SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  19
BAHAN AJAR ETIKA PEMERINTAHAN
DISAMPAIKAN PADA MADYA PRAJA SMT III
TA 2012/2013
MAKNA ETIKA PEMERINTAHAN
ETIKA BERKENAAN DGN SISTEM DARI PRINSIP-PRINSIP MORAL
TTG BAIK DAN BURUK DARI TINDAKAN ATAU PERILAKU MANUSIA
DLM KEHIDUPAN SOSIAL ;
b. ETIKA BERKAITAN ERAT DGN TATA SUSILA (KESUSILAAN), TATA
SOPAN SANTUN (KESOPANAN) DLM KEHIDUPAN SEHARI-HARI YG
BAIK DLM KELUARGA, MASYARAKAT, PEMERINTAHAN, BANGSA
DAN NEGARA ;
c. ETIKA DLM KEHIDUPAN DIDASARKAN PADA NILAI, NORMA, KAIDAH
DAN ATURAN ;
d. ETIKA BERUPA ETIKA UMUM ( ETIKA SOSIAL ) DAN ETIKA KHUSUS
( ETIKA PEMERINTAHAN ) ;
e. DALAM KELOMPOK TERTENTU DIKENAL DENGAN ETIKA BIDANG
PROFESIONAL YAITU KODE ETIK PNS, KODE ETIK KEDOKTERAN,
KODE ETIK PERS, KODE ETIK PENDIDIK, KODE ETIK AKUNTANSI,
KODE ETIK HAKIM, KODE ETIK PENGACARA DAN LAINNYA.
a.

1
L ANDASAN ETIKA PEMERINTAHAN
1.

FALSAFAH PANCASILA DAN KONSTITUSI / UUD 1945 NEGARA RI ;

2.

TAP MPR NO. XI/MPR/1998 TTG PENYELENGGARAAN NEGARA YG
BERSIH DAN BEBAS DARI KKN ;

3.

UU NO. 28 TAHUN 1999 TTG PENYELENGGARAAN NEGARA

YG

BERSIH DAN BEBAS DARI KKN ;
4.

UU NO. 43 TAHUN 1999 TTG PERUBAHAN ATAS UU NO. 8 TAHUN 1974
TTG POKOK-POKOK KEPEGAWAIAN ;

5.

UU NO. 32 TAHUN 2004 PEMERINTAHAN DAERAH YG DIRUBAH DGN
UU NO. 3 TAHUN 2005 DAN UU NO. 12 TAHUN 2008 TTG
PEMERINTAHAN DAERAH;

6.

PP NO. 30 TAHUN 1980 TTG PERATURAN DISIPLIN PNS, YG DIRUBAH

DGN PP NO. 53 TAHUN 2010 TTG DISIPLIN PNS.

2
PENGERTIAN ETIKA




MENURUT A.W. WIDJAJA, BAHWA ETIKA IALAH CABANG
FILSAFAT YANG MEMBICARAKAN TENTANG PENILAIAN
MENGENAI
TINGKAH
LAKU
YANG
BENAR
YANG
MEMPERGUNAKAN
PREDIKAT-PREDIKAT
KESUSILAAN
SEPERTI BAIK BURUK, SALAH TIDAK SALAH DAN LAIN
SEBAGAINYA ( A.W. WIDJAJA, 1993 : 17-18).
MENURUT PROF. DR. H. MUHAMMAD SAID DALAM INU
KENCANA SYAFIIE, ETIKA ARTINYA SAMA
DENGAN KATA
INDONESIA “KESUSILAAN” YANG TERDIRI DARI BAHASA
SANSEKERTA “SU” YANG BERARTI BAIK, DAN “SILA” YANG
BERARTI NORMA KEHIDUPAN. ETIKA MENYANGKUT
KELAKUAN YANG MENURUTI NORMA-NORMA YANG BAIK.
ASAL KATA ETIKA DARI PERKATAAN YUNANI “ETHOS” YANG
BERARTI WATAK ATAU ADAT. KATA INI IDENTIK DENGAN
ASAL KATA MORAL DARI BAHASA LATIN “MOS” (JAMAKNYA
ADALAH MORES) YANG JUGA BERARTI ADAT ATAU CARA
HIDUP. JADI KEDUA KATA TSB (ETIKA DAN MORAL)
MENUNJUKKAN CARA BERBUAT YANG MENJADI ADAT
KARENA PERSETUJUAN ATAU PRAKTEK SEKELOMPOK (
INU KENCANA S, 1993 :1).
3
PENGERTIAN PEMERINTAHAN
 MENURUT S. PAMUDJI (1994 : 3), SECARA ETIMOLOGI
PEMERINTAHAN
BERASAL
DARI
PERKATAAN
PEMERINTAH, SEDANGKAN PEMERINTAH BERASAL
DARI PERKATAAN PERINTAH.
MENURUT KAMUS, KATA-KATA TSB MEMUNYAI ARTI
SBB :
1) PERINTAH ADALAH PERKATAAN YG BERMAKSUD
MENYURUH MELAKUKAN SESUATU;
2) PEMERINTAH ADALAH KEKUASAAN MEMERINTAH
SESUATU NEGARA (DAERAH NEGARA) ATAU
BADAN YG TERTINGGI MEMERINTAH SESUATU
NEGARA (SEPERTI KABINET MERUPAKAN SUATU
PEMERINTAH);
3) PEMERINTAHAN ADALAH PERBUATAN (CARA,
HAL, URUSAN DSBNYA) MEMERINTAH.

