5. Voor u ligt mijn ‘Portfolio 2011’. Naast ontwerpprojecten bevat
mijn portfolio de resultaten van andere vakken die ik gevolgd
heb gedurende mijn master architectuur aan de Technische
Universiteit Delft. Ook zijn mijn ontwikkelingen als stagiaire van
een tweetal bureaus vastgelegd.
Mijn fascinatie voor architectuur uit zich naast het ontwerpen
in geschreven teksten en fotografie. Tijdens stedentrips zoek ik
de meest spraakmakende architectuur op om deze uitgebreid
vast te leggen op de gevoelige plaat. Met genoegen schrijf ik
sfeerverslagen van mijn reizen, die ik op mijn blog publiceer.
Voor de meest actuele versie van mijn portfolio kunt u de
volgende website raadplegen: www.portfoliojeroen.tk
ir. Jeroen van Rijsbergen
5
6. Afstudeerproject SE_QUEN_TIES
Locatieanalyse Ontwerpstrategie
De Duitse hoofdstad Berlijn is door de leerstoel Dwelling De locatie Tacheles wordt gedomineerd door zgn. brandmuren,
aangewezen als context voor het afstuderen om een blinde gevels van bestaande gebouwen. Deze muren worden als
woningbouwproject te realiseren. Tacheles is de naam van canvas gebruikt door de kunstenaars voor hun creatieve uitingen.
deze karakteristieke locatie en is gelegen in het hart van In de strategie die ik voor Tacheles heb ontwikkeld, blijven deze
de stad. Voor de oorlog bestond hier een winkelpassage muren onaangetast en worden er in de avonduren films op
die uitkwam op de Friedrichstraße. Na een bombardement geprojecteerd. Alle afzonderlijke woningen zijn georiënteerd
resteert nu nog een toegangspoort. Toen in 1989 na de val op de brandmuren en kijken uit op de geprojecteerde films;
van de muur de laatste overblijfselen met sloop werden de gevels aan de binnenhoven zijn daarom voorzien van luxe
bedreigd, stak een aantal krakers hier een stokje voor. filmbalkons, die ook in wintertijden gebruikt kunnen worden.
Hierdoor is een karakteristiek kunstenaarsbolwerk ontstaan. Het ontwerpconcept dat is ontstaan uit de locatieanalyse draagt
Tacheles is tot op de dag van vandaag een toeristische de naam mise en scene. Deze term uit de filmindustrie stelt
trekpleister die het oude DDR-gevoel laat herleven. Hoewel dat lange filmopname en frequente camerabeweging goede
de commercie zijn intrede heeft gedaan, is de nostalgische filmkwaliteit oplevert.
sfeer nog steeds merkbaar.
6
7. Stedenbouwkundige opbouw
De mise en scene is ingezet om de locatie te structureren.
Er is een continue route gerealiseerd die de verschillende
binnenhoven met elkaar verbindt. Deze structuur van
binnenpleinen vormt een overgang van de publieke straatzijde
naar meer private filmhoven en vormt een transformatie van de
voor Berlijn zo kenmerkende hovenstructuur. Het binnengebied
is opgedeeld in verschillende sequenties, wat de doorloop tussen
de binnenhoven bevordert. Hierdoor wordt een gevoel van
veiligheid gecreëerd dat de leefbaarheid en woonkwaliteit ten
goede komt.
7
8. Woningtypologie
De woning is een afspiegeling van de mise en scene en is
georganiseerd rondom een continue ruimte. Door het
verschuiven van volumes is een splitlevelconfiguratie ontstaan.
Verschil in dimensionering zorgt voor een flexibel indeelbare
ruimte. De structuur van de woning wordt gesymboliseerd door
een chromosoom, waarvan de uiteinden en het middendeel
polyvalente ruimtes vormen.
De splitlevelconfiguratie en schakeling van volumes zorgt ervoor
dat ruimtes vrij indeelbaar worden. Installatieschachten zijn
centraal in de middenzones aangebracht en versterken hierdoor
de flexibiliteit. Zoals het DNA van chromosomen onderling van
elkaar verschilt, zo verschillen de verblijfsruimten van de woning
van elkaar. Hiermee kan de bewoner zijn woning naar eigen
voorkeur indelen.
