SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  4
Télécharger pour lire hors ligne
Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania”
Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018
1
IN TVTELAM THERMARVM:
EVERGETISMO SOBRE TERMAS EN LA HISPANIA ROMANA
Dr. D. Javier Andreu – Universidad de Navarra
jandreup@unav.es
https://unav.academia.edu/JavierAndreu
1. Balneum dedicauit: la construcción de termas por parte de la elite en Hispania (12
testimonios) [Código de subrayado]
CIL II, 3542 (Murcia)
L(ucius) Turcilius P(ubli) f(ilius) / Rufus / [the]rmas [f]ec(it)
CIL II2/14, 107a (Valentia, Valencia)
Silu[ano] / sacru[m] / ob dedicat[io]/nem therma/rum uouit / P(ublius) Marciu[s] / [
IRAlmeria 48 (Tagili, Armuna de Almanzora, Almería)
Voconia Q(uinti) f(ilia) Auita / thermas rei publicae / suae Tagilitanae s(olo) s(uo) s(ua) p(ecunia)
f(ecit) / easdemque circensibus / editis et epulo dato dedicauit / a<d> quo<d> opus tuendum
usumq(ue) / perpetu(u)m (t)hermarum praebendum / r(ei) p(ublicae) Tagilitanae d(enariorum)
II(milia) D dedit
CIL II, 4509 (Barcino, Barcelona)
L(ucius) Min[icius L(uci) f(ilius) Gal(eria) Na]talis co(n)s(ul) proco(n)s(ul) / prouinc(iae) [Africae
sodalis Augus]talis leg(atus) Aug(usti) pr(o) prae(tore) diui Traia/ni Part[hici et Imp(eratoris)
Traiani Ha]driani Aug(usti) prouinc(iae) Pan/nonia[e superioris curator a]luei Tiberis et riparum
et / cloacar[um urbis leg(atus) diui Trai]ani Parthici leg(ionis) III Aug(ustae) leg(atus) di/ui
Traia[ni Parthici leg(ionis) 3 doni]s donatus expeditione Dacic(a) / prima a[b eodem Imperatore]
corona uallari murali aurea / has[tis puris III vexillis III] leg(atus) pr(o) pr(aetore) prouinc(iae)
Africae pr(aetor) / trib(unus) pl(ebis) q(uaestor) p[rouinc(iae) 3 IIIIu]ir uiarum curandarum et /
L(ucius) Minicius L(uci) f(ilius) [Natalis Quadro]nius Verus f(ilius) augur trib(unus) pl(ebis) /
desig(natus) q(uaestor) Aug(usti) et [eodem tempore leg(atus) p]r(o) pr(aetore) patris prouinc(iae)
Africae tr(ibunus) / mil(itum) leg(ionis) I Adiut(ricis) P(iae) F(idelis) l[eg(ionis) XI Cl(audiae)
P(iae) F(idelis) leg(ionis) XIIII Ma]rt(iae) Vic(tricis) IIIuir monetalis a(uro) a(rgento) a(ere)
f(lando) f(eriundo) / balineum c[um port]icibus solo suo et / du[ctus aquae] fecerunt
Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania”
Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018
2
AE 1937, 166 (Petauonium, Rosinos de Vidriales, Zamora)
L(ucius) Versenus / Aper praef(ectus) / alae opere / balinei sub se / inc<ho>ato et /
consumma/to Fortunae / l(ibens) u(otum) s(oluit)
IRC 1, 215 (Iluro, Mataró, Barcelona)
]a priuata / [balineum pub]licum fecit / [3 Il]uronens(ium) / [
CIL II, 5489 (Murgi, Almería)
L(ucius) Aemilius Daphnus seuir thermas / sua omni impensa municipibus Murg(itanis) / dedit
et quo die eas dedicauit |(denarios) sin/[g]ulos ciuibus et incolis epulum dedit / [et q]uam diu
uixisset eodem die daturum / [esse] |(denarios) singulos eisdem promis{s}it et in / [tute]lam
earundem thermarum quam / diu ipse uixisset annuos |(denarios) CL / pollicitus est
CIL II2/5, 30 (Aurgi, Jaén)
C(aius) Sempronius C(ai) f(ilius) Gal(eria) Sempronianus IIuir bis / pont<i>fex perp(etuus) et
Sempronia Fusca Vibia Anicilla / filia thermas aqua perducta cum siluis agnuar(um) /
trecentarum pecunia impensaque sua omni d(ederunt) d(edicauerunt)
CIL II, 5354 (Villafranca de los Barros, Badajoz)
In hon(orem) dom(us) diuinae / G(aius!) Auf(ustius?) G(ai!) f(ilius) Gal(eria) Veget[us] / IIuir II
curat(or) balineu[m] / aedifi(cauit) et G(aius!) Auf(ustius) G(ai!) f(ilius) Ga[l(eria)] / Auitus f(ilius)
IIuir desig(natus) / d(e) s(ua) p(ecunia) [d(ederunt)] / et editis circiensibus [d(edicauerunt?)]
2. Solum ad balineum aedificandum: la cesión de suelo para la erección de conjuntos
termales (4 testimonios) [Código de subrayado]
IRAlmeria 48 (§ 1) y CIL II, 4509 (§ 1)
CIL II, 3270 (Castulo, Linares, Jaén)
Q(uinto) Torio Q(uinti) f(ilio) Culleoni / proc(uratori) Aug(usti) prouinc(iae) Baet(icae) / quod
muros uetustate / collapsos d(e) s(ua) p(ecunia) refecit solum / ad balineum aedificandum / dedit
uiam quae per Castul(onensem) / saltum Sisaponem ducit / adsiduis imbribus corrup/tam
muniuit signa Vene/ris Genitricis et Cupidi/nis ad theatrum posuit / HS centies quae illi summa
/ publice debebatur addito / etiam epulo populo remisit / municipes Castulonenses / editis per
biduum circens(ibus) / d(ecreto) d(ecurionum)
Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania”
Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018
3
CIL II, 1956 (Cartima, Cártama, Málaga)