4
 MENURUT BAYU SURIANINGRAT (1992 : 9 – 10) JIKA
PENDEKATAN DARI SEGI BAHASA, TERHADAP KATA
PEMERINTAH ATAU PEMERINTAHAN’ TERNYATA KEDUA
KATA TSB BERASAL DARI SUKU KATA PERINTAH,
BERARTI SESUATU YG HARUS DILAKSANAKAN.

DI DLM KATA PERINTAH ADA BEBERAPA UNSUR YG
MENJADI CIRI KHAS DARI KATA PERINTAH, YAITU :
1. ADANYA KEHARUSAN, MENUNJUKKAN KEWAJIBAN
UTK MELAKUKAN APA YG DIPERINTAHKAN ;
2. ADANYA 2(DUA) PIHAK, YAITU YG MEMBERI DAN YG
MENERIMA PERINTAH
3. ADANYA HUBUNGAN FUNGSIONAL ANTARA YG
MEMBERI DAN YG MENERIMA PERINTAH ;
4. ADANYA WEWENANG ATAU KEKUASAAN UTK
MEMBERI PERINTAH.

5


MENURUT C.F.

STRONG

DLM

H.WINARNA SURYA

ADISUBRATA (2002 : 5), PEMERINTAH ADALAH LEMBAGA
ATAU ORGANISASI YG MELEKAT KEWENANGAN UTK
MELAKSANAKAN
MERUPAKAN
JAWAB

KEKUASAAN

LEMBAGA

GUNA

YG

NEGARA.

MEMILIKI

MELAKSANAKAN

JUGA

TANGGUNG

KEAMANAN

DARI

ANCAMAN BAIK YG DATANG DARI DALAM MAUPUN
DARI LUAR.

6


KARENANYA PEMERINTAH HRS MEMILIKI :

KEMAMPUAN UTK MENGAWASI ANGKATAN
BERSENJATA ;
b. KEWENANGAN UTK MEMBUAT UNDANG-UNDANG
;
c. KEKUASAAN FINANCIAL, YAITU KEWENANGAN
UTK MEMUNGUT PAJAK DAN CUKAI
DAN
PUNGUTAN LAIN DARI RAKYAT GUNA BIAYA
MEMPERTAHANKAN
NEGARA
SERTA
MENJALANKAN HUKUM.
a.

ATAU SINGKATNYA KEWENANGAN
EKSEKUTIF,
LEGISLATIF, YUDIKATIF
DAN KEPOLISIAN
SEHINGGA
MERUPAKAN
PENGERTIAN
PEMERINTAHAN DLM ARTI LUAS BUKAN ARTI
SEMPIT
YAITU
KEWENANGAN
UTK
MELAKSANAKAN
UNDANG-UNDANG
ATAU
EKSEKUTIF.
7


MENURUT S.E. FINER DLM H. WINARNA SURYA
ADISUBRATA (2002 : 5 – 6), PEMERINTAHAN ADALAH
SEGALA KEGIATAN YG DILAKUKAN OLEH LEMBAGALEMBAGA PEMERINTAHAN DALAM ARTI LUAS.
ISTILAH PEMERINTAHAN PALING TDK MEMILIKI
4(EMPAT) HAL, YAITU MENUNJUKKAN :
KEGIATAN ATAU PROSES MEMERINTAH ;
2. PERMASALAHAN
–PERMASALAHAN NEGARA
ATAU PROSES MEMILIH TERHDP MASALAH
YANG DIJUMPAI ;
3. PEJABAT-PEJABAT YG DIBEBANI TUGAS-TUGAS
MEMERINTAH ;
4. CARA-CARA ATAU METODE ATAU SISTEM YG
DIGUNAKAN UTK MENGATUR MASYARAKAT.
1.

8
 DARI

URAIAN TSB DPT DISIMPULKAN BAHWA

PEMERINTAHAN DALAM ARTI LUAS ADALAH
KEGIATAN-KEGIATAN YG DILAKSANAKAN OLEH
BADAN-BADAN

EKSEKUTIF,

LEGISLATIF,

YUDIKATIF DAN KEPOLISIAN DLM RANGKA
MENCAPAI

TUJUAN

SEDANGKAN

DLM ARTI SEMPIT ADALAH

KEGIATAN-KEGITAN

PEMERINTAHAN.

MEMERINTAH

YG

DILAKUKAN OLEH BADAN EKSEKUTIF

GUNA

MENCAPAI TUJUAN PEMERINTAH.
9


PENGERTIAN ETIKA PEMERINTAHAN
ETIKA PEMERINTAHAN ADALAH SEPERANGKAT
NORMA

ATAU

ATURAN

PEDOMAN, ACUAN

PENYELENGGARAAN

ATAU

YANG

MENJADI

LANDASAN

PEMERINTAHAN

BAGI

OLEH

APARATUR PEMERINTAHAN
( NONDI DAN ROMLI, 2003 : 8 )

10
PEMERINTAHAN YANG BAIK (GOOD
GOVERNANCE).


MENURUT
FILOSOF
TIONGKOK
KUNO
CONFUSIUNUS
PEMERINTAHAN YANG BAIK HRS MEMILIKI 3(TIGA) CIRI, YAITU :
1.

2.

3.