De voorgevel heeft een duaal karakter; verdiepingshoge kozijnen
worden afgewisseld met kleine kozijnen, zodat de ruimte zowel
als atelier als woonkamer kan fungeren.
Flexibiliteit
Door zijn S-vormige structuur loopt de woning over drie
verdiepingen door. Hierdoor grenst deze aan twee corridors,
wat de woning een dubbele ontsluiting geeft. De onderste
entree fungeert als publiek en wordt benut voor bezoekers. De
bovenste entreezone is flexibel in te delen als verlengde van
de binnenruimte of als private buitenruimte. De functie van de
entrees kan anders ingericht worden, wat de flexibiliteit van de
woning ten goede komt.
8
9. Gevelconcept
De buitengevels zijn voorzien van een binnenspouwblad
voorzien van pleisterwerk met daarvoor een systeem van stalen
luiken.Volgens een harmonicasysteem kunnen deze open- en
dichtgeschoven worden: de geperforeerde luiken egaliseren op
die wijze het diverse gevelbeeld dat ontstaat door de polyvalente
binnenruimten en zorgen voor de aansluiting met het stedelijk
gevelbeeld.
In de avonduren fungeren de luiken als privacyscherm en geven
de culturele straat een steeds wisselend perspectivisch beeld. De
dakrand loopt geleidelijk naar binnen toe en vormt hiermee een
variant op de typisch Berlijnse dakranden.
De gevels aan de binnenhoven worden gedomineerd door
filmbalkons die in combinatie met schuifpanelen zorgen voor een
steeds wisselend gevelbeeld. Door de horizontale geleding opent
de gevel zich naar de geprojecteerde films.
9
11. Entreesequenties
De plint van het woongebouw is voorzien van commerciële
Exterieur functies die bijdragen aan het ontstaan van collectieve ruimtes
De parkeergarage is ontsloten via hemeltrappen die uitkomen tussen straat en woning.Via een arcade lopen bezoekers door
op de binnenhoven. Dit bevordert het gebruik en de leefbaarheid een expositiezone naar een passage.Van hieruit is zicht op de
van de buitenruimte. Bovendien wordt de parkeergarage bovengelegen galerijen die toegang bieden tot de woningen.
voorzien van daglicht wat de veiligheid ten goede komt. De De passage biedt toegang tot de afsluitbare galeries. Doordat
filmhoven zijn voorzien van waterpleinen. Naast een esthetische deze onder maaiveldniveau liggen, krijgt het geëxposeerde werk
functie dienen deze als aanvulling op het grijswatersysteem van lichtinval van bovenaf, waardoor het optimaal tot zijn recht komt.
de woningen doordat ze regenwater opvangen. In de winter De galerij op de eerste verdieping fungeert als buffer tussen de
vervult het waterplein een recreatieve functie als ijsbaan. publieke begane grond en meer private corridors.
11
12. Voor een kunststoffenfabriek is een showroom ontworpen.
De L-vormige ruimte is ingericht als ‘kathedraal van kunststof’.
Verticale panelen begeleiden de bezoeker door de ruimte heen
en gaan hierbij over van lamellen via expositiepanelen tot het dak
van een veranda, waar proefmonsters tentoongesteld worden.
Door de panelen overwegend verticaal te positioneren, blijft
het onderhoud tot een minimum beperkt. Horizontale golvende
panelen smeden de zithoek en hal tot één geheel.
Interieuropdracht Arching Architecture
12
13. Vergelijking Lijnbaan / Prager Straße 17
Vreugde in naoorlogse winkelstraten Hoewel de Lijnbaan en Prager Straße in totaal
verschillende regimes tot stand zijn gekomen,
nieuwbouwprojecten voor stadsuitbreidingen in
Groot-Brittannië en Frankrijk.
