Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010

aan(ge)dacht nummer 32 september 2010 1

aan dacht
ge
Nieuwsbrief 32
September 2010
Beste Lezer,

Traditioneel verschijnen er voor de start van het nieuwe schooljaar
heel wat artikels over opvoeden. Men leest er een variëteit aan
thema’s en opinies. Loopt het nu beter met de opvoeding van onze
kinderen of niet? Zijn ze te mondig en kennen ze te weinig grenzen?
Moeten ouders strenger worden en meer tijd kiezen voor hun gezin?
Was het vroeger beter? Op al deze vragen is er geen eenduidig
antwoord. Neem nu de vraag of het vroeger beter was. Ja er was
meer speelruimte, ja moeder was vaker thuis, je kon veiliger de
straat op. Maar wou moeder wel thuis blijven? Men trad strenger op
Vragen, kritiek, bijdragen of andere maar niet alle gezaghebbende personen waren te vertrouwen…zo
reacties altijd welkom! blijkt nu ….en de kinderen moesten zwijgen.
aangedacht@skynet.be Wat mij het meest zorgen baart is de individualisering en het sociale
In- of uitschrijven op bovenstaande adres isolement waarin gezinnen soms terecht komen. Zeker bij kinderen
waar de ontwikkeling niet verloopt zoals gewenst! Scholen nemen
Links nu extra maatregelen maar dan moet er wel een formele diagnose
Pixar filmpje lieveheersbeestje zijn. Als je geen etiketje hebt past het onderwijs zich niet aan!? Dit
www.123video.nl/playvideos.asp?MovieID=412222
lijkt mij een bijna perverse gedachte. Hulp voor de ouders is er,
Hoe een hyperactief lieveheersbeestje
maar je moet ontzettend veel geduld hebben en een
toch zijn plekje vindt. En zeg nu zelf.
ontwikkelingsstoornis wacht nu eenmaal niet. Bovendien hoe langer
Vaak volgen ze een weg die wij helemaal
de wachttijd op hulp, hoe groter de kans op bijkomende problemen.
niet hadden uitgestippeld maar komen
En als je dan hulp vindt dan hoop je … denk je dat de problemen
bovendien meestal toch goed terecht.
zullen opgelost worden… helaas in een minderheid van de gevallen
www.beetjespellen.nl/website/index.php
blijven de problemen. Zo hebben ouders met jonge kinderen met
De website is voor iedereen die
ADHD en/of autisme heel wat stress in de ochtendsituatie. Een
problemen heeft bij het dagelijkse
pasklaar antwoord is er niet altijd. Ouders kloppen bij de therapeut
spellen.
aan met de boodschap dat de tip niet werkt en krijgen de indruk dat
De meest gemaakte fouten komen aan de
zij het niet goed doen!
orde. De regeltjes zijn vaak best simpel,
Als je dan bij niemand gehoor vindt, dan zijn het extra zware
als je ze eenmaal weet.
ochtenden. Daarom vinden wij het vanuit Zorgzaam Omgaan vzw
www.clker.com is een website waar je tal
onze taak om ouders met elkaar in contact te brengen. Geen
van tekeningen, foto’s , symbolen …kan
isolement maar interactie geeft de ouders een boost aan vertrouwen
vinden. Ze staan mooi in categorieën
om er de dagen na een gespreksavond er terug tegenaan te gaan.
gerangschikt.
Jan
Boek Inhoud
☺ Uiteraard zijn wij trots dat ‘ons’ boek straks verschijnt.
Zorgzame Klas psycho-educatie in de basisschool
uitgegeven bij Acco.
☺ We stellen twee interessante vormingen voor van vzw.
CeBCO. Deze zijn voorbehouden voor professionelen.
☺ Graag nodigen we de ouders van kinderen met ADHD uit op
de gespreksavond op 30 november. Reageer snel want de
plaatsen zijn beperkt. (zie agenda)
☺ En besluiten doen we met een artikel die mogelijks wat kan
losweken… ADHD bij de partner … een bijkomende last!?
Reacties, vragen steeds mogelijk op ons e-mailadres.