Iunia D(ecimi) f(ilia) Rustica sacerdos / perpetua et prima in municipio Cartimitan[o] / porticus
public(as) uetustate corruptas refecit solum / balinei dedit uectigalia publica uindicauit signum /
aureum Martis in foro posuit porticus ad balineum / solo suo cum piscina et signo Cupidinis
epulo dato / et spectaculis editis d(e) p(ecunia) s(ua) d(edit) d(edicauit) statuas sibi et C(aio) Fabio
/ Iuniano f(ilio) suo ab ordine Cartimitanorum decretas / remissa impensa item statuam C(aio)
Fabio Fabiano uiro suo / d(e) p(ecunia) s(ua) f(actas) d(edit)
3. Thermae renouatae: la restauración de conjuntos termales (2 testimonios)[Código de
subrayado]
CIL II2/14, 104 (Tarraco, Tarragona)
M(arco) Aur(elio) Vincentio u(iro) <p>(erfectissimo)] p(raesidi) [p(rouinciae) H(ispaniae)] /
Tarraconensis ac su[per] / omnes reliqu[os] praesides ius/tissimo restitutori / thermarum
Montanarum / Mes[s]ius Marianus / cur(ator) r(ei) p(ublicae) Tarraconensis
CIL II, 191 (Olisipo, Lisboa)
Thermae Cassiorum / renouatae a solo iuxta iussionem / Numeri Albani u(iri) c(larissimi)
p(raesidis) p(rouinciae) L(usitaniae) / curante Aur(elio) Firmo / Nepotiano et Facundo
co(n)s(ulibus)
4. Balineum cum porticibus et ductus aquae: el auxilio al equipamiento y
ornamentación de los conjuntos termales (3 testimonios) [Código de subrayado]
CIL II, 4509 (§ 1); CIL II2/5, 30 (§ 1) y CIL II, 1956 (§ 2)
5. Ad opus tuendum usumque dedit: fundaciones para garantizar el adecuado
funcionamiento ulterior de los recintos termales (4 testimonios) [Código de subrayado]
IRAlmería 48 (§ 1); CIL II, 5489 (§ 1) y CIL II2/5, 30 (§ 1)
CIL II, 4610 (Baetulo, Badalona)
M(arco) Fab(io) Gal(eria) Nepot[i] / Iessonensi aed(ili) IIuir(o) II / fla[m(ini)] Romae et
Augustorum / curatori balinei noui ob / curam et innocentiam / ex d(ecreto) d(ecurionum)
Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania”
Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018
4
6. Oleum et balinea gratuita: estrategias de animación y promoción de los edificios
termales (6 testimonios) [Código de subrayado]
IRAlmería 48 (§ 1); CIL II, 5489 (§ 1) y CIL II, 5354 (§ 1)
CIL II, 4514 (Barcino, Barcelona)
L(ucius) Caecilius L(uci) f(ilius) / Pap(iria) Optatus / |(centurio) leg(ionis) VII G(eminae)
Fel(icis) / et |(centurio) leg(ionis) XV Apollin(aris) / missus honesta / missione ab
Impp(eratoribus) M(arco) / Aur(elio) Antonino et Aur(elio) / Vero Aug(ustis) a<d>lectus a
Barc(inonensibus) / inter immunes consecut(us) / in(!) honores aedilicios / IIuir III flam(en)
Romae / diuorum et Augustorum / qui r(ei) p(ublicae) Barc(inonensium) ita leg(auit) do lego /
darique uolo |(denariorum) VII(milia) D ex / quorum usuris semissibus / edi uolo
quo<t=D>annis spectac(ulum) / pugilum die IIII Iduum Iuni(arum) / usque a<d> |(denarios)
CCL et eadem die / ex |(denariis) CC oleum in thermis public(is) / populo praberi haec ita
praes/tari ea condicione uolo ut / liberti mei item libertorum meorum / libertarumque liberti
quos / honor // seuiratus contige/rit ab omnibus mu/neribus seuiratus ex/cusati sint quo<d>
si quis / eorum a<d> munera / uoc<a>tus fuerit / tum ea |(denariorum) VII(milia) D a<d> /
rem pub(licam) Tarrac(onensem) / transferri iubeo / sub eadem forma / spectaculorum quo<d>
/ s(upra) s(criptum) est edendorum / Tarracone // l(ocus) d(atus) d(ecreto) d(ecurionum)
CIL II2/5, 789 (Singili Barba, El Castillón, Málaga)
M(arco) Valerio M(arci) f(ilio) / M(arci) n(epoti) G(ai!) pron(epoti) Quir(ina) / Proculino IIuir(o)
m(unicipum) m(unicipii) / liberi Singiliensis / ciues et incolae ex aere conlato / hic in IIuiratu
publicos ludos et / totidem dierum priuatos dedit / item populum uniuersum in municipio /
habitantem et incolas oleo et balineo / gratuito dato peruocauit / item quo die ludos iu(u)enum
in theatro / dedit gymnasium et balinea uiris et / mulieribus gratuita praestitit / huic ciues et
incolae pr(idie) K(alendas) Ianuarias / abeunti e IIuiratu ob rem publicam / bene
a<d=T>ministratam consensu omnium / in foro publice gratias egerunt et / hostias quas
i<m=N>molaret item / statuam ex aere conlato dederunt / ordo decreto locum eligere /
permisit / IIuir A(ulo) Cornelio Palma Front(on)iano II / P(ublio) Caluisio Tullio co(n)s(ulibus)
CILA 2-4, 1209 (Lucurgentum, Morón de la Frontera, Cádiz)
M(arcus) Heluius Anthus Lucurg(entinus) / IIIIIIuir Aug(ustalis) edito spec/taculo per
quadridu/um ludorum scae/nicorum et dato gym/nasio per eosdem / dies item mulie/ribus
balineum gra/tis huic o[rd]o splen/didissimus Lucurgentin/orum petente populo orna/menta
decur[i]onatus decreuit / Heluius Anthus ob honorem / statuam Iani Patris cum / basi s(ua)
p(ecunia) d(onum) d(edit) / p(oni)q(ue) f(ecit)