publiek ervaart nog steeds de geleidelijke
overgang van buiten naar binnen. De luifels van
een vergelijking tussen zijn er overeenkomsten aan te wijzen die ten
grondslag liggen aan het succes. De Lijnbaan zou nooit tot stand gekomen zijn
zonder samenwerking tussen de vele winkeliers
de Prager Straße zijn met de recente renovaties
dubbel zo hoog geworden. Het heeft hierdoor
een minder menselijke schaal gekregen. Wel is
Lijnbaan en Prager Straße
Ontstaansgeschiedenis/context en gemeentelijke overheid. Er ontstond een grote de continuïteit in het totaalplan verbeterd, omdat
Omdat de Lijnbaan in een eerder stadium is saamhorigheid die tot uiting is gekomen in het er een betere aansluiting op de entreearcade is
gebouwd en grote bekendheid verwierf, heeft winkelklimaat. De sfeer die uit de foto van de verwezenlijkt.
deze naar alle waarschijnlijkheid invloed gehad opening van de Lijnbaan blijkt, spreekt hier van.
op de ontwikkeling van het winkelhart van De Prager Straße is later na de oorlog pas
Dresden. De Lijnbaan verscheen in de jaren ’50 heringericht. Hiervoor werd een prijsvraag
op de tekentafel. Dit gebeurde in een tijd dat uitgeschreven waaraan de gehele samenleving
Nederland middenin de wederopbouw zat. Na kon deelnemen. Een jury nam aan de hand van
de opening van de Lijnbaan in 1953 duurde het de inzendingen een definitief besluit over het
Fig. 43 Opening van de Lijnbaan, oktober 1953.
bijna tien jaar voordat de herinrichting van de ontwerp.
Prager Straße concrete vormen begon aan te
nemen onder het regime van de DDR. Waar het van de Lijnbaan zeer goed bekend was. Deze Schaal/menselijke maat
in Rotterdam het eerste bouwproject betrof in vernieuwende opzet met strikte functiescheiding Qua omvang komen beide projecten goed
het centrum, daar was het in Dresden een van leverde het tegenwoordig zo vanzelfsprekende overeen met elkaar. De Lijnbaan is in totaal
de laatste projecten in de wederopbouw van voetgangersgebied op. In de jaren ’60 werd dit bijna 500 meter lang terwijl de Prager Straße
de stad. Het kan niet worden ontkend dat bij voorbeeld veelvuldig gekopieerd bij ruim 400 meter meet. De breedte van beide
het ontwerp van de Prager Straße het ontwerp Fig. 44 De Prager Straße kort na de oplevering, jaren ‘60. winkelboulevards verschilt wel aanzienlijk.
Fig. 46 Winkelend publiek op de Lijnbaan benut de nieuwe
Waar het winkelgedeelte van de Lijnbaan meer luifels als zonnescherm.
compact is ontworpen, is het winkelgebied van
de Prager Straße in grotere schaal opgezet. Dit
heeft er aan bijgedragen dat het een ruimere
opzet kent waarin meer ruimte is geweest voor
aanpassingen.
Lijnbaa In de loop der tijd heeft de Lijnbaan zijn zo
13
n kenmerkende menselijke maat altijd behouden.
De luifels zijn gemoderniseerd en het winkelend
Winkels
ijden.
’s voorr n De wink
un auto e
aste n met h enhoven bied ven, ontworp
els zijn
do
rzijde g toerist rtoe en volg or Van den Bro
de achte lings gelegen en en ve
jd e to t uitrust ik geraakt of Deze ku en e
nnen w s diverse ontw k en Bakema
Deze zi mogelijkheid in onbru . term ‘o o e
onderg
ron
tevens
de
de loop
der tijd
ieninge
n vergang rden omschre rpthema’s. etalage ds. Waar de b
r zijn in r parkeervoorz overgan seleme ve egane g
maa g nten’: e n met de he
voorzijd eft, daar is d rond ee
rvangen
doo
eert he
t details vormen tusse lem e ev ng
ve ark
Newa, m ße en vormt
van de n de kle enten die de bekleed voorzien van b erdiepingsgev lazen 45 arcade van de winkelpromenade. Vergelijk met de
Fig. Aansluiting van de hotelentree (links) op de
l, Hotel als de w winkels inste in met na etonne e Mee figuur
n stijlen l aan doorspronkelijke situatie opst in44 hiernaast.
nieuwe Fig. 47 De luifels van de Prager Straße zijn na de renovatie
der hote de Prager Str naar het
a o en dividue een str tuurste e
de bure ongebouwen. de grotere ele le het oog behoorlijk opgetild.