Jan Vanthomme info aangedacht@skynet.be 1


Agenda
Dinsdag 5 oktober 2010
Lezing: alsof adhd op zich nog niet Aandacht voor……
lastig genoeg is. een brede kijk op
Zorgzame Klas is een psycho-educatief model dat zich richt naar
bijkomende problemen
door dr. E.Nelis (Brugge) leerlingen van de basisschool (vanaf het vierde leerjaar) waarvan
ADHD komt heel vaak niet alleen voor, maar één of meerdere medeleerling(en) een ontwikkelingsongelijkheid
is voorzien van bijkomende problemen en vertonen. Dan gaat het over diagnoses als ADHD, dyslexie,
aandoeningen. Hoe hoger de leeftijd van de
dyscalculie, DCD en Gilles de la Tourette. Leerlingen ervaren die
jongeren, hoe meer deze bijkomende
problemen op de voorgrond komen. klasgenoten soms als té temperamentvol. Of ze merken op dat
Tijdens deze lezing worden mogelijke afspraken oneindig herhaald worden. Hun leerproblemen remmen
verbanden en oorzaken besproken. Er wordt het groepsproces af. Dat lokt in de groep vaak irritaties uit. Soms
ook bepleit om opgroeiende kinderen tijdig
actief te betrekken en informeren in het evolueert dit zelfs tot pestgedrag! Spijtig, want de school is een
beleid rond ADHD. belangrijke sociale voedingsbodem waarin elk kind zich goed
Plaats: CC De Valkaart A. Rodenbachstraat behoort te voelen!
42, 8020 Oostkamp
Prijs: € 5,00 abonnees - € 7,00 niet-
abonnees: van 20.00u tot 22.30u
De leerkracht, zorgleerkracht, schoolpsycholoog of andere
org. www.zitstil.be professionele begeleiders vinden daarom in dit boek handvatten om
met de klassengroep op weg te gaan. De rol van de leerkracht als
Dinsdag 26 oktober 2010 permanente begeleider van dit zorgtraject wordt hierbij in de verf
Hoe praat ik het best met mijn school? gezet. Het hoofdstuk over de eigenlijke Zorgzame Klas–lessenreeks
Tips voor ouders, leerkrachten en bevat instructies voor de begeleider, zodat hij/zij deze feilloos kan
begeleiders. toepassen. Tijdens deze uitgewerkte les van 3 lestijden krijgen de
spreker:Guy van Deuren , psycholoog kinderen klare metaforen en praktische oefeningen aangereikt. Zo
Howest Raadzaal Graaf Karel De
verwerven ze informatie over de hersenen, het gedrag, de
Goedelaan 5 Kortrijk
Aanvang 20u aandachtsfuncties, het leren, ontwikkelingsongelijkheid… . Zo leren
Leden € 2.5 niet leden €5 ze tenslotte hoe beter om te gaan met medeleerlingen, ook als ze net
Inrichter: www.sprankel.be anders zijn.

Woensdag 3 november 2010 Over de auteurs:
Dag van de leerkracht op de Peter Glorieux, maatschappelijk werker, is sinds 1978, zowel
boekenbeurs in Antwerpen. professioneel en als ouder, betrokken bij de ADHD problematiek.
Wie die dag aanwezig is kan gerust eens Hij is auteur van het boek Gevraagd Superouders. Hij is
langs komen. Om 11u45 geven wij een medeoprichter van Zorgzaam Omgaan vzw.
lezing over Zorgzame Klas. WELKOM
Jan Vanthomme, logopedist, is reeds 30 jaar werkzaam in een
Vrijdag 19 november 2010 multidisciplinair team voor kinderen en jongeren met gedrag- en
Symposium ADHD ‘Stand van Zaken’ leerproblemen. Hij is medeoprichter van Zorgzaam Omgaan vzw, en
door ZitStil vzw
lid van de Raad van Bestuur van het Centrum ter Bevordering van
Waar? Congrescentrum Ter Elst,
Kattenbroek 1, 2650 Edegem de Cognitieve Ontwikkeling www.cebco. be Hij is mede-auteur van
Een van de workshops handelt over Leren leren met Reflecto (Acco, 2009).
Reflecto. Jannes Baert en Jan
Vanthomme (www.CeBCO.be) leiden
deze sessie.
Toegangsprijs €100
Meer info www.zitstil.be

Donderdag 25 november 2010
Efficiënt studeren kan je dit eigenlijk
leren? 'Denk toch even na!' of 'Goed nadenken'… zijn uitdrukkingen
Rika Bernard (logopediste) waarmee we leerlingen proberen te helpen bij het oplossen van een
20 u probleem of het efficiënt uitvoeren van een taak. Maar weet een
Samenwerking De Gezinsbond en leerling hierdoor wat hij concreet moet gaan doen? In welke mate
Sprankel helpen deze suggesties een leerling vooruit in zijn
Leden € 2,5 niet leden € 5 probleemoplossingproces? Hoe kunnen we in het algemeen een
Katho Reno St. Jozefstraat 1 Torhout leerling aanzetten tot beter denken? Hoe slagen we erin om een
leerling zijn ‘leren’ zelf aan te sturen?



