2. ATMSFERAREN AIREAREN KOMPOSIZIOA
OXIGENOA 21 %
NITROGENOA 78 %
ARGON
0,93 %
CO2
0,O35%
BESTE BATZUK
BESTE BATZUK
-NE (0,0018 % )
-HE (0,0005 %)
-XE (0,000009 %)
O (O,OOOOO4 % ) HIDROGENO (0,00006 %)
CH (O,OOO17 % ) KLOROFLUOROKARBO-
N O (O,OOOO3 % ) NATOAK (0,000003 % )
3
4
2
3. Osagaiak (ugarienak)
OXIGENOA ( O ): Atmosferaren bigarren
elementu ugariena. Bere simboloa O da eta zenbaki
atomikoa 8. Oso importantea da izaki bizidunen ziklo
energetikoan.
NITROGENOA ( N ): Atmosferaren elementurik
ugariena.Bere somboloa N da eta zenbaki atomikoa 7.
Batzuetan azoe ( Az ) deitzen zaio.
ARGON ( AR ): Hirugarren gas noblea. Simboloa
Ar da eta zenbaki atomikoa 18. Ez du erreakziorik
izaten. Izena grekoz “αργος” (inaktiboa) da.
CARBONO DIOXODOA ( CO ): Molekula
bakoitza bi oxigeno atomoz eta karbono atomo batez
osatuta. Lewis estrukturan horrela da: 0=c=o
OO C
4. ATMOSFERAREN EGITURA
Troposfera: lurraren azala
ukitzen duen atmosferaren
geruza. Atmosferaren oxigeno
eta ur-lurrun gehiena du.
Stratosfera: atmosferaren
geruza garrantzitsua. amaieran
ozono geruza dago.
mesosfera: atmosferaren
hirugarren geruza. Aireren
masaren 0,1 % bakarrik du.bertan
meteoritoak daude.
Ionosfera: ere termosfera
bezala ezagutzen da. Karga
elektrikoa duten partikula asko
osatuta
Exosfera: atmosferaren azken
geruza.Grabitateari esker, bertan
gasak ihes egin al duten geruza
bakarra da.
12 km
60 km
100 km
500 km
exosfera
ionosfera
troposfera
stratosfera
mesosfera
5. Atmosferaren jatorria
Sumendi- jarduera bati esker.Duela 4500 urte Lurra nukleo
inkandescente urtu baten bidez zegoen osatuta eta nukleo hori
sumendia botatako gasez inguratuta, baina gero askatu ziren
izarrarteko espazioan. Orduan planeta hozten hasi eta
kontinenteak eta itsasoak sortu ziren, baita atmosfera ere,
sumendi jarduera hori batatako gasak lurzoruan pilatzean.
6.
7. MAPAK:
Mapa meteorolikoak:
Antizikloia: gune horiek bereizteko, ingurukoa baino presio
atmosferiko handiagoko eremuei.
Depresioak: gune horiek bereizteko, ingurukoa baino presio
txikiagoko eremuei.
Mapa adierazgarriak:
Eguraldi-iragarpenak:temperatura,prezipitaioa,airearen
hezetasuna eta hodeiak
9. Termometroa: temperatura neurtzeko balio du
Barometroa: presio atmosferikoa neurtzeko balio du
Anemometroa: aizearen abiadura neurtzeko balio du
Plubiometroa: prezipitazioa metro kuadratuan neutzeb ditu
Higrometroa: airearen hezetasuna neurtzen du
Haize-orratza: aizearen noranzkoa adierazten du
11. ZER DA?
Presio atmosferikoa lurzoruan aireak duen indarra atmosferaren
barruan dauden gorputzen gainean egiten duen presioa da.
HISTORIA:
Presioa neurtzeko lehendabiziko zientzialaria Galileo bazen ere, ez
zuen kasurik egin. Horrexegatik, 1643an, Evangelista Torricellik
Merkurioz bete zuen tutu bat presioa neurtzeko. Bere ikerketak
bukatu ezin zituenez, Pacalek jarraitu zuen
12. HEZETASUNA
Lurruntzea: isaso eta ozeanoko, ur kontinentalekoa eta
lurzoru hezekoa
Izaki bizidunen jarduera: landareen
izerditzea eta a animaliek arnastean
kanporatutako ur lurruna
HODEIAK
Ihintza: hezetasuna airearen araginpean dauden gauzetan
kondentsatzen bada
Motak: Zirruak , Altostrauak, Kumuluak, Ninbostratiak
13. Euria: aireak hezetasun handia badu, eta hoztu egiten
bada, euria sortzen da. Kondentzatzean auria pisu
handia hartzen du eta erortzen da.
Elurra: atmosfera zero azpiko temperaturan badago ur-
lurruna izozten da eta elurra sortzen da.
Txingorra: ura izostean, buztiz eta izoztean berriro
txingorra sortzen da eta geiegi pisatzen duenez erortzen
da
15. Zirruak: hodei garai zuriak dira, zuntz ixurakoak, eta ia
zeru osoa estaltzen dute.
Altostratuak: hodei lauak dira , zerrenda luze paraleloen
ixurakoak, eta zeru osoa estaltzen dute.
Kumuluak: kotoi itxurako hodei trinkoak dira. Goiko aldea
distiratsua izaten dute; behekoa berriz, iluna .
Ninbostratuak: itxura lausoko geruza grisaxka erazten
dituzte, prezipitazioen ondorioz.