Een an eel van amien ensplit. en plate luifels,
ner Pla
tz t eer aufiloso Dit sluit m overwe van 1,1 De geve n, opgebo springend ele
kd
zuidelij ng van de Wie het hotel word l: welke is fie van naadlo enten gend in 0 mete
r. De vo ls hebb
en winkel uwd uit ment zi
overga De naam van de geve verwoo het arc os aan tot de zi glas uit zijn sta jn d
de ring van een dat zij p rd in he hitecten bij j- gev orgeve stangen gehangen do len liggers die e
tio n.
treinsta an door de vers ozaïek van
ie ub tb bure door gri en achtergeve oerd, dit in teg l is . Door d or midd a
a m e entre
e ontwerp liceerden. De oek ‘Van stoe au, jze pan ls, die b enstellin er licht e manie el van s an de De rela
ti
aan ged ien meter lang Petersburg. D nade. om aan Lijnbaa
n bleek
l tot sta
d’
elen. eheers
t worde g bij de g
evel op r van ophangin len
ta eerste
tt int rome deze ge manier ve
een ach dschap uit S andelp dachte het ide n oogt de de bega g komt promen
lan p de w in 2002 gang te ale op de s luifel als ne gron ad
rivieren tel komt uit o e rivier de Elbe tel koppele ch e d. O natuurs
n het h
o
d van d vels van het h
o n. wordt v aal van de ge en doorgaand p die te
va
gwaters
tan
e ge vatie is
de ersterk hele Lij elemen binnen e
De hoo e geleid dat d n. Na de reno plaatst plaatse
no
t doord n
at de lu baan. Dit effe t vloe
rto ge ge
ls aan de heeft e an
en verv eter naar buit et hotel
en winkelp versteken na ifels op
sommig t
c
de hote n word romena ar de o Woong
een van moeste vel 63 centim rd, waardoor h ting droog o de. Hie verzijde e eb
nieuwe
ge e
s uitgevo re nieuwbouw
rich ve rdo van de Ten we ou
el in gla van het voetgan rsteken. Het a or kunnen de ste
en gehe ieuwbouw. La
te
positie gersgeb chttien bezoek
ers woonge n
inante in vijf m ie me bo
n
oogt als n heeft de dom eter verk d van de Lijnb ter brede gesitue uw
tio t. verblijfs eersruim aan is o erd. 4 H
het sta meer versterk t gebied te, acht pgedee dertien
og plex da De buit en wee ld
hotel n nde com k en r vij meter verdie
et volge vels in één vla meter in ruimte is volge f meter verkee
paralle
ste i was h ge l hieraa
rant Ba rdat alle daante gericht ns hetz rsruimte Zo onts
Restau rd. Doo gebouw de ge e gevel Qua win als de g elfde gri . to
trapsge nd va
Fig. 12
eerd we eren d ke ev d van 1
ieder in lunits zijn vie els.
t H
gerealis den, kreeg he n domin t danken et stadhuisple ,1 wijs op
zijn geh
ou lamelle . Het dak word n aan de in heeft verschil r types l
. Beton g rwijl ee
composi zi
tie van jn ontstaan m verschil len te o
solid
van een ge eerste verd betondak, te
iepin de Lijnb ede te in verdie de breedtes. nderscheiden
ho elfd aan. van de pingsin Verder ,
van de een gew tra deling e is
d door zichtba ppen. Ook in n positio er
gevorm ar. de n
werd bij Ter plaatse va gevels is er c ering
vo n on
over de orbeeld volsta de oversteek trast
gehele a va
hoogte. n met een gla n luifels
zen gev
el
de renovatie
ewa, na
Hotel N
Zicht op
Fig. 11
D
overgan oorsnede van
g vorme de luife
n van b ls die e
Op grote uiten n e
re scha aar bin n gefaseerde
nen.
in het ste al h
eeft de
d
De Kort enbouwkund Lijnbaa
n zich g
e ig
lversier
de geve en.
in g die de
dat zich Lijnbaan is du patroon van d evoegd
tei met voor he sdanig e stad.
ant Bas rwelkom plein ko t stadh geposit
Restaur stad moest ve n uis ione
Fig. 30
ers van
de winkels vormen. Zo kre aan de Cools erd
bezoek hie e ing
a. Op klein r ook beteke g de rooilijn va el een
otel New e nis op g n de
plint sier
t van H De wink re schaal valt rotere s
ch
els zijn he
Het moz
aïek dat de
van drie opgebo t materiaalge aal.