dinsdag 30 november 2010 In deze workshop reiken wij een model aan dat tegemoet komt aan
Gespreksgroep voor ouders met deze vragen. ‘Leren met Reflecto!’ beschrijft een methode die
Kinderen met ADHD: gemakkelijk kan aangepast worden aan de diverse leerinhouden.
Enkel voor ouders van kinderen met Zowel voor het lager onderwijs, het beroepsonderwijs, het
ADHD uit de lagere school buitengewoon onderwijs als in een therapeutische setting liggen er
Wanneer? om 19h30 mogelijkheden om de interventies die Gagné voorstelt te integreren.
Waar? Cc. De Spil, H. Spilleboutdreef 1
te Roeselare (witte zaal). In ‘Leren met Reflecto!’ vindt men een model waarmee elke
Thema? ADHD in uw gezin… en nu? leerkracht kinderen daadwerkelijk op weg kan zetten om hun eigen
Deelname in de onkosten: €5/gezin. denkvaardigheden te sturen en uit te breiden.
Korting vrijetijdspas Stad Roeselare? In het Reflecto-model van Gagné spelen denkmannetjes een
Vooraf aanmelden: essentiële rol. Via de metafoor van beroepen worden
o e-mail: info@zorgzaamomgaan.be denkhandelingen verduidelijkt. Bijvoorbeeld: welke
o of telefonisch: 0476/585984 denkvaardigheden en denkhandelingen moet een goede ‘detective’
bezitten? En welke van die vaardigheden of handelingen kunnen wij
Vanaf maandag 13 december 2010 gebruiken om ons probleem op te lossen? Leerkrachten of
Driedaagse workshop: therapeuten kunnen via deze mannetjes het denkproces van een kind
DIAGNOSTIEK VAN verduidelijken, maar kunnen ook op een positieve manier
LEERBAARHEID BIJ KLEUTERS tussenkomen wanneer het denkproces niet lukt. Reflecto leert de
EN JONGE KINDEREN leerlingen hoe ze greep krijgen op hun denken. Hoe kan het leren
Professor David TZURIEL, Bar Ilan- efficiënter verlopen: je aandacht richten, je geheugen inschakelen,
universiteit, Israël informatie organiseren, verbanden leggen, … zijn aspecten die
uitgebreid aan bod komen.
Dynamic Assessment (of interactieve
diagnostiek) staat voor methodes die de Het model werd uitgewerkt in Canada door Pierre-Paul Gagné,
leerbaarheid en de mate waarin leerlingen neuropsycholoog en Louis-Philippe Longpré, pedagoog. De
kunnen leren leren, denken en problemen begeleiders van deze workshop zorgden samen met Johan
oplossen in kaart brengen. Deze methodes Warnez voor een vertaling van de handleiding. Dit boek zit vervat in
verschillen van het klassieke intelligentie- de deelnameprijs van de workshop.
onderzoek in die zin dat het ‘leren’ zelf Samen met de deelnemers gaan we actief op verkenning naar
(het leerproces) onderwerp is van efficiënt informatiemanagement. Zintuigelijke transacties,
onderzoek. De onderzoeker is geheugen, aandacht en executieve functies zijn enkele aspecten die
geïnteresseerd in de cognitieve wij tijdens deze tweedaagse ervaren. Er is geen voorkennis verreist.
vaardigheden die aan de basis liggen van
leren, en – wanneer hier problemen Deze workshop is nuttig voor iedere leerkracht, therapeut,
opgemerkt worden - in de wijze waarop psycholoog of student en voor allen die leerlingen of jongeren
hij hierin verandering kan brengen. wensen te stimuleren in het zelfstandig leren en denken. Wij
Vernieuwend is dat tijdens de afname van wisselen uiteenzettingen, oefeningen en verkenning van materialen
de proeven hulp en feedback worden met elkaar af. Via e-mail bezorgen wij aan alle deelnemers
verstrekt, oplossingsstrategieën worden bijkomende teksten, illustraties en materialen.
aangereikt en transfertaken worden
aangeboden. Jannes Baert is werkzaam als klinisch psycholoog en
Dynamic assessment is per definitie een kwaliteitsdirecteur in het Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter
onderwijs- en therapiegerichte Kouter in Deinze. Hij is tevens praktijkassistent voor het vak
benadering: tijdens het onderzoek wordt - Leerstoornissen aan de Universiteit Gent. Hij geeft freelance
in interactie met de proefpersoon - workshops rond denkstimulering, leerstoornissen en
gezocht naar de aard van de materiaalgebruik. Ontwerper van educatieve en testmaterialen.
tussenkomsten, die nodig zijn om de Jan Vanthomme is logopedist.Hij is redacteur van het e-zine
cognitieve problemen die aan de basis ‘aan(ge)dacht’ rond ADHD en stichtend lid van Zorgzaam Omgaan,
liggen van de zwakke prestaties op de vzw.
proeven in het bijzonder en de
leerproblematiek in het algemeen, te Praktisch:
verhelpen. Deze workshop gaat door te Antwerpen op 4 en 5 november in het
Prof. David Tzuriel is een autoriteit op DKO in de Noorderlaan. Deelname in de kosten €215
het vlak van dynamic assessment. Hij Inschrijven via: reflecto@cebco.be. Deze mail bevat de naam, adres,
ontwierp meerdere leertests die functie en e-mail van de deelnemer evenals naam, adres en email
voornamelijk voor oudere kleuters en van de persoon/organisatie aan wie de factuur moet gericht worden.
leerlingen van de basisschool werden Inschrijven voor 1 oktober 2010, betalen ná ontvangst factuur.
ontwikkeld.
De workshop is bedoeld voor C.L.B.-