Contenu connexe

Similaire à "In tutelam thermarum": evergetismo sobre termas en la Hispania Romana

Fuente de Mercurio 3-8
Fuente de Mercurio 3-8Fuente de Mercurio 3-8
Fuente de Mercurio 3-8
noeliabuepac
 
H.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.A
H.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.AH.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.A
H.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.A
Karina Hdez
 
Presentacion de patrimonio mgs
Presentacion de patrimonio mgsPresentacion de patrimonio mgs
Presentacion de patrimonio mgs
conanca
 
Visita cultural al museo de la naturaleza y el hombre
Visita cultural al museo de la naturaleza y el hombreVisita cultural al museo de la naturaleza y el hombre
Visita cultural al museo de la naturaleza y el hombre
susanaperezdelgado
 
Boletín domingo 2 de marzo
Boletín domingo 2 de marzo Boletín domingo 2 de marzo
Boletín domingo 2 de marzo
europeanecc2014
 

Similaire à "In tutelam thermarum": evergetismo sobre termas en la Hispania Romana (20)

Tradición histórica, crecimiento, crisis económica urbano social y una tecnol...
Tradición histórica, crecimiento, crisis económica urbano social y una tecnol...Tradición histórica, crecimiento, crisis económica urbano social y una tecnol...
Tradición histórica, crecimiento, crisis económica urbano social y una tecnol...
 
Carta de atenas
Carta de atenasCarta de atenas
Carta de atenas
 
La Plataforma La Tortura No Es Cultura alerta sobre las implicaciones de decl...
La Plataforma La Tortura No Es Cultura alerta sobre las implicaciones de decl...La Plataforma La Tortura No Es Cultura alerta sobre las implicaciones de decl...
La Plataforma La Tortura No Es Cultura alerta sobre las implicaciones de decl...
 
