1. Батлав.......... Сургалтын менежер |Ч. Ганбилэг|
Сэдэв: Соёлын бүтэц бүрэлдэхүүн
Хамрах хүрээ: 11 анги
Хугацаа: 80 минут
Нийгэм судлалын багш: Ц. Жавзандулам

2. Хичээлийн зорилго
➢
Соёлын талаах мэдлэгээ бататгах,
бүтэц бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн
талаар шинэ мэдлэг бүтээх
Сурагчдын оролцоог идвэхжүүлэх
➢
➢
Сурагчдад саналаа солилцох
боломж олгох

3. Хичээлийн үе шат

Өмнөх үзсэн хичээлээ давтан
бататгах “Соёлын тухай ойлголт”

Шинэ мэдлэг эзэмших”Соёлын
бүтэц бүрэлдэхүүнүүд”

Чадвар дадал олгох үе шат

Бататгах хичээл

Гэрийн даалгавар

4. Соёлыг юу юу бүрдүүлдэг
бэ?
­ Бэлгэ тэмдэг
­ Хэл
­ Мэдлэг
­ Хэм хэмжээ
­ Зан заншил
­ Ёс суртахуун
­ Үнэлэмж
­ Шашин шүтлэг
­ Урлаг утга зохиол

5. Бэлгэ тэмдэг
Нийгэм, нийгмийн бүлгийн
Бэлгэдлийг нь гишүүдийн хувьд бүх нийтээр
хүлээн зөвшөөрөн нэг объект,
тодорхойл үйлдлээр нөгөөгийн утга учрыг
илтгэх, илэрхийлэх объектыг
бэлгэ тэмдэг гэнэ. Бэлгэ
тэмдэг энь тухайн зүйлийн
утгыг дамжуулдаг код юм.
Бэлгэ тэмдэг нь дүр төрх
эсвэл дуу авиа байдаг бөгөөд
утга илэрхийлдэг, утгыг бий
болгодог. Бэлгэ тэмдэг нь
хэлэнд тусгалаа олно.

7. Хэл
Утга нь болзмол шинжтэй дуу авиа
болон тэмдгүүдийн оролцоотойгоор
хэрэгждэг харилцааны системийг хэл
гэнэ. Хэлний үндсэн нэгж нь үг бөгөөд
тэр нь нэгэн зэрэг утга, дуудлага,
тэмдэг болдог. Хэлний чиг үүрэг:
● мэдээлэлийг бий болгох,хадгалах,
дамжуулах харилцааны хэрэгсэл
●соёлыг нэг үеэс нөгөөд дамжуулах,
бүтээх, илтгэх хэрэгсэл

8. Мэдлэг

9. Мэдлэг
Оюуны соёлын гол цөм,хамгийн түргэн
хувьсч хөгждөг хэсэг нь мэдлэг, шинжлэх
ухаан юм. Мэдлэг гэдэг бол ертөнцийн ямар
нэг юмын тухай ноттой мэдээ шинжлэх
ухааны мэдээлэл сэлт юм. Мэдлэг бол
бэлтгэгдсэн хүмүүсийн хийдэг мэргэшсэн
үйл ажил болсон танин мэдэхүйн үр дүн
юм. Үнэн худал болохыг шалгасны
дараагаар л мэдээ сэлт мэдлэг болдог.

10. Хэм хэмжээ
Соёл болгонд хэм хэмжээний асар
баян сан хөмрөг байдаг.Хэм хэмжээг
энгийнээр хэлбэл зан байдлын дүрэм
журмууд юм.
1

11. Хэм хэмжээ
Албан Албан бус
Төрөөс батлаж гаргасан
Төрийн хуулиас ч
хууль тогтоомж, улс
дутуугүй нийтээр
төрийннам, олон нийтийн
дагаж мөрддөг нийтлэг
байгууллагын дүрэм,
хэм хэжээ
журам

12. Үнэлэмж
Үнэлэмж гэдэг бол сайн үйл,
шудрага ёс, эх орон ч үзэл, хайр,
нөхөрлөл зэрэг юу вэ? гэдэг талаар
олонхи зөвшөөрч сайшааж байдаг
төсөөлөл юм. Нэг ч нийгэм олон талт
үнэлэмжгүйгээр оршихгүй.
4

13. Хүмүүс ямар үнэлэмжийг баримжаалж
байгааг үнэлэмжийн чиг баримжаа
гэдэг.Тэр нь үйлийн хэм хэмжээ болгож
ямар тодорхой үнэлэмжүүдийг сонгосныг
хэлнэ.Ийнхүү үнэлэмжүүд нь бүлэг
юмуу нийгэмд хамаардаг бол үнэлэмжийн
чиг баримжаа нь хувь хүнд хамаардаг.

14. Зураг юуг илэрхийлж байна вэ?
#Слайд 4

15. Итгэл, үнэмшил
Итгэл, үнэмшил бол ямар нэгэн бодит
юмуу хуурмаг үзэл санаанд бат
үнэмших, сэтгэл зүрхээрээ үнэнч байх
явдал юм. Итгэнэ гэдэг бол нотолгоо­
гүйгээр үнэн гэж зөвшөөрнө гэсэн үг.
Итгэл ямар ч нотолгоог шаарддаггүй.
Сүсэг бишрэл бол ийм итгэл юм. Итгэл
үнэмшил гэдэг бол үнэн бөгөөд яг
ноттой болох тухай санаа юм.

16. Бататгал
1.Соёлыг юу юу бүрдүүлдэг вэ?
2.Бэлэг тэмдэг гэж юу вэ?
3.Хэм хэмжээг дотор нь юу юу гэж 2
ангилдаг вэ?
4.Соёмбын утгыг тайлбарлана уу?
5.Хэл гэж юу вэ?

17. Батлав:............ Сургалтын менежер /Ч.Ганбилэг/
Сэдэв: Соёлын хэлбэрүүд
Хамрах хүрээ: 11­р анги
Хугацаа: 40 минут
Нийгмийн багш: Ц. Жавзандулам/

18. Хичээлийн зорилго
●
Соёлын хэлбэрүүдийн талаар
мэдлэг эзэмших
●
Соёлоо эрхэмлэн дээдлэх, тэдгээрт
суралцах хүсэл эрмэлзэлтэй болох
●
Сурагчид саналаа солилцох боломж
олгох

19. Хичээлийн үйл ажиллагаа
Өмнөх үзсэн хичээлээ давтан бататгах
“Соёлын тухай ойлголт”
Шинэ мэдлэг эзэмших”Соёлын бүтэц
бүрэлдэхүүнүүд”
Чадвар дадал олгох үе шат
 Бататгах хичээл
Гэрийн даалгавар

20. Соёлын хэлбэр
Элитийн Ардын
Нийтийн

22. Элитийн соёл
Элит elite­сонгомол,шилмэл,сор
гэсэн утгатай үг
Нийгмийн цөөнх буюу дээд
давхрааболох язгууртан­элит
түүний захиалгаар мэргэжлийн
хүмүүс бий болгосон соёлыг
элитийн соёл гэнэ.

23. Элитийн соёлд
● сонгодог хөгжим
● уран зохиол
● тансаг урлаг багтдаг.

24. Зургийг ажиглан ярилцах
Ардын соёл элитийн соёлоос
ялгаатай бөгөөд түүнийг хэн
бүтээсэн нь тодорхойгүй. Ардын
соёлыг үүслээр нь сайн дурын
буюу хамтын соёл гэж нэрлэнэ.
Үүнд үлгэр, туульс, домог, дуу,
бүжиг орно. Ардын соёлын
элементүүдийг гүйцэтгэх
байдлаар нь ганцаарчилсан
домог өгүүлэх хэсэгчилсэн
дуулан бүжиглэх нийтийг
хамарсан нийтийн бүжиг
цэнгээн гэж хувааж болно.

25. Нийтийн соёл
Нийтийн соёл олон улсын ба
үндэсний шинжтэй байж болно.Түүний
үүссэн цаг нь нийтийн мэдээллийн
хэрэгсэл радио,телевиз, хэвлэл, дуу
бичлэг,магнитофон дэлхийн ихэнх
оронд нэвтэрч нийгмийн бүх бүлэгт
хүртээмжтэй болсон 20­р зууны дунд
үе юм.Нийтийн болон эстрадын хөгжим
бол нийтийн соёлын тод жишээ юм. Тэр
нь бүх насныхан, бүх давхаргад
хүртээмжтэй байдаг. Нийтийн соёл
элитийн соёлыг бодвол уран сайхны үнэ
цэнэ багатай боловч хамгийн олон
үзэгчтэй.

26. Тест
1.Нийтийн соёл хүн амын аль бүлэг,
давхраанд хүртээлтэй вэ?
А.Хүүхдүүд Б.Залуучууд В.Ахмадууд
Г.Хүн амын аль ч бүлэг давхраанд
2.Ардын соёлын зарим төрлийг тоочихдоо
холбогдолгүй зүйл хамааруулсан бол аль нь
вэ? А.Домог Б.Тууль
В.Үлгэр Г.Буддизм

27. 3.Нийгмийн дээд хэсгийхэн, мөн тэдний
захиалгаар мэргэжлийн уран бүтээлчид
бүтээсэн соёлыг онолын нэрээр ямар соёл гэдэг
вэ?
А.Нийтийн соёл Б.Ардын соёл
В.Элитийн соёл Г.Зонхилох соёл

28. Бататгах хичээл
1.Элитийн соёлд юу юу ордог вэ?
2.Ардын соёлыг юу юу гэж ангилдаг вэ?
3.Ардын соёлд юу юу ордог вэ?
4.Элитийн соёл, ардын соёл, нийтийн
соёл юугаараа ялгаатай вэ?
5.Нийтийн соёл хэддүгээр зуунд үүссэн
болох нийгмийн ямар бүлэгт
хүртээмжтэй байдаг бэ?