι αποικίες διατηρούσαν, συνήθως, στενούς δεσμούς με τις μητροπόλεις
τους. Οι άποικοι εφάρμοζαν και στην αποικία την κοινωνική και πολιτική
οργάνωση της μητρόπολης. Μάλιστα, προκειμένου να διατηρούν τους δεσμούς
τους με την πρώτη πατρίδα τους, οι άποικοι έστελναν πάντα αντιπροσώπους
στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές της μητρόπολης.
Επίσης, όταν μια από τις δύο πόλεις βρισκόταν σε κίνδυνο, η άλλη, συνήθως,
τη βοηθούσε είτε οικονομικά είτε στρατιωτικά.
Πάντως, σε πολιτικό επίπεδο, η αποικία ήταν τελείως ανεξάρτητη, μια
αυτόνομη και αυθύπαρκτη πόλη-κράτος.

10. Τα αποτελέσματα του β΄ ελληνικού αποικισμού
Οικονομικά αποτελέσματα
 Η ίδρυση ελληνικών αποικιών σε όλη τη Μεσόγειο δημιούργησε ένα
τεράστιο δίκτυο εμπορικών ανταλλαγών > θεαματική ανάπτυξη του
εμπορίου.
 Η ανάπτυξη του εμπορίου έφερε την αύξηση της ζήτησης βιοτεχνικών
προϊόντων κι αυτή με τη σειρά της προκάλεσε την ανάπτυξη της
βιοτεχνίας.
 Παράλληλα, η ανάγκη καθιέρωσης κοινά αποδεκτών μονάδων μέτρησης
της αξίας των εμπορευμάτων έφερε τη διάδοση του νομίσματος.
Πολιτιστικά αποτελέσματα
Οι Έλληνες άποικοι μετέφεραν, όπως ήταν αναμενόμενο, όλα ή
σχεδόν όλα τα στοιχεία του πολιτισμού τους στις αποικίες. Εκεί ήλθαν
σε επαφή με άλλους λαούς, επηρέασαν και επηρεάστηκαν. Π.χ. στην
αποικία Κύμη, οι Έλληνες άποικοι μετέδωσαν στους αυτόχθονες το
ελληνικό αλφάβητο το οποίο διαδόθηκε, στη συνέχεια, στους λαούς της
Ιταλίας.

11. Αττική μελανόμορφη κύλικα. Πολεμικό πειρατικό (;) πλοίο, δεξιά, επιτίθεται σε
εμπορικό πλοίο, αριστερά. 540-500 π.Χ. Το αγγείο βρίσκεται στο Βρεττανικό Μουσείο.

12. Eμφάνιση και διάδοση του νομίσματος
ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ
Οι Λυδοί έχουν παραπλήσια έθιμα με τους Έλληνες. Πρώτοι αυτοί, όσο ξέρουμε
από τους ανθρώπους, έκοψαν και έθεσαν σε κυκλοφορία νομίσματα σε χρυσό
και ασήμι, κι αυτοί πάλι πρώτοι έγιναν μεταπράτες.
Ηροδότου, Ιστορία, 1. 94 (μετ. Δ. Μαρωνίτη)
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο εφευρέτες του νομίσματος ήταν οι Λυδοί.
Σύμφωνα με τά αρχαιολογικά ευρήματα το νόμισμα εφευρέθηκε πράγματι στη
δυτική Μικρά Ασία, στα τέλη του 7ου με αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. Εμφανίζεται
σχεδόν ταυτόχρονα στη Λυδία και στην Ιωνία (Έφεσσος).
Τα πρώτα νομίσματα ήταν από ήλεκτρο, φυσικό κράμα χρυσού και αργύρου, που
βρισκόταν σε αφθονία στον ποταμό Πακτωλό.

13. Νόμισμα από ήλεκτρο, από τις
Σάρδεις της Λυδίας, 610 π.Χ.
Θεωρείται το πρώτο νόμισμα της
Ιστορίας.
Νόμισμα της Εφέσου από ήλεκτρο, με
παράσταση ελαφιού, 620-600 π.Χ.

14. Από τον 6ο αιώνα οι ελληνικές πόλεις κράτη αρχίζουν να κόβουν
νομίσματα. Πρώτα υιοθετούν αυτή την καινοτομία οι πόλεις που
ασχολούνται με το εμπόριο, ενώ στη συνέχεια η χρήση του νομίσματος
γενικεύεται.
Τα νομίσματα της κάθε πόλης απεικονίζουν ένα ξεχωριστό σήμα –
σύμβολο
Τα νομίσματα της Αίγινας έχουν
ως σύμβολο τη χελώνα

15. Τα νομίσματα της Αθήνας έχουν ως
σύμβολο την κουκουβάγια (γλαύκα)
Τα νομίσματα της Κορίνθου έχουν ως
σύμβολο τον Πήγασο

16. Κάθε πόλη είχε το νόμισμά της. Εδώ νομίσματα των ελληνικών πόλεων της Νοτίου Ιταλίας
και της Σικελίας