medewerkers, remedial teachers,
leerkrachten en therapeuten. Het aantal Het boek Leren leren met reflecto van PP Gagné en LP Longpré in
deelnemers wordt strikt beperkt een vertaling door Jan Vanthomme, Johan Warnez en Jannes
De voertaal is Engels, maar de spreker Baert (Uitgeverij ACCO, 2009) zit vervat in de prijs van de
houdt rekening met de anderstaligheid workshop, maar is ook afzonderlijk verkrijgbaar via de website.
van de toehoorders.
Plaats:Kortrijk
Data:13,14 en 15 december
Prijs:395,00 €
Inschrijven via:info@cebco.be.
Betalen ná ontvangst factuur.

Enkele berichten:
Lindsay Lohan actrice kreeg een effectieve gevangenisstraf van 90 dagen
omwille van drug- en alcoholverslaving en herhaald drugsbezit. Ze oppert nu dat
haar gedrag te wijten is aan een onterechte diagnose van ADHD waarvoor ze
Adderall ® kreeg. Adderall ® is zoals Rilatine® een stimulerend middel en is in
België niet verkrijgbaar. Het bevat een andere werkzame stof dan Rilatine of
Concerta. Als gevolg daarvan kreeg ze neveneffecten die haar gedrag verklaren.

Zo‟n 20 jaar terug werd nogal makkelijk gezegd dat hyperkinetisch gedrag verdween met de puberteit.
We weten jammer genoeg dat dit niet correct is. Toch verandert er wel op een min of meer spontane
wijze wat gedrag in positieve zin. Oorzaak daarvan: de tragere rijpheid van het brein. Een paar jaar
geleden stelde men vast dat het rijpingsproces van de hersenen bij kinderen met ADHD weliswaar
een normaal patroon volgt doch met een vertraging van gemiddeld drie
jaar. Dit is niet voor geheel de grijze massa maar voor bepaalde
gebieden zoals vooraan (frontaal). Dit gebied is zo belangrijk voor
controle, aandacht,planning en zelfregulatie … juist waarin onze
kinderen met ADHD zo‟n moeite hebben. Deze bevindingen zouden wel
eens kunnen kloppen vertelt mij de dagelijkse ervaring (maar dit is dan
weer geen wetenschappelijk bewijs). Wanhoop dus niet als je
zoon/dochter aan 18 jaar nog pubert. Heb nog wat geduld, want hij is
tenslotte nog maar 15!!!

Op regelmatige basis verschijnt er wel een artikel over het verband tussen slaapproblemen en ADHD.
Het is echter niet altijd duidelijk wat de oorzaak en wat het gevolg is. We schreven eerder over de rol
van melatonine. Dit hormoon komt vrij wanneer het donker wordt en brengt de slaap op gang. Nu
heeft men aan de John Carroll universiteit een bril ontworpen die de
blauwe lichtstralen blokkeert. Het gevolg is dat melatonine op gang
komt nog voor het donker wordt en dus wordt op die manier het
lichaam sneller aan een verhoogd gehalte van melatonine
blootgesteld. Deze alternatieve behandeling houdt dus in dat je een
paar uur voor het slapen gaan met een blauwe bril rondloopt.
Misschien lijkt dit wel „cool‟ maar of het wetenschappelijk voldoende
evidentie inhoudt, laat ik hier in het midden.



