Ιστορία Β΄Γυμνασίου, Η βασιλεία του Μιχαήλ Γ΄και η αυγή της Νέας εποχής, κεφάλαιο Γ.Ι.3

1. ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ’ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ
Δημιουργός : Κέλλη Ειρήνη - kelliteacher.weebly.com

2. Ο Μιχαήλ Γ΄ (842-867) ήταν ο
τελευταίος αυτοκράτορας της
δυναστείας του Αμορίου.
Όταν ανέβηκε στο θρόνο, μετά το
θάνατο του πατέρα του Θεόφιλου, ήταν
μόλις 3 ετών. Ουσιαστικά κυβερνούσε η
μητέρα του Θεοδώρα ως το 856 που
ενηλικιώθηκε. Στη συνέχεια ο Μιχαήλ
άσκησε την εξουσία με τη βοήθεια του
θείου του, καίσαρα Βάρδα.
Με πρωτοβουλία της Θεοδώρας
έληξε το 843 η Εικονομαχία με την
επίσημη αναστήλωση των εικόνων.

3. O Βάρδας ήταν αδελφός της αυτοκράτειρας Θεοδώρας. Στις 26 Απριλίου του 862
στέφθηκε καίσαρας από τον Μιχαήλ Γ΄.
Θεωρείται εξαίρετος διαχειριστής των κρατικών υποθέσεων, συμβάλλοντας στην
εκλογή του Πατριάρχη Φώτιου Α΄ και στην αποστολή του Μεθόδιου στη Μεγάλη
Μοραβία. Οργάνωσε τη σχολή της Μαγναύρας, η οποία αποτέλεσε σταθμό για τη
βυζαντινή εκπαίδευση.
Δολοφονήθηκε το 866 από τον Βασίλειο, ευνοούμενο του Μιχαήλ και μετέπειτα
ιδρυτή της Μακεδονικής Δυναστείας, ο οποίος άλλωστε στη συνέχεια (867)
δολοφόνησε και τον Μιχαήλ Γ' και ανέβηκε ο ίδιος στο θρόνο.
Η δολοφονία του Βάρδα ενώπιον του Μιχαήλ. Σύνοψις Ιστοριών Ιωάννη Σκυλίτση, Κώδικας Μαδρίτης.

4. Η εποχή της βασιλείας του Μιχαήλ Γ’ είναι αξιοσημείωτη, όχι μόνο για
πολεμικά γεγονότα, όπως ήταν η προσπάθεια αντιμετώπισης της
επεκτατικότητας των Αράβων,
αλλά και για μια σειρά από πολιτιστικά επιτεύγματα:
 Την ίδρυση της Σχολής της Μαγναύρας, με πρωτοβουλία του καίσαρα Βάρδα
 Το ενδιαφέρον για τη συλλογή, την αντιγραφή και τη μελέτη αρχαίων
ελληνικών χειρογράφων, διαδικασία στην οποία πρωτοστατεί ο Φώτιος
 Την δημιουργία των ακριτικών δημοτικών τραγουδιών
Την ίδια εποχή επίσης, με πρωτοβουλία του Μιχαήλ, του Βάρδα και του
Φώτιου, ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος διέδοσαν τον χριστιανισμό στους Σλάβους
και τους Βούλγαρους και δημιούργησαν το σλαβικό αλφάβητο

5. Η σχολή της Μαγναύρας
Κατά τον 9ο αιώνα, στα χρόνια της βασιλείας του Μιχαήλ Γ', με πρωτοβουλία
του καίσαρα Βάρδα, το Πανδιδακτήριο, ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα που ήδη
λειτουργούσε στην Κωνσταντινούπολη, εγκαταστάθηκε στον περίβολο του
παλατιού, στη Μαγναύρα, αναφερόμενο και ως Πανδιδακτήριο της Μαγναύρας.
Η σχολή γνώρισε την εποχή εκείνη ιδιαίτερη άνθηση, κάτω από τη διεύθυνση του
Λέοντος του Μαθηματικού ή Φιλοσόφου (790 - 869). Ο Λέων ο
δίδασκε φιλοσοφία, ενώ άλλοι λόγιοι δίδασκαν μαθηματικά, αστρονομία και
γραμματική.