Fuente de Mercurio 3-8
Fuente de Mercurio 3-8Fuente de Mercurio 3-8
Fuente de Mercurio 3-8
 
Un legado del siglo XIX
Un legado del siglo XIXUn legado del siglo XIX
Un legado del siglo XIX
 
Noticias40
Noticias40Noticias40
Noticias40
 
Presentación Parque Ciencias Dark Team
Presentación Parque Ciencias Dark TeamPresentación Parque Ciencias Dark Team
Presentación Parque Ciencias Dark Team
 
Revista Artecontexto n31
Revista Artecontexto n31Revista Artecontexto n31
Revista Artecontexto n31
 
La infravaloracion-del-patrimonio-industrial-urbano-el-apartadero-calatrava-e...
La infravaloracion-del-patrimonio-industrial-urbano-el-apartadero-calatrava-e...La infravaloracion-del-patrimonio-industrial-urbano-el-apartadero-calatrava-e...
La infravaloracion-del-patrimonio-industrial-urbano-el-apartadero-calatrava-e...
 
Museografia en la historia
Museografia en la historiaMuseografia en la historia
Museografia en la historia
 
Noticias95
Noticias95Noticias95
Noticias95
 
H.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.A
H.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.AH.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.A
H.españa . Museo Canario. Luna Medina y Karina Hdez 2.A
 
Bibliografía actualizada, bilingüe e multimedia, de Carlos Barros sobre a re...
Bibliografía actualizada, bilingüe e multimedia, de Carlos  Barros sobre a re...Bibliografía actualizada, bilingüe e multimedia, de Carlos  Barros sobre a re...
Bibliografía actualizada, bilingüe e multimedia, de Carlos Barros sobre a re...
 
Presentacion de patrimonio mgs
Presentacion de patrimonio mgsPresentacion de patrimonio mgs
Presentacion de patrimonio mgs
 
Arte rupestre mediterraneo
Arte rupestre mediterraneoArte rupestre mediterraneo
Arte rupestre mediterraneo
 
Visita cultural al museo de la naturaleza y el hombre
Visita cultural al museo de la naturaleza y el hombreVisita cultural al museo de la naturaleza y el hombre
Visita cultural al museo de la naturaleza y el hombre
 
La prohibicion de toros en Cataluna
La prohibicion de toros en CatalunaLa prohibicion de toros en Cataluna
La prohibicion de toros en Cataluna
 
Boletín domingo 2 de marzo
Boletín domingo 2 de marzo Boletín domingo 2 de marzo
Boletín domingo 2 de marzo
 
Parq. 4
Parq. 4Parq. 4
Parq. 4
 
Poster: "MUVIPA": Museo Virtual del Patrimonio del IES Pedro Espinosa
Poster: "MUVIPA": Museo Virtual del Patrimonio del IES Pedro EspinosaPoster: "MUVIPA": Museo Virtual del Patrimonio del IES Pedro Espinosa
Poster: "MUVIPA": Museo Virtual del Patrimonio del IES Pedro Espinosa
 

Plus de Javier Andreu

Plus de Javier Andreu (20)

Cultura y hábito epigráficos en la Roma tardoantigua: rasgos generales
Cultura y hábito epigráficos en la Roma tardoantigua: rasgos generalesCultura y hábito epigráficos en la Roma tardoantigua: rasgos generales
Cultura y hábito epigráficos en la Roma tardoantigua: rasgos generales
 
La mano de Irulegi y los Vascones: del mito a la ciencia
La mano de Irulegi y los Vascones: del mito a la cienciaLa mano de Irulegi y los Vascones: del mito a la ciencia
La mano de Irulegi y los Vascones: del mito a la ciencia
 
¿Vale la pena entregar la vida a la carrera académica?: signos, exigencias y ...
¿Vale la pena entregar la vida a la carrera académica?: signos, exigencias y ...¿Vale la pena entregar la vida a la carrera académica?: signos, exigencias y ...
¿Vale la pena entregar la vida a la carrera académica?: signos, exigencias y ...
 
El proyecto arqueológico de Los Bañales: recuperación del patrimonio, aprendi...
El proyecto arqueológico de Los Bañales: recuperación del patrimonio, aprendi...El proyecto arqueológico de Los Bañales: recuperación del patrimonio, aprendi...
El proyecto arqueológico de Los Bañales: recuperación del patrimonio, aprendi...
 
La plenitud de los tiempos: contexto histórico del Misterio de la Navidad
La plenitud de los tiempos: contexto histórico del Misterio de la NavidadLa plenitud de los tiempos: contexto histórico del Misterio de la Navidad
La plenitud de los tiempos: contexto histórico del Misterio de la Navidad
 
"'Lapides clamantes': Seminario de Introducción a la Epigrafía Romana"
"'Lapides clamantes': Seminario de Introducción a la Epigrafía Romana""'Lapides clamantes': Seminario de Introducción a la Epigrafía Romana"
"'Lapides clamantes': Seminario de Introducción a la Epigrafía Romana"
 
Del esplendor a la ruina: reflexiones en torno a la economía de la ciudad rom...
Del esplendor a la ruina: reflexiones en torno a la economía de la ciudad rom...Del esplendor a la ruina: reflexiones en torno a la economía de la ciudad rom...
Del esplendor a la ruina: reflexiones en torno a la economía de la ciudad rom...
 