Volwassenen met ADHD een last voor de partner?
Jan Vanthomme

De mama zat er rustig bij toen wij de resultaten van het onderzoeksteam meedeelden. Zij
knikte instemmend bij het horen van de diagnose ADHD bij haar dochtertje. Bovendien
voegden we eraan toe, dat het een lichte vorm betrof. Niet zoals bij haar oudste zoon werd
er geen voorstel tot medicamenteuze proeftherapie gedaan. De problemen die zich bij broer
Björn voordoen zijn van een andere orde. En nu de puberteit ook ingetreden is moet mama
alle opvoedkundige kennis bovenhalen. Ik vond het dan ook gepast om haar te feliciteren om
de volhardende aanpak en de nooit aflatende houding in de opvoeding van haar drie
kinderen. “Drie?“ merkte zij mij op. Ik was verrast! Had ik iets gemist? “Drie?” herhaalde zij. “
Zeg maar gerust vier! Want ik heb ook nog een man op te voeden!” De kalme rustige toon in
haar stem, had plaats gemaakt voor een emotioneel, nerveus geluid. Dit vroeg toch wat
verduidelijking. Wat daarna volgde was een verhaal van het leven met een volwassene met
ADHD.
Een van de ongemakken die men dagelijks ervaart bij kinderen met ADHD, is het gemis aan
gewoontevorming. Huishoudelijke regels, die in elk gezin wat verschillen, worden zo vaak
overschreden. Het is gedrag dat je bij peuters/kleuters ziet omdat ze dergelijke regels nog
moeten aanleren. Meestal lukt dit vrij snel. Opruimen, deuren sluiten, niet met de schoenen
binnen lopen ... ze leren het beetje bij beetje aan.
Niet zo bij kinderen met ADHD. Als je steeds weer moet zeggen dat men doortrekt na een
toiletbezoek, verveelt dit nogal, zeker bij een ouder kind. Maar niet alleen kinderen, ook
volwassenen met ADHD kunnen het daar moeilijk mee hebben. Het zal je maar overkomen
dat je één van je kinderen berispt omdat hij of zij met haar natte schoenen over de pas
gedweilde keukenvloer loopt en enkele minuten later doet jouw man hetzelfde. Alle kleine
ongemakken, die na een tijdje soms meer gaan doorwegen in een relatie, komen tussen
volwassenen in relatie met iemand met ADHD nog harder aan.
Een zwakke organisatie, moeilijk plannen, foute prioriteiten stellen...zijn voor leerlingen uit
het secundair onderwijs nefast om puike leerprestaties te leveren. Maar die vaardigheden
zijn net zo belangrijk in het huishouden. Wanneer je partner ADHD heeft , verhoogt de kans
dat heel dit gebeuren op je schouders terecht komt. En dit was ook het geval bij de mama
van Björn. Zij had door de jaren heen het gevoel er helemaal alleen voor te staan. Ze
oefende twee fulltime betrekkingen uit.
Het werd haar stilaan allemaal teveel. De gedachte groeide om er de
brui aan te geven, om de situatie te verlaten. Want ergens in haar
gedachten wist ze dat een gezin zonder haar man een verlichting zou
betekenen. Elk voorval bracht haar relatie meer aan het wankelen en
steeds dichter bij een scheiding! En haar ergernis groeide niet
omwille van een opstapeling van fait divers. De impulsiviteit bij haar
man uitte zich in het ondoordacht handelen. Zo kocht hij zonder
overleg met haar een tweedehandse kachel. “De oude kachel” vond
hij maar niks “en de gietijzeren plaat zou het toch niet lang
volhouden. Met dit topmerk haalden ze een verwarmingsbron in huis die hen nog vele
gezellige avonden zou bezorgen.” Alleen had hij over het hoofd gezien dat de aansluiting
helemaal niet klopte met deze van de huidige kachel. Er zou wat sloopwerk aan te pas
komen. Wel vervelend omdat de living nog maar recent helemaal geschilderd werd! Na wat
bemiddeling en de betaling van een onkosten vergoeding, nam de verkoper toch nog de
kachel terug.