6. Μάθημα στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης

7. Ενδιαφέρον για τους αρχαίους έλληνες συγγραφείς
 Οι λόγιοι αρχίζουν να συλλέγουν, να μελετούν και να αντιγράφουν
χειρόγραφα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων.
 Στην διαδικασία αυτή πρωτοστάτησαν τα μοναστήρια.
Ανάμεσά τους ξεχώριζε η Μονή Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη, το
σημαντικότερο κέντρο αντιγραφής χειρογράφων της εποχής.
 Στη Μονή Στουδίου επινοήθηκε τον 9ο αιώνα μια νέα,
μικρογράμματη γραφή της Ελληνικής γλώσσας, στη θέση της
κεφαλαιογράμματης που χρησιμοποιείτο μέχρι τότε. Η σύγχρονη ελληνική
γραφή προέρχεται από την τυπογραφική τυποποίηση της
μικρογράμματης του 9ου αι., σε συνδυασμό με τα κεφαλαία της
αρχαιότερης μεγαλογράμματης.

8. Απεικονίσεις αντιγραφέων σε Βυζαντινά χειρόγραφα

9. H εξέλιξη της γραφής στα
βυζαντινά χειρόγραφα

10. Σημαντικότατη πνευματική προσωπικότητα της
εποχής ήταν ο Φώτιος, λόγιος, που στη συνέχεια
αναγορεύτηκε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
και θεωρείται άγιος της ορθόδοξης εκκλησίας.
Μελέτησε συστηματικά τους αρχαίους έλληνες
συγγραφείς. Τα κυριότερα έργα του είναι το Λεξικό
και η Μυριόβιβλος. Έγραψε επίσης ομιλίες και
θεολογικά έργα.
Η Βιβλιοθήκη ή Μυριόβιβλος είναι ένα έργο που
αποτελείται από 280 κεφάλαια.
Το έργο αναφέρεται σε βιβλία αρχαίων
συγγραφέων λιγότερο γνωστά, τα οποία ο Φώτιος
διάβασε και έγραψε περίληψη και κριτική για το
καθένα.
Η σημασία του έργου έγκειται στο γεγονός
ότι διασώζει το περιεχόμενο έργων και ονόματα
συγγραφέων τα οποία σήμερα έχουν χαθεί.
Μεταγενέστερη έκδοση της
«Βιβλιοθήκης» του Φωτίου

11. Ο Πατριάρχης Φώτιος ένθρονος διδάσκει. (Μικρογραφία από
χειρόγραφο, Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη).

12. Αραβικοί πόλεμοι
Στο α’ μισό του 9ου αιώνα, πριν από τη βασιλεία του Μιχαήλ Γ’, το Βυζάντιο
δέχτηκε δύο μεγάλα στρατιωτικά πλήγματα από τους Άραβες :
 Την απώλεια της Κρήτης που κατακτήθηκε από Άραβες πειρατές (824-827)
 Τις Αραβικές επιδρομές και κατακτήσεις σε Μικρασιατικά εδάφη, με
αποκορύφωμα την άλωση του Αμορίου (838)

13. Η κατάκτηση της Κρήτης από τους Άραβες
Στα χρόνια του Μιχαήλ Β' Άραβες της
Ανδαλουσίας κατέφυγαν στην Αίγυπτο και
από εκεί με πειρατικές επιδρομές
κατέκτησαν την Κρήτη στο διάστημα μεταξύ
824 και 827. Με ορμητήριο την Κρήτη
επιχειρούσαν πειρατικές επιδρομές σε όλο
το Αιγαίο.

14. Η άλωση του Αμορίου
Αναπαράσταση του Βυζαντινού Αμορίου με βάση τις ανασκαφές

15. Η Άλωση του Αμορίου από τους Άραβες, το 838, ήταν σημαντικό
πλήγμα για τους Βυζαντινούς, επειδή το Αμόριο
 Ήταν το σημαντικότερο οχυρό φρούριο της Μικράς Ασίας
 Ἠταν η γενέτειρα της δυναστείας αυτοκρατόρων που κυβερνούσε

17. Στα χρόνια του Μιχαήλ Γ’ αρχίζει η αντεπίθεση των Βυζαντινών,
που ανακτούν το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας. Η
σημαντικότερη νίκη των Βυζαντινών σημειώθηκε το 863, στον
ποταμό Λαλακάοντα, ενάντια στον εμίρη της Μελιτηνής.

18. Η γέννηση των ακριτικών τραγουδιών
Τα ακριτικά τραγούδια :
 Δημιουργήθηκαν στη Μικρά Ασία
 Υμνούσαν τα κατορθώματα των ακριτών, δηλαδή των πολεμιστών
που υπερασπίζονταν τα σύνορα του Βυζαντίου ενάντια στους Άραβες
 Είχαν χαρακτήρα ηρωϊκό
 Ἠταν λαϊκά δημιουργήματα, τα έψαλλαν τραγουδιστές που
περιφέρονταν στη Μικρά Ασία και διατηρήθηκαν μέσα από την
προφορική παράδοση
Σημαντικοί ήρωες των ακριτικών τραγουδιών είναι ο Διγενής
Ακρίτας και ο Αρμούρης