bouwla uw bru
Fig. 29
gen, wa d als een beto ik op.
arvan é n
én laag skelet
In mijn scriptie heb ik de Rotterdamse Lijnbaan vergeleken met Fig. 13
Gevelbe
eld op d
e Lijnba
an.
de Prager Straße te Dresden. Beiden projecten zijn bezocht Fig. 14
Tw
normaa ee basiswinke Fig. 15
P
ltype m
et verd ltypen: het en hoven. ositionering va
en uitgebreid gefotografeerd. Tussen deze iconen uit de na- iepte ke
lder
tresoltyp
e en he
t
Rechts
hiervan
n de wo
loopt d
onfla
e Lijnba
4
oorlogse wederopbouw zijn diverse parallelen te trekken. Beiden jaren w
Van Tra
a
ederop , C., Rotterdam
bouw, (R . De ge
otterda
bestaan reeds vijftig jaar en functioneren tot in het stadsleven m, 195
5
van vandaag de dag naar behoren. De vergelijking van beide
projecten heeft interessante conclusies opgeleverd die voor
stedenbouwkundig ontwerp ook nu nog toepasbaar zijn.
Scriptie Architectuurgeschiedenis
13
14. COLLECTIVITEIT IN TRANSITIE
Inleidende casu
ssen
Studenten: Jeroen van Rijsbergen _1315234
Jorg Voogt _1368214
Voorafgaand aa
n de analyse va
een aantal casu n de projecten
ssen behandel wordt nu
toegankelijkhe d die ieder ee
id van de colle n specifieke
ctieve ruimtes
kennen.
Hackesche Höfe
De Hackesche
Höfe zijn het
hofjesstructuu prototype van
r. De transitie tu de Berlijnse
hier een geleid ssen straat en
elijk verloop. Ho woning heeft
wordt doorgedr e verder in de bi
ongen, hoe m nnenhoven
ingericht. Nabi eer privaat de
j de straat be ruimten zijn
terrasjes, terw vinden zich se
ijl aan het uite mi-publieke
route slechts inde van de do
woonfuncties odlopende
verandert de to zijn gelegen.
egankelijkheid ‘s Nachts
de hekken sluite van openbaar
n. naar privé als
[]____+____*____|____^____#____=___/I
Rűdesheimerpl
Het project va
door de dubb
atz - architect
n Otto Steidle
Otto Steidle
in Berlijn kenm
woning. Aan de
ele transitiem
ogelijkheid va
erkt zich pictogrammen van de quotes
straatzijde bied n straat naar
de woningen, en portieken to
terwijl aan het egang tot
binnenhof een vanaf de straat
trap is gelegen toegankelijke
route langs he die als een mea
t gebouw omho nderende
voorzieningen ogklimt en de
ontsluit. De co collectieve
voor een groot llectieve ruimte
deel uit zicht pr bestaat hier min.
ogramma.
1 6
V
[]___________
public
space
2 7
____________ 15
__________/I
max.
3 8
Voorafgaand aan mijn afstudeerproject is onderzoek gedaan naar
de collectieve ruimtes op de route van straat naar voordeur
van 4 woning. Van diverse referentieprojecten is deze route
de 9
geanalyseerd aan de hand van typen entree elementen (hiernaast
verlaging gang poort deuropening drempel afgebeeld). De routes van straat naar woning zijn uiteengezet in
schema’s waardoor ze konden worden vergeleken.