MENDAPAT DUKUNGAN LUAS DARI RAKYAT ARTINYA
RAKYAT PATUH DANTUNDUK KPD PELAKSANAAN
PROGRAM PEMERINTAH ;
MEMPUNYAI TENTARA YG KUAT DLM ARTI JUMLAH,
KUALITAS, PERALATAN YG CUKUP UTK MEMELIHARA
KEAMANAN, DAN KETENTERAMAN NEGARA BAIK
SERANGAN DARI LUAR MAUPUN DARI DALAM ;
MAMPU MENCUKUPI KEBUTUHAN RAKYATNYA.

11


MENURUT ROF. DR. BAGIR MANAN SH,
PEMERINTAHAN

YG

PENYELENGGARAAN
DIDASARKAN

BAIK

ADALAH

PEMERINTAHAN

KPD

YG

FUNGSI-FUNGSI

ADMINISTRASI NEGARA, YG DIKENAL DGN
PRINSIP-PRINSIP

ATAU

ASAS-ASAS

PENYELENGGARAAN NEGARA YG BAIK.

12
 MENURUT

MOCHTAR, GUBERNUR JATENG
TAHUN 1960-1966, PEMERINTAHAN YG BAIK
ADALAH
PEMERINTAHAN
YG
MAMPU
MENCUKUPI
KEBUTUHAN-KEBUTUHAN
RAKYATNYA SHG RAKYATNYA DPT HIDUP DGN
TENANG DAN TENTERAM YAITU YG DIKENAL
DGN 5(LIMA) W :

1.
2.
3.
4.
5.

WAREG (KENYANG) ;
WUTUH (BERPAKAIAN LENGKAP);
WISMA (MEMPUNYAI PERUMAHAN YG
SEHAT;
WARAS (BERBADAN SEHAT);
WASIS (BERPENDIDIKAN CUKUP).

13


ASAS ASAS UMUM PENYELENGARAAN NEGARA

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7

ASAS KEPASTIAN HUKUM
ASAS TERTIB PENYELENGGARAAN NEGARA
ASAS KEPENTINGAN UMUM
ASAS KETERBUKAAN
ASAS PROPORSIONALITAS
ASAS PROFESIONALITAS
ASAS AKUNTABILITAS
( Pasal 3 UU No. 28 Tahun 1999 Ttg Penyelenggara Negara yg bersih
dan bebas dari KKN )

14
ASAS PENYELENGGARAAN PEMERINTAHAN
(PASAL 20 UU NO. 32 TAHUN 2004 TTG PEMERINTAHAN DAERAH)



PENYELENGGRAAN PEMERINTAHAN BERPEDOMAN PADA ASAS
UMUM PENYELENGGARAAN NEGARA :

1.

ASAS KEPASTIAN HUKUM ;
ASAS TERTIB PENYELENGGARA NEGARA ;
ASAS KEPENTINGAN UMUM ;
ASAS KETERBUKAAN ;
ASAS PROPORSIONALITAS ;
ASAS PROFESIONALITAS ;
ASAS AKUNTABILITAS ;
ASAS EFISIENSI ;
ASAS EFEKTIVITAS .

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

9.

15


DALAM

MENYELENGGARAKAN

PEMERINTAHAN,PEMERINTAH

MENGGUNAN ASAS DESENTRALISASI, TUGAS PEMBANTUAN DAN
DEKONSENTRASI

SESUAI

DGN

PERATURAN

PERUNDANG

UNDANGAN ;



DALAM

MENYELENGGARAKAN

PEMERINTAHAN

PEMERINTAHAN DAERAH MENGGUNAKAN

DAERAH,

ASAS OTONOMI DAN

TUGAS PEMBANTUAN .

16


PRINSIP-PRINSIP KEPEMERINTAHAN YANG BAIK

1.

PROFESIONALITAS ;

2.

AKUNTABILITAS ;

3.

TRANSPARANSI ;

4.

PELAYANAN PRIMA ;

5.

DEMOKRASI ;

6.

EFISIENSI ;

7.

EFEKTIFITAS ;

8.

SUPERMASI HUKUM DAN DPT DITERIMA OLEH SELURUH MASY.
( PP NO. 101 TAHUN 2000)

17


AKTOR DALAM KEPEMERINTAHAN (GOVERNANCE)
a.

NEGARA DAN PEMERINTAHAN ;

b.

SEKTOR SWASTA ;

c.

MASYARAKAT MADANI (CIVIL SOCIETY)

18
TERIMA KASIH
19

Contenu connexe

Tendances

Modul 1 konsep dan studi kebijakan publik
Modul 1 konsep dan studi kebijakan publikModul 1 konsep dan studi kebijakan publik
Modul 1 konsep dan studi kebijakan publikunitpublikasi
 
Hubungan keuangan antar pemerintah
Hubungan keuangan antar pemerintahHubungan keuangan antar pemerintah
Hubungan keuangan antar pemerintahDahlan Tampubolon
 
Inovasi Digital Pelayanan Publik
Inovasi Digital Pelayanan PublikInovasi Digital Pelayanan Publik
Inovasi Digital Pelayanan PublikTri Widodo W. UTOMO
 
Perkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di Indonesia
Perkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di IndonesiaPerkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di Indonesia
Perkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di IndonesiaSiti Sahati
 