Naast impulsiviteit is er vaak sprake van een voortdurend gevecht om zelfcontrole. De
volwassene met ADHD moet heel dikwijls tegen zijn „natuur‟ ingaan. En wanneer er zich
situaties voordoen waar de teugels gerust mogen gevierd worden, is er soms geen houden
meer aan. Bij de papa van Björn kwam dit ook wel voor en de laatste tijd steeds vaker.
Meestal ging dit gepaard met het vergeten van de tijd en -wat nog erger was- met een grote
hoeveelheid alcohol. Een dronken echtgenoot is geen aangenaam gezelschap en bovendien
een gevaar wanneer hij ook nog eens met de auto op zwier was. Steeds weer en frequenter
moest mama op de rem staan. Dergelijk gedrag was allesbehalve een goed voorbeeld voor
de puberende zoon en aan de ruzies die zich ontsponnen had niemand iets.

Dit voorbeeld is zeker niet enig en uniek. Er bestaan heel wat varianten op dit thema maar
voor veel gezinnen is dit herkenbaar. Steeds vaker worden kinderen die in begeleiding zijn
omwille van hun ADHD een opstap naar een diagnosestelling bij één van de ouders. Nog te
weinig kan er op een gerichte wijze hulp geboden worden. Het coachen van een
volwassene met ADHD kan nochtans het hele gezin ten goede komen. Vanuit de
wetenschap is het niet verwonderlijk dat er zich ook bij de ouders spanningen kunnen
voordoen omwille van ADHD bij één van de partners.
We verklaren ons nader...

ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Dit houdt in dat binnen de ontwikkeling van het kind
gedrag gezien wordt dat duidelijk anders is dan bij de leeftijdsgenoten. Ontwikkeling is een
complex gebeuren in de tijd. Het is complex omdat het bestaat uit verschillende aspecten. Zo
spreken we over taalontwikkeling, motorische ontwikkeling, verstandelijke ontwikkeling,
sociale ontwikkeling, persoonlijkheidsontwikkeling, cognitieve (denk) ontwikkeling.
ADHD heeft vooral een impact op de cognitieve en de sociale ontwikkeling. Als gevolg van
de ADHD problemen kunnen er zich ook op andere domeinen problemen voordoen. Zo komt
het niet zelden voor dat de emotionele ontwikkeling een deuk krijgt als gevolg van de vele
negatieve ervaringen.
De ontwikkeling bij ADHD kenmerkt zich door een probleem op vlak van de aandacht, de
wijze van reageren (impulsief) en het motorisch gedrag (hyperactief). Deze drie
kernsymptomen uiten zich op verscheidene manieren naargelang de leeftijd van de persoon.
We halen hier enkele kenmerken aan die Dieter Baeyens aanhaalde ...mei 2010 in het
symposium Insigt te Wilrijk.
Babies en jonge peuters vertonen een regulatiestoornis. Ze hebben een moeilijk
temperament, vertonen eet- en slaapproblemen en zijn moeilijk te kalmeren (huilbaby).
De kleuter met ADHD is altijd in de weer. Hij vertoont buitensporig loop en klimgedrag. Hij of
zij volgt instructies niet op. Ze kunnen niet stilzitten en vertonen een tekort aan volgehouden
aandacht. Bovendien zijn ze sterk afgeleid.
Het lagere schoolkind is makkelijker en met grotere zekerheid te diagnosticeren. We zien de
drie kernsymptomen: hyperactiviteit, impulsiviteit en aandachtstoornissen. Daarnaast zijn er
algemene gedragsproblemen en treedt er een schoolse achterstand op.