'Parua oppida Vasconum': desarrollo y sostenibilidad de un tejido urbano para...
'Parua oppida Vasconum': desarrollo y sostenibilidad de un tejido urbano para...'Parua oppida Vasconum': desarrollo y sostenibilidad de un tejido urbano para...
'Parua oppida Vasconum': desarrollo y sostenibilidad de un tejido urbano para...
 
'Pax aeterna domus Imperatoris Vespasiani': paz y estabilización del Imperio ...
'Pax aeterna domus Imperatoris Vespasiani': paz y estabilización del Imperio ...'Pax aeterna domus Imperatoris Vespasiani': paz y estabilización del Imperio ...
'Pax aeterna domus Imperatoris Vespasiani': paz y estabilización del Imperio ...
 
Los Vascones de las fuentes antiguas: historia, mito y recepción
Los Vascones de las fuentes antiguas: historia, mito y recepciónLos Vascones de las fuentes antiguas: historia, mito y recepción
Los Vascones de las fuentes antiguas: historia, mito y recepción
 
Conmemorar a los muertos: epitafios latinos cristianos
Conmemorar a los muertos: epitafios latinos cristianosConmemorar a los muertos: epitafios latinos cristianos
Conmemorar a los muertos: epitafios latinos cristianos
 
Arqueología: desenterrando 2.000 años de Historia
Arqueología: desenterrando 2.000 años de HistoriaArqueología: desenterrando 2.000 años de Historia
Arqueología: desenterrando 2.000 años de Historia
 
"Sorioneku": La Navarra del siglo I y los antiguos "Vascones"
"Sorioneku": La Navarra del siglo I y los antiguos "Vascones""Sorioneku": La Navarra del siglo I y los antiguos "Vascones"
"Sorioneku": La Navarra del siglo I y los antiguos "Vascones"
 
'Valete vos viatores!': a Digital Humanities project for disseminating Roman ...
'Valete vos viatores!': a Digital Humanities project for disseminating Roman ...'Valete vos viatores!': a Digital Humanities project for disseminating Roman ...
'Valete vos viatores!': a Digital Humanities project for disseminating Roman ...
 
Actualización histórica sobre las Cinco Villas: la Historia Antigua
Actualización histórica sobre las Cinco Villas: la Historia AntiguaActualización histórica sobre las Cinco Villas: la Historia Antigua
Actualización histórica sobre las Cinco Villas: la Historia Antigua
 
Paisajes históricos de los antiguos 'Vascones': patrimonio, arqueología, turi...
Paisajes históricos de los antiguos 'Vascones': patrimonio, arqueología, turi...Paisajes históricos de los antiguos 'Vascones': patrimonio, arqueología, turi...
Paisajes históricos de los antiguos 'Vascones': patrimonio, arqueología, turi...
 
'Valete uos uiatores!': poniendo en valor el patrimonio epigráfico del Occide...
'Valete uos uiatores!': poniendo en valor el patrimonio epigráfico del Occide...'Valete uos uiatores!': poniendo en valor el patrimonio epigráfico del Occide...
'Valete uos uiatores!': poniendo en valor el patrimonio epigráfico del Occide...
 
Roma, un Imperio inviable pero eterno: crisis sanitarias, económicas e inmobi...
Roma, un Imperio inviable pero eterno: crisis sanitarias, económicas e inmobi...Roma, un Imperio inviable pero eterno: crisis sanitarias, económicas e inmobi...
Roma, un Imperio inviable pero eterno: crisis sanitarias, económicas e inmobi...
 
Recursos económicos de los "parua oppida" hispanorromanos: el paradigma de Lo...
Recursos económicos de los "parua oppida" hispanorromanos: el paradigma de Lo...Recursos económicos de los "parua oppida" hispanorromanos: el paradigma de Lo...
Recursos económicos de los "parua oppida" hispanorromanos: el paradigma de Lo...
 
La mujer romana entre los "Vascones" antiguos: una perspectiva epigráfica
La mujer romana entre los "Vascones" antiguos: una perspectiva epigráficaLa mujer romana entre los "Vascones" antiguos: una perspectiva epigráfica
La mujer romana entre los "Vascones" antiguos: una perspectiva epigráfica
 

Dernier

La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
JonathanCovena1
 

Dernier (20)

Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.
Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.
Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.
 