Konsep dan Studi Kebijakan Publik
Konsep dan Studi Kebijakan PublikKonsep dan Studi Kebijakan Publik
Konsep dan Studi Kebijakan PublikTri Widodo W. UTOMO
 
Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...
Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...
Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...Dadang Solihin
 
Agenda Setting & Perumusan Kebijakan Publik
Agenda Setting & Perumusan Kebijakan PublikAgenda Setting & Perumusan Kebijakan Publik
Agenda Setting & Perumusan Kebijakan PublikTri Widodo W. UTOMO
 
Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)
Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)
Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)Tri Widodo W. UTOMO
 
Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)
Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)
Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)Raja Matridi Aeksalo
 
Pemberdayaan Masyarakat Desa
Pemberdayaan Masyarakat DesaPemberdayaan Masyarakat Desa
Pemberdayaan Masyarakat DesaDadang Solihin
 
2 Model Formulasi Kebijakan
2 Model Formulasi Kebijakan2 Model Formulasi Kebijakan
2 Model Formulasi KebijakanMuh Firyal Akbar
 
Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah
Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah
Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah Dadang Solihin
 
Perencanaan Pembangunan Daerah Indikator Kinerja
Perencanaan Pembangunan Daerah Indikator KinerjaPerencanaan Pembangunan Daerah Indikator Kinerja
Perencanaan Pembangunan Daerah Indikator Kinerja93220872
 
Penyusunan RENJA
Penyusunan RENJAPenyusunan RENJA
Penyusunan RENJA93220872
 
Keterbukaan Informasi Publik
Keterbukaan Informasi PublikKeterbukaan Informasi Publik
Keterbukaan Informasi PublikFKP2B Cikarang
 
Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...
Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...
Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...Dadang Solihin
 
Kerjasama Daerah2
Kerjasama Daerah2Kerjasama Daerah2
Kerjasama Daerah2suparmono
 

Tendances (20)

Modul 1 konsep dan studi kebijakan publik
Modul 1 konsep dan studi kebijakan publikModul 1 konsep dan studi kebijakan publik
Modul 1 konsep dan studi kebijakan publik
 
Hubungan keuangan antar pemerintah
Hubungan keuangan antar pemerintahHubungan keuangan antar pemerintah
Hubungan keuangan antar pemerintah
 
Inovasi Digital Pelayanan Publik
Inovasi Digital Pelayanan PublikInovasi Digital Pelayanan Publik
Inovasi Digital Pelayanan Publik
 
Perkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di Indonesia
Perkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di IndonesiaPerkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di Indonesia
Perkembangan Administrasi Pemerintah Daerah di Indonesia
 
Materi Kebijakan publik
Materi Kebijakan publikMateri Kebijakan publik
Materi Kebijakan publik
 
Konsep dan Studi Kebijakan Publik
Konsep dan Studi Kebijakan PublikKonsep dan Studi Kebijakan Publik
Konsep dan Studi Kebijakan Publik
 
Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...
Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...
Kesetaraan dan Kemitraan dalam Hubungan antara Legislatif dan Eksekutif di Da...
 
Agenda Setting & Perumusan Kebijakan Publik
Agenda Setting & Perumusan Kebijakan PublikAgenda Setting & Perumusan Kebijakan Publik
Agenda Setting & Perumusan Kebijakan Publik
 
Reformasi birokrasi dalam praktik
Reformasi birokrasi dalam praktikReformasi birokrasi dalam praktik
Reformasi birokrasi dalam praktik
 
Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)
Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)
Tata Kelola Pemerintahan yang Baik (Good Governance)
 
Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)
Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)
Kebijakan Publik (An Introduction of The Public Policy Concept)
 
Pemberdayaan Masyarakat Desa
Pemberdayaan Masyarakat DesaPemberdayaan Masyarakat Desa
Pemberdayaan Masyarakat Desa
 
2 Model Formulasi Kebijakan
2 Model Formulasi Kebijakan2 Model Formulasi Kebijakan
2 Model Formulasi Kebijakan
 
PROSES KEBIJAKAN PUBLIK
PROSES KEBIJAKAN PUBLIKPROSES KEBIJAKAN PUBLIK
PROSES KEBIJAKAN PUBLIK
 
Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah
Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah
Sinergitas Perencanaan Pembangunan Daerah
 
Perencanaan Pembangunan Daerah Indikator Kinerja
Perencanaan Pembangunan Daerah Indikator KinerjaPerencanaan Pembangunan Daerah Indikator Kinerja
Perencanaan Pembangunan Daerah Indikator Kinerja
 
Penyusunan RENJA
Penyusunan RENJAPenyusunan RENJA
Penyusunan RENJA
 
Keterbukaan Informasi Publik
Keterbukaan Informasi PublikKeterbukaan Informasi Publik
Keterbukaan Informasi Publik
 
Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...
Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...
Optimalisasi Peran dan Fungsi DPRD dalam Proses Penyusunan dan Penetapan APBD...
 