Aan het begin van het secundair onderwijs verandert het beeld wat. De hyperactiviteit
vermindert. Er is nog steeds sprake van verhoogde impulsiviteit en aandachtsproblemen. De
gedragsproblemen blijven nog aanwezig en opvallend is het experimenteergedrag. De
emotionele schommelingen, zo typisch voor een puber, barsten in volle hevigheid door. Veel
jongeren met ADHD vertonen een schoolse achterstand. Aan die leeftijd worden vaak
bijkomende diagnoses gesteld (stemmingsstoornissen 20%, angststoornissen 25-50%,
persoonlijkheidstoornissen).
Volwassenen blijven in de helft van de gevallen nog last hebben van de ADHD symptomen.
De impulsiviteit en de aandachtstoornissen zorgen voor academische beperkingen (behalen
niet het diploma volgens hun intellectuele mogelijkheden) of bemoeilijken het vinden van een
job. Er is veel minder sprake van hyperactief gedrag. Daarentegen stellen we meer
risicogedrag vast en zijn er moeilijkheden op relationeel vlak. Veel volwassenen met ADHD
hebben het moeilijk met routine of „veel van hetzelfde‟. Ze hebben nood aan uitdagingen, wat
soms tot veelvuldig veranderen van job leidt (job-hopping). De emotionele gevolgen van
ADHD laten zich nu duidelijker gevoelen.
De ADHD symptomen op volwassen leeftijd zijn meestal vaag en het zijn vooral de
bijkomende klachten en de secundaire gevolgen die opvallen. In vergelijking met
volwassenen zonder ADHD zien we bij ADHD dubbel zo vaak depressies (18.6% tov 7.8%)
en zes keer zoveel bipolaire stoornissen (19.4% tov 3.1%) en meer dan dubbel zo dikwijls
angststoornissen (47.1% tov 19.5%).1Een belangrijk aspect waarmee onderscheid kan
gemaakt worden tussen de verschillende stoornissen is het tijdstip waarop de stoornis zich
voordoet. Bij ADHD is dit voor de leeftijd van 7 jaar. Het is niet altijd makkelijk om te
achterhalen of er inderdaad op jonge leeftijd sprake was van ADHD.
In de behandeling van een samenloop van stoornissen gaat men ervan uit dat men die
stoornis het eerst aanpakt die het meest invloed heeft op de ontwikkeling. Een voorbeeld van
een behandelingsalgoritme is bijvoorbeeld: aanpak van het middelenmisbruik dan de
stemmingstoornissen gevolgd door angstvermindering en tenslotte ADHD.

Wat ADHD en verslaving betreft is er steeds meer evidentie dat er voor beide problemen een
genetische basis is. Heel recent kreeg het ICASA die staat voor (International Collaboration
on ADHD and Substance Abuse) een officiële erkenning. Daardoor wordt het mogelijk om
internationaal onderzoek te doen naar het verband tussen verslaving en ADHD. Er werd een
netwerk opgericht tussen 40 wetenschappers uit 11 Europese landen met één
gemeenschappelijk doel: zorgen dat minder mensen met ADHD verslaafd raken door een
betere herkenning, diagnose en behandeling van zowel ADHD als verslaving. Je vindt meer
info op deze Engelstalige site www.adhdandsubstanceabuse.org

1
Deze cijfers komen uit een studie uit de VS met name de National Comorbidity Survey
Replication volwassenen tussen de 18 en 44 jaar.



ADHD in de Volwassenheid Checklijst 2 (AVC)

Onderzoek suggereert dat de symptomen van ADHD persisteren in de volwassenheid met gevolgen op
vlak van relaties, carrière en zelfs veiligheid. Omdat deze stoornis vaak niet onderkend wordt, krijgen
veel volwassenen geen adequate begeleiding en presteren zij als gevolg daarvan onder hun
mogelijkheden. Een deel van dit onder probleem is te wijten aan de moeilijke diagnose vooral bij
volwassenen.

Deze vragenlijst werd ontwikkeld om de dialoog te stimuleren tussen de therapeut en de patiënt en om
tot een bevestiging te komen dat hij/zij lijdt aan de symptomen van ADHD. De ADHD
Volwassenheid Checklijst kwam tot stand door de samenwerking tussen de WHO (Wereld
Gezondheids Organisatie) en de werkgroep Volwassenen met ADHD met ondermeer Lenard Adler,
Ronald Kessler en Thomas Spencer.

Beschrijving: Deze checklijst met symptomen is een instrument dat bestaat uit 18 DSM IV TR
criteria. Zes van de 18 vragen zijn deze met de hoogste voorspellende waarde voor ADHD. Deze zes
symptomen vormen de basis van de AVC en zijn terug te vinden in deel A van de checklijst. Deel B
bevat de resterende twaalf vragen. De afname duurt ongeveer 5 minuten.

Symptomen
1. Vraag de patiënt om zowel deel A als deel B in te vullen door een X aan te brengen in het
vakje dat het best aangeeft hoe vaak een bepaald symptoom voorkomt.
2. Wanneer in deel A vier of meer keer een donker vakje werd aangekruist dan is er een sterk
vermoeden dat de patiënt ADHD heeft en verder onderzoek is dan aangewezen.
3. De scores op deel B voorzien bijkomende elementen en kunnen dienen als verder onderzoek
naar de symptomen van de patiënt. Schenk extra aandacht aan de symptomen die in de
donkere vakjes werden aangekruist. Niet elke frequentie van een symptoom scoort even sterk.
Sommige symptomen zijn gevoeliger dan andere. Er is geen totaalscore of drempelwaarde
voorzien voor de 12 symptomen. De eerste zes vragen uit deel A hebben de meest
voorspellende waarde en zijn het best geschikt als screeningsinstrument.