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCVValoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
 
Medición del Movimiento Online 2024.pptx
Medición del Movimiento Online 2024.pptxMedición del Movimiento Online 2024.pptx
Medición del Movimiento Online 2024.pptx
 
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñoproyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
 
Power Point: Fe contra todo pronóstico.pptx
Power Point: Fe contra todo pronóstico.pptxPower Point: Fe contra todo pronóstico.pptx
Power Point: Fe contra todo pronóstico.pptx
 
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptxINSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
 
Qué es la Inteligencia artificial generativa
Qué es la Inteligencia artificial generativaQué es la Inteligencia artificial generativa
Qué es la Inteligencia artificial generativa
 
Programacion Anual Matemática4 MPG 2024 Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática4    MPG 2024  Ccesa007.pdfProgramacion Anual Matemática4    MPG 2024  Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática4 MPG 2024 Ccesa007.pdf
 
origen y desarrollo del ensayo literario
origen y desarrollo del ensayo literarioorigen y desarrollo del ensayo literario
origen y desarrollo del ensayo literario
 
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdfProgramacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
 
Dinámica florecillas a María en el mes d
Dinámica florecillas a María en el mes dDinámica florecillas a María en el mes d
Dinámica florecillas a María en el mes d
 
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptxSEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
 
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
 
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdfSELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
 
Ejercicios de PROBLEMAS PAEV 6 GRADO 2024.pdf
Ejercicios de PROBLEMAS PAEV 6 GRADO 2024.pdfEjercicios de PROBLEMAS PAEV 6 GRADO 2024.pdf
Ejercicios de PROBLEMAS PAEV 6 GRADO 2024.pdf
 
CALENDARIZACION DE MAYO / RESPONSABILIDAD
CALENDARIZACION DE MAYO / RESPONSABILIDADCALENDARIZACION DE MAYO / RESPONSABILIDAD
CALENDARIZACION DE MAYO / RESPONSABILIDAD
 
actividades comprensión lectora para 3° grado
actividades comprensión lectora para 3° gradoactividades comprensión lectora para 3° grado
actividades comprensión lectora para 3° grado
 
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
 
Ley 21.545 - Circular Nº 586.pdf circular
Ley 21.545 - Circular Nº 586.pdf circularLey 21.545 - Circular Nº 586.pdf circular
Ley 21.545 - Circular Nº 586.pdf circular
 
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
 

"In tutelam thermarum": evergetismo sobre termas en la Hispania Romana

  • 1. Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania” Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018 1 IN TVTELAM THERMARVM: EVERGETISMO SOBRE TERMAS EN LA HISPANIA ROMANA Dr. D. Javier Andreu – Universidad de Navarra jandreup@unav.es https://unav.academia.edu/JavierAndreu 1. Balneum dedicauit: la construcción de termas por parte de la elite en Hispania (12 testimonios) [Código de subrayado] CIL II, 3542 (Murcia) L(ucius) Turcilius P(ubli) f(ilius) / Rufus / [the]rmas [f]ec(it) CIL II2/14, 107a (Valentia, Valencia) Silu[ano] / sacru[m] / ob dedicat[io]/nem therma/rum uouit / P(ublius) Marciu[s] / [ IRAlmeria 48 (Tagili, Armuna de Almanzora, Almería) Voconia Q(uinti) f(ilia) Auita / thermas rei publicae / suae Tagilitanae s(olo) s(uo) s(ua) p(ecunia) f(ecit) / easdemque circensibus / editis et epulo dato dedicauit / a<d> quo<d> opus tuendum usumq(ue) / perpetu(u)m (t)hermarum praebendum / r(ei) p(ublicae) Tagilitanae d(enariorum) II(milia) D dedit CIL II, 4509 (Barcino, Barcelona) L(ucius) Min[icius L(uci) f(ilius) Gal(eria) Na]talis co(n)s(ul) proco(n)s(ul) / prouinc(iae) [Africae sodalis Augus]talis leg(atus) Aug(usti) pr(o) prae(tore) diui Traia/ni Part[hici et Imp(eratoris) Traiani Ha]driani Aug(usti) prouinc(iae) Pan/nonia[e superioris curator a]luei Tiberis et riparum et / cloacar[um urbis leg(atus) diui Trai]ani Parthici leg(ionis) III Aug(ustae) leg(atus) di/ui Traia[ni Parthici leg(ionis) 3 doni]s donatus expeditione Dacic(a) / prima a[b eodem Imperatore] corona uallari murali aurea / has[tis puris III vexillis III] leg(atus) pr(o) pr(aetore) prouinc(iae) Africae pr(aetor) / trib(unus) pl(ebis) q(uaestor) p[rouinc(iae) 3 IIIIu]ir uiarum curandarum et / L(ucius) Minicius L(uci) f(ilius) [Natalis Quadro]nius Verus f(ilius) augur trib(unus) pl(ebis) / desig(natus) q(uaestor) Aug(usti) et [eodem tempore leg(atus) p]r(o) pr(aetore) patris prouinc(iae) Africae tr(ibunus) / mil(itum) leg(ionis) I Adiut(ricis) P(iae) F(idelis) l[eg(ionis) XI Cl(audiae) P(iae) F(idelis) leg(ionis) XIIII Ma]rt(iae) Vic(tricis) IIIuir monetalis a(uro) a(rgento) a(ere) f(lando) f(eriundo) / balineum c[um port]icibus solo suo et / du[ctus aquae] fecerunt
  • 2. Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania” Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018 2 AE 1937, 166 (Petauonium, Rosinos de Vidriales, Zamora) L(ucius) Versenus / Aper praef(ectus) / alae opere / balinei sub se / inc<ho>ato et / consumma/to Fortunae / l(ibens) u(otum) s(oluit) IRC 1, 215 (Iluro, Mataró, Barcelona) ]a priuata / [balineum pub]licum fecit / [3 Il]uronens(ium) / [ CIL II, 5489 (Murgi, Almería) L(ucius) Aemilius Daphnus seuir thermas / sua omni impensa municipibus Murg(itanis) / dedit et quo die eas dedicauit |(denarios) sin/[g]ulos ciuibus et incolis epulum dedit / [et q]uam diu uixisset eodem die daturum / [esse] |(denarios) singulos eisdem promis{s}it et in / [tute]lam earundem thermarum quam / diu ipse uixisset annuos |(denarios) CL / pollicitus est CIL II2/5, 30 (Aurgi, Jaén) C(aius) Sempronius C(ai) f(ilius) Gal(eria) Sempronianus IIuir bis / pont<i>fex perp(etuus) et Sempronia Fusca Vibia Anicilla / filia thermas aqua perducta cum siluis agnuar(um) / trecentarum pecunia impensaque sua omni d(ederunt) d(edicauerunt) CIL II, 5354 (Villafranca de los Barros, Badajoz) In hon(orem) dom(us) diuinae / G(aius!) Auf(ustius?) G(ai!) f(ilius) Gal(eria) Veget[us] / IIuir II curat(or) balineu[m] / aedifi(cauit) et G(aius!) Auf(ustius) G(ai!) f(ilius) Ga[l(eria)] / Auitus f(ilius) IIuir desig(natus) / d(e) s(ua) p(ecunia) [d(ederunt)] / et editis circiensibus [d(edicauerunt?)] 2. Solum ad balineum aedificandum: la cesión de suelo para la erección de conjuntos termales (4 testimonios) [Código de subrayado] IRAlmeria 48 (§ 1) y CIL II, 4509 (§ 1) CIL II, 3270 (Castulo, Linares, Jaén) Q(uinto) Torio Q(uinti) f(ilio) Culleoni / proc(uratori) Aug(usti) prouinc(iae) Baet(icae) / quod muros uetustate / collapsos d(e) s(ua) p(ecunia) refecit solum / ad balineum aedificandum / dedit uiam quae per Castul(onensem) / saltum Sisaponem ducit / adsiduis imbribus corrup/tam muniuit signa Vene/ris Genitricis et Cupidi/nis ad theatrum posuit / HS centies quae illi summa / publice debebatur addito / etiam epulo populo remisit / municipes Castulonenses / editis per biduum circens(ibus) / d(ecreto) d(ecurionum)
  • 3. Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania” Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018 3 CIL II, 1956 (Cartima, Cártama, Málaga) Iunia D(ecimi) f(ilia) Rustica sacerdos / perpetua et prima in municipio Cartimitan[o] / porticus public(as) uetustate corruptas refecit solum / balinei dedit uectigalia publica uindicauit signum / aureum Martis in foro posuit porticus ad balineum / solo suo cum piscina et signo Cupidinis epulo dato / et spectaculis editis d(e) p(ecunia) s(ua) d(edit) d(edicauit) statuas sibi et C(aio) Fabio / Iuniano f(ilio) suo ab ordine Cartimitanorum decretas / remissa impensa item statuam C(aio) Fabio Fabiano uiro suo / d(e) p(ecunia) s(ua) f(actas) d(edit) 3. Thermae renouatae: la restauración de conjuntos termales (2 testimonios)[Código de subrayado] CIL II2/14, 104 (Tarraco, Tarragona) M(arco) Aur(elio) Vincentio u(iro) <p>(erfectissimo)] p(raesidi) [p(rouinciae) H(ispaniae)] / Tarraconensis ac su[per] / omnes reliqu[os] praesides ius/tissimo restitutori / thermarum Montanarum / Mes[s]ius Marianus / cur(ator) r(ei) p(ublicae) Tarraconensis CIL II, 191 (Olisipo, Lisboa) Thermae Cassiorum / renouatae a solo iuxta iussionem / Numeri Albani u(iri) c(larissimi) p(raesidis) p(rouinciae) L(usitaniae) / curante Aur(elio) Firmo / Nepotiano et Facundo co(n)s(ulibus) 4. Balineum cum porticibus et ductus aquae: el auxilio al equipamiento y ornamentación de los conjuntos termales (3 testimonios) [Código de subrayado] CIL II, 4509 (§ 1); CIL II2/5, 30 (§ 1) y CIL II, 1956 (§ 2) 5. Ad opus tuendum usumque dedit: fundaciones para garantizar el adecuado funcionamiento ulterior de los recintos termales (4 testimonios) [Código de subrayado] IRAlmería 48 (§ 1); CIL II, 5489 (§ 1) y CIL II2/5, 30 (§ 1) CIL II, 4610 (Baetulo, Badalona) M(arco) Fab(io) Gal(eria) Nepot[i] / Iessonensi aed(ili) IIuir(o) II / fla[m(ini)] Romae et Augustorum / curatori balinei noui ob / curam et innocentiam / ex d(ecreto) d(ecurionum)
  • 4. Congreso Internacional “Termas públicas de Hispania” Murcia (Museo Arqueológico) y Cartagena (Museo del Teatro Romano), Abril de 2018 4 6. Oleum et balinea gratuita: estrategias de animación y promoción de los edificios termales (6 testimonios) [Código de subrayado] IRAlmería 48 (§ 1); CIL II, 5489 (§ 1) y CIL II, 5354 (§ 1) CIL II, 4514 (Barcino, Barcelona) L(ucius) Caecilius L(uci) f(ilius) / Pap(iria) Optatus / |(centurio) leg(ionis) VII G(eminae) Fel(icis) / et |(centurio) leg(ionis) XV Apollin(aris) / missus honesta / missione ab Impp(eratoribus) M(arco) / Aur(elio) Antonino et Aur(elio) / Vero Aug(ustis) a<d>lectus a Barc(inonensibus) / inter immunes consecut(us) / in(!) honores aedilicios / IIuir III flam(en) Romae / diuorum et Augustorum / qui r(ei) p(ublicae) Barc(inonensium) ita leg(auit) do lego / darique uolo |(denariorum) VII(milia) D ex / quorum usuris semissibus / edi uolo quo<t=D>annis spectac(ulum) / pugilum die IIII Iduum Iuni(arum) / usque a<d> |(denarios) CCL et eadem die / ex |(denariis) CC oleum in thermis public(is) / populo praberi haec ita praes/tari ea condicione uolo ut / liberti mei item libertorum meorum / libertarumque liberti quos / honor // seuiratus contige/rit ab omnibus mu/neribus seuiratus ex/cusati sint quo<d> si quis / eorum a<d> munera / uoc<a>tus fuerit / tum ea |(denariorum) VII(milia) D a<d> / rem pub(licam) Tarrac(onensem) / transferri iubeo / sub eadem forma / spectaculorum quo<d> / s(upra) s(criptum) est edendorum / Tarracone // l(ocus) d(atus) d(ecreto) d(ecurionum) CIL II2/5, 789 (Singili Barba, El Castillón, Málaga) M(arco) Valerio M(arci) f(ilio) / M(arci) n(epoti) G(ai!) pron(epoti) Quir(ina) / Proculino IIuir(o) m(unicipum) m(unicipii) / liberi Singiliensis / ciues et incolae ex aere conlato / hic in IIuiratu publicos ludos et / totidem dierum priuatos dedit / item populum uniuersum in municipio / habitantem et incolas oleo et balineo / gratuito dato peruocauit / item quo die ludos iu(u)enum in theatro / dedit gymnasium et balinea uiris et / mulieribus gratuita praestitit / huic ciues et incolae pr(idie) K(alendas) Ianuarias / abeunti e IIuiratu ob rem publicam / bene a<d=T>ministratam consensu omnium / in foro publice gratias egerunt et / hostias quas i<m=N>molaret item / statuam ex aere conlato dederunt / ordo decreto locum eligere / permisit / IIuir A(ulo) Cornelio Palma Front(on)iano II / P(ublio) Caluisio Tullio co(n)s(ulibus) CILA 2-4, 1209 (Lucurgentum, Morón de la Frontera, Cádiz) M(arcus) Heluius Anthus Lucurg(entinus) / IIIIIIuir Aug(ustalis) edito spec/taculo per quadridu/um ludorum scae/nicorum et dato gym/nasio per eosdem / dies item mulie/ribus balineum gra/tis huic o[rd]o splen/didissimus Lucurgentin/orum petente populo orna/menta decur[i]onatus decreuit / Heluius Anthus ob honorem / statuam Iani Patris cum / basi s(ua) p(ecunia) d(onum) d(edit) / p(oni)q(ue) f(ecit)