Kerjasama Daerah2
Kerjasama Daerah2Kerjasama Daerah2
Kerjasama Daerah2
 

En vedette

Peran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNS
Peran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNSPeran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNS
Peran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNSDeddy Supriady Bratakusumah
 
Review UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil Negara
Review UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil NegaraReview UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil Negara
Review UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil NegaraW. Riany
 
UU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPT
UU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPTUU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPT
UU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPTBayu Wahyudi
 

En vedette (6)

Peran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNS
Peran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNSPeran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNS
Peran Pendidikan dan Pelatihan dalam Jabatan PNS
 
Review UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil Negara
Review UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil NegaraReview UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil Negara
Review UU No 5 tahun 2014 tentang Aparatur Sipil Negara
 
Makalah etika provesi pns
Makalah etika provesi pnsMakalah etika provesi pns
Makalah etika provesi pns
 
UU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPT
UU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPTUU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPT
UU Nomor 5 tahun 2014 dan Peran KASN dalam Seleksi JPT
 
Bahan ajar etika publik
Bahan ajar  etika publikBahan ajar  etika publik
Bahan ajar etika publik
 
Kajian Pengembangan Kompetensi Aparatur Sipil Negara (ASN)
Kajian Pengembangan Kompetensi Aparatur Sipil Negara (ASN)Kajian Pengembangan Kompetensi Aparatur Sipil Negara (ASN)
Kajian Pengembangan Kompetensi Aparatur Sipil Negara (ASN)
 

Similaire à Bahan ajar etika pemerintahan

Ekonomi dan kesejahteraan umat.pptx
Ekonomi dan kesejahteraan umat.pptxEkonomi dan kesejahteraan umat.pptx
Ekonomi dan kesejahteraan umat.pptxJimatul Arrobi
 
Amalan terbaik dalam pembangunan sosial
Amalan terbaik dalam pembangunan sosialAmalan terbaik dalam pembangunan sosial
Amalan terbaik dalam pembangunan sosialaizuddin99
 
Hukum publik dan hukum privat
Hukum publik dan hukum privatHukum publik dan hukum privat
Hukum publik dan hukum privatAllo Martins
 
Pendidikan HAM dan Demokrasi
Pendidikan HAM dan DemokrasiPendidikan HAM dan Demokrasi
Pendidikan HAM dan DemokrasiAchmad Junaidi
 
pengantar Kriminologi part 3
pengantar Kriminologi part 3pengantar Kriminologi part 3
pengantar Kriminologi part 3uyun saepul
 
Peranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragama
Peranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragamaPeranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragama
Peranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragamahadi77081
 
adm negara holidaii.pptx
adm negara holidaii.pptxadm negara holidaii.pptx
adm negara holidaii.pptxrafaeludin
 
KAPASITAS APARATUR DESA.pptx
KAPASITAS APARATUR DESA.pptxKAPASITAS APARATUR DESA.pptx
KAPASITAS APARATUR DESA.pptxdpmdbusel
 
hukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidana
hukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidanahukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidana
hukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidanapardalis1
 
Projek Pembangunan Mapan Islam.pdf
Projek Pembangunan Mapan Islam.pdfProjek Pembangunan Mapan Islam.pdf
Projek Pembangunan Mapan Islam.pdfFarhanAimanSuhairi
 
Dampak Hukum dari Penyalahgunaan Narkoba
Dampak Hukum dari Penyalahgunaan NarkobaDampak Hukum dari Penyalahgunaan Narkoba
Dampak Hukum dari Penyalahgunaan NarkobaJessica Pratiwi
 
MAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptx
MAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptxMAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptx
MAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptxadesofyanelabqory
 
Penegakan Hukum Korupsi bansos
Penegakan Hukum  Korupsi bansosPenegakan Hukum  Korupsi bansos
Penegakan Hukum Korupsi bansosAndy Susanto
 

Similaire à Bahan ajar etika pemerintahan (20)

Manusia & keadilan
Manusia & keadilanManusia & keadilan
Manusia & keadilan
 
ETIKA PUBLIK.ppt
ETIKA PUBLIK.pptETIKA PUBLIK.ppt
ETIKA PUBLIK.ppt
 
Ekonomi dan kesejahteraan umat.pptx
Ekonomi dan kesejahteraan umat.pptxEkonomi dan kesejahteraan umat.pptx
Ekonomi dan kesejahteraan umat.pptx
 
Amalan terbaik dalam pembangunan sosial
Amalan terbaik dalam pembangunan sosialAmalan terbaik dalam pembangunan sosial
Amalan terbaik dalam pembangunan sosial
 
Hukum acara pidana
Hukum acara pidanaHukum acara pidana
Hukum acara pidana
 
Hukum publik dan hukum privat
Hukum publik dan hukum privatHukum publik dan hukum privat
Hukum publik dan hukum privat
 
Pendidikan HAM dan Demokrasi
Pendidikan HAM dan DemokrasiPendidikan HAM dan Demokrasi
Pendidikan HAM dan Demokrasi
 
pengantar Kriminologi part 3
pengantar Kriminologi part 3pengantar Kriminologi part 3
pengantar Kriminologi part 3
 
Peranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragama
Peranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragamaPeranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragama
Peranan penyuluhan Agama, menciptakan kerukunan beragama
 
adm negara holidaii.pptx
adm negara holidaii.pptxadm negara holidaii.pptx
adm negara holidaii.pptx
 
PROFESI SATPAM.pptx
PROFESI SATPAM.pptxPROFESI SATPAM.pptx
PROFESI SATPAM.pptx
 
KAPASITAS APARATUR DESA.pptx
KAPASITAS APARATUR DESA.pptxKAPASITAS APARATUR DESA.pptx
KAPASITAS APARATUR DESA.pptx
 
hukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidana
hukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidanahukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidana
hukum pidana bagi pemula, mengajarkan dasar-dasar dalam ilmu pidana
 
Projek Pembangunan Mapan Islam.pdf
Projek Pembangunan Mapan Islam.pdfProjek Pembangunan Mapan Islam.pdf
Projek Pembangunan Mapan Islam.pdf
 
Sumbangan ilmu zaman pencerahan
Sumbangan ilmu zaman pencerahanSumbangan ilmu zaman pencerahan
Sumbangan ilmu zaman pencerahan
 
Dampak Hukum dari Penyalahgunaan Narkoba
Dampak Hukum dari Penyalahgunaan NarkobaDampak Hukum dari Penyalahgunaan Narkoba
Dampak Hukum dari Penyalahgunaan Narkoba
 
MAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptx
MAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptxMAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptx
MAQASHID SYARI'AH DALAM DISPENSASI NIKAH.pptx
 
Ilmu hukum dan pendekatan distem
Ilmu hukum dan pendekatan distemIlmu hukum dan pendekatan distem
Ilmu hukum dan pendekatan distem
 
presentasi PKN kel.Rini
presentasi PKN kel.Rinipresentasi PKN kel.Rini
presentasi PKN kel.Rini
 
Penegakan Hukum Korupsi bansos
Penegakan Hukum  Korupsi bansosPenegakan Hukum  Korupsi bansos
Penegakan Hukum Korupsi bansos
 

Bahan ajar etika pemerintahan

  • 1. BAHAN AJAR ETIKA PEMERINTAHAN DISAMPAIKAN PADA MADYA PRAJA SMT III TA 2012/2013 MAKNA ETIKA PEMERINTAHAN ETIKA BERKENAAN DGN SISTEM DARI PRINSIP-PRINSIP MORAL TTG BAIK DAN BURUK DARI TINDAKAN ATAU PERILAKU MANUSIA DLM KEHIDUPAN SOSIAL ; b. ETIKA BERKAITAN ERAT DGN TATA SUSILA (KESUSILAAN), TATA SOPAN SANTUN (KESOPANAN) DLM KEHIDUPAN SEHARI-HARI YG BAIK DLM KELUARGA, MASYARAKAT, PEMERINTAHAN, BANGSA DAN NEGARA ; c. ETIKA DLM KEHIDUPAN DIDASARKAN PADA NILAI, NORMA, KAIDAH DAN ATURAN ; d. ETIKA BERUPA ETIKA UMUM ( ETIKA SOSIAL ) DAN ETIKA KHUSUS ( ETIKA PEMERINTAHAN ) ; e. DALAM KELOMPOK TERTENTU DIKENAL DENGAN ETIKA BIDANG PROFESIONAL YAITU KODE ETIK PNS, KODE ETIK KEDOKTERAN, KODE ETIK PERS, KODE ETIK PENDIDIK, KODE ETIK AKUNTANSI, KODE ETIK HAKIM, KODE ETIK PENGACARA DAN LAINNYA. a. 1
  • 2. L ANDASAN ETIKA PEMERINTAHAN 1. FALSAFAH PANCASILA DAN KONSTITUSI / UUD 1945 NEGARA RI ; 2. TAP MPR NO. XI/MPR/1998 TTG PENYELENGGARAAN NEGARA YG BERSIH DAN BEBAS DARI KKN ; 3. UU NO. 28 TAHUN 1999 TTG PENYELENGGARAAN NEGARA YG BERSIH DAN BEBAS DARI KKN ; 4. UU NO. 43 TAHUN 1999 TTG PERUBAHAN ATAS UU NO. 8 TAHUN 1974 TTG POKOK-POKOK KEPEGAWAIAN ; 5. UU NO. 32 TAHUN 2004 PEMERINTAHAN DAERAH YG DIRUBAH DGN UU NO. 3 TAHUN 2005 DAN UU NO. 12 TAHUN 2008 TTG PEMERINTAHAN DAERAH; 6. PP NO. 30 TAHUN 1980 TTG PERATURAN DISIPLIN PNS, YG DIRUBAH DGN PP NO. 53 TAHUN 2010 TTG DISIPLIN PNS. 2
  • 3. PENGERTIAN ETIKA   MENURUT A.W. WIDJAJA, BAHWA ETIKA IALAH CABANG FILSAFAT YANG MEMBICARAKAN TENTANG PENILAIAN MENGENAI TINGKAH LAKU YANG BENAR YANG MEMPERGUNAKAN PREDIKAT-PREDIKAT KESUSILAAN SEPERTI BAIK BURUK, SALAH TIDAK SALAH DAN LAIN SEBAGAINYA ( A.W. WIDJAJA, 1993 : 17-18). MENURUT PROF. DR. H. MUHAMMAD SAID DALAM INU KENCANA SYAFIIE, ETIKA ARTINYA SAMA DENGAN KATA INDONESIA “KESUSILAAN” YANG TERDIRI DARI BAHASA SANSEKERTA “SU” YANG BERARTI BAIK, DAN “SILA” YANG BERARTI NORMA KEHIDUPAN. ETIKA MENYANGKUT KELAKUAN YANG MENURUTI NORMA-NORMA YANG BAIK. ASAL KATA ETIKA DARI PERKATAAN YUNANI “ETHOS” YANG BERARTI WATAK ATAU ADAT. KATA INI IDENTIK DENGAN ASAL KATA MORAL DARI BAHASA LATIN “MOS” (JAMAKNYA ADALAH MORES) YANG JUGA BERARTI ADAT ATAU CARA HIDUP. JADI KEDUA KATA TSB (ETIKA DAN MORAL) MENUNJUKKAN CARA BERBUAT YANG MENJADI ADAT KARENA PERSETUJUAN ATAU PRAKTEK SEKELOMPOK ( INU KENCANA S, 1993 :1). 3
  • 4. PENGERTIAN PEMERINTAHAN  MENURUT S. PAMUDJI (1994 : 3), SECARA ETIMOLOGI PEMERINTAHAN BERASAL DARI PERKATAAN PEMERINTAH, SEDANGKAN PEMERINTAH BERASAL DARI PERKATAAN PERINTAH. MENURUT KAMUS, KATA-KATA TSB MEMUNYAI ARTI SBB : 1) PERINTAH ADALAH PERKATAAN YG BERMAKSUD MENYURUH MELAKUKAN SESUATU; 2) PEMERINTAH ADALAH KEKUASAAN MEMERINTAH SESUATU NEGARA (DAERAH NEGARA) ATAU BADAN YG TERTINGGI MEMERINTAH SESUATU NEGARA (SEPERTI KABINET MERUPAKAN SUATU PEMERINTAH); 3) PEMERINTAHAN ADALAH PERBUATAN (CARA, HAL, URUSAN DSBNYA) MEMERINTAH. 4
  • 5.  MENURUT BAYU SURIANINGRAT (1992 : 9 – 10) JIKA PENDEKATAN DARI SEGI BAHASA, TERHADAP KATA PEMERINTAH ATAU PEMERINTAHAN’ TERNYATA KEDUA KATA TSB BERASAL DARI SUKU KATA PERINTAH, BERARTI SESUATU YG HARUS DILAKSANAKAN. DI DLM KATA PERINTAH ADA BEBERAPA UNSUR YG MENJADI CIRI KHAS DARI KATA PERINTAH, YAITU : 1. ADANYA KEHARUSAN, MENUNJUKKAN KEWAJIBAN UTK MELAKUKAN APA YG DIPERINTAHKAN ; 2. ADANYA 2(DUA) PIHAK, YAITU YG MEMBERI DAN YG MENERIMA PERINTAH 3. ADANYA HUBUNGAN FUNGSIONAL ANTARA YG MEMBERI DAN YG MENERIMA PERINTAH ; 4. ADANYA WEWENANG ATAU KEKUASAAN UTK MEMBERI PERINTAH. 5
  • 6.  MENURUT C.F. STRONG DLM H.WINARNA SURYA ADISUBRATA (2002 : 5), PEMERINTAH ADALAH LEMBAGA ATAU ORGANISASI YG MELEKAT KEWENANGAN UTK MELAKSANAKAN MERUPAKAN JAWAB KEKUASAAN LEMBAGA GUNA YG NEGARA. MEMILIKI MELAKSANAKAN JUGA TANGGUNG KEAMANAN DARI ANCAMAN BAIK YG DATANG DARI DALAM MAUPUN DARI LUAR. 6
  • 7.  KARENANYA PEMERINTAH HRS MEMILIKI : KEMAMPUAN UTK MENGAWASI ANGKATAN BERSENJATA ; b. KEWENANGAN UTK MEMBUAT UNDANG-UNDANG ; c. KEKUASAAN FINANCIAL, YAITU KEWENANGAN UTK MEMUNGUT PAJAK DAN CUKAI DAN PUNGUTAN LAIN DARI RAKYAT GUNA BIAYA MEMPERTAHANKAN NEGARA SERTA MENJALANKAN HUKUM. a. ATAU SINGKATNYA KEWENANGAN EKSEKUTIF, LEGISLATIF, YUDIKATIF DAN KEPOLISIAN SEHINGGA MERUPAKAN PENGERTIAN PEMERINTAHAN DLM ARTI LUAS BUKAN ARTI SEMPIT YAITU KEWENANGAN UTK MELAKSANAKAN UNDANG-UNDANG ATAU EKSEKUTIF. 7
  • 8.  MENURUT S.E. FINER DLM H. WINARNA SURYA ADISUBRATA (2002 : 5 – 6), PEMERINTAHAN ADALAH SEGALA KEGIATAN YG DILAKUKAN OLEH LEMBAGALEMBAGA PEMERINTAHAN DALAM ARTI LUAS. ISTILAH PEMERINTAHAN PALING TDK MEMILIKI 4(EMPAT) HAL, YAITU MENUNJUKKAN : KEGIATAN ATAU PROSES MEMERINTAH ; 2. PERMASALAHAN –PERMASALAHAN NEGARA ATAU PROSES MEMILIH TERHDP MASALAH YANG DIJUMPAI ; 3. PEJABAT-PEJABAT YG DIBEBANI TUGAS-TUGAS MEMERINTAH ; 4. CARA-CARA ATAU METODE ATAU SISTEM YG DIGUNAKAN UTK MENGATUR MASYARAKAT. 1. 8
  • 9.  DARI URAIAN TSB DPT DISIMPULKAN BAHWA PEMERINTAHAN DALAM ARTI LUAS ADALAH KEGIATAN-KEGIATAN YG DILAKSANAKAN OLEH BADAN-BADAN EKSEKUTIF, LEGISLATIF, YUDIKATIF DAN KEPOLISIAN DLM RANGKA MENCAPAI TUJUAN SEDANGKAN DLM ARTI SEMPIT ADALAH KEGIATAN-KEGITAN PEMERINTAHAN. MEMERINTAH YG DILAKUKAN OLEH BADAN EKSEKUTIF GUNA MENCAPAI TUJUAN PEMERINTAH. 9
  • 10.  PENGERTIAN ETIKA PEMERINTAHAN ETIKA PEMERINTAHAN ADALAH SEPERANGKAT NORMA ATAU ATURAN PEDOMAN, ACUAN PENYELENGGARAAN ATAU YANG MENJADI LANDASAN PEMERINTAHAN BAGI OLEH APARATUR PEMERINTAHAN ( NONDI DAN ROMLI, 2003 : 8 ) 10
  • 11. PEMERINTAHAN YANG BAIK (GOOD GOVERNANCE).  MENURUT FILOSOF TIONGKOK KUNO CONFUSIUNUS PEMERINTAHAN YANG BAIK HRS MEMILIKI 3(TIGA) CIRI, YAITU : 1. 2. 3. MENDAPAT DUKUNGAN LUAS DARI RAKYAT ARTINYA RAKYAT PATUH DANTUNDUK KPD PELAKSANAAN PROGRAM PEMERINTAH ; MEMPUNYAI TENTARA YG KUAT DLM ARTI JUMLAH, KUALITAS, PERALATAN YG CUKUP UTK MEMELIHARA KEAMANAN, DAN KETENTERAMAN NEGARA BAIK SERANGAN DARI LUAR MAUPUN DARI DALAM ; MAMPU MENCUKUPI KEBUTUHAN RAKYATNYA. 11
  • 12.  MENURUT ROF. DR. BAGIR MANAN SH, PEMERINTAHAN YG PENYELENGGARAAN DIDASARKAN BAIK ADALAH PEMERINTAHAN KPD YG FUNGSI-FUNGSI ADMINISTRASI NEGARA, YG DIKENAL DGN PRINSIP-PRINSIP ATAU ASAS-ASAS PENYELENGGARAAN NEGARA YG BAIK. 12
  • 13.  MENURUT MOCHTAR, GUBERNUR JATENG TAHUN 1960-1966, PEMERINTAHAN YG BAIK ADALAH PEMERINTAHAN YG MAMPU MENCUKUPI KEBUTUHAN-KEBUTUHAN RAKYATNYA SHG RAKYATNYA DPT HIDUP DGN TENANG DAN TENTERAM YAITU YG DIKENAL DGN 5(LIMA) W : 1. 2. 3. 4. 5. WAREG (KENYANG) ; WUTUH (BERPAKAIAN LENGKAP); WISMA (MEMPUNYAI PERUMAHAN YG SEHAT; WARAS (BERBADAN SEHAT); WASIS (BERPENDIDIKAN CUKUP). 13
  • 14.  ASAS ASAS UMUM PENYELENGARAAN NEGARA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7 ASAS KEPASTIAN HUKUM ASAS TERTIB PENYELENGGARAAN NEGARA ASAS KEPENTINGAN UMUM ASAS KETERBUKAAN ASAS PROPORSIONALITAS ASAS PROFESIONALITAS ASAS AKUNTABILITAS ( Pasal 3 UU No. 28 Tahun 1999 Ttg Penyelenggara Negara yg bersih dan bebas dari KKN ) 14
  • 15. ASAS PENYELENGGARAAN PEMERINTAHAN (PASAL 20 UU NO. 32 TAHUN 2004 TTG PEMERINTAHAN DAERAH)  PENYELENGGRAAN PEMERINTAHAN BERPEDOMAN PADA ASAS UMUM PENYELENGGARAAN NEGARA : 1. ASAS KEPASTIAN HUKUM ; ASAS TERTIB PENYELENGGARA NEGARA ; ASAS KEPENTINGAN UMUM ; ASAS KETERBUKAAN ; ASAS PROPORSIONALITAS ; ASAS PROFESIONALITAS ; ASAS AKUNTABILITAS ; ASAS EFISIENSI ; ASAS EFEKTIVITAS . 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 15
  • 16.  DALAM MENYELENGGARAKAN PEMERINTAHAN,PEMERINTAH MENGGUNAN ASAS DESENTRALISASI, TUGAS PEMBANTUAN DAN DEKONSENTRASI SESUAI DGN PERATURAN PERUNDANG UNDANGAN ;  DALAM MENYELENGGARAKAN PEMERINTAHAN PEMERINTAHAN DAERAH MENGGUNAKAN DAERAH, ASAS OTONOMI DAN TUGAS PEMBANTUAN . 16
  • 17.  PRINSIP-PRINSIP KEPEMERINTAHAN YANG BAIK 1. PROFESIONALITAS ; 2. AKUNTABILITAS ; 3. TRANSPARANSI ; 4. PELAYANAN PRIMA ; 5. DEMOKRASI ; 6. EFISIENSI ; 7. EFEKTIFITAS ; 8. SUPERMASI HUKUM DAN DPT DITERIMA OLEH SELURUH MASY. ( PP NO. 101 TAHUN 2000) 17
  • 18.  AKTOR DALAM KEPEMERINTAHAN (GOVERNANCE) a. NEGARA DAN PEMERINTAHAN ; b. SEKTOR SWASTA ; c. MASYARAKAT MADANI (CIVIL SOCIETY) 18