Aan5de hand hiervan 10 conclusies getrokken op basis van
zijn
g lagiveang ing
r ng lag gan
gr entree-elementen, programma, zicht, toegankelijkheid en
g eploorveploort
v gang g agiv
r ginpodium neade
t r dimensionering. De conclusies zijn als toolbox benut in het
brug hellingbaan portiek gg ng rrtogdeg irpg
plag g pnen n od
afdakoo in a
r u u gaoeurooornr
opnrnrng pdinm
ontwerp van een woningensemble in Berlijn.
eg i eme el eg p
d p p t poo d
t deurrtoemuirop
erpen nlgdeu
l de pe n
Ontwerponderzoek collectieve ruimten ed
14
15. Stage VHP Rotterdam
Als assistent ontwerper heb ik bijgedragen aan het ontwerp
van de renovatie van de AaBe-fabriek te Tilburg. Een universele
doorgaande passage sluit aan op volumes die ieder van een
verschillende architectonische interpretatie zijn voorzien. De
volumes werden benut voor expositiezalen en winkelruimten
en daarnaast ook horeca en kantoorruimten. Entreegevel en
de entree vanuit parkeergarage naar winkelpassage waren
vraagstukken waar ik me mee bezig heb gehouden.
Een stedenbouwkundige maquette voor een nieuw te realiseren
woonwijk ‘Snellerpoort’ in Woerden was mijn tweede opdracht.
Kenmerkend was dat de locatie aan het spoor grensde,
wat inhield dat de woningen van een dichte gevel werden
voorzien.Verder heb ik bijgedragen aan de realisatie van het
Beeldkwaliteitsplan van het project.
15
16. Interiorproject ‘Tools for Design’
Voor de Binnenrotte, de open ruimte die ontstaan is na aanleg
van de spoortunnel in Rotterdam, dient een passende invulling
te komen aan het noordelijke uiteinde. In mijn visie wordt de
Binnenrotte getransformeerd tot een statig plein met horeca.
Het zwaartepunt van het centrum van de stad wordt op deze
wijze uitgebreid in oostelijke richting en gaat de concurrentie
aan met het commerciële centrum rondom de Lijnbaan. Om de
Binnenrottestrook een volwaardig plein te laten worden, dient
het te worden benadrukt door strakke rooilijnen en een helder
baken aan de kop van het plein dat vanaf station Blaak zichtbaar
is. Het plein wordt aan de noordzijde begrensd door een toren
die met zijn hoogte aansluit op de omringende bebouwing. Door
deze afbakening worden condities gecreëerd die het ontstaan van
een horeca-knooppunt bevorderen. De reeds aanwezige cafés
krijgen terrassen die de afsluiting van het plein benadrukken.
16
17. De inrichting van het café is zodanig ontworpen dat de routing
door het midden van het café loopt, waardoor er een noord- en
zuiddeel ontstaat met elk zijn eigen kwaliteiten. De zuidgevel,
die uitzicht biedt op het plein, kent de meeste zitgelegenheid.
Doordat de gevel hier een bochtverloop heeft, ontstaat een
wisselwerking tussen buiten en binnen: mensen die binnen zitten
hebben het gevoel dat ze deel uitmaken van het buitenterras
terwijl op het terras dit effect omgekeerd aanwezig is. Dit
wordt nog eens versterkt door het plafond, dat naar buiten toe
doorgezet wordt als luifel.
Het noordelijk deel van het café ligt verhoogd, waardoor het
zicht op de rivier de Binnenrotte geoptimaliseerd wordt en men
op dezelfde ooghoogte zit als de mensen die voorbij lopen. Dit
geeft een gevoel van veiligheid en comfort, zoals uit de analyse
van de Beestenmarkt in Delft naar voren komt.
17
18. Dwellingproject ‘Living +’
Voor een locatie in de Laakhaven in Den Haag wordt een kubus De ‘winkels aan huis’ worden middels galerijen ontsloten en
met ribben van veertig meter ingevuld met woningen. hebben twee verdiepingen, die verbonden zijn door een vide.
Het ontwerpconcept, getiteld ‘living + shopping’, is vertaald naar Door de verdiepingshoogte van vier meter te combineren met
een configuratie waarbij woning en winkel één geheel vormen. een dichte balustrade, ontstaat de benodigde privacy voor de
Op deze wijze wordt een winkelstraat ook ’s avonds leefbaar: privévertrekken op de eerste verdieping.
de verkoopetalages bieden dan uitzicht op woonkamers.