Beperkingen
1. Overloop de volledige symptomen checklijst met je patiënten en evalueer de graad van
beperking die dergelijk symptoom teweeg brengt.
2. Hou rekening met verschillende settings zoals werk/school, sociaal en binnen het gezin.
3. De frequentie van een bepaald symptoom is vaak geassocieerd met de ernst van het
symptoom. Daarom kan deze checklijst ook als een hulp dienen om de graad van beperking te
bepalen. Als jouw patiënt vaak bepaalde symptomen heeft kan je hem/haar vragen om te
beschrijven hoe deze symptomen een impact hebben op zijn/haar werk, huishouden en/of in
relatie met zijn partner of anderen.

Anamnese
Ga na of bepaalde of gelijkaardige symptomen aanwezig waren in de kindertijd. Volwassenen met
ADHD zijn niet altijd formeel als kind gediagnosticeerd geweest. Bij het evalueren van de
voorgeschiedenis van de patiënt is het belangrijk van te zoeken naar problemen van aandacht en
zelfcontrole die reeds vroeg en lang aanwezig waren. Sommige symptomen zouden toch wel aanwezig
moeten zijn in de kindertijd, doch een volledig syndroom is niet noodzakelijk.

2
vertaling van de ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale)



ADHD in de Volwassenheid Checklijst

naam: ………………………………………………………………datum ………./…../…..

Mogen wij jou uitnodigen om onderstaande vragen te beantwoorden door

Heel dikwijls
jouw keuze aan te duiden in één van de mogelijkheden aan de rechterkant van
deze pagina. Om te antwoorden duid je jouw keuze aan door een kruisje te

Zelden
plaatsen in een van de vakjes die het best aangeeft hoe jij je de laatste 6

nooit

soms

vaak
maand voelde of gedroeg. Geef deze vragenlijst af aan de persoon die jou
begeleidt om erover te kunnen praten.
1. Hoe vaak heb je problemen om de laatste details van een taak af te
werken eens het boeiende deel is beëindigd?
2. Hoe vaak heb je moeite om dingen in orde te krijgen wanneer je een
taak moet doen die organisatie vraagt?
3. Hoe vaak heb je problemen om afspraken of verplichtingen te
herinneren?
4. Wanneer je een opdracht moet uitvoeren die veel denkwerk vraagt,
hoe vaak vermijd je deze of begin je eraan met vertraging?
5. Hoe vaak zit je te wriemelen of te kronkelen met je handen of voeten
wanneer je langere tijd moet stilzitten?
6. Hoe dikwijls voel je jou te actief en gedwongen om dingen te doen
alsof je bent aangedreven door een motor?
DEEL A
7. Hoe vaak maak je achteloze fouten wanneer je aan een vervelende of
moeilijke taak werkt?
8. Hoe vaak heb je moeite om geconcentreerd te blijven bij een
vervelend of steeds terugkerend werk?
9. Hoe vaak heb je moeite om geconcentreerd te blijven wanneer
mensen je (rechtstreeks) aanspreken?
10. Hoe vaak leg je thuis of op het werk dingen verkeerd of vind je ze
niet terug?
11. Hoe vaak ben je afgeleid door activiteiten of geluiden uit de
omgeving?
12. Hoe vaak sta je op van je stoel op vergaderingen of andere situaties
waar verwacht wordt dat je blijft zitten?
13. Hoe vaak voel je jou rusteloos en beweeglijk?

14. Hoe vaak heb je het moeilijk om je te ontspannen wanneer je tijd
voor jezelf hebt?
15. Hoe vaak betrap je jezelf dat je teveel praat in een sociale situatie?

16. Wanneer je in gesprek bent gebeurt het dan vaak dat je de zinnen van
anderen afmaakt vooraleer ze de kans krijgen om die zelf af te
maken?
17. Hoe vaak heb je moeite om je beurt af te wachten in situaties waar
beurtnemen aan de orde is?
18. Hoe vaak onderbreek je anderen wanneer ze bezig zijn?

DEEL B


Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (9)

En vedette

En vedette (20)

Similaire à Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010

Similaire à Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010 (20)

Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010