De kubus is opgedeeld in tweeën. Hierdoor ontstaat er De woningen hebben een dubbele oriëntatie. Om dit te
interactie tussen beide gebouwdelen en wordt een atrium benadrukken zijn de kozijnen verdiepingshoog uitgevoerd.
gevormd. Door de binnengevels een geknikt verloop te Tezamen met de balkons die over twee verdiepingen lopen,
geven, worden de onderlinge zichtrelaties bevorderd, wat de geven zij de gevel een verticale geleding. Door verticaal prefab
exposure ten goede komt. Dit wordt versterkt doordat beide metselwerk toe te passen, wordt dit effect versterkt. De zijgevels
gebouwhelften in hoogte van elkaar verschillen en opgetild zijn zijn afgewerkt met wit pleisterwerk, waar op terugliggende
boven het maaiveld, waardoor het plein het woongebouw in houten panelen ruimte is voor reclameuitingen.
wordt getrokken.
18
19. Wanneer de winkel in gebruik is, fungeert de woonkamer als uitgevoerd. Roltrappen, bankjes, overkappingen en groene
showroom, terwijl de keuken wordt benut als woonkamer. windschermen zorgen voor een aangenamer winkelmilieu. De
Zodra de winkel ‘s avonds sluit, worden de verrijdbare meubels woningen zijn middels een overgangsgebied gescheiden van de
in de woonkamer gezet. De winkelinventaris wordt in de opslag galerij. Groenstroken en planten geven de galerij een levendig
gereden die langs de zijgevel van iedere unit is gepositioneerd. karakter en het meanderend verloop van de glaspui zorgt voor
Om aan het woonconfort tegemoet te komen, zijn de galerijen een meer geleidelijke overgang van publiek naar privé.
die toegang bieden tot de ´winkels aan huis´ als woonstraten
19
20. February 2009
Stad in literatuur
BEYOND THE SURFACE
Stad in Literatuur is een vak waarbij literatuur aan bod komt van
schrijvers en dichters als Italo Calvino, die met zijn boek Invisible
Cities impressies geeft van denkbeeldige steden.
In samenwerking met alle studenten is een magazine gerealiseerd
met essays en persoonlijke intermezzo’s. Het magazine getiteld
‘Beyond the surface’ verscheen in februari 2009. The Bodily Perception of Architecture - Jeroen van Rijsbergen
Perception is the essence of things, we only have access
to the things and the world through the intermediary of our
body. When an architectonic work is successfully connected
to the situation, a so called ‘third condition’ will develop.
This condition is joined with expression and idea of situa-
tion.’ Steven Holl says.
Kiasma Museum
The design of The Kiasma Museum is developed accord-
ing to the chiasmatic relationship between the body and
the world, as Merleau-Ponty describes this. Kiasma is the
Greek word for crossing over. The design of the building is
based on a diagram of a crossing called ‘chiasmic inter-
twining.’ The buildings’ shape is divided into two volumes
that cross each other. Inside the building one can really
experience this crossing: two routings overlap here, each to
its own part of the building. See figure 1.
Architectural Reflections of Body and Mind
Situation
The Kiasma Museum is embedded in the centre of the
Finnish capital. It is clear that, with choosing this situation,
Steven Holl gives the building a unique starting point for
the design. This is because the building is placed on the
crossing where three primary elements come together. See
figure 2.
a) The line of nature is stressed by the fact that Helsinki is
situated on a northern longitude. Due to the open connec-
tion with the Toolo Bay, horizontal light can easily be re-
flected towards the museum. In the middle of the building a
warped wall catches all the low horizontal light. The water
of Toolo Bay is extended through the building and ends in a
pond on the westside. In this pond the light can be reflected
out of the museum into the night. Visitors are invited to
enter the building by the glowing light that comes out of
the building on the westside. This effect is established by
sandblasted glass that spreads the light.
b) Secondly the museum is connected with a line of
culture. Along Toolo Bay another cultural institution is
located, named Finlandia Hall. The Kiasma Museum is
placed in such way that it follows the horizontally orien-
tated shape of the Finlandia Hall.
c) At last the cities grid is used in the design. The cities
grid system can be found in the central part of Helsinki.
The Kiasma Museum is located just outside this grid, on
the border with the northern part of the city.
The basic theme of the museum is about the exhibition
of artworks in particular spaces and the performance of
Fig. 3, 4 & 5. Changing
the viewer that experiences it. Because of this The Kiasma perspectives while walking
Museum contains a wide range of spatial experiences. through the building
20
Beyond the Surface - February